Samenvatting Cosmetologie PDF

Hoofdstuk 1: Inleiding ====================== [Wat is cosmetologie?] ---------------------------------- - Studie en toepassing van huidverzorging ### Cosmetica - Producten die in contact komen met: - Opperhuid - Haren - Lichaamshaar - Nagels - Lippen - Mond - Tanden - Uitwendige genitaliën - Sinds 2005 mogen er geen dierenproeven voor cosmetica te testen a. #### Doel - Reinigen (zeep,shampoo,tandpasta,...) - Beschermen (zonnecrème,...) - In goede staat te houden (antirimpel,...) - Parfumeren of de lichaamsgeuren corrigeren (parfum, deodorant,...) - Uiterlijk te wijzigen (make-up, haarkleurmiddelen,...) ### Cosmetovigilantie - Ongewenste (ernstige) bijwerkingen veroorzaakt door het cosmetisch product, bewaren in een veiligheidsrapport - Bijwerkingen moeten steeds gemeld worden #### Ongewenste bijwerking - Nadelige bijwerking die ontstaat door gebruik van het cosmetisch product op de juiste manier #### Ernstige ongewenste bijwerking - Schadelijke bijwerking die leidt tot: - Tijdelijke of permanente beperkingen - Invaliditeit - Ziekenhuisopname - Aangeboren afwijkingen - Levensbedreigende situaties - Dood - Apotheker, arts, tandarts of verantwoordelijke moet dit melden - Aangifteformulier aan FOD volksgezondheid - Hoofdstuk 2: De bouw en samenstelling van de huid ================================================= [Leerdoelen] ------------------------ **Doel** **Gekend ja/nee?** -------------------------------------------------------------- -------------------- De verschillende lagen van de huid aanduiden op een tekening De verschillende lagen van de huid opsommen en uitleggen De dendritische cellen op een tekening aanduiden De dendritische cellen opsommen en uitleggen Huidaanhangsels aanduiden op een tekening Huidaanhangsels opsommen en uitleggen [Wat is de huid en waaruit bestaat het?] ---------------------------------------------------- - Complexe structuur - 3 hoofdlagen - Epidermis (opperdhuid) - Dermis/ Cutis (lederhuid) - Hypodermis (subcutis/ onderhuidsbindweefsel) ### ![](media/image2.jpeg)Epidermis (opperhuid) - Meest oppervlakkige laag - Bestaan voornamelijk uit keratinocyten (hoorncellen) #### Wat gebeurt er met de hoorncellen? - Vernieuwen voortdurend - Keratiniseren en sterven af tot dode kernloze hoornlamellen - Dit schilfert af en duurt 30 dagen #### Heldere laag - Laag dat onder de hoornlaag zit - Soort van overgangslaag tussen de hoornlaag en korrellaag - Komt enkel voor bij handpalmen en voetzolen - Cellen verliezen kernen #### Korrel laag - Één of meer rijen afgeplatte cellen - Bevat korrels met voorlopers van keratine #### Stekelcellaag - Geeft stevigheid aan de huid - Veelhoekige cellen - Staan in verbinding met elkaar door desmosomen (cellen verbinden) - Worden door het naar boven gaan ruitvormig nadien langwerpig en smal #### Basale laag - Laatste laag v/d opperhuid - Bestaat uit keratinocyten (delende cellen) - Cellen gaan voortdurend delen en kunnen hierdoor opgeschoven worden en totdat ze kunnen differentiëren tot de cellen met de dode kern - Vormen keratine die waterafstotend en stevigheid geeft - Vernieuwen epidermis duurt +/- 1 maand #### Dendritische cellen - Melanocyten (melanine) - Pigmentvormende cellen - Geven melanine mee met keratinocyten mee tot hoornlaag - Onder invloed van zonlicht: activiteit↑ = melanineproductie ↑ - Bescherming van zonlicht - Langerhanscellen - Aanwezig in de stekelcellaag net boven basale laag - Belangrijke rol voor de immunologische afweermechanismen v/d huid - Maken antigenen die de huid binnendringen onschadelijk - Activeert immunstysteem - Merkelcellen - Aanwezig in de basale laag - Geen signaal door aan gevoelszenuwen - Gevoelig voor druk en aanraking ### Dermis (lederhuid) - Geen constante vernieuwing - Bestaat uit fibroblasten - Aanmaak van vezels en matrix[^1^](#fn1){#fnref1.footnote-ref} - 3 soorten vezels die ze kunnen aanmaken: - Collageen/bindweefselvezels - Stevigheid van de huid - Elastische vezels - Elasticiteit van de huid - Reticulaire vezels - Vormen netachtige structuur die stevigheid geeft en zorgt voor wondheling - Bevat bloedvaten, lymfevaten, zenuwen, spiervezels en huidaanhangsels - Beschadiging = litteken ### ![](media/image4.jpeg)Hypodermis (onderhuids bindweefsel) - Bestaat uit vetweefsel en los bindweefsel - Bloedvaten, zenuwen en lymfevaten liggen hierin - Vetlaag = geordende vetcellen - Isolatie lichaam - Schokdemper - Opslagplaats voor reservestoffen - Scheidt de huid van de pezen en spieren ### Huidaanhangsels #### ![](media/image5.jpeg)Haren - Groeit uit een haarfollikel (haarzakje) - Uitstulping v/d epidermis - Vanaf de geboorte aanwezig - Elk haar bevat talgklieren en haarspiertjes - Voorbeeld haarspiertjes: koud hebben staan de haartjes rechtop - Onderin de haarwortel vinden we - Melanocyten - Eumelanine = donker haar - Phaomelanine = blond/rood haar - Haarschacht = dode deel - Haar groeit en vernieuwd tijdens je leven - Afgewisseld met rustperioden - In contact met gevoelszenuwen #### Talgklieren - In de lederhuid - Monden uit in de haarfollikels - Houden haren en huid vettig en soepel - Bescherming tegen uitdroging - Zorgen dat bacteriën minder makkelijk kunnen binnendringen - Talrijk aanwezig in het gelaat, schedelhuid, rug en borst - Ontwikkelen vooral na de pubertijd #### Zweetklieren - Buisvormige klieren aanwezig in de lederhuid, soms in onderhuids bindweefsel - Zorgen voor verlies van lichaamsvocht - Belangrijkste functie = temperatuurregeling - Eccriene zweetklieren (= kleine zweetklieren) - Produceren waterig zweet - Aanwezig over heel het lichaam - Funtcie = lichaam afkoelen - Actief bij warmweer of stresvolle gebeurtenissen - Apocriene zweetklieren (=grote zweetklieren) - Vooral aanwezig in oksels, tepels, liezen, genitaliën - Actief na pubertijd beïnvloed door hormonen - Zweet met vetten, koolhydraten, eiwitten en steroïden - Bacteriën zitten heel graag in deze stoffen - Zweet is reukloos bij excretie maar door inwerking van bacteriën heeft dit een typische geur #### Nagels - Harde,dunne doorschijnende plaatjes - Bestaan uit dode cellen (hoornstof) - Groeit uit de huidplooi - Bodem v/d huidplooi verhoornt sterk - Gevormde nagelblad schuift over nagelbed naar buiten - Functie: - Goede bescherming v/d uiteinden van vingers en tenen - Bevorderen tastvermogen Hoofdstuk 3: Fysiologische functies van de huid =============================================== [Leerdoelen] **Doel** **Gekend ja/nee?** -------------------------------------------------- -------------------- De verschillende functies opsommen en uitleggen. [Chemische barrière][^2^](#fn2){#fnref2.footnote-ref} {#chemische-barrière} ------------------------------------------------------------------ - Hoornlaag - Functies - Verhindering passage van stoffen van buiten naar binnen - Afweer van water - Bestaat uit: - Hydrofiele lagen - Lipofiele lagen - Hydrolipidenfilm - Functies - Verhindering verlies van essentiële stoffen (vb.: water) - Bescherming (pH 4 tot 5 ) - Tegen schimmels - Weer en wind - Zorgen dat soepelheid van de huid behouden blijft - Laag bovenop de hoornlaag die vetstoffen bevat (soort WO-emulsie) [Mechanische barrière] ---------------------------------- - Bescherming tegen alle mechanische aanvallen van buitenuit - Bv. Handpalmen & voetzolen Dikke epidermis - Hypodermis beschermt onderliggende organen (stootkussen) [Verdediging tegen micro-organismen] ------------------------------------------------ - Huidflora - Bestaat uit - Goede micro-organismen - Fungi - Niet schadelijk - Functie - Verhindering ontwikkeling van schadelijke MO - Hoornlaag - Ondoorgankelijk voor bacteriën - Continue afschilfering v/d huid - Verhindering innestelen van pathogene MO - Hydrolipidenfilm bezit antibacteriële eigenschappen [\ ] [Verdediging tegen UV-stralen] ------------------------------------------ ### Effecten UV-straling - Zonnebrand - Versnelde veroudering - Verhoogde kans op huidkanker - Onderdrukking v/h immuunsysteem ### Soorten UV-stalen - UV-A - UV-B - UV-C - Tegengehouden door de ozonlaag ### UV-A en UV-B - Schadelijk voor de huid - UV-B penetreert in de epidermis - DNA beschadigen van epidermale cellen - Oorzaak van zonnebrand - UV-A dringt tot in de dermis - Versterkt het schadelijk effect van UV-B - Oorzaak van huidveroudering (tasten collageen en elastine aan) ### Melanocyten (pigmentcellen) - Bescherming tegen UV-stralen door melanine ### Verschillend in rassen - Kleur bepaald door - Verschillen in melaninegehalte - Verdeling in keratinocyten - Zie dendritische cellen ( melanocyten H2) - Activiteit van melanocyten zijn verschillend - Donkere huidskleur zal dit veel actiever zijn dan lichtere huidskleur - Melanocyten verantwoordelijk voor injecteren van pakketjes melanine[^3^](#fn3){#fnref3.footnote-ref} ### Fototype speelt rol - Zegt iets hoe snel je gaat verbranden/gepigmenteerd wordt - Soorten - [Fototype 1:] personen die in de zon alleen rood worden en nooit bruin - [Fototype 2:] personen die altijd rood worden maar daarna toch licht bruin - [Fototype 3:] personen die altijd bruinen maar soms toch eerst lichtrood - [Fototype 4:] personen die altijd bruinen en nooit rood worden - [Fototype 5:] personen die van nature uit reeds gepigmenteerd zijn - Zoals Indianen, Mexicanen en Aziaten - ![](media/image7.png)[Fototype 6:] personen die van nature uit heel sterk gepigmenteerd zijn - Zoals zwarten - Personen met donkere huid = beter beschermt tegen - Zonnebrand - Langdurige blootstelling aan UV-stralen ### Pigmentatie bij zonblootstelling - Gebeurt in 2 stappen 1. Onmiddelijke pigmentatie a. Max. na paar uur en verdwijnt na 24u b. Veroorzaakt door langgolvig UV-A 2. Laattijdige pigmentatie c. Na 48u, max. na 4 à 10 dagen d. Veroorzaakt door UV-B e. Verhoging van melaninesynthese in melanocyt f. Verhoogde afgifte van melaninekorrels aan keratinocyten - Melanine is een zonnefilter - Beschermt gebruinde huid tegen UV-B maar NIET tegen UV-A - Verdikking epidermis - Na 4 à 7 dagen na zonblootstelling - Normaliseert na minder zonblootstelling / smeren van factor 50 [Cellulaire bescherming] ------------------------------------ - Lymfocyten ("doders") & macrofagen ("eters") - Vallen plaatselijke agressors aan en gaan ze neutraliseren - Langerhanscellen - = Dendritische cellen - Immuuncompetente cellen die een belangrijke rol spelen bij het immuunsysteem - Keratinocyten - Gaan onder invloed van verschillende stimuli cytokinen produceren - Hebben een immunologisch verdedigingsmechanisme ( 3 bovenstaande) - Allergische reacties veroorzaken voor scheikundige allergenen [Gevoelsorgaan ] ---------------------------- ### Zenuwvezels en specifieke orgaantjes - Nemen temperatuur, pijn, jeuk & druk waar - Belangrijk voor de tastzin ### Neurotransmitters - Spelen een belangrijke rol in de overbrenging van zenuwprikkels ### Cellen van Merkel - Gevoelig aan druk en tast - In de epidermis [Thermoregulatie] ----------------------------- - Lichaamstemperatuur zo constant mogelijk houden door thermoregulatiesystemen ### [Eccriene zweetklieren] - Stijging uitwendige T of lichaamstemperatuur - Klieren gaan actief zweet uitscheiden - Zweet verdampt op huidoppervlak 2. ### [Hypodermis] - Isolerende laag dat lichaamstemperatuur gaat behouden [Productie van vitamine D] -------------------------------------- 1. Onder invloed van UV-licht wordt 7 dehydrocholesterol omgezet in previtamine D3 2. Vitamine D3 (cholecalciferol) wordt vanuit previtamine D3 gevormd a. Belangrijke rol bij calcium- & fosfaathuishouding i. Belangrijk voor normale botvorming - Vaak tekort in de winter omdat we te weinig in contact komen met UV-licht Hoofdstuk 4: Huidtypes & cosmetica ================================== [Droge huid] ------------------------ - Vaak ontbreken vaak water & lipiden (vetten) ### Kenmerken - Ruw huidoppervlak - Slechte flexibiliteit en elasticiteit - Schilvervorming - "trekkend gevoel" - Soms lichte roodheid ### Oorzaken - Bepaalde aandoeningen - Leeftijd - Ras - Erfelijkheid - Klimaat - Levenswijze ### Hydraterende producten #### Hydrofobe preparaten met occlusieve[^4^](#fn4){#fnref4.footnote-ref} werking {#hydrofobe-preparaten-met-occlusieve-werking} - Laten een vetfilm op de huid achter = huid afsluiten - Beperkt het waterverlies water wordt verzameld i/d hoornlaag - Zuivere vetten - Vaseline (meest gekende) - Lanoline en eucerine - Wassen - Vetalcoholen - Nadeel - Zijn soms te occlusief waardoor de poriën kunnen verstoppen met als gevolg dat de haarfollikels kunnen ontsteken - Komt in de praktijk niet meer voor meestal geven ze emulsies #### Emulsies - Vetten die geëmulgeerd zijn met water - Ook een occlusief effect (minder dan a.) - Hydraterend effect - Houdt langer aan - 2 soorten - W/O-emulsies (= Water in Olie) - Meer vetten - Nachtcrèmes - Meer occlusief waardoor hydraterend effect langer aanhoudt - O/W-emulsies (= Olie in Water) - Dagcrèmes - Gaan sneller verzachten maar voor korte periode - Regel hoe meer water, hoe minder hydraterend #### Werkzame stoffen - Bevochtigers zoals - Glycerine - Sorbitol - Propyleenglycol - Sterk waterbindend vermogen waardoor ze waterverlies gaan tegengaan - Steeds in waterig milieu verwerken #### Praktijkvoorbeelden +-----------------------------------+-----------------------------------+ | | - Melk gebruikt voor het hele | | | lichaam | | | | | | - Vooral gebruikt voor | | | schilfertjes op de benen of | | | armen (droge huid) | +===================================+===================================+ | ![](media/image10.jpeg) | - Rijke dagcrème | | | | | | - Rijk = voor droge huid | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | | - Hydraterende crème | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | ![](media/image12.jpeg) | - Gamma remederm is voor een | | | zeer droge huid | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | | - | +-----------------------------------+-----------------------------------+ [Vette huid] ------------------------ - ![](media/image14.png)Vooral uitgesproken t.h.v de neus en voorhoofd = T-zone ### kenmerken - Glanzende & blinkende huid - Verdikte huid - Wijd openstaande huid (vooral t.h.v. neus en wangen) - Open/gesloten comedonen[^5^](#fn5){#fnref5.footnote-ref} - Doffe, vaalgele kleur - Vaak ook vettige haren - Vette huid afwisselend met normale soms zelfs droge huid = gemende huid ### Oorzaak - Te hoge sebumproductie ### Functies van sebum (= talg) - Geeft soepelheid aan de huid - Fungistatisch (schimmels remmen) - Bacteriostatisch (bacteriën remmen) - Beschermen huid t.o.v. agressoren - Evenwicht vinden tussen hydratatie & ontvetten - Te sterk ontvetten = dehydratatie ### Factoren die sebumproductie beïnvloeden - Geslachtshormonen - Androgenen verhogen de productie - Oestrogenen verlagen de productie - Voeding - Diabetes verlaagd de productie - Verlengd nuchter zijn verlaagd de productie - T stijging & zweten verhogen de productie - Ontvetting huid - Na verwijderen oorspronkelijke sebumfilm wordt deze opnieuw hersteld Geen bewijs voor toename van de productie na verwijdering - Psychische factoren & stress verhogen de productie ### Product - Niet-comedogeen[^6^](#fn6){#fnref6.footnote-ref} anders verhoogde talgproductie - Niet vettig - Hydraterend - O/W emulsies = meer water - Geen te vette hydraterende bodylotions ### Reiniging - Belangrijk bij een vette huid - Met toiletmelk / zachte neutrale zeep & onmiddellijk afdrogen - Eventueel adringerende lotions overdag - Constrictie v/d poriën - Voor vette huid meestal alcohol (opletten = irriterend) ### Praktijkvoorbeelden +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ | | ![](media/image16.png | ![](media/image18.png | | | ) | ) | | | | | | | - Effaclar & | | | | cleanance is voor | | | | een vette & acne | | | | huid | | +=======================+=======================+=======================+ | | ![](media/image20.png | | | | ) | | | | | | | | - Maakt huid matter | | | | | | | | - Sebumproductie | | | | tegengaan | | | | | | | | - Poriën kleiner | | | | maken | | +-----------------------+-----------------------+-----------------------+ [Leerdoelen] ------------------------ **Doel** **Gekend ja/nee?** -------------------------------------------------------------------------------------- -------------------- De kenmerken en oorzaken van een droge huid noteren. De verzorging van een droge huid bespreken. Producten voor een droge huid koppelen aan de indicatie De kenmerken en oorzaken van een vette huid noteren Factoren die de sebumproductie beïnvloeden bespreken De verzorging van een vette huid bespreken. Producten voor een vette huid koppelen aan de indicatie. Advies geven aan een patiënt omtrent een vette en droge huid en de verzorging ervan. Hoofdstuk 5: Cosmetica ====================== ["Echte" & "zeeploze" zepen] ---------------------------------------- - Gevormd door verzeping van vetten (bv. Kokosvet) met logen (KOH, NaOH) - Bij verzeping wordt vet afgesplitst in alcohol & vetzuur door een loogopl. zeep - Zeep bestaat uit vetzuren - Hydrofiele kop = polaire - Hydrofoob staart = apolaire - pH = 8 à 10 ### Werking - Vuil, olie & vet kunnen opgelost worden in water m.b.v. vetzuren door micelvorming - Hydrofobe staarten naar binnenkant gericht naar vuil, olie / vet - Hydrofiele koppen naar de buitenkant gericht naar water - Echte zepen bestaan uit vetten i.c.m. sterke basen ### Eigenschappen - Zeeploze zepen = mild voor de huid - Huidvriendelijkheid niet enkel afhankelijk v/d pH - Schadelijkheid hangt ook af v/h ontvettend vermogen van reinigingsmiddel - Afhankelijk van tensiden[^7^](#fn7){#fnref7.footnote-ref} ### "Zeeploze" zepen - Vrij van zeep - O.b.v. synthetische detergenten = syndets - pH = zuurtegraad v/d huid (4 à 6) - Laten geen neerslag achter - Niet beïnvloed door hardheid v/h water dus gaan werking behouden - Bestaan uit lange hydrofobe staart bevestigd a/ hydrofiele kop met tensiden: - Tensiden kunnen herkennen & functie: gebruikt voor micelvorming te krijgen - Laurylsulfaten (meest irriterend) - Laureth sulfosuccinaten - Cocoamphoacetaten - Betaines - Isethionaten - Glucosides ["Overvette" verzachtende zepen] -------------------------------------------- - Bevatten bestandsdelen zoals - Lanolinederivaten - Vetalcoholen - Vetten -... - Doel - Sterke ontvetting van huid tegengaan - Verzachtende film achterlaten op huid - Herstellen van natuurlijke lipidenfilm - Herkenbaar door "Surgras" = Heel erg vet - Gegeven aan patiënten met droge huid en oudere patiënten [Badschuimen] ------------------------- - Oplossingen van synthetische detergenten - Overvettingsmiddelen om uitdroging te voorkomen - Niet aangeraden bij personen met een droge huid kan nog steeds uitdrogend werken! [Douchegels] ------------------------ - Samenstelling vergelijkbaar met badschuimen en shampoo's - Te vermijden bij een droge huid - Minder uitdrogend dan een badschuim omdat er nog wordt nagespoeld [Reinigingcrèmes en -melken] ---------------------------------------- - Oplossingen van kleine concentraties synthetische detergenten in emulsievorm - Reinigende werking om vet & onzuiverheden te verwijderen v/d huid - Emulsievorm omdat het ook vetten bevat voor bescherming en verzachting - Meest gebruikt: O/W-emulsies - Makkelijker afwasbaar dan W/O-emulsie [Lotions] --------------------- - Doel = huid verfrissen - Sluiten de poriën af daarom eerst reinigingsmelk/-crème gebruiken zodat poriën niet kunnen verstoppen - Voor droge huid - Vette bestanddelen voor uitdrogend effect verminderen - Meestal alcoholvrij - Bevatten - Keine hoeveelheden emulgatoren - Milde adstringentia - Mild omdat het anders irritaties kan veroorzaken - Bevochtigers [Bad- en doucheolies] --------------------------------- - Aangeraden bij personen met droge huid omdat - Achterlaten v/e film o/d huid - Bescherming tegen verdampen vocht - **Dispergeerbare badolies** - Bestaan uit vloeibare paraffine en grote hoeveelheden emulgatoren - Olie gaat zich verdelen onder de vorm v/e wolk i/h water - Mengbaar met water - Hydrofiel & lipofiel karakter - **Bovendrijvende badolies** - Bevatten minder emulgatoren - Vormen een film van verzachtende substanties & eventueel parfum o/h water - Film blijft achter o/d huid als je uit het water komt - **Doucheolies** - Samenstelling gelijkt op badolie maar is iets viskeuzer - Polidocanol = stof die jeukgevoel verminderd bij droge huid [Badzouten] ----------------------- - Verzachten, kleuren & parfumeren water - Hydraterend als het keukenzout (NaCl) bevat - Geen reinigende werking - Vermijden bij "gevoelige" huid vaak irritatie veroorzaakt [Shampoo's] ----------------------- - Bevatten 1/meer tensiden (oppervlakte-actieve stoffen) - Verwijderen vet, stof en huidsecreties v/d huid & haren - Mogen niet te ontvettend zijn specifiek ontwikkeld om haar te verzorgen - ![](media/image23.png)Boven de kritische micelconcentratie (CMC) gaan tensiden micellen vormen - **Indicator** - Vorming schuim = te veel aan tensiden - **Voornaamste bestanddelen in shampooformulaties** - Oppervlakte-actieve stoffen - Zorgen voor reiniging zonder het haar te veel te ontvetten - Andere ingrediënten (bewaarmiddelen, kleurstoffen, parfums,...) - **pH** - Neutraal/licht zuur - **Voor vet haar** - Bevatten veel tensiden voor de reiniging & voor het haar licht ruw te maken - **Voor droog haar** - Bevatten veel verzorgende bestandsdelen & oliën - **Voorbeelden van tensiden** - Alkylethersulfaten - Alkylsulfaten (laurylsulfaat) - Laureth sulfosuccinaten - Cocoamphoacetaten - Glucosides - Betaïnes (cocamidopropylbetaïne) - Isethionaten - **Voorbeelden i/d praktijk** ![](media/image25.jpeg)![](media/image27.jpeg) Verschillende soorten ------------------------------------------------ ------------------------------------------------------------------- Hypoallergene shampoo voor patiënten die snel op stoffen reageren [\ ] [Reinigingsproducten ] ---------------------------------- ### Inhoudsstoffen die de reinigingsproducten vervolledigen a. #### Bewaarmiddelen b. #### Parfums - Meest geschikt parfum wordt gekozen voor het product #### Viscositeitsverhogende stoffen - Vooral synthetische producten - Maken product dikker = reinigingsproduct loopt niet van je lichaam af d. #### Heldermakende stoffen e. #### Schuimstabilisatoren - Verbeteren kwaliteit, volume en stabiliteit van schuim - Verhogen ook viscositeit #### Andere aditieven - **Kleurstoffen** - Patentblauw - Erytrosine - Caramel - Caroteen - Indigokarmijn -... - **Antioxidantia** - Butylhydroxyanisol (BHA) - Butylhydroxytolueen (BHT) - Tocoferolacetaat (vitamine E) - Lecithine -... - **Zonnefilters** - Absorberen UV-licht - Haarbeschadiging door zonlicht reduceren - Tegengaan afbraak van shampoo - **Irritatie-neutraliserende stoffen** - Verminderen huid-& oogirritatie van andere stoffen - Vooral terug te vinden in shampoo voor gevoelige hoofdhuid & kinderen - **Bevochtigers** - Zorgen dat (hoofd)huid niet makkelijk gaat uitdrogen - Glycerine - Propyleenglycol - Polyethyleenglycol [\ ] [Deodorantie & Antiperspirantia] -------------------------------------------- ### Deodorantia #### Wat is het? - Preparaten die transpiratiegeuren maskeren, elimineren/verminderen of ontwikkeling verhinderen - Hebben enkel een effect o/d geur & beïnvloeden zweetproductie NIET - Werken in o/d bacteriële flora #### Samengesteld uit - Antibacteriële middelen - Absorberende of geur-neutraliserende stoffen - Parfumcomponenten - Andere ingrediënten #### Verschillende producttypes - Poeders - Vloeistoffen in aërosolvorm - Antibacteriële middelen opgelost in water/ethanol - Crèmes - Emulsiebasis - Sticks - "was-"achtige consistentie ### Antiperspirantia #### Werkingsmechanisme - Vernauwen/afsluiten v/h bovenste deel v/d afvoerkanaaltjes v/d zweetklieren - Verminderen zweetsecretie #### Bevatten metaalzouten - Aluminiumzouten - Aluminiumchloride hexahydraat, aluminiumhydroxychloride - in deodorant ook aanwezig maar in mindere concentraties - Zirconium: zirconiumlactaat en zirconiumhydrochloride - Zinksulfonaat #### Aandachtspunten - Niet te dicht o/d huid scheren - Grotere kans dat de propjes uit de zweetklieren weggehaald worden - Bij voorkeur 's avonds aanbrengen kans groter dat klieren verstopt raken - Egaal & dikke laag aanbrengen zodat zweetklieren in contact komen met product #### Verschillende product types - Vergelijkbaar met deodoranten #### Gekend neveneffect - Irritatie #### Voorbeelden - Axitrans - Hoge concentratie van aluminiumzouten die de zweetsecretie afremt - Niet nodig voor dagelijks aan te brengen - 1^ste^ week: 1x/d 's avonds - 2^de^ week -...: 1x/week 's avonds - Groter risico op irritatie 's ochtends afwassen - Louis Widmer -... [Tandpasta's & mondspoelmiddelen] --------------------------------------------- ### Waarom tandpasta's gebruiken? - Bij niet poetsen zal er veel meer tandplak gevormd worden die bacteriën & etensresten bevatten aanleiding tot tandbederf #### Rol van fluoride - Versterken v/d tanden betere bestandheid tegen gaatjes - Glazuur gaat minder snel aangetast worden door zuur i/h voedsdel ### Samenstelling van tandpasta - Water - Bevochtiger - Oppervlakte-actieve stoffen reinigende werking - Kleurstoffen tandpasta mooi kleurtje geven - Smaakstoffen aangename smaak geven - Vulstoffen - Schuimmiddelen - Schuurmiddelen ### Fluorideadvies - Vanaf de 1^ste^ melktand tot 2 jaar: 2x/dag 1000 ppm (grootte v/e rijstkorrel) - Vanaf 2-6 jaar: 2x/dag 1000 ppm (grootte v/e erwt) - Vanaf 6 jaar: 2x/dag 1450 ppm ( 1à 2 cm) ### Flossen of tandenstokers - Tussen de tanden gaan 1x/dag aanbevolen - Bijvoorbeeld met flosdraad, speciale tandenstokers, gumsticks,.. ### Mondspoelmiddel - 15 mL (soeplepel) - 2-3x/dag - 30 seconden spoelen - Blauwe perio-AID mag max 3 weken daarna overschakelen op de groene - Vaak gegeven bij verwijdering v/d wijsheidstanden [Leerdoelen] ------------------------ **Doel** **Gekend ja/nee?** ----------------------------------------------------------------------- -------------------- De verschillende soorten cosmetica uitleggen De belangrijkste tensiden herkennen aan naam (niet aan structuur). De belangrijkste bewaarmiddelen herkennen De belangrijkste anti-oxidanten herkennen. Metaalzouten herkennen Advies geven aan een patiënt over de verschillende soorten cosmetica. - Hoofdstuk 6: Huidveroudering ============================ [Wat is het?] ------------------------- - Veroudering v/d huid [Welke factoren spelen hierin een rol? ] ---------------------------------------------------- - Genetische factoren - Hormonale invloeden - Uitwendige factoren [Verouderingsverschijnselen] ---------------------------------------- ### Dunner en droger worden van de epidermis - Droger worden komt door - Verminderde synthese v/d huidlipiden - Verminderde sebumproductie ### Verminderde immunologische afweer van de huid - Aantal Langerhanscellen[^8^](#fn8){#fnref8.footnote-ref} gaat verminderen ### Gevoeligheid van de epidermis aan zonnestalen neemt toe vanaf 50 j. - Door veroudering v/d melanocyten - Vermindering in aantal - Melanine synthese vermindert - Verminderde bescherming tegen UV - Vermindert herstel DNA na UV beschadiging - Door ongecontroleerde toename v/d melanoninceproductie hyperpigmentatie [^9^](#fn9){#fnref9.footnote-ref} ### Zweetsecretie zal verminderen - Afname v/d actieve zweetklieren - Minder afgifte van zweet per actieve zweetklier ### Collageen wordt stijver en elastine wordt dikker - Huid wordt minder elastisch ### Ontstaan van nieuwe huidplooien - Rimpels ### Vochtgehalte in de dermis daalt - Hoeveelheid hyaluronzuur[^10^](#fn10){#fnref10.footnote-ref} vermindert bij het ouder worden waardoor het watergehalte daalt [Perventie & behandeling van verouderingsverschijnselen] -------------------------------------------------------------------- ### Bescherming tegen UV-A en UV-B - Beïnvloeden verouderingsproces v/d huid - UV-B brengen schade aan epidermis toe - UV-A breekt elastinevezels af i/d dermis - Gebruik van UV-A & UV-B filters waarbij de neveneffecten v/h zonlicht worden afgezwakt ### Hydraterende & "restructurerende" antirimpelproducten - Verbeteren de soepelheid v/d huid - Antirimpelproducten - Bevatten - Collageen - Elastine - Lipoproteïnen - Polypeptiden - Glycosaminoglycanen - Leggen een filmeffect o/d huid = spankracht v/d huid gaat verhogen ### Vitamine A - Derivaten van vitamine A = Retinoïden - Huid vernieuwt sneller - Minder dof - Minder pigmentvlekjes - Fijne rimpels verminderen - Stimuleert productie van collageen & voorkomt afbraak i/d huid - Nadeel - Irriterend voor de huid ### Antioxidanten - Beschermen tegen vrije radicalen - Vrije zuurstofradicalen zijn verantwoordelijk voor veroudering - Voldoende hoog gedoseerd! - Bovenaan in ingrediëntenlijst = hoog - Via voeding of lokale toediening - Voorbeelden - Groene thee - Vitamine C - Druivenpitextract - Beter effect door combinatie van AO's [Leerdoelen] ------------------------ **Doel** **Gekend ja/nee?** ------------------------------------------------------------------------------ -------------------- Factoren die een rol spelen opsommen. Verouderingsverschijnselen opsommen en uitleggen. Advies geven over de preventie en behandeling van verouderingsverschijnselen Producten voor een rijpere huid herkennen. ![](media/image29.png)Hoofdstuk 7: Bescherming tegen de zon =========================================================== [Doel] ------------------ - Huid beschermen tegen - Onmiddellijke gevolgen van zonlicht (zoals zonnebrand) - Laattijdige effecten van zonlicht - Vroegtijdige huidveroudering - Huidkankers [UV-B] ------------------ - Oorzaak van zonnebrandreacties - Zorgt voor bruiningsproces - Ontstaan van huidtumoren - Uitgedrukt op zonnebeschermingsproducten als SPF (Sun Protection Factor) [UV-A] ------------------ - Penetreren dieper i/d huid - Snelle bruining in zon, pigmentatie houdt niet lang aan - Huidbeschadigingen zoals dermaal bindweefsel (huidveroudering) - Bevorderen huidtumoren - Uitgedrukt op zonnebeschermingsproduct als UV-A-PF (PPD) - Cirkel met letters UV-A op zonneproduct = UVA-PF min. 1/3 van SPF [Zonneproducten] ---------------------------- - Geen enkel product beschermt volledig tegen UV-stralen (Sunblock) - Hoe hoger factor (SPF)= hoger protectie (UV-B!) ### Vroeger - Producten ontwikkelen voor UV-B stralen zoveel mogelijk absorberen - UV-A doorlaten om persoon te laten bruinen ### Nu - Ideale zonnefilter = licht absorberen over een breed spectrum - Fysisch - Warmtebestendig - Gemakkelijk in hoornlaag penetreren - Goede adhesie op huid en - Weerstandig aan water ### Zonnefilters bieden veel minder protectie dan verwacht - Niet frequent & niet altijd op dezelfde manier aangebracht - Meerdere malen per dag nodig & delen die in contact komen met zonlicht - Beschermen nooit over hele spectrum - Te dun gesmeerd - Door zonlichtactivatie aanleiding geven tot chemische veranderingen - Houdbaarheid - Max. 6 maanden na opening - 1 zomer gebruiken - DNA beschadiging door zonlicht doen zich voor in dosissen lager dan die zonnebrand veroorzaken & verlengd zonnebaden verhoogt UV-A blootstelling - Sommige filters lokken intolerantiereacties uit ### Chemische zonnebeschermers - Verminderen hoeveelheid binnenkomend licht door absorptie van bepaalde stralen - **Lage concentratie in** - Shampoo, haarproducten, dagcrèmes,... - **Nadeel** - Goed op voorhand aanbrengen om goed te werken - **UV-A PF** - Cirkel rond letters UV-A UVA-PF min. 1/3 van SPF - Bij Nivea is dit enkel voor de lay-out - Op zonneverpakking als PPD ### ![](media/image31.png)Fysische zonnebeschermers - Minerale poeders die als een film o/d huid achterblijven - Reflectie UV-straling - **Voordeel** - Onmiddelijke werking tegen alle UV-stralen - **Nadeel** - Wit laagje op de huid (Nu minder dan vroeger!) ### Advies aan de patiënt - Blootstelling aan zon tussen 12u00 en 16u00 vermijden schadelijk - Elke 2u & na zonnebaden opnieuw aanbrengen - **Preventiemaatregelen** - Hoed - Beschermende kledij - **Kinderen** verdedigingsmechanismen v/d huid nog immatuur - \ - Vuistregel: Reële bescherming de helft van aangegeven SPF bedraagt - Geeft vals gevoel van veiligheid - Zon kan na bepaalde tijd toch DNA-schade aanbrengen #### Kinderen - Hoge factor [Andere additieven in zonbeschermende producten] ------------------------------------------------------------ ### Anti-oxidantia - Verhinderen het snel ranzig worden door licht en warmte - Vetten, wassen, oliën - Voorbeelden (kennen in samenstelling) - Butylhydroxyanisol (BHA) - Butylhydroxytolueen (BHT) - Ascorbinezuur (Vitamine C) - Tocoferol (Vitamine E) ### "Ontstekingsremmende" stoffen - Verminderen zonnebrandreactie - Voorbeelden - Panthenol - Bisabolol ### Hydraterende middelen - Gaan uitdroging door zonlicht tegen - Voorbeelden - Ureum - Melkzuur - Propyleenglycol (= bevochtiger) - Sorbitol - Collageenderivaten ### Bruinende middelen - Pigmentvorming en bruinen bevorderen - Stoffen ( = voorlopers van melanine) - Tyrosine - Derivaten ### Kleurmiddelen [Voorbeelden] ------------------------- - Waterproof mag er niet opstaan misleidend! - Waterbestendig/ waterresistent mag er wel opstaan op 1 voorwaarde - Na 2x 20min in water oorspronkelijke zonbeschermingsfactor maximaal 50% is afgenomen [\ ] [Aftersun] ---------------------- #### Eigenschappen - Verkoelende werking - Pijn verminderen - Vertragen vervellingsproces - Zorgt voor herstel en hydratatie uitgedroogde huid #### ![](media/image33.jpeg)Andere optie - Hydroactief colloid gel-verband - Pijn verzachten door koelend effect - Ondersteunt het snel helen - Door wond te bedekken - Optimaal vochtig helingsmilieu [Bruinen zonder de zon] ----------------------------------- - Geen zonneproduct geven geen bescherming tegen UV-stralen! - Verschillende stoffen die i/d bovenste huidlaag penetreren & binden met huidcomponenten = kunstmatige verkleuringen - Beta-caroteen, wortelolie en wortelextract (oranje-gele kleur) - Extracten uit de bolsters van walnoten - Dihydroxyaceton (DHA): Meest gebruikte - Natuurlijke zonblootstelling - Bruinverkleuring ongeveer 3 à 7u na aanbrengen - Verdwijnt spontaan na 5 -- 8 d. (Tenzij re-applicatie) [Zonnebrand] ------------------------ - Rode, pijnlijke reactie v/d huid wanneer deze te veel UV-straling heeft gekregen - Lichtere huidtypes (I en II) verbranden sneller ### Symptomen Bloedvaten verwijden - Huid verliest vocht trekkerig gevoel ### Veroorzaakt door - Vooral UV-B maar ook UV-A ### Voorkomen - Zowel tegen UV-B als UV-A beschermen ### Hoe ziet het eruit? - Roodheid, warmte, zwelling, pijn - Hoe sterker de zonverbranding, hoe meer verschijnselen - Meestal enkele uren nadat huid verbrand is - **Lichte verbranding** - Enkel roodheid - **Schade uitgebreider?** - Zwelling en blaren - **Uiteindelijk** - Schilfering - **Ernstige zonnebrand**: - Koorts (massale ontsteking) - Misselijkheid, hartkloppingen, hoofdpijn, braken = Zonneklop/zonneslag ### Wat moet je doen bij zonnebrand? - Uit de zon blijven (ook niet met zonnecrème) - **Lichte verbranding:** - Roodheid trekt snel weg - Na paar dagen Korte periodes in zon - **Bij matige -- ernstige verbranding:** - Huid goed beschermen tegen UV + warmte - Minimaal 1 -- 2 weken niet met ontblote huid in zon - **Pijn verlichten:** - Natte kompressen - Koude-lauwe douche - Geen blaren openmaken anders gaat het infecteren flamigel smeren [Zonneallergie] --------------------------- ### Wat is het? - Polymorfe lichteruptie (PMLE) ### Oorzaken - Nog niet helemaal duidelijk - Immunologische reactie op zonneblootstelling voornamelijk op UV-A-straling - Vaakst bij jonge vrouwen ### Behandeling a. #### Preventie - Zonlicht vermijden/beperken tussen 11u en 15u - Zonneproduct met UV-A-filter + hoge beschermingsfactor (SPF) b. #### Ernstige gevallen - Preventieve lichttherapie - Cortisone-inspuiting voor zonnige vakantie - Orale combinatiepreparaten met zeer lage dosis cortisone + antihistaminicum c. #### Lichte vorm - Vitamine PP (nicotinamide) [Huidkanker] ------------------------ ### Wat is het? - Fout in één v/d cellen v/d opperhuid - Vorm naam van soort cel waarin de fout is ontstaan ### Oorzaak - In de loop 20^e^ eeuw: Meer en meer blootstellen aan zon Aantal huidkankers steeg ### Soorten - 90% v/d huidtumoren - Basaalcelcarcinomen - Plaveiselcelcarcinomen - 10% v/d huidtumoren - Melanomen a. #### Basaalcelcarcinoom (80%) - **Wat is het?** - Basaalcelkanker of basocellulair carcinoom - Meest voorkomende bij blanke bevolking - Minst gevaarlijke - Zaait bijna nooit uit - Bijna 100% geneest (grondig behandelen) - **Waar ontwikkelt het zich?** - In de keratinocyten v/d basale laag v/d opperhuid - **Waar ontstaat het?** - In de huid die veel aan zonlicht is blootgesteld - Gezicht (neus, binnenste ooghoeken, thv slapen) &(kale) hoofd - **Hoe herken je het?** - Glad, glanzend bultje dat langzaam groeit - Kan na een tijdje open gaan Zweertje (niet genezen) - Ook varianten die vlak blijven - Herkennen aan kleurveranderingen, roodheid of schilfering b. #### ![](media/image35.jpeg)Plaveiselcelcarcinoom (15%) - **Waar ontstaat het?** - Vaak op plekken die aan veel zonlicht zijn blootgesteld - **Hoe herken je het?** - Voorafgaand: - Ruw, rood vlekje op huid (actinische keratose = voorloper)\ Kan veranderen in plaveiselcelcarcinoom - Kleine bult met ruw oppervlak Groter worden + pijn - **Eigenschappen** - Kan in de diepte groeien onderliggende weefsels beschadigen - Kan uitzaaien - Klein deel bij patiënten naar lymfeklieren/andere organen - Bij vroegtijdige diagnose = vooruitzichten erg gunstig - Genezingspercentage = \ 90% - Herval is mogelijk c. #### Melanoom (9%) - **Wat is het?** - Meest kwaadaardige vorm v/d huidkanker - Kan overal o/h lichaam ontstaan - Meest voorkomend o/d borst & benen - **Waar ontwikkelt het?** - In de melanocyten v/d opperhuid - **Bij wie komt dit het meeste voor?** - Bij jongeren (1/6 diagnose voor 75 jaar) - ![](media/image37.png)**Kenmerken verdacht pigmentletsel: ABCDE-regel** - **A**symmetry - **B**order: onregelmatige boord (gekarteld, landkaartvormig) - **C**olour: variabele pigmentatie (verschillende kleuren in een complex, wanordelijk patroon) - **D**iameter \> 6mm - **E**volution: verandering in pigmentvlek - **Kenmerken waarbij het ook best wordt nagekeken door dermatoloog** - Pijn, jeuk of branderig gevoel - Groter worden pigmentvlekken - Ontstaan van welving in letsel - Schilfering, korstvorming, bloeding of verzwering - Ontstaan van een rode of witte boord rond letsel - Week en fragiel worden van letsel - **Eigenschappen** - Agressiefste vorm van huidkanker - Betere overleving bij vroegtijdige diagnose + behandeling - Sommige groeien snel = Vroeg uitzaaien - Eerst naar lymfeklieren in buurt van tumor - Soms uitzaaien via bloed naar andere organen (hersenen, longen, lever, bot) - Ook naar andere plaatsen in de huid uitzaaien - Hoe dunner, hoe kleiner de kans op uitzaaiingen, hoe groter kans op definitieve genezing - **Kans op genezing afhankelijk van** - Dikte tumor bij diagnose - Groeisnelheid tumor - Leeftijd en algemene toestand patiënt - Aan --of afwezigheid uitzaaiingen - Effect behandeling - **Vroeg ontdekt?** - Komt bij merendeel v/d patiënten niet meer terug [\ ] [Leerdoelen] ------------------------ **Doel** **Gekend ja/nee?** --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------- Het verschil tussen de verschillende soorten UV-stralen uitleggen Advies geven over zonneproducten en beschermingsmaatregelen ivm de zon Het verschil uitleggen tussen chemische en fysische zonnebeschermers Aan een verpakking herkennen of het om een chemische of fysische zonnebeschermer gaat De voordelen en nadelen van chemische en fysische zonnebeschermers opsommen UV-A PF uitleggen SPF uitleggen Van een verpakking afleiden of deze ook beschermt tegen UV-A stralen De rol van anti-oxidantia, ontstekingsremmende stoffen, hydraterende middelen, bruinende middelen in een zonneproduct uitleggen De belangrijke anti-oxidantia, ontstekingsremmende stoffen en hydraterende middelen herkennen Het begrip waterresistent op een zonneproduct uitleggen Het belang van een aftersun uitleggen Bruinen zonder zon uitleggen Symptomen en oorzaak van zonnebrand opsommen en uitleggen De behandeling van zonnebrand toelichten Zonneallergie, de oorzaken en symptomen uitleggen De behandeling van zonneallergie uitleggen Het verschil tussen een basaalcelcarcinoom, plaveiselcelcarcinoom en melanoom uitleggen De verschillende soorten huidtumoren uitleggen Aan de hand van een (duidelijke) foto aangeven of het om een basaalcelcarcinoom, plaveiselcelcarcinoom of melanoom gaat Kan de ABCDE-regel toelichten Advies geven aan patiënten over zonneproducten en over huidtumoren - Hoofdstuk 8: Huidaandoeningen en behandelingen ============================================== [Lokale corticosteroïden] ------------------------------------- - Heel vaak gebruikt ### Wat is het? a. #### Hydrocortison of cortisol - Lichaamseigen stof aangemaakt door de bijnieren b. #### Topische corticosteroïden in crème, zalf, gel of lotion - Komen voor in - Crème - Zalf - Gel - Lotion - Hoeksteen van heel wat inflammatoire aandoeningen[^11^](#fn11){#fnref11.footnote-ref} ### Werking a. #### Effect - Ontstekingsremmend - Jeukstillend - Vaatvernauwend bloedvaten laten samentrekken - Roodheid & zwelling verminderen - Antimitotisch - Celdeling vertragen - Verminderen schilfering b. #### Effectiviteit - Enkel als ze goed doordringen i/d huidcellen - Afhankelijk v/d galenische vorm - Crème werkt sterker dan lotion - Zalf werkt sterker dan crème c. #### Keratolytica - = Salicylzuur & ureum - Opperhuid verweken - Makkelijker doordringen i/d diepere huidlagen - Werking versterken ### Indeling - Veranderingen in structuur v/h hydrocortison aanpassen verschillende sterktes - Klasse waarin een stof zich bevindt, zegt iets over - Mate van effect + - Doordringbaarheid in huid - Kinderen \< 2j. - Klasse hoger dan 2 niet aangeraden (tenzij voorgeschreven door dermatoloog) - Lokale corticosteroïden uit klassen 2, 3 en 4 = Op voorschrift ### Indicaties - Huidaandoening waarbij ontsteking een rol speelt - Voorbeelden - Atopisch eczeem - Psoriasis - Contactallergie ### Bijwerkingen - Komen niet vaak voor - Alleen bij langdurig gebruik van sterke corticosteroïden - Producten overmatig/voor verkeerde indicaties gebruiken = problemen - Mogelijke bijwerkingen bij langdurig gebruik ( meer dan 2 weken) - Huidverdunning (atrofie) - Striemen - Couperose en rosacea - Ontstekingen rond de mond - Blauwe plekken - Meer haargroei - Pigmentveranderingen - Contactallergie ### Aandachtspunten - Geen corticosteroïden op open wonde - Vertragen wondheling - Maskeren symptomen schimmelinfectie - Schimmelinfecties kunnen uitbreiden - Maskeren symptomen bij virale infecties (bv. herpes simplex) - Virale infectie kunnen uitbreiden - Langdurig gebruik Tachyfylaxie[^12^](#fn12){#fnref12.footnote-ref} - Corticosteroïde-vrije periodes inlassen - Sommige huidzones gevoeliger voor lokale nevenwerkingen zwakker werkend product - Gelaat & oogleden - Lichaamsplooien - genitaliën - Systemische nevenwerkingen Heel uitzonderlijk - Opname i/h bloed zeer beperkt ### Advies bij gebruik 1. Standaarddosis = 1x/dag (acute fase: 2x/dag) 2. Smeer voldoende hoeveelheden crème of zalf op aangetaste huidzones\ "Vingertopmethode" a. Streepje van bovenste kootje i. Voldoende voor voor- & achterkant v/e volwassen hand 3. Niet te snel stoppen Herval 4. Langdurige behandeling (maanden) Cortisone-vrije periodes 5. Na een week smeren geen duidelijke verbetering (en behandeling correct wordt uitgevoerd) b. Contact arts [\ ] ![](media/image39.jpg)[Acne] ---------------------------------------- ### Wat is het? - Verhoogde sebumproductie - Talg & dode huidcellen kunnen talgklieren verstoppen - Propionibacterium acnes kan ontstekingsreactie veroorzaken ### Waar komt het voor? - Gezicht - Rug - Schouders - Borst - Talgklieren zijn op deze plaatsen het actiefst ### 3 factoren die een rol spelen bij het ontstaan van acne a. #### Verhoogde talgproductie - **Functie v/d talgklieren** - Huid & haren beschermen tegen uitdroging - **Verhoogde testosterongehalte** - Talgklieren worden groter i/h gezicht - Poriën worden wijder - Productie talg stijgt - **Talg** - Dikkere structuur - Meer squalenen[^13^](#fn13){#fnref13.footnote-ref} - Irriterend & comedogeen[^14^](#fn14){#fnref14.footnote-ref} - Overtollig talg verspreidt zich over de huid - Neus - Voorhoofd - Kin - Bovenrug - Decolleté b. #### Hyperkeratinisatie met verstopping talgklier - Celvernieuwingsproces is verstoord - Dode huidcellen kunnen zich opstapelen i/h follikelkanaal waardoor het verstopt kan geraken - **Wat als de vernauwing zo sterk is?** - Afvloei talg stopt - Talg opstapelen i/h follikelkanaal - Onregelmatig & witachtige oneffenheid - ![](media/image41.jpeg)gesloten mee-eter = gesloten comedo - **Wat gebeurt er als de opstopping in contact met lucht komt?** - Talg gaat oxideren zwarte kleur - Open mee-eter = open comedo c. #### ![](media/image46.jpeg)Infectie met Propionibacterium acnes - **Hoe ontstaat dit?** - Door verhoogde talgproductie krijg je vermeerdering van Propionibacterium acnes - **Waar komt de bacterie voor?** - In grote hoeveelheden i/d talgklieren - **Waar houdt de bacterie van?** - Zuurstofarme omgeving - Zit graag i/e afgesloten talgklier - Vette huid - **Wat gebeurt er?** - Mee-eter ontsteekt en vult zich met etter - Vetten worden omgezet in vrije vetzuren - Doordringen de talgklierwand waardoor weefsels errond worden aangetast zwelling + rood - **Wat als talgproductie nog meer toeneemt?** - Verder opzwellen v/d talgklieren scheurtjes i/d talgklierwand - Grote hoeveelheden talg & vetzuren gaan lekken i/d huidweefsel - Grotere onderhuidse ontstekingen d. #### Overzicht - Whitehead = gesloten comedo - Blackhead = open comedo - Papule = rood puistje - Pustule = rood puistje gevuld met etter - Nodule = ernstige onderhuidse ontstekingen ### Hoe wordt de therapiekeuze bepaald? - **Rekening gehouden met** - Ernst, duur & uitgebreidheid v/d acne - Leeftijd v/d patiënt - Tolerantie v/d patiënt - Veel patiënten doen eerst aan zelfzorg - Klein deel v/d patiënten gaan uiteindelijk naar de huisarts/dermatoloog - Voldoende advies geven als apotheekassistent aan de patiënt!! ### Wat is de belangrijkste behandeling? - Huid heel goed reinigen ### Welke niet-medicamenteuze maatregelen heb je? a. #### Duidelijk maken dat puisten/comedonen niet mogen uitgeknepen worden - Geeft ander littekens of putjes b. #### Reinigen van de huid - Belangrijkste stap voor behandeling van acne! - Reinigen met zacht product voor vette huid - Niet overdrijven! - Gewone zeep / dermatologische zeep kan beschermende lipidelaag beschadigen meer talgproductie als gevolg - Overmatig stomen/scrubben AFGERADEN! c. #### Zon - Vaak verbetering i/d zomer & nadien harder terug - Onderdrukt ontstekingsprocessen - Huid bouwt verdedigingsmechanisme in tegen UV-straling - Huid verdikken - Puistjes dieper i/d huid - Uitscheiding talg bemoeilijkt opstapeling talg d. #### Cosmetica - Moet niet van cosmeticamerk veranderen - Alleen als acne is begonnen na gebruik - **Advies** - Geen dekkende getinte dagcrèmes omdat die de poriën extra gaan verstoppen ### Wat doen de uitwendige acnebehandelingen? - Ontstaanmechanischme doorbreken door - Inwerken op - Talgproductie - Verhoorning huid - Bacteriële infectie - Ontsteking ### Uitwendige acnebehandeling: Keratolytica a. #### Wat is het? - Producten die dode cellen v/d opperhuid verwijderen (= exfoliëren) b. #### Wat doet het? - Helpen om de hoornprop i/d talgklier te verwijderen waardoor de verstopping v/d talgklieren worden tegengegaan c. #### Welke stoffen doen dit in cosmetica? - Salicylzuur - Fruitzuren (AHA) d. #### Welke gebruiken ze in magistrale bereidingen? - Salicylzuur e. #### Salicylzuur - **Wat is en doet salicylzuur?** - Oplosbaar in vet - Dringt diep i/d poriën door - Wordt vaak toegevoegd aan reinigingsproducten maar ook in crèmes/gels - **Waarom is salicylzuur zeer effectief?** - Mee-eters verminderen - Vergrote poriën verminderen - Overtollige talg kan kwijtgeraakt worden - **Wanneer is salicylzuur werkzaam?** - Als de concentratie hoog genoeg is ( 0,5 -- 2%) f. #### Benzoylperoxide - **Wat zijn de eigenschappen van** **benzoylperoxide?** - Verkrijgbaar zonder voorschrift & in verschillende concentraties - Ook antibacteriële werking - Eerste lijnsbehandeling bij milde -- matige acne - **Wat is een nadeel van benzoylperoxide?** - Geeft verkleuring - Bijvoorbeeld als je het op je gezicht aanbrengt en gaat slapen verdwijnt de kleur van de lakens g. #### Vitamine A-zuur of tretinoïne - **Welke eigenschappen heeft het product?** - Sterker werkend dan salicylzuur & benzoylperoxide - Magistrale bereidingen altijd op voorschrift - **Wat is een nadeel van het product?** - In het begin v/d behandeling erg irriterend - De huid wordt dunner beschermen tegen UV-straling h. #### Adapaleen - **Welke eigenschappen heeft het product?** - Sterker werkend dan salicylzuur & benzoylperoxide - Enkel op voorschrift - **Wat is een nadeel van het product?** - In het begin v/d behandeling erg irriterend - De huid wordt dunner beschermen tegen UV-straling i. #### Nadelen voor alle keratolytica - **Eerste weken** - Uitdroging & afschilfering v/d huid - Voorkomen = Dosis geleidelijk aan opbouwen - **Begin v/d behandeling** - Acne kan tijdelijk verergeren - Huid kan dunner worden - Gevoeliger voor UV-straling goede zonnebescherming gebruiken ### Uitwendige acnebehandelingen: Antibacteriële producten a. #### ![](media/image49.jpg)Benzoylperoxide - **Waarom is het de eerste keuze bij behandeling van milde -- ernstige acne?** - Het heeft een dubbele werking (zie keratolytica) - **Waarvoor moet je opletten bij deze stof?** - Verkleuren van haren, wenkbrauwen & textiel - **Wanneer breng je dit het beste aan & waarom?** - 's Avonds omdat er risico is op fotosensibilisatie[^15^](#fn15){#fnref15.footnote-ref} & verkleuring - **Combinatiepreparaten (met voorbeeld)** - Benzoylperoxide + miconazol nitraat - ACNE PLUS - Benzoylperoxide + erythromycine (op voorschrift) - Benzadermine - Benzoylperoxide + adapaleen (op voorschrift) - Epiduo ### Systemische behandeling a. #### Bij matige -- ernstige acne bij vrouwen - **Orale anticonceptiva op voorschrift** - Vierde generatie - Drospirenon - Dienogest - Combinatiepillen met cyproteron - Anti-androgene werking - Contra-indicatie: vrouwen die roken! - Risico op trombose gaat verhogen b. #### Ernstige acne: antibioticakuur - **Welke antibiotica wordt voorgeschreven?** - Minocycline - Doxycycline - **Behandelingsduur** - Minimum 6 maanden - **Wat als er geen verbetering is?** - Zonder afbouwen stoppen - **Wat kan de maximale behandelingsduur zijn & waarom?** - Maximum 3 maanden om resistentie tegen te gaan - **Welke belangrijke nevenwerkingen heb je?** - Fotosensitiviteit[^16^](#fn16){#fnref16.footnote-ref} zonnecrème (factor 50) gebruiken - **Met wat wordt de antibioticakuur steeds gecombineerd?** - Lokale behandeling blijven doorzetten om terugval te voorkomen c. #### Ernstige acne: isotretinoïne - **Welke eigenschappen heeft dit product?** - Enkel op voorschrift - Verminderd de talgproductie - Laatste redmiddel - **Welke nevenwerkingen heeft dit product?** - Stijging van leverenzymwaarden - Hypertensie - Psychiatrische stoornissen - **Waarom mag je bij dit product niet zwanger worden?** - Sterk teratogeen dus kan schadelijke effecten aanbrengen aan het ongeboren kind [Atopische-dermatitis] ---------------------------------- ### Andere namen - Atopisch eczeem - Constitutioneel eczeem ### Wat is het? - Aandoening die hoe langer, hoe meer voor komt - Duikt meestal op rond de leeftijd van 3 maanden ### Hoe ontstaat het? - Nog niet helemaal duidelijk - Erfelijke aanleg wat is verband staat met - Eczeem - Meestal op heel jonge leeftijd - Astma - Meestal rond leeftijd van 3 jaar - Hooikoorts - Vanaf 7 jaar ### Welke meest voorkomende symptomen zijn er? - Roodheid - Schilfering v/d huid - Jeuk ### Welke symptomen hebben kinderen met eczeem? - Vaak droge huid - Kloofjes bij de oorlellen - Rode wangen - Blekere huid rond mond & neus ### Welke verschijnselen staan op de voorgrond bij baby's/zuigelingen? - Meestal letsels op de wangen - Soms ook op de strek-/buigzijde v/d armen/benen of op de romp - Vaak melkkorstjes - Vochtige letsels door kleine blaasjes i/d huid - Jeukaanvallen die plotse huilbuien & onrust veroorzaken ### ![](media/image55.jpeg)Hoe komt het atopisch eczeem bij oudere kinderen voor? - Letsel vooral in huidplooien, op handen en voeten - Minder vaak in gelaat - Aangetaste huid - Dik - Schilferig & grijs - Rode vlekken - Krabletsels - Blaasjes en vochtige vlakken bij plotse opstoten ### Wat zijn de klachten bij volwassenen? - Aantasting gelaat en bovenste helft romp - Opstoten afgewisseld met periodes van verbetering - Begin: rode, jeukende zone op de huid - Bepaalde plaatsen: Huid droog en ruw - Krabben op jeukende plekken - Veroorzaken wondjes - Infectie met bacteriën - Ontstaan van puistjes en nattende plekken waar wondvocht uitkomt - Huid extra gevoelig voor schimmelinfecties en virusinfecties ### Erfelijke factor - Stoornis i/d beschermlaag v/d huid - Waarschijnlijk ontstaat er een erfelijke afwijking v/e eiwit i/d huid - Komen grotere openingen i/d beschermlaag - Water kan makkelijker verdampen sneller uitdrogen - Bepaalde stoffen kunnen makkelijker binnendringen - Andere erfelijke factor is verantwoordelijk voor ontwikkeling van overgevoeligheid voor stoffen uit de omgeving voor eczeem, astma & hooikoorts - Verschillende allergenen niet bij alle patiënten bij atopisch eczeem - Huisdieren - Pollen - Huisstofmijt - Schimmels - Voedingsstoffen - 50% v/d volwassenen met atopisch eczeem heeft astma - 40% v/d volwassenen met atopisch eczeem heeft hooikoorts ### ![](media/image57.png)Welke klacht is het belangrijkste om onder controle te krijgen? - Jeuk zorgt voor een vicieuze cirkel - Je hebt al een verstoorde huidbarrière en door te krabben ga je deze nog harder verstoren. - De jeuk komt door irriterende & allergische stoffen die de verstoorde huidbarrière binnendringen en daar ontstekingen gaan veroorzaken ### Wat is er belangrijk bij de behandeling? - Goed uitleggen wat atopisch eczeem is - De huidbarrière is wat verstoord door een aangeboren afwijking waardoor er veel vochtverlies is met als resultaat je een droge huid krijgt - De huid is beter doorlaatbaar door irriterende stoffen/allergenen die hierdoor beter in de huid kunnen dringen en geeft dit een jeukende ontsteking ### Wat is de basisbehandeling? - Dagelijks voedende onderhoudscrème onderhouden v/d huidbarrière ### Wat te doen bij opstoten? - Lokale corticosteroïden die de jeuk gaan verminderen ### Hoe kun je de jeuk klachten verminderen? - Cold pack - Koud bad - Spray met thermaal water ### Onderhoudscrème a. #### Wat doet het? - Gaat onzichtbare & gaten dichten b. #### Samenstelling - **Vetfase** ( vetten) - Vormen laagje o/d huid minder vochtverlies (occlusief effect) - Water kan moeilijker verdampen - Bacteriën/irriterende stoffen kunnen huid niet binnendringen - **Waterfase** ( hydraterende stoffen) - Houden water vast i/d huid c. #### Frequentie - 2x/dag d. #### Vette crèmes & zalven - Vaak voorgeschreven door de arts e. #### Voorkeur voor droge huid - Lipofiele crème f. #### Voorkeur voor zeer droge huid - Hydrofobe zalf g. #### Veel gebruikte hydraterende stof - Ureum in concentratie van 5 à 10% h. #### Voordeel van magistrale preparaten - Goede basiscrème/zalven zonder onnodige toevoegingen (parfum, kleurstoffen) i. #### Nadeel van magistrale bereidingen - Niet aangenaam in gebruik - Slechte geur - Vettige structuur -... - Steeds vaker cosmetica speciaal ontwikkeld voor atopische huid - Hypoallergene producten zonder parfums ### Behandelende crèmes a. #### Lokale corticosteroïden - **Wat doen ze?** - Onderdrukken de ontstekingsreactie - Bestrijden jeuk - **Welke vormen zijn er?** - Mild-matige vormen - Zwak werkzaam preparaat (bv. hydrocortisone acetaat 1%) - Matig werkzaam preparaat (bv. triamcinolone acetonide 0,1%) - Ernstige vormen - Sterker werkzaam preparaat (bv. betamethasone valeraat 0,1%) - Nattende eczeem - Crèmebasis - Droog eczeem - Vette zalfbasis - **Frequentie** - Eerste 1 à 2 weken 2x/dag - Nadien afbouwen 1x/dag - Soms verder afbouwen om nieuwe opstoot te vermijden b. #### Topische immuunmodulatoren (TIM's) - **Wanneer wordt het gebruikt?** - Enkel bij ernstige vormen - Meestal gaan ze eerst proberen te kalmeren met lokale corticosteroïden en starten ze nadien met Elidel / protopic - **Hoe werkt het?** - Onderdrukken het immuunsysteem - Remmen ontstekingsreactie & allergische reactie - Werken heel goed om opstoten te voorkomen - **Vanaf welke leeftijd mag dit gegeven worden?** - Vanaf 2 jaar - **Hoe moet je dit aanbrengen?** - Zalf in dunne laag op droge huid - In combinatie met onderhoudscrème - Ten laatste 2u voor of ten vroegste 2u na TIM's - **Welke actieve stoffen heb je?** - Pimecrolimus - Sterkte te vergelijken met hydrocortisone acetaat - Beschikbaar in niet-vette crème - Meestal voor gelaat - Tacrolimus - Sterkte te vergelijken met betamethasone valeraat - Beschikbaar in zeer vette zalf - Meestal voor lichaam - **Welk meest voorkomende nevenwerking zijn er?** - Branderig gevoel op plaats waar zalf wordt aangebracht - Meestal na 1 week verdwenen - **Wanneer mag je dit niet gebruiken & waarom?** - Bij huidinfecties met bacteriën / virale huidinfecties[^17^](#fn17){#fnref17.footnote-ref} - Onderdrukt het afweersysteem waardoor infectie zich verder kan uitbreiden - **Welke geneesmiddelklasse helpt tegen jeuk?** - Orale antihistaminica (SEDEREND)[^18^](#fn18){#fnref18.footnote-ref} 1x/dag 's avonds - Loratadine - Desloratadine (Aerius) - Levocetirizine (Xyzall) - Cetirizine (Zyrtec) - **Wanneer gebruikt men lichttherapie?** - Zeer ernstige vormen - **Wat kan de patiënt doen na de therapie om opstoten te voorkomen?** - Huid zo weinig mogelijk irriteren - Detergenten in badschuim, zeep & afwasproducten proberen te vermijden kiezen voor bijvoorbeeld een olie - Huidbarrière ondersteunen - Onderhoudscrème gebruiken - **Voorbeeld schema** [ Seborroïsche dermatitis ( Seborroïsche eczeem)] ------------------------------------------------------------- ### Wat is het? - Atypische vorm van eczeem met roodheid & schilfering - ![](media/image62.png)Schilfering op plaatsen waar veel talgklieren zitten! ### Waar heeft deze patiënt last van? - Onscherp begrensde roodheid (vooral o/h gelaat) - Gelige fijne afschilfering (meestal) - Gezicht, hoofd & oren - Schilfers - Tussen haren & wenkbrauwen - Plooien naast neus - Achter & in oren - In wimpers - In lichaamsplooien - navel, onder borsten, buikplooi, liezen, bilspleet, rond de anus - Als de schilfers i/d plooien verdwenen zijn meestal rode huid - Jeuk ### Hoe is het verloop bij deze aandoening? - Afwisselende rustige periodes tot opflakkeringen ### Wat zijn uitlokkende factoren voor opflakkeringen? - Stress - Vermoeidheid - Droge lucht ### Hoeveel komt het voor? - +/- 3 -- 5% van bevolking vooral bij jongvolwassenmannen ### Welke factoren spelen een rol bij deze aandoening? a. #### Vaak op plaatsen met veel talgklieren - Talg werkt irriterend - Samenstelling speelt hierin een rol - Verzadigde en onverzadigde VZ - Bij deze aandoening overmaat aan onverzadigde VZ - Huid schilfert af - Ontstekingsreactie met als gevolg roodheid & lichte zwelling b. #### Malassezia furfur (=Gist) - Aanwezig op ieders huid (ook bij gezonde personen) - Speelt een belangrijke rol! - **Bij deze aandoening** - Grote hoeveelheden aanwezig - Afweersysteem reageert waardoor er een ontstekingsreactie optreedt - Roodheid + schilfering - Produceert enzym lipase - Zet vetten om in meer onverzadigde VZ ### Hoe behandelen ze dit? - Ze gaan gist bestrijden afweersysteem gaat minder actief zijn a. #### Acute behandeling - **Wat is belangrijk bij deze behandeling?** - Gist verminderen waardoor de ontstekingsreactie wordt gedempt - **Wat kan er opgestart worden?** - Keratolytica - Actieve stoffen die schilfers gaan losweken - Salicylzuur (3 -- 5%) - Ook remmende werking op groei gisten & schimmels - Antischimmelmiddelen (= antimycotica) - Ketoconazol shampoo (Nizoral) - Eerst haar wassen met gewone shampoo daarna dit - Minimum 5 minuten laten zitten - Min 2x/week 2-4 weken - Kan ook op gelaat, lichaamsplooien & romp - Ketoconazol crème - Enkel via magistrale bereiding verkrijgbaar - Acuut stadium: 2x/dag 2 -- 4 weken - Lokale corticosteroïden - Remmen vrij snel de ontsteking - Meestal zwakwerkend indien nodig naar klasse 2 - Vaak magistraal - Kan in combinatie met - Salicylzuur - Ureum - Antischimmelproduct - Lichttherapie - Wordt zelden gebruikt voor deze aandoening - Alleen in ernstige gevallen - Werkt ontstekingsremmend - Vaak verschillende behandelingen combineren in 1 crèmeµ - Alle behandelingen onderdrukken symptomen - Stoppen v/d behandeling kan eczeem terugkomen = opnieuw opstarten b. #### Onderhoudsbehandeling - **Crèmes of shampoos op basis van** - Ketoconazol - Seleniumsulfide - Piroctone olamine - Zinkpyrithione - In afwisseling met elkaar of met gewone shampoo gebruiken! - Actieve stoffen die hoeveelheid Malassezia furfur gaan verminderen - Frequentie - Regelmatig gebruiken voor goed resultaat minstens 2x/week [Contactdermatitis] ------------------------------- Afbeelding met Vlees, letsel, vinger, ader Automatisch gegenereerde beschrijving ![Afbeelding met persoon, nagel, Vlees, hand Automatisch gegenereerde beschrijving](media/image64.jpg) ### Wat is het? - Ontsteking v/d huid door rechtstreeks contact v/e stof met de huid - **Ditis** = ontsteking ### Welke symptomen heeft de patiënt? - Jeuk - Roodheid - Pijnlijke plekken - Droge, schilferende letsels - Blaren, zweren ### Welke vormen zijn er? a. #### Irritatieve contactdermatitis - Niet-specifieke ontstekingsreactie op stoffen die in contact staat m/d huid - Chemische stoffen (zuren, oplosmiddelen, basen) - Zepen, detergenten - Planten/groentesappen - Cosmetica - Farmaceutische topica b. #### Allergische contactdermatitis - **Wat is het?** - Optreden immuunrespons v/h vertraagde type - Allergische reactie type 4[^19^](#fn19){#fnref19.footnote-ref} - **Hoe gebeurt dit?** - Eerst wordt patiënt gesensibiliseerd met een stof - Eerder contact met een stof - Daarna Afweersysteem reageert o/e stof - Stof wordt aanzien als contactallergeen **\ ** - **In welke 2 fasen gebeurt dit?** - Inductiefase (= Eerste fase die gaat optreden) Afbeelding met tekst, diagram, kaart Automatisch gegenereerde beschrijving - Individu wordt gesensibiliseerd 1. Allergenen worden gevangen door de Langerhanscellen i/d huid 2. In de lymfeklieren wordt antigeen[^20^](#fn20){#fnref20.footnote-ref} gepresenteerd a/d T-lymfocyten 3. T-lymfocyten worden gesensibiliseerd & migreren n/d opperhuid - Kan 10 à 12 dagen duren - **Uitlokkingsfase** - Gesensibiliseerde T-lymfocyten met specifieke receptor voor allergeen - Herkennen het allergeen als ze terug in contact komen m/d stof 1. Vrijgeven van cytokines[^21^](#fn21){#fnref21.footnote-ref} 2. Cytokines gaan ontstekingsreactie uitlokken - +/- 1 -- 3 dagen later - Jeuk, roodheid, papels[^22^](#fn22){#fnref22.footnote-ref}, blaren, schilfering, kloven,... - **Wat zijn de belangrijkste allergenen?** - Nikkel (oorbellen, jeansknopen, horloges) - Rubbertoevoegstoffen (rubberen handschoenen) - Grondstoffen gebruikt in cosmetica en farmaceutische topica - Parfumcomponenten - Bewaarmiddelen - Haarkleurmiddelen - Plantenextracten -... - Harsen (aanwezig in kleefpleisters) ### Hoe gaan ze na op welke substantie de patiënt dit zal ontwikkelen? a. #### ![](media/image66.jpg)Patchtest - Verdachte substanties worden op de rug aangebracht - Juiste concentratie - Juiste vehiculum[^23^](#fn23){#fnref23.footnote-ref} - Na 2 dagen verwijderen omdat je een vertraagde reactie hebt - Na 4 dagen opnieuw aflezen om te kijken wat de klachten zijn - Eczeemreactie = allergisch voor aangebrachte stof ### Hoe kunnen ze deze aandoening behandelen? a. #### Wat kan de patiënt doen? - Contact vermijden met de stoffen die allergisch reactie / reactie uitlokt b. #### Geneesmiddelklassen die ze gebruiken als het toch ontwikkeld - Anti-histaminica[^24^](#fn24){#fnref24.footnote-ref} verminderen de allergische reactie c. #### Wat kan er eventueel nog gegeven worden bij bijvoorbeeld irritatieve contactdermatitis? - Lokaal cortisone preparaat [\ ] [Psoriasis][^25^](#fn25){#fnref25.footnote-ref} {#psoriasis} ------------------------------------------------------------ ### Wat is het? - Chronische aandoening met periodes van verbetering en verslechtering - Chronische ontstekingsziekte a. #### Auto-immuunaandoening - Eigen immuunsysteem gaat lichaam aanvallen - WBC zijn verhoogd actief - Gaan zich richten tegen de huidcellen ### Hoe herken je het? - Droge, schilferende plekken - Plekken kunnen jeuken of pijnlijk zijn ### Hoeveel komt het voor? - Vaker bij mannen dan vrouwen - Kan op elke leeftijd ontstaan - Meestal eerste opstoot: 15 à 30 jaar afhankelijk van patiënt tot patiënt ### Hoe ontstaan de schilferige plekken? - Versnelde groei v/d cellen & onvolledige rijping v/d cellen i/d opperhuid - Cellen krijgen onvoldoende tijd om af te sterven & te verhoornen - Minder snel afschilferen - Opstapeling van cellen - Huidverdikking met witte schilfering ### Wat is de oorzaak van deze aandoening? - Onbekend maar er is een erfelijke aanleg - 1 van je ouders, broer of zus 15% kans - Beide ouders 50% kans - Erfelijke aanleg is niet de enige oorzaak - Factoren uit de omgeving - Beschadiging huid psoriasisplek kan 1 -- 2 weken later ontstaan - Stress - Infecties - Sommige GM (bv. bètablokkers) - Vaak bij rokers / patiënten die alcohol drinken - Onduidelijk of stoppen verbetering geeft ### Welke behandelingen zijn er? - Behandeling om ziekte onder controle te houden geen genezende behandeling ### Lokale behandelingen a. #### Milde vormen - Vaak voldoende b. #### Ernstige vormen - Aangevuld met systemische therapie of lichttherapie c. #### Welke behandelingen vallen hieronder? - **Onderhoudscrème** - 2x/dag met neutrale zalf/ vette crème - Goed hydrateren waardoor klachten gaan verminderen - Voorkomen uitdroging & irritatie - Jeuk, roodheid & schilfering verminderen - **Keratolytica** - Actieve stoffen die verwerkt worden i/e basis 4. Salycilzuur 5. Ureum 6.... - Eerst wordt dit aangebracht zodat de schilfers losweken, anders dringen de actieve stoffen niet diep i/d huid - Na keratolytica behandelende zalf - **Lokale corticosteroïden** - Remmen de ontsteking - Verminderen jeuk - Vertragen de versnelde celdeling v/d opperhuid - Meestal wordt klasse 3 of 4 gebruikt - Nadelen 7. Optreden van tachyfylaxie[^26^](#fn26){#fnref26.footnote-ref} 8. Atrofie v/d huid[^27^](#fn27){#fnref27.footnote-ref} waardoor er striemen ontstaan - **Vitamine D-analogen** - Frequentie: 1x/dag 's avonds (4 weken) - Gebruik op hoofdhuid 9. Volgende ochtend: gewone shampoo op droog haar - Shampoo goed inmasseren - 15 min. laten inwerken - Haar goed uitspoelen met water 10. Nat haar is het product moeilijk uit te spoelen - Patiënt stopt misschien iets te vroeg! - Belangrijkste: calcipotriol - Werken in o/d versnelde celdeling - Werken minder o/d ontsteking - Belangrijk voldoende lang gebruiken! - Voordelen 11. Geen huidatrofie 12. Geen vermindering werkzaamheid na langdurige toepassing - Nadelen 13. Irritatie v/d huid 14. Enkele weken wachten op verbetering v/d klachten ### Lichttherapie - Remt de celdeling & ontstekingsproces - Risico's - Verbranding v/d huid - Verhoogd risico op huidkanker - Vroegtijdige veroudering - 2 vormen a. #### PUVA-therapie - **UV-A licht** - Bestandsdeel van natuurlijk zonlicht - Dringt het diepste door i/d huid (tot i/d lederhuid) - Lichtcabines ontwikkeld voor UV-A - **Psoralenen** - Actieve stoffen die lichaam gevoeliger maakt voor UV-A - Tabletjes innemen 1 à 2 uur voor belichting - Blijft lange tijd in het lichaam aanwezig 15. Tot 8u na PUVA zon vermijden goed insmeren met factor 50 16. 24u na inname zonnebril dragen - **Frequentie** - 2x/week gedurende meerdere weken/maanden b. #### UV B-therapie - **Eigenschappen** - Bestandsdeel van natuurlijk zonlicht - Krachtigere werking dan UV-A 17. Geen aanvulling van orale GM nodig - Lampen zenden vooral genezend deel van UV B uit = gefilterd 18. Andere lampen dan bij zonnebankcentra!!! - **Frequentie** - 3x/week (duur afhankelijk van persoon 2 -- 3 maanden) - Belichtingstijd stijgt bij elk bezoek ### Systemische behandeling - Enkel bij ernstige vormen - Altijd onder begeleiding & controle v/e dermatoloog a. #### Wat is het? - GM innemen die i/d bloedbaan terecht komen en daar de werking uitoefenen b. #### Actieve stof: Ciclosporine - **Wat is het?** - Immuunsuppressivum immuunsysteem onderdrukken - **Toedieningsvorm** - Tabletten - **Hoelang duurt het voordat de klachten verbeteren?** - Na enkele weken -- maanden daarom combinatie met lokale behandeling - **Welke bijwerkingen zijn er?** - Hoge bloeddruk - Verminderde nierfunctie - Verhoogd risico infecties c. #### Actieve stof: Acitretine - **Waar behoort het tot?** - Retinoïden - **Wat is het?** - Afgeleide van vitamine A - **Wat doet het?** - Remt de groei van huidcellen cellen kunnen beter ontwikkelen - **Wanneer ziet de patiënt verbetering bij gebruik?** - Na 2 -- 4 weken 19. Schilfervorming verminderd 20. Huid kan helemaal herstellen - **Welke bijwerkingen zijn er?** - Droge huid & droge slijmvliezen omdat talgproductie wordt geremd 21. Ook gegeven bij behandeling acné - Haarverlies - Problemen met de lever (zeldzaam) - **Welk nadeel heeft het product?** - Zwangere vrouwen / vrouwen met kinderwens mogen dit niet innemen (kinderwens = 3 dagen ervoor niet meer innemen!) 22. Teratogeen kan schade aanbrengen aan het ongeboren kind d. #### Actieve stof: Methotrexaat - **Frequentie** - 1x/week op eenzelfde tijdstip - **Wat is het?** - Foliumzuurantagonist - **Waarvoor is de aanmaak van foliumzuur belangrijk?** - Essentiële stap i/d aanmaak van DNA[^28^](#fn28){#fnref28.footnote-ref} bij celdeling - **Wat doet het?** - Afremmen vorming nieuwe cellen - **Waarvoor kan het nog gebruikt worden?** - Bij kanker in hoge dosis (20 mg en meer) - **Hoe ontstaan de bijwerkingen?** - Door tekort aan foliumzuur in gezonde cellen 23. Vooral plaatsen waar cellen snel delen - Slijmvliezen i/d mond - Maag - Darmen - Haar - Bloed - **Welke bijwerkingen zijn er?** - Binnen paar uur na inname 24. Misselijkheid 25. Braken 26. Diarree - Mogelijks ook afwijkingen aan bloed, lever / nieren 27. Regelmatig op controle (bloedonderzoek)! - 3 maanden wachten met zwangerschap te plannen 28. Miskraam 29. Aangeboren afwijkingen - **Exacte werkingsmechanisme bij ontstekingsziekten** - Niet opgehelderd 30. Mogelijk gevolg van - Anti-inflammatoir effect - Immunosuppressief effect - Ontstekingsziekten (dosering: +/- 7,5 mg)? 31. Psoriasis 32. Ziekte van Crohn 33. Reumatoïde artritis 34.... **\ ** - **Wat mag er niet ontbreken bij deze behandeling?** - Foliumzuur 35. Nooit op dezelfde dag innemen als methotrexaat, omdat ze in competitie met elkaar gaan en zo niet goed gaan werken! - ![](media/image71.png)**Medicatieschema's** ### Biologicals a. #### Wat zijn het? - Kunstmatige eiwitten met dezelfde structuur als eiwitten in ons lichaam - Antistoffen die gericht zijn tegen groep eiwitten (cytokines) - Onderdrukken het psoriasisletsel zeer goed! b. #### Welke rol spelen cytokines? - Bij ontsteking in ons lichaam rol bij het immuunsysteem c. #### Wat zijn cytokines? - Eiwitten aangemaakt door WBC die vrijkomen als er iets aan de hand is - Versterken de ontstekingsreactie - WBC worden aangetrokken & geactiveerd waardoor je meer ontsteking gaat krijgen 36. Geeft lokale roodheid, warmte, zwelling & pijn d. #### Hoe wordt de ontsteking geremd? - Door de kunstmatig aangemaakte antistof die zich bindt aan bepaalde cytokines e. #### Hoe wordt het toegediend? - Via injecties want eiwitten worden afgebroken i/d maag f. #### Bijwerkingen - Weinig bijwerkingen g. #### Nadeel - Erg duur enkel gebruikt wanneer andere behandeling onvoldoende werkt - Goedkoper met attest h. #### Praktijkvoorbeelden [Alopecia androgenetica] ------------------------------------ ### Wat is het? - Kaalheid volgens het mannelijke patroon - Meest voorkomende vorm van haarverlies ### Hoe vaak komt het voor? - Hoe ouder, hoe groter de kans a. #### Bij mannen - 70 jaar +/- 80% b. #### Bij vrouwen veel minder - Begint meestal rond menopauze - 70 jaar +/- 30% van vrouwen ### Wanneer begint dit? - Tijdens of even na de pubertijd hele proces is sluipend ### Wat gebeurt er bij mannen? - Terugtrekken van voorste haargrens - Nadien: Kruin geleidelijk kaler - Kalende gebieden in elkaar overgaan - Tot bovenop hoofd geen haar meer - Onderste haarrand & haren a/d zijkant blijven staan - Ongevoelig voor invloed mannelijke hormoon ### ![](media/image74.png)Wat gebeurt er bij vrouwen? - (vooral) haar in het midden van het hoofd wordt dunner - Geen kale plekken ### Wat is de oorzaak? - Erfelijke (over)gevoeligheid v/d haren voor één v/d mannelijke hormonen (DHT) - DHT in de pubertijd verhoogde mate door bijnieren & in geslachtsorganen - Haarzakjes reageren - Lichaamsharen, okselharen, baardharen groeien harder - Omgekeerd effect bij hoofdharen ### Behandeling - Normale verschijnselen dus geen ziekte a. #### vraag: moet er wel behandeld worden? - Behandeling is niet eenvoudig vertraagd enkel het proces - Bij jongere mannen kan dit goed zijn om te behandelen problematiek: - Verminderd zelfvertrouwen - Psychologische problematiek - Obsessie b. #### Minoxidil lotion - **Wat is het?** - Minoxidil is actieve stof - Kan ook als magistrale bereiding gebruikt worden - Duur & wordt niet vergoed door ziekteverzekering - **Wat doet het?** - Vermindert haaruitval - Bevorderd haargroei (na enkele maanden) - Haar kan andere kleur & structuur hebben - **Effect** - Vanaf 4 maanden optimaal na 1 jaar 37. Na 1jaar geen verschil = niet zinvol 38. Wel effect = dagelijks blijven gebruiken - Bij mannen = 1/3 - Bij vrouwen = 1/2 - **Gebruik** - 2x/dag op droog haar - Goed op hoofdhuid inwrijven - Eerste 30min. niet nat maken c. #### Finasteride tabletten - **Wat is het?** - Finasteride is actieve stof dat anti-androgeen is 39. Werkt mannelijke hormoon tegen - Enkel op voorschrift - Vrouwen mogen dit niet gebruiken! - **Waarvoor wordt het nog gebruikt?** - Als specialiteit in 5 mg voor prostaatvergroting - **Werkzaamheid** - Vooral werkzaam op kale plek o/d kruin - **Effect** - Beperkt - **Frequentie** - Haaruitval 1mg/dag (magistraal verwerkt) - Continu blijven gebruiken voor blijvend effect - **Wat als je hiermee stopt?** - Nieuwgevormde haren verdwijnen (na half -- 1 jaar) - **Welke bijwerkingen zijn er?** - Minder lichaamsbeharing - Verlaagd libido - Erectieproblemen d. #### Cyproteron - **Wat is het?** - Hormoonachtige stof die op testosteron lijktanti-androgene werking - **Wat doet het?** - Verdringt testosteron van bindingsplaatsen op haarzakjes 40. Werking verminderd haren gaan terugroeien - **Effect** - - **Diane 35** - Soort anticonceptie pil die ook voor haarverlies wordt gegeven - Cyproteron in combinatie met ethinylestradiol - **Bijwerking** - Verhoogd risico op DVT[^29^](#fn29){#fnref29.footnote-ref} e. #### Andere haargroeimiddelen - Veel middelen als "haargroeimiddel" - Veel discussie over de werking [Haarroos] ---------------------- ### Wat is het? - Milde vorm van eczeem op behaarde hoofdhuid waarbij kleine schilfertjes ontstaan - Schilfertjes = ouder huidcellen die loslaten v/d huid - Cellen v/d hoofhuid vernieuwen voortdurend & duurt +/- 3 weken - Onderkant (i/d huid) = nieuwe gevormde cellen - Bovenkant (o/d huid) = oude cellen die losgelaten worden ### Hoe herken je dit? a. #### Bij normale huid - Schilfers zijn klein & onzichtbaar b. #### Bij roos - 2x zo snel - Huidcellen krijgen te weinig tijd om uit te rijpen - Verhoornen & klonteren samen met duizenden tegelijkertijd vlokjes ### Rol van de talgklieren bij deze aandoening - Werken veel harder meer talg gaan afscheiden - Schilfers gaan nog meer plakken aan elkaar = hoofdhuid gaat jeuken ### Soorten schilfertjes a. #### ![](media/image79.jpeg)Droge schilfertjes - Fijne witte -- grijze schilfertjes die niet aan hoofdhuid klitten - Laten spontaan los - Dwarrelen als "poeder" o/d schouders b. #### Vette schilfertjes - Grotere, gelige, dikke schilfers die aan de hoofdhuid klitten - Gevolg van overvloedige talgafscheiding ### Oorzaak - Onbekend a. #### Talgproductie - Huid wordt vettig gehouden door talg - Talgklieren spelen belangrijke rol - Hoeveelheid talgproductie afhankelijk van persoon -- persoon - **Patiënten met roos** - Meer talg productie & vettere huid - Versnelde deling is reactie op talg ( = irriterend) - Komt voor op plekken met veel talgklieren b. #### Gisten - Komt bij iedereen voor o/d hoofdhuid - Sommige patiënten reageren allergisch = erfelijk bepaald - Bij patiënten met roos komt die veel meer voor - **Malassezia furfur** - Leven van vetlaagje o/d huid - Produceren enzymen die vet omzetten in 41. Verzadigde VZ - Opgenomen door gisten 42. Onverzadigde VZ - Blijven achter o/d huid met als gevolg irritatie & eczeem c. #### Overige factoren - Shampoos - Irritatie - Voor vet haar kunnen uitdrogend gaan werken - Haarverzorgende middelen irritatie - Erg droge lucht kan de hoofdhuid uitdrogen schilfering (kleine & droge) ### Behandeling - Speciale antiroosshampoos - Verschillende soorten met verschillende werking - Bestrijden van de gisten - Remmen van ontsteking van huid en remmen jeuk - Verminderen van schilfering a. #### Antiroosshampoo - Bevatten vaak stoffen die groei van gisten afremmen - **Functies** - Verminderen verhoogde aanmaak talg - Toegenomen schilfering remmen - **Actieve stoffen die groei van gisten kunnen afremmen** - Zinkpyrithion - Piroctone olamine - Seleniumsulfide - Vaak ook keratolytica toegevoegd omdat ze een afschilferend effect hebben - Salicylzuur of glycolzuur - **Gebruik** - Aanbrengen op natte hoofdhuid en inmasseren - 5 minuten laten inwerken & nadien goed uitspoelen - 2 -- 3x/week b. #### Ketoconazol - **Wat is het?** - Antimycoticum die schimmels & gisten doodt - **Wat gebeurt er bij gebruik van dit middel?** - Gisten verminderen waardoor irritatie afneemt & roos kan herstellen - **Naam v/h geregistreerd GM** - Nizoral^®^ - **Wie mag het gebruiken?** - Volwassenen & kinderen vanaf 12 jaar - **Gebruik** - Was eerst met gewone shampoo en spoel goed uit - Verdeel ketoconazolshampoo over natte haar - Masseer het in en laat 5min. inwerken (ook goed hoofdhuid inmasseren) - Spoel uit met warm water - **Frequentie** - Ketoconazolshampoo: Minstens 2x/week - Na elke wasbeurt aanbrengen (ook indien vaker dan 2x/week) ![](media/image81.jpeg)[Rosacea] -------------------------------------------- ### Wat is het? - Chronische huidaandoening in gezicht - Rosacea = " rood als een roos" - Kunnen het niet genezen maar wel klachten onder controle krijgen ### 4 belangrijkste kenmerken - Blijvende roodheid in gezicht - Kan uren aanhouden - couperose = Kleine uitgezette bloedvaatjes - ziet eruit als een vlekkerige uitslag - Papels = Bultjes - Zonder etter - Pustels = Puistjes - Bultjes met etter gevuld - Vooral zichtbaar o/d wangen, neus, voorhoofd & kin ### Eigenschappen - Kan lijken op acne - Komt op latere leeftijd voor dan jeugdpuistjes - +/- 20% v/d blanke vrouwen \> 30jaar - Ontwikkelt zich sluipend - Klachten nemen langzaam toe - Verloop is wisselend met soms meer & soms minder klachten - Huid lijkt niets te verdragen ### Psychische stressfactor - Niet te onderschatten - Angst om te blozen vicieuze cirkel - Stress blozen verhevigen stress meer blozen ### Oorzaken - Hyperreactiviteit van bloedvaatjes van gelaat, hals, decolleté - Veroorzaak flushing = plotse hevige blos - **Uitgelokt door** - Alcohol - Plotse temperatuursverandering - Activiteit - Pikant eten - Smink - Emotionele stress ### Gevolgen a. #### Voortduren uitzetten van de bloedvaatjes - Wand v/d bloedvaatjes gaan geleidelijk aan verslappen - Vaatwand gaat niet meer normaal vernauwen - Gevolg = Couperose[^30^](#fn30){#fnref30.footnote-ref} - Komt het meeste voor o/d neus & wangen b. #### Na blootstelling aan wind, matige kou of na wassen gezicht - Waarnemen van prikkelende & pijnlijke sensaties c. #### Stoornis bloedcirculatie i/h gezicht - Talgklieren kunnen ontsteken (= Acne-rosacea) - Rode papels Geen mee-eters/zwarte puntjes ### Wat zijn triggers? - Alles wat bloedvaten kan uitzetten met blozen & roodheid als gevolg - Alcohol - Heel guur koud weer - Heel warm weer - Inspanning - Warm drinken - Pikant eten - Stress - Warm bad - Sauna - Allergie - Producten die je op het gezicht aanbrengt ### Behandeling - **Voorkeur** - Zachte, niet-irriterende cosmetica voor hydratatie en reiniging - **Frequentie** - Niet meer dan 1x/dag reinigen - **Juiste maquillage gebruiken** - Getinte dagcrème met lichte textuur - Groene camouflagestift - Geen afdekkende fond-de-teint - **Lokale corticosteroïden vermijden** - Verdund de huid waardoor het steunweefsel gaat verslappen - Bij chronisch gebruik kan leiden tot ontstekingen - **Goed beschermen tegen de zon** - Door verbranden/ teveel i/d zon te komen kunnen de bloedvaten uitzetten ### Gebruik van cosmetica - Gebruik altijd milde producten - Alcohol & parfum vermijden a. #### Wat zit er vaak in producten voor rosacea? - **Vitamine C & niacinamide** - Niacinamide heeft anti-inflammatoire[^31^](#fn31){#fnref31.footnote-ref} eigenschappen - Goed effect op puistjes - **Kalmerende ingredienten** - Positief effect op roodheid & hyperreactiv

Samenvatting Cosmetologie PDF

Document Details

Tags

Related

Summary

Full Transcript

Upgrade to continue