Mga Teoryang Pampanitikan

Study Notes

Mga Teoryang Pampanitikan

Ang klasismo ay tumatalakay sa simpleng kuwento tungkol sa pagkakaiba ng estado sa buhay ng mga tauhan, lalo na sa pag-ibig. Ang mga salita ay piling-pili at nagtatapos nang maayos ang mga pangyayari.
Ang humanismo ay nakatuon sa pagpapakita na ang tao ang sentro ng mundo. Binibigyang-diin nito ang kalakasan, talino, at mabubuting katangian ng tao at naglalayong ipakita ang kalayaan ng tao sa pagpapahayag ng damdamin.
Ang imahismo ay gumagamit ng mga imahen upang ipahayag ang damdamin, ideya, at saloobin ng may-akda. Ang layunin ay gawing mas malinaw ang mensahe gamit ang eksaktong paglalarawan.
Ang realismo ay naglalayong ipakita ang katotohanan higit sa kagandahan. Binibigyang-diin nito ang makatotohanang paglalarawan ng tao, bagay, at lipunan, at kadalasang nakatuon sa mga isyung sosyo-pulitikal, kalayaan, at katarungan para sa mga naaapi. Mahalaga dito ang pagiging obhetibo ng may-akda.
Ang feminismo ay pinapakita ang lakas at kakayahan ng mga kababaihan at sinisikap itaas ang pagtingin ng lipunan sa kanila. Karaniwan ang mga babae ang pangunahing tauhan na nagtataglay ng mabubuti at magagandang katangian.
Ang arkitaypal ay gumagamit ng mga simbolo, karakter, o tema na matagal nang umiiral sa iba't ibang kultura at akda upang ipahayag ang karaniwang karanasan ng tao.
Ang formalismo ay nakatuon lamang sa kung ano ang sinasabi ng akda, walang simbolismo o malalim na interpretasyon. Ang mensahe ay direkta at tuwiran mula sa may-akda.
Ang sosyolohikal na teorya ay naglalayong ipakita ang mga suliraning panlipunan na kinakaharap ng mga tauhan sa akda, na kadalasang sumasalamin sa lipunan ng may-akda.
Ang eksistensyalismo ay ipinapakita na may kalayaan ang tao na pumili o magdesisyon para sa kanyang sarili. Binibigyan-diin nito ang halaga ng kapasyahan laban sa katwiran, at ang pagiging malaya ng tao sa pagtahak sa kanyang sariling landas.
Ang dekonstruksyon ay naglalayong ipakita ang iba't ibang aspekto ng tao at mundo, at pinaniniwalaang walang iisang pananaw ang nag-udyok sa may-akda na sumulat. Ang iba't ibang pananaw ay nagbibigay-daan sa iba't ibang interpretasyon.
Ang romantisismo ay nakatuon sa pagpapakita ng damdamin ng pag-ibig ng tao sa kapwa, bayan, at kalikasan. Ang damdamin at guniguni ang pinahahalagahan. Ipinakikita rin ng romantisismo ang paghahangad ng espiritwalidad at hindi ng mga materyal na bagay.
Ang marksismo ay nagpapakita ng kakayahan ng tao na makaahon mula sa kahirapan at suliraning dulot ng ekonomiya at pulitika. Nagbibigay ito ng modelo para sa mga mambabasa kung paano malalampasan ang mga ganitong uri ng problema.
Ang historical na teorya ay naglalayong ipakita ang karanasan ng isang lipi o grupo ng tao na masasalamin sa kasaysayan. Ipinapakita rin nito na ang kasaysayan ay mahalagang bahagi ng buhay ng tao at lipunan.
Ang bayograpikal na teorya ay nakatuon sa karanasan ng may-akda, ipinapakita nito ang pinakamahalaga o pinakapayak na karanasan sa buhay ng manunulat. Ipinapamalas ang mga personal na karanasan ng may-akda na maaaring makatulong sa mambabasa na mas mapalalim ang kanyang pang-unawa sa akda at buhay.