Mga Pananalig/Teoryang Pampanitikan (FILIPINO)

# Notes in Panitikang Filipino ## Aralin 3: Mga Pananalig/Teoryang Pampanitikan **Bunga ng Pagkatuto**: Makilala at magamit ang mga teorya o dulog sa pagsusulat ng akda. ## Mga Teoryang Pampanitikan: 1. **Klasismo** * Layunin nitong ilahad ang simpleng kwento na madalas umiikot sa pagkaka...

# Notes in Panitikang Filipino ## Aralin 3: Mga Pananalig/Teoryang Pampanitikan **Bunga ng Pagkatuto**: Makilala at magamit ang mga teorya o dulog sa pagsusulat ng akda. ## Mga Teoryang Pampanitikan: 1. **Klasismo** * Layunin nitong ilahad ang simpleng kwento na madalas umiikot sa pagkakaiba ng estado sa buhay ng mga tauhan, lalo na sa pag-ibig. * Ang mga salita ay piling-pili at laging nagtatapos nang maayos ang mga pangyayari. 2. **Humanismo** * Nakatuon ito sa pagpapakita na ang tao ang sentro ng mundo. * Binibigyang-diin ang kalakasan, talino, at mabubuting katangian ng tao. * Naniniwala ang mga humanista na ang tao ang sukatan ng lahat ng bagay at dapat may kalayaan sa pagpapahayag ng damdamin. * Halimbawa: "Paalam sa Aking Pagkabata" ni Zantiago Pepito 3. **Imahismo** * Gumagamit ng mga imahen upang ipahayag ang damdamin, ideya, at saloobin ng may-akda. * Ang layunin ay gawing mas malinaw ang mensahe gamit ang eksaktong paglalarawan, imbes na mga karaniwang salita. * Halimbawa: Mga tula tulad ng "Tulang Panambitan" 4. **Realismo** * Layunin ng teoryang ito na ipakita ang katotohanan higit sa kagandahan. * Binibigyang-diin nito ang makatotohanang paglalarawan ng tao, bagay, at lipunan, at karaniwang nakatuon sa mga isyung sosyo-pulitikal, kalayaan, at katarungan para sa mga naaapi. * Mahalaga dito ang pagiging obhetibo ng may-akda. * Halimbawa: Noli Me Tangere 5. **Feminismo** * Pinapakita ang lakas at kakayahan ng mga kababaihan at sinisikap itaas ang pagtingin ng lipunan sa kanila. * Karaniwang ang mga babae ang pangunahing tauhan na nagtataglay ng mabubuti at magagandang katangian. 6. **Arkitaypal** * Gumagamit ng mga simbolo, karakter, o tema na matagal nang umiiral sa iba't ibang kultura at akda upang ipahayag ang karaniwang karanasan ng tao. 7. **Formalismo** * Nakatuon lamang sa kung ano ang sinasabi ng akda, walang simbolismo o malalim na interpretasyon. * Ang mensahe ay direkta at tuwiran mula sa may-akda. 8. **Sosyolohikal** * Layunin ng teoryang ito na ipakita ang mga suliraning panlipunan na kinakaharap ng mga tauhan sa akda, na kadalasang sumasalamin sa lipunan ng may-akda. * Sa pamamagitan ng paglalarawan ng mga suliranin at paraan ng pagharap ng mga tauhan, nagbibigay ito ng gabay sa mambabasa sa pagpuksa ng katulad na mga problema sa tunay na buhay. * Halimbawa: Tata Selo ni Rogelio Sikat 9. **Eksistensyalismo** * Ipinapakita ng teoryang ito na may kalayaan ang tao na pumili o magdesisyon para sa kanyang sarili, at ito ang sentro ng kanyang pag-iral sa mundo. * Binibigyan-diin ang halaga ng kapasyahan laban sa katwiran, at ang pagiging malaya ng tao sa pagtahak sa kanyang sariling landas. 10. **Dekonstraksyon** * Layunin ng teoryang ito na ipakita ang iba't ibang aspekto ng tao at mundo, at pinaniniwalaang walang iisang pananaw ang nag-udyok sa may-akda na sumulat. * Ang iba't ibang pananaw ay nagbibigay-daan sa iba't ibang interpretasyon, kaya't maaaring baguhin ng mambabasa ang ilang bahagi ng akda, tulad ng pagtatapos o pagdaragdag ng mga tauhan, ngunit hindi muling buhayin ang mga namatay na. 11. **Romantisismo** * Ang teoryang ito ay nakatuon sa pagpapakita ng damdamin ng pag-ibig ng tao sa kapwa, bayan, at kalikasan. * Ang damdamin at guniguni ang pinahahalagahan, taliwas sa klasismo na mas binibigyang-diin ang istruktura. * Ipinakikita rin ng romantisismo ang paghahangad ng espiritwalidad at hindi ng mga materyal na bagay. * Halimbawa: Pag-ibig ni Jose Corazon de Jesus 12. **Marksismo** * Ipinakikita ng teoryang ito ang kakayahan ng tao na makaahon mula sa kahirapan at suliraning dulot ng ekonomiya at pulitika. * Nagbibigay ito ng modelo para sa mga mambabasa kung paano malalampasan ang mga ganitong uri ng problema. 13. **Historical** * Layunin ng teoryang ito na ipakita ang karanasan ng isang lipi o grupo ng tao na masasalamin sa kasaysayan. * Ipinapakita rin nito na ang kasaysayan ay mahalagang bahagi ng buhay ng tao at lipunan. 14. **Bayograpikal** * Nakatuon ang teoryang ito sa karanasan ng may-akda, ipinapakita nito ang pinakamahalaga o pinakapayak na karanasan sa buhay ng manunulat. * Ipinapamalas ang mga personal na karanasan ng may-akda na maaaring makatulong sa mambabasa na mas mapalalim ang kanyang pang-unawa sa akda at buhay.