Samenvatting fiscaliteit(wat belangrijk is in fluo) PDF

1 legende: zeer belangrijk belangrijk voorbeelden Fiscaliteit 3BA Handelsingenieur VUB 2021-20...

1 legende: zeer belangrijk belangrijk voorbeelden Fiscaliteit 3BA Handelsingenieur VUB 2021-2022 Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  2 Fiscaliteit DEEL 1: ALGEMENE PRINCIPES VAN BELGISCH BELASTINGRECHT................................................... 7 Hoofdstuk 1: Inleiding.............................................................................................................................7 1. Inleiding.........................................................................................................................................................7 2. Inhoud en voorwerp belastingrecht..............................................................................................................7 I. rechtsgrond van de belastingbevoegdheid..............................................................................................8 3. Wordingsgeschiedenis van de belasting.......................................................................................................9 4. Bevoegdheid om belasting te heffen..........................................................................................................10 I. Territorialiteitsbeginsel..........................................................................................................................10 Hoofdstuk 2: Definities en functie van de belasting............................................................................... 11 1. Definitie.......................................................................................................................................................11 2. Samenstellende elementen van deze definitie...........................................................................................11 I. Rechtsband.............................................................................................................................................11 II. Partijen...................................................................................................................................................12 III. Voorwerp................................................................................................................................................16 IV. Financieel doel van de belasting............................................................................................................16 3. Functie van de belasting..............................................................................................................................17 Hoofdstuk 3: Grondwettelijke voorschriften......................................................................................... 18 1. Inleiding.......................................................................................................................................................18 I. Algemene rechtsbeginselen...................................................................................................................18 II. de grondwet voorziet in drie belangrijke fiscale voorschriften..............................................................19 2. Het fiscaal legaliteitsbeginsel......................................................................................................................19 I. invoering van een belasting....................................................................................................................19 II. Het fiscaal legaliteitsbeginsel: interpretatie van de fiscale wet.............................................................20 3. Het fiscale eenjarigheidsbeginsel................................................................................................................22 I. Onderdeel van het legaliteitsbeginsel....................................................................................................22 II. begrotringstechnisch eenjarigheidsbeginsel..........................................................................................22 4. Gelijkheidsbeginsel (art 10, 11 en 172GW).................................................................................................23 5. Niet-retroactiviteitsbeginsel.......................................................................................................................23 Hoofdstuk 4: Belangrijke toepassingsregels voor de belastingwetten.................................................... 24 1. Fiscale toepassingsregels............................................................................................................................24 2. Al wat de fiscaal vordering aangaat, is van openbare orde........................................................................24 I. Gevolgen.................................................................................................................................................24 II. belastingontwijking................................................................................................................................25 III. belastingontduiking................................................................................................................................28 3. Non bis in idem...........................................................................................................................................28 I. algemene richtlijn / soms wettelijk voorgeschreven..............................................................................28 II. ‘juridische’ >< ‘economische’ dubbele belasting....................................................................................28 III. juridische dubbele belasting...................................................................................................................30 IV. economische dubbele belasting.............................................................................................................30 Deel 2: basisprincipes van de inkomstenbelastingen................................................................... 31 Hoofdstuk 1: De bepaling van de materiele belastingschuld in het kader van de personenbelasting..... 31 1. Inkomstenbelasting.....................................................................................................................................31 I. De personenbelasting.............................................................................................................................31 II. De vennootschapsbelasting....................................................................................................................31 Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  3 III. De rechtspersonenbelasting...................................................................................................................31 IV.DE belasting der niet inwoners...............................................................................................................32 2. Personenbelasting grondslag......................................................................................................................32 I. Onroerend inkomen (art. 7-16 W.I.B.92)...............................................................................................33 II. Roerend inkomen (art. 17-22 W.I.B.92).................................................................................................33 III. Beroepsinkomen (art.23-89 W.I.B.92)....................................................................................................33 IV. Divers inkomen (art.90-103 W.I.B.92)....................................................................................................33 3. Inleiding.......................................................................................................................................................33 4. Schema van de werking van de PB..............................................................................................................34 De personenbelasting (deel 1)...................................................................................................................................36 1. De belastingplichtige in de PB.....................................................................................................................36 I. Rijksinwoner...........................................................................................................................................36 II. De oprichter van een juridische constructie..........................................................................................38 2. Inkomen van onroerende goederen...........................................................................................................39 I. Onroerende goederen............................................................................................................................39 De personenbelasting (deel 2)...................................................................................................................................40 1. Inkomen van roerende goederen en kapitalen...........................................................................................40 I. Algemeen concept..................................................................................................................................40 II. dividenden..............................................................................................................................................43 III. interesten...............................................................................................................................................45 IV. inkomsten uit verhuring, verpachting en concessie...............................................................................47 V. vrijstellingen...........................................................................................................................................49 VI. Aftrekposten roerende inkomsten.........................................................................................................49 2. Beroepsinkomen.........................................................................................................................................50 I. Verschillende types................................................................................................................................50 II. Winsten..................................................................................................................................................50 III. Baten......................................................................................................................................................57 IV. winsten of baten ontvanten UI TEEN vroegere zelfstandig uitgeoefende bedrijfsactiviteit..................58 V. bezoldigingen.........................................................................................................................................60 VI. pensioenen en ermee gelijkgestelde vervangingsinkomsten.................................................................64 3. De vrijgestelde inkomsten...........................................................................................................................64 I. Sociale en culturele vrijstellingen...........................................................................................................64 II. Vrijgestelde waardeverminderingen en voorzieningen.........................................................................64 III. vrijgestelde pensioenen, renten, kapitalen, enzovoort..........................................................................66 IV. Vrijgestelde meerwaarde.......................................................................................................................67 V. Aftrekposten...........................................................................................................................................67 VI. Beroepskosten........................................................................................................................................67 VII. Afschijvingen......................................................................................................................................72 VIII. Economische vrijstellingen................................................................................................................72 IX. Investeringsaftrek...................................................................................................................................72 X. De aftrek van vorige beroepsverliezen...................................................................................................73 4. Toekenning en toerekening van een deel van een deel van de beroepsinkomsten aan de echtgenoot....73 I. De toerekening of het huwelijksquotiënt...............................................................................................73 II. Diverse inkomsten..................................................................................................................................75 5. Totaal netto-inkomen: aftrekbare bestedingen..........................................................................................83 I. Aftrekmogelijkheden van het totaal netto-inkomen (vooraleer het belastingtarief wordt toegepast).83 II. Betaalde onderhoudsuitkeringen (80%).................................................................................................84 6. Berekening van de belasting: de progressieve tarieven..............................................................................84 I. Berekening PB........................................................................................................................................84 Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  4 7. Berekening van de belasting.......................................................................................................................86 8. Toepassen van de belastingtarieven...........................................................................................................86 I. Gehuwden (gemeenschappelijke aanslag).............................................................................................87 9. Toepassen van de belastingvrije som..........................................................................................................87 I. Wordt aangerekend op de laagst belast schijven...................................................................................87 II. Belastingvrije som wordt verhoogd door...............................................................................................87 III. Verhoging kinderen/Personen ten laste.................................................................................................88 10. Toepassen belastingstarieven + belastingvrije som...............................................................................89..............................................................................................................................................................................89 11. Schema van de werking van de PB.........................................................................................................89 12. Uitsluitende bevoegdheden van de federale staat................................................................................90 I. Enkel de federale staat is bevoegd voor.................................................................................................90 13. Uitsluitende bevoegdheden van de gewesten.......................................................................................90 I. Enkel de gewesten zijn bevoegd voor....................................................................................................90 14. Belastingverminderingen voor buitenlandse inkomsten.......................................................................90 I. Belgische rijksinwoner is belastbaar op wereldinkomen.......................................................................90 II. Er is een dubbelbelastingverdrag...........................................................................................................91 III. Er is geen dubbelbelastingverdrag.........................................................................................................91 Hoofdstuk 2: De bepaling van de materiele belastingschuld in het kader van de vennootschapsbelasting............................................................................................................................................................. 92 1. Schema........................................................................................................................................................92 2. De belastingplichtige...................................................................................................................................92 I. Definitie..................................................................................................................................................92.........................................................................................................................................................................92 II. Rechtspersoonlijkheid............................................................................................................................92 III. Definitie..................................................................................................................................................93 IV. Onderneming of verrichtingen van winstgevende aard.........................................................................93 Deel 3: Basisprincipes van de belasting op de toegevoegde waarde.......................................... 109 Hoofdstuk 1: Algemene beschrijving van het BTW-stelsel................................................................... 109 Hoofdstuk 2: Praktische benadering van de BTW................................................................................ 110 1. Inleiding.....................................................................................................................................................110 2. Vraag 1: belastingplicht.............................................................................................................................110 I. Definitie belastingpliche: art. 4 WBTW:...............................................................................................110 II. Praktisch onderscheid in de praktijk:...................................................................................................111 III. BTW-eenheid........................................................................................................................................111 IV. voorbeeld: zonder btw-eenheid...........................................................................................................112 V. Voorbeeld: met BTW-eenheid..............................................................................................................112 VI. Overheden: art. 6 WBTW.....................................................................................................................113 VII. Bepaalde BP genieten een bijzonder regime:..................................................................................113 VIII. Oefening – Juist of Fout?.................................................................................................................114 3. Vraag 2: belastbare handelingen..............................................................................................................115 I. Levering van goederen (art. 9 WBTW).................................................................................................115 II. Levering van diensten (Art. 18 WBTW)................................................................................................116 III. Invoer van goederen (ART. 23 WBTW).................................................................................................116 IV. Intracommunautaire verwerving (art. 25bis WBTW)...........................................................................117 V. oefeningen – Juist of fout?...................................................................................................................118 4. Vraag 3: Plaats belastbare handelingen....................................................................................................119 Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  5 I. Plaats van de levering van goederen....................................................................................................119 II. Plaats van de levering van diensten.....................................................................................................120 III. Plaats van invoer..................................................................................................................................121 IV. PLaats van intracommunautaire verwervingen....................................................................................121 5. Vraag 4: Maatstaf, vrijstellingen, tarieven................................................................................................122 I. Maatstaf van heffing = bedrag waarover btw moet gerekend worden...............................................122 II. Maatstaf van heffing bepalen..............................................................................................................123 III. Releging BTW-vrijstellingen (art. 29-44 WBTW)..................................................................................125 IV. Tot slot: indien maatstaf van heffing bepaald......................................................................................126 6. Vraag 5: voldoeningsplicht........................................................................................................................126 I. Oefeningen...........................................................................................................................................126 7. Formaliteiten.............................................................................................................................................127 Deel 4: Registratie en successierechten..................................................................................... 127 Gastles................................................................................................................................................ 127 Inleiding...................................................................................................................................................................127 1. Focus.........................................................................................................................................................127 2. Bevoegdheid..............................................................................................................................................128 I. Regionale of federale materie?............................................................................................................128 3. Bronnen.....................................................................................................................................................129 I. Vlaanderen...........................................................................................................................................129 II. Brussel..................................................................................................................................................129 III. Wallonië...............................................................................................................................................129 IV. Vlaanderen (Vlabel):.............................................................................................................................129 V. Brussel & Wallonië...............................................................................................................................129 Schenkingsrechten..................................................................................................................................................129 1. Belastbare verrichting: de schenking........................................................................................................129 I. Vanaf wanneer is er sprake van een schenking?..................................................................................129 II. Is iedere schenking belastbaar?...........................................................................................................130 III. Hoe registreren?...................................................................................................................................132 2. Belastingplichtige......................................................................................................................................133 3. Belastbare grondslag.................................................................................................................................133 I. Principe.................................................................................................................................................133 II. Diverse uitzonderingen:.......................................................................................................................133 III. Casus.....................................................................................................................................................134 IV. Progressievoorbehoud.........................................................................................................................134 V. Voorbeeld.............................................................................................................................................135 4. Toepassing Ratione Loci............................................................................................................................135 I. Schenker = rijksinwoner.......................................................................................................................135 II. Schenking = niet-rijksinwoner..............................................................................................................135 5. Tarieven.....................................................................................................................................................136 I. Welke factoren bepalen het tarief?.....................................................................................................136 II. Tarieven – roerende goederen.............................................................................................................136 III. Tarieven – onroerende goederen.........................................................................................................137 IV. Tarieven – verlagingen Vlaamse gewest..............................................................................................137 V. Tarieven – vrijstelling schenking buitenlands onroerend goed............................................................138 VI. Tarieven – schenking aan private stichting..........................................................................................139 VII. Tarieven – schenking van familiebedrijven......................................................................................139 Successierechten.....................................................................................................................................................140 Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  6 1. Toepassingsgebied (ratione personae + materiae)...................................................................................140 I. Principe.................................................................................................................................................140 II. Wie is rijksinwoner?.............................................................................................................................141 III.Voorbeeld.............................................................................................................................................141 2. Toepassingsgebied ratione loci.................................................................................................................141 3. Fictielegaten..............................................................................................................................................142 I. Enkele fictielegaten..............................................................................................................................142 4. Belastbare grondslag.................................................................................................................................146 I. Principe: netto-verkoopwaarde op datum van overlijden van de erflater...........................................146 II. Risico op dubbele belasting?................................................................................................................146 III. Welk verrekening dubbele belasting OG. +RG.....................................................................................146 IV. Dubbele belasting.................................................................................................................................146 V. Progressievoorbehoud (niet in BHG):...................................................................................................147 VI. Voorbeeld.............................................................................................................................................147 VII. Bijzondere waarderingsregels (artikel 21 W.Succ. of artikel 2.7.3.3.2. VCF)...................................147 VIII. Passiva.............................................................................................................................................148 5. Tarieven.....................................................................................................................................................148 I. Principe.................................................................................................................................................148 II. Tarieven rechte lijn vlaamse gewest....................................................................................................148 III. Tarieven rechte lijn Waalse gewest......................................................................................................149 IV. Tarieven rechte lijn BHG.......................................................................................................................150 V. Tarieven andere Vlaamse gewest.........................................................................................................151 VI. Tarieven andere Waalse gewest..........................................................................................................151 VII. Tarieven andere BHG.......................................................................................................................151 VIII. Tarieven...........................................................................................................................................152 Fiscale anti-misbruikbepaling..................................................................................................................................152 1. Principe.....................................................................................................................................................152 2. Bewijslast..................................................................................................................................................153 3. Sanctie.......................................................................................................................................................153 4. Fiscale anti-misbruikbepaling....................................................................................................................153 Praktijkpunten.........................................................................................................................................................154 1. Beding van aanwas....................................................................................................................................154 - Vb. Jan en Nathalie hebben samen een vennootschap. Ze sluiten een beding aan aanwas af m.b.t. hun aandelen.............................................................................................................................................................154 - In principe buiten het toepassingsgebied van de schenkingsrechten (en successierechten)...................154 2. Praktijkpunten...........................................................................................................................................154 I. Gesplitste aankoop voorafgegaan door een schenking........................................................................154 II. Hoe Vruchtgebruik bij de LLE krijgen?..................................................................................................155 III. Hoe vruchtgebruik bij de langstlevende krijgen?.................................................................................155 3. Terugval van vruchtgebruik vs wettelijk toegekend opvolgend vruchtgebruik........................................155 I. Wettelijk toegekend opvolgend vruchtgebruik....................................................................................155 II. Clausule van terugval van vruchtgebruik.............................................................................................156 4. Praktijkpunten...........................................................................................................................................156 I. Erfovereenkomsten..............................................................................................................................156 II. Doorgeefschenking...............................................................................................................................156 III. Generatiesprong...................................................................................................................................157 Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  7 Hoofdstuk 1: Inleiding 1. Inleiding - If a man empties his purse into his head, no one can take it from him. An investment in knowledge always pays the highest return - 2. Inhoud en voorwerp belastingrecht - Fiscaal recht is deel van het publiek recht. Het publiek recht regelt de verhoudingen tussen overheden en de burger of rechtspersonen. Verenigingen enzovoort maar telkens in relatie met de overheid. - Daarnaast regelt de publiek recht ook de relaties tussen verschillende overheden. Een overheid mag niet zomaar zaken beslissen, dat is ook binnen een wettelijk kader en daar kan ook tegen ingegaan worden. Je kan naar de rechtbank gaan om een bepaalde kwestie aan te vechten. - Fiscaal recht is dan de verhouding tussen de overheid en burgers. - Fiscaal recht: Regelt de wijze waarop overheid een financiële prestatie kan vorderen van de rechtssubjecten o Rechtssubjecten zijn bedrijven en personen. o Overheden moet je in de ruime context zien. Niet enkel de federale overheid, maar ook het Vlaams gewest, Brussel hoofdstedelijk gewest, gemeenten. Iedereen heeft daarin de bevoegdheid om de belastingen te heffen. Weliswaar binnen bepaalde regels. Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  8 I. RECHTSGROND VAN DE BELASTINGBEVOEGDHEID - Ook voor de overheden zijn er een bepaalde regels waaraan ze zich moeten houden en binnen welke voorwaarden dat zij belastingen kunnen heffen. Die regels staan zowel in de grondwet als in de Europese regelgeving. o Bijvoorbeeld: eigendomsrecht: iedereen kan genot hebben van zijn eigendom maar dat heeft ook grenzen. Een overheid kan ook niet oneindig veel belastingen heffen. § In Wallonië werd er bepaald dat ze eigenlijk te ver gingen in belastingen voor successierechten. Die hadden een tarief in het successierecht die 70% bedroeg. En daar is de rechtbank tussengekomen. § Tussen overheden onderling zijn er ook regels. Het is niet zo dat een overheid kan zeggen dat ze een stuk gaan belasten en dat later het gewest langskomt om dat stuk opnieuw te belasten. Je mag iets maar 1 keer belasten. - Wat zijn de voorwaarden en binnen welke grenzen kan belastingheffing plaats vinden? i. Toepassingsgebied van de belasting (subject – object – timing) - Subject: Bedrijven, natuurlijke personen, verenigingen die onderworpen zijn aan de belastingen. - Object: Doorgaan vormt het een inkomen. Het inkomen dat iemand behaald heeft tijdens een belastbaar tijdperk. - Timing: Wanneer moeten de aangiftes ingediend worden. Er zijn bepaalde termijnen waarbinnen belastingplichtige de aangiftes moeten indienen. En er zijn ook aanslagtermijnen vanwege de overheid waar zij de belasting mag gaan inborgen. ii. Dwangmaatregelen van de overheid - Naast de grenzen van belasting en toepassingsgebied zijn er ook dwangmaatregelen voor wanneer iemand niet betaalt. - In eerste instantie gaat de overheid een herhaling sturen maar daarnaast zijn er ook sancties. Nalatigheidsinteresten, gerechtsdeurwaarders sturen of beslag leggen op loon of bankrekening. - Wanneer iemand zijn belastingen niet betaalt een na een aantal herinneringen niet reageert. Dan wordt er in eerste instantie een deurwaarder gestuurd, en wanneer dat het onvoldoende effecten heeft, dan zal er loonbeslag vastgelegd worden. Wanneer dat de werkgever loon gaat betalen, dan gaat die een bepaald deel moeten bijhouden om die doorsturen naar de overheid voor de belasting dat nog open staat. - De overheden hebben een aantal middelen om dat af te dwingen. Dat is in tegenstellingen tot normale derden. Wanneer ik zeg dat iemand mij nog een bepaald bedrag moet betalen, dan Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  9 zal ik daarvoor nog naar de rechtbank moeten gaan en de contracten en bewijzen moeten tonen. Er vloeien een aantal verplichten voort uit de contracten en je moet u dan verdedigen voor een rechtbank. Voor een overheid is dat niet zo. Een overheid moet niet naar de rechtbank gaan en die kan dat heel eenvoudig afdwingen aan de hand van gerechtsdeurwaarders en via dwangafschrift en beslag op middelen van iemand. iii. Fiscale geschillenbeslechting - Iemand kan naar een ombudsdienst gaan waar dat er gekeken wordt tussen overheden van wat er mogelijk is. Ze kijken of er een akkoord mogelijk is. En als dat niet werkt, dan wordt er naar de rechtbank gestapt. 3. Wordingsgeschiedenis van de belasting - Veroveringstaks: op het moment dat een gebied veroverd was, dan werd er beslag gelegd op de goederen van een aantal mensen - Belasting op oogst en tolheffingen: Tolheffingen werd geheven op het economisch verkeer. Vandaag kunnen we dat vergelijken met douane taksen die geheven worden op het moment dat goederen binnenkomen. Toen werd het geheven wanneer dat iemand een stad binnenkwam via economisch verkeer. Er was nog geen database van wat iemand zijn inkomen was, oogst konden we wel al zien. Nu beschikt de overheid over heel veel informatie om belasting te kunnen heffen. - Grondbelasting: Wat we vandaag kennen als het kadastraal inkomen. Het is een fictief inkomen dat berekend wordt op de onroerende goederen dat iemand heeft. - Cedulaire belasting: De voorlopen van de inkomstenbelastingen die we vandaag kennen. De belasting werd opgedeeld o Mobiliëm belasting: op de roerende goederen o Immobiliëm belasting: op onroerende goederen o Op de winsten Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  10 o Je had 3 belastingen in het belastingstelsel. Vandaag heb je een inkomensbelasting waar de belasting in totaliteit berekend wordt op de onroerende goederen, roerende goederen, beroepsinkomsten en diverse inkomsten. o Vroeger had je verschillende soorten belastingen waarbij een supertaks werd opgeteld. Nu zitten de verschillende categorieën van inkomen in de inkomstenbelasting. 4. Bevoegdheid om belasting te heffen - Quasi elke materie kan potentieel ‘belast’ worden - De overheden kunnen op bijna alles belasting heffen. Weliswaar binnen bepaalde grenzen. Ze moeten nog altijd de rechten van de individuen gaan respecteren. - Ze moeten rekening houden met het tarief, maar ook binnen een bepaalde territorialiteit een belasting heffen. I. TERRITORIALITEITSBEGINSEL - België kan de Franse mannen niet gaan belasten. Dat is buiten zijn bevoegdheid, dat gebeurt niet op het Belgisch grondgebied. - Omdat de Belgische overheid belasting zou kunnen gaan heffen, moet ze een aanknopingspunt hebben met de persoon. Al dan niet rechtspersoon of natuurlijke persoon. - Personeel aanknopingspunt: We gaan kijken naar waar iemand gevestigd is. De persoon op zichzelf. Ik ben een Belgische inwoner dus ik word hier ook voor mijn inkomsten hier belast. Het gaat over mezelf en waar ik gedomicilieerd ben. - Zakelijk aanknopingspunt: Maar als ik als Belgisch inwoner een huis heb in Frankrijk, dan mag Frankrijk wel belasting gaan heffen op het potentieel inkomen van het huis. Men spreekt dan van een liggingsbeginsel of bronstaatbeginsel. De bron van het inkomen is gelegen in een bepaalde staat. Het gaat niet over een persoon maar over een goed die op een bepaalde plaats bevestigd is. - Dubbele belastingverdragen: Jij bent hier bevestigd in België. Wij gaan alle inkomsten die je in de wereld behaalt belasten. Omdat je een Belgisch inwoner bent. Daarnaast gaat België ook kijken naar wie dat er een zakelijkheid aanknopingspunt heeft in België. Alle landen gaan op die manier werken. Als ik in België woon en ik heb een huis in Frankrijk en ik Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  11 verhuur het, dan gaat er dubbele belasting optreden. België gaat de wereldwijd inkomsten belasten (dus inkomsten in België en inkomsten van het huren in Frankrijk). In Frankrijk gaan ze dat inkomen ook gaan belasten. Op dat moment zou ik twee keer belast worden. Daardoor bestaan er dubbele belastingverdragen. Die moeten ervoor zorgen dat het geregeld wordt onderling tussen landen zodanig dat er geen effectieve dubbele belasting zal ontstaan. ER is ene onderscheiding tussen juridische dubbele belasting en economische dubbele belasting. In dit geval spreken we nog niet van juridische dubbele belasting. België heeft niet met alle landen dubbele belastingverdragen. Wanneer er geen dubbele belastingverdrag is, dan wordt er sowieso dubbel belast. Hoofdstuk 2: Definities en functie van de belasting - Taxes are what we pay for a civilized society 1. Definitie 2. Samenstellende elementen van deze definitie I. RECHTSBAND - Ontstaan van een juridische relatie, nl. de belastingschuld - Materiele belastingschuld: ontstaat op het moment dat een bepaalde actie of een bepaald feit zich voordoet. Op dat moment is het nog niet geïnd. - Formele belastingschuld: bestaan, eisbaarheid en invordering van de belasting. Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  12 - Voorbeeld successierechten: Er ontstaat een materiele belastingschuld op het moment dat iemand overlijdt. Op dat moment is de belastingschuld nog niet berekend. Het wordt berekend in de maanden na het overlijden op de waarde van de goederen die bestaan op de dag van overlijden. Als iemand overlijdt, dan moet de waarde van zijn vermogen berekend worden. En die kennen we nog niet. Vaak weet je dat er een huis is, maar je hebt een officiële schatter nodig om de waarde van het huis te bepalen. Je mag daar niet zelf een bedrag erop plaatsen. Als daar in de maanden nadien iets zou gebeuren, waardoor dat de prijs zakt, dan zal het in principe toch aan de prijs moeten gewaardeerd worden van de dag van overlijden. (Voorbeeld bij overstromingen). - Later wordt de belastingschuld geformaliseerd: Bij de successierechten werd er enkel maar een uitnodiging tot betaling gestuurd en wanneer iemand daar niet op zou ingaan, dan komt er een dwangschrift. Vandaag noemen we in Vlaanderen de successierechten de erfbelastingen dan wordt dat geformaliseerd en dan wordt er een aanslagbiljet gestuurd naar de belastingplichtige om die belasting te gaan invorderen. Dan heeft de belastingdienst ook een bepaalde termijn waaraan het zich moet houden. Het wordt geformaliseerd in de erfbelasting. - Wanneer we naar de personenbelasting kijken, dan zie je dat de materiele belastingschuld ontstaat op het einde van de belastbare tijdperk en dan wordt de belasting berekend nadat de belastingplichtige een aangifte heeft ingediend en dan wordt de belasting berekend en krijgt de belastingplichtige een aanslagbiljet. Indien de administratie niet binnen een bepaalde termijn een aanslagbiljet stuurt, dan vervalt de belastingschuld. De administratie moet de belasting gaan formaliseren en als ze dat niet doet, dan vervalt de mogelijkheid om die belasting te gaan innen. Ook al bestond er een materiële belastingschuld. II. PARTIJEN - De overheid is de Belgische overheid maar ook de gewesten, de gemeenten. De partijen is de overheid in de ruime zin en ook de belastingplichtige. Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  13 i. Belastingsplichtige - Belastingschuldige is niet noodzakelijk hetzelfde als de belastingplichtige. De belastingplichtige is iedereen waarvoor er een belastbaar feit zich voortrekt, en de belastingschuldige is iedereen die gehouden wordt tot de betaling van een belastingschuld. - In bepaalde gevallen is dat zo dat je hoofdelijk aansprakelijk bent voor het betalen van de belasting. o Dat je gehuwd bent, en dus een gemeenschappelijke aangifte indient in de personenbelasting, dan ben je hoofdelijk aansprakelijk. De belasting kan bij jou en bij de partner aankloppen op de belasting te voldoen. Het is één aangifte waarvoor beide personen hoofdelijk aansprakelijk zijn. ii. Overheid - De overheid heeft een autonome belastingbevoegdheid die ze krijgt op basis van de grondwet. Er zijn wel beperkingen op vlak van wetgeving die er bestaat binnen de Europese unie en beperkingen door wetten binnen België. De BTW is een belasting waarvan de regelgeving voornamelijk binnen de Europese wet is opgesteld geweest. Dat wil zeggen dat België daar niet zomaar van kan afwijken. Ze hebben zich akkoord verklaard en ze moeten zich daaraan houden. Ook is het zo dat binnen België de gewesten en gemeenschappen en gemeenten niet zomaar ongestoord op dezelfde belastbare materie een belasting kunnen heffen. Zij houden zich aan het feit dat ze een ondergeschikte bevoegdheid zijn aan de federale overheid. Ze zijn vrij om een belasting in te voeren in zoverre dat de belastbare materie niet belast is door het bestuur erboven. De gemeenten hebben dus niet super veel vrijheid aangezien de federale overheid al heel veel belastingen heeft opgelegd. - Overheid verkrijgt autonome belastingbevoegdheid (art 170 en 173 GW) o Staat, gemeenschappen en gewesten, provincies en gemeenten - Beperkingen aan de belastingbevoegdheid o EU-wetgeving § Vb. BTW o Bevoegdheid ondergeschikte besturen beperkt door de wet § Vb. gewesten en gemeenschappen Wet van 23 januari 1989 § Vb. provincies en gemeenten Artikel 464 WIB 92 Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  14 iii. Belastingen kunnen op 3 beleidsniveaus tot stand komen - Federale belasting: o Inkomstenbelastingen o Personenbelastingen o Vennootbelastingen - Gewestelijke of regionale belastingen: o Afvalheffingen o Leegstandsheffing: wanneer dat gebouwen leegstaan worden die zaken ingevoerd om verkrotting tegen te gaan - Provinciale of gemeentelijke belastingen o Belastingen of reclamedrukwerk - Hybride vormen iv. Hybride vormen - Er zijn een aantal federale belastingen die naar aanleiding van de financieringswet en de - Toegewezen belastingbevoegdheid - Oneigenlijke regionale belastingen o Bijzondere financieringswet 16 januari 1989 o Wat? § Federale belastingen waarvan opbrengt toekomt aan gewesten en § Waarvoor gewesten bevoegd zijn om het tarief, de grondslag en de vrijstellingen te regelen Niet voor belastbare materie en bestaan zelf belasting Successierechten, registratierechten, onroerende voorheffing § De gewesten mogen geen belastingen afschaffen maar ze mogen wel zeggen dat ze het tarief bepalen, de grondslag en een aantal vrijstellingen. - Opcentiemen en kortingen op de PB o De personenbelasting is in principe een federale belasting maar men heeft een aantal vrijheden gegeven aan de gewesten om toch een beleidslijn uit te zetten. § Oneigenlijke regionale belastingen van Successierechten, registratierechten, onroerende voorheffing waarbij er in dat geval gaat om federale belastingen waarbij we een aantal bevoegdheden toegekend heeft aan de gewesten. Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  15 v. Partijen: indeling - Belasting op inkomen: Op basis van dubbelverdragen bepaalde vrijstellingen gegeven of zaken die eruit worden gelaten. o Personenbelasting: natuurlijke personen moeten betalen op onroerend inkomen, roerend inkomen, beroepsinkomen en diverse inkomen dat ze tijdens een belastbare tijdperk gehad hebben. o Vennootschapsbelasting: vennootschappen zijn belast op hun inkomen. Dat zijn ook personen. Dat zijn geen natuurlijke personen maar rechtspersonen en zij moeten belastingen betalen op inkomen dat ze tijdens een bepaald belastbaar tijdperk gerealiseerd hebben. o Rechtspersoonbelasting: belasting op verenigingen. o Belasting niet-inwoners - Gelijkstelling met inkomensbelasting: niet uigebreid kennen. - Belasting op omzet: De omzet is verschillend van uw winst en de BTW is grotendeels een europese belasting - Douanerecht: belasting die van oorsprong zeer oud is. - Accijnzen: Op het verbruik, bijvoorbeeld op alcohol. - Hypotheek en griffierechten niet kennen Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  16 III. VOORWERP i. Inleiding - Indirecte belastingen: verschillende feiten waarbij je niet direct in contact komt met de overheid. o Btw: je hebt een fabriek en die fabriek gaat haar goederen verkopen aan 67euro, dat is 55 + 12 BTW. Die worden aangekocht aan de winkel voor 67 en verkocht voor 120 aan een particulier. Die particulier gaat voor de btw 21 verschuldigd zijn. De winkel gaat dat moeten voldoen en gaat die 21 aan de overheid doorstorten, maar de winkel mag er 12 van aftrekken. De 12 die hij betaalt heeft aan de fabrikant. Omdat de fabrikant die 12 zelf heeft afgedragen aan de overheid. Finaal betalen wij als eindconsument de btw. De BTW in dit geval van 21, dat is de 12 van de producent en de 9 van de winkel. De eindconsument heeft betaald maar stond niet zelf in relatie met de overheid. - Directe belasting: Waarbij dat de individuele of natuurlijke persoon onmiddellijk de belasting gaat afdragen aan de overheid. In dit geval voor de personenbelasting. ii. Voorwerp van de belasting - Een heffing of prestatie ten behoeve van de overheid - Belasting: principe geldsom die je betaalt aan de overheid. - Uitzonderingsregelingen: o Vb. vroegere legerdienst/ bijzitter kiesbureau o Vb. art. 83/3 W.Succ. : betalen van successierechten d.m.v. kunstwerken (met internationale faam) IV. FINANCIEEL DOEL VAN DE BELASTING - Met als doel in de openbare uitgaven te voorzien (waarom dat we dat doen). - Doel belasting is het dekken van uitgaven van algemeen nut - >< retributies: vergoeding van de overheid voor een individuele dienst o Vb. parkeerretributies of havenrechten o Voorbeeld op de markten. Dat is geen belasting maar een retributies omdat er een dienst aan verbonden is. Met personenbelasting worden wegen betaald maar het kan zijn dat je die wegen eigenlijk nooit gaat gebruiken. Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  17 - >< parafiscale bijdragen: uitsluitend het dekken van sociale zekerheid met opbouw van rechten o Vb. RSZ-bijdragen - Onderscheid tussen belasting, parafiscale bijdragen en retributies KENNEN! - Iedereen wilt zo weinig mogelijk belasting betalen maar als we kijken naar ontwikkelingslanden zonder organisatie van belastingen, dan zie je dat je gaat betalen voor voorzieningen voor algemene nut (onderwijs, wegen, …). 3. Functie van de belasting - Primaire functie = financiële functie. Uitgaven worden betaald met openbare poten. Dat is de staatskast. - Nevenfuncties van de sociale of economische aard zijn mogelijk en worden veelvuldig gebruikt om mensen te sturen naar bepaalde richting. o Elektrische auto’s minder belasten dan benzineauto’s. o Zonnepanelen. - Vb. belastingverminderingen in de personenbelasting: o Pensioensparen: om ervoor te zorgen dat mensen investeringen gaan doen die op lange termijn ten goede komen. o Dienstencheques o Kinderopvang Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  18 Hoofdstuk 3: Grondwettelijke voorschriften 1. Inleiding - Bescherming bij het tot stand komen van materiële belastingregels - In de grondwet staan er een aantal regels, de grondrechten van onze staat. Dat is de hoogste norm van wetgeving die er in België is. Daar staat bijvoorbeel het recht op eigensdom in. Daar staat ook in dat belastingen enkel tot stand kunnen komen door de invoering van een wet. Het is niet niet zo dat de wetgever zomaar mag zeggen dat hij een belasting gaat heffen. Daar moet gestemd over worden en daar moeten wetten over zijn. I. ALGEMENE RECHTSBEGINSELEN - Ongeschreven – bevestigd in geschreven rechtsbron o Er zijn een aantal met een grondwettelijke waarde, die geformuleerd zijn in de grondwet. Bijvoorbeeld voor gelijkheidsbeginsel. Het staat geschreven in de grondwet dat iedereen in een bepaalde categorie gelijk behandeld moet worden. o Ongeschreven: Er zijn beginselen die ongeschreven zijn, maar die wel een bepaalde waarde hebben. Die waarde is dan vooral gecreëerd omdat er rechtspraak is geweest in het verleden waar het aan bod is gekomen § Voorbeeld: vertrouwensbeginsel: de burger mag een bepaald vertrouwen hebben in de overheid. Als we dat op belastingen gaan toepassen, dan wil dat zeggen dat, als er een controle geweest is, en de fiscus heeft gezegd dat de regel correct toegepast werd, dan mag de fiscus bij een volgende controle niet meer zeggen dat het toch niet juist was. Als belastingplichtige mag je ervan uitgaan, dat je vertrouwen mag hebben in wat je overeenkomt met de overheid. Tenzij dat het flagrant het tegenovergestelde is. Als er in een wet staat dat iets wel van toepassing is, en je doet het tegenovergestelde. Als de belastingcontrole heeft het niet gezien, dan kan je daaruit geen rechten putten. Maar als er een bepaalde interpretatie van de wet was tijdens een controle, dan mag je dat niet op een helemaal andere manier gaan interpreteren voor een volgende controle (een jaar later). § Dat zijn ongeschreven rechtsbeginselen maar die staan wel genoteerd in de rechtspraak. - Grondwettelijke waarde – wettelijke waarde Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  19 II. DE GRONDWET VOORZIET IN DRIE BELANGRIJKE FISCALE VOORSCHRIFTEN - Het fiscaal legaliteitsbeginsel - Het fiscaal eenjarigheidsbeginsel - Het fiscaal gelijkheidsbeginsel - Bevoegdheid grondwettelijk hof om wetten aan legaliteits- en gelijkheidsbeginsel te toetsen 2. Het fiscaal legaliteitsbeginsel I. INVOERING VAN EEN BELASTING - Artikel 170 GW: “invoeren” van een belasting, vereist een beslissing van parlement, gewest- en gemeenschapsraden, provincie- en gemeenteraad o Rechtvaardig belastingstelsel § Het wordt getoetst op basis van rechtvaardigheid. We moeten kijken op basis van een rechtvaardig belastingstelsel. o Eigendomsrecht § Belastingstelstel waarin eigendomsrecht gerespecteerd wordt. § Voor eigendomsrecht zijn er internationale normen en iedereen heeft recht op zijn eigendom. Dat is opgenomen in de Europese verdragen dat je recht hebt op uw eigendom en dat betekent niet dat de overheid geen belastingen kan heffen maar de overheid moet een zekere rechtvaardigheid in haar systeem inbrengen. Ze mogen niet zomaar alles gaan inslaan. o Je kan niet zomaar belasting gaan invoeren, er moet altijd een wet zijn. - De wetgever stelt de essentiële elementen vast o Enkel de wetgeven kan een belasting invoeren. De wetgever stelt ook alle essentiële elementen vast. o Vaststellen van subject, object en grondslag o Vaststellen van tarief o Vaststellen va modaliteiten (vrijstellingen, verminderingen, aftrekposten) o De Wetgever is de enige die daarvoor bevoegd is. Heel veel regels gaan daar rekening mee houden, dat die bevoegdheid niet uitbesteed kan worden. - De uitvoerende macht zorgt dat de wetten worden toegepast en nageleefd - De koning maakt de verordeningen en neemt de besluiten die nodig zijn voor de uitvoering van de wet o Ook de ministers hebben een bepaalde bevoegdheden in. - Er kan machtiging verleend worden aan een andere overheid voor zover de machtiging o Nauwkeurig omschreven is o Betrekking heeft op de tenuitvoerlegging o De wetgever de essentiële elementen heeft vastgelegd - Al de wetgeving komt erop neer dat de essentiële elementen van de belasting bij de wetgever worden vastgelegd. Door hem en door niemand anders. Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  20 - De uitvoerende macht zorgt ervoor dat de wetten worden toegepast en nageleefd en die mag de machtiging verlenen aan een andere overheid. i. Beginsel niet altijd strikt toegepast/te nuanceren - De delegatie van essentiële bestanddelen o De wetgever kan dat doen o In principe geen delegatie mogelijk o Delegatie § Noodzaak à De wetgever is niet in staat om dat te gaan beslissen. § Machtiging uitdrukkelijk en ondubbelzinnigà Die is goed omschreven. Je mag dat niet vaag gaan omschrijven. Je moet dat duidelijk zeggen. § Wettelijke bekrachtiging. Het moet bevestigd worden dat het uitbesteed wordt. § Zonder bekrachtiging geen uitwerking - Voorbeeld: volmacht- en kaderwetten (bekrachtiging vereist) - Dus in principe is het altijd de wetgever, tenzij in uitzonderlijke gevallen waar de wetgever het niet kan doen. - Kaderwetten: Daar worden heel veel essentiële elementen in vastgelegd en er wordt een bepekte invulling gegeven aan de uitvoerende macht. II. HET FISCAAL LEGALITEITSBEGINSEL: INTERPRETATIE VAN DE FISCALE WET - Strikte interpretatie i. Wat zegt de wet zelf? - Indien onduidelijkheid, kijken naar de bedoeling van de wet - Het legaliteitsbeginsel bepaald in het kader van invoering van belasting dat het moet gebeuren door middel van een wet. - Bij de interpretatie wilt het zeggen dat er een strikte interpretatie is van de fiscale wet en dat je steeds moet gaan kijken naar wat de wetgever heeft gezegd. Je gaat dat artikel letterlijk gaan lezen. - Indien er onduidelijkheid is, dan mag je niet afwijken, maar dan mag je gaan kijken naar de bedoeling van de wet. Je kan dat vinden in de memorie van toelichting. - Wanneer dat wetten dat opgemaakt worden, en gestemd worden. Dan worden daar noties bij gemaakt en opmerkingen bijgeschreven. ii. De fiscale administratie mag niet afwijken van de fiscale wet - De strikte interpretatie heeft voor hen het gevolg dat zij niet zomaar zaken mogen toevoegen of wijzigen. - Administratie mag wel commentaren en circulaires schrijven. o Circulair: Een document waarin staat hoe dat de administratie de wet leest of ziet. § Bijvoorbeeld: het valt soms voor dat iemand een fout heeft gedaan bij zijn aangifte. Dan is er een wet in verband met materiele vergissingen. Dan kan men zeggen dat je een correcte kan krijgen. Maar wat is dan juist een Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  21 materiele vergissing? Dat wordt dan in een circulair gezet. Dat zijn definities ter verduidelijking. - Administratieve commentaren en circulaires mogen geen essentiële elementen van de belasting invullen iii. Onmogelijkheid om af te wijken van de fiscale wet - Fiscus kan niet afwijken van de wet (strengere of mildere toepassing) o Niemand, buiten de wetgever mag essentiële vrijstellingen toekennen aan belastingplichtige. - Fiscus kan geen overeenkomsten sluiten die het recht zelf betreffen o Recht zelf betreffen § Overeenkomsten die gaan over essentiële elementen. o Wel mogelijk m.b.t. feitelijke vraagstukken § Advies of commentaren gaan. o Onverminderd de mogelijkheid om voorafgaande beslissingen te verkrijgen (Roelings) § Rulingscommissie: Je hebt controlediensten die een fiscale controle doen en die nagaan of een belastingplichtigen hun aangiften correct hebben ingevuld. Voor dat een belastbaarheid feit zich volstrekt, kan je ook naar de rulingscommissie of naar de commissie van voorafgaande commissie. Dat is hetzelfde. Die kunnen een advies geven over een bepaalde situatie. Of dat iets al dan niet belast zal worden. § Een voorbeeld zijn kosten van de werkgever. Kosten dat door een werknemer gemaakt zijn, maat die normaalgesproken door de werkgever betaald zouden moeten worden. Als een werknemer zich voor zijn werk verplaatst, of moet gaan eten met een klant, dan zou de werkgever de kosten moeten maken. Welk is dan een realistisch bedrag die je aan iemand moet geven daarvoor? Want dat is geen belastbaar loon. Dat is een vergoeding dat de werknemer krijgt voor kosten die de werkgever had moeten betalen. De fiscus wil vermijden dat werknemers ineens 1000 euro krijgen zonder dat er verantwoord is. In die gevallen is er een mogelijkheid om naar de rulingscommissie te stappen en dan zeggen dat we 100 Euro per maand gegeven omdat we op basis van statistiek zijn gekomen tot het feit dat 100 Euro een realistisch bedrag is. De rulingscommissie heeft ook documenten nodig om iets akkoord te verklaren. Eens dat de belastingplichtige het akkoord heeft, kan de fiscuscontrole er niet op terug komen. Maar noch de fiscus, noch de rulingscommissie mogen essentiële elementen van de wet bepalen, daartoe zijn ze niet bevoegd. iv. In dubio contra fiscum - Alles is vrij van belasting tenzij de wet het anders bepaald - Bij twijfel wordt er beoordeeld ten voordele van de belastingplichtige - = bij twijfel: tegen de fiscus. Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  22 v. Geen interpretatie naar analogie - Analogische toepassing rechtshandelingen of rechtsfeiten die niet door de fiscale wet worden geviseerd, maar veel gelijkenissen vertonen - Er mag niets toegevoegd worden aan de fiscale wet - Analogie zou inhouden dat rechtshandelingen die min of meer gelijk zijn, toch nog belast zouden kunnen worden zonder dat de fiscale wet daarin voorziet. - Bijvoorbeeld: appelen en appelsienen. Allebei fruiten, dus op basis van die feiten zou je ze allebei kunnen gaan belasten maar dat is niet toegelaten omdat het niet om hetzelfde gaat. Als er wordt gesproken over een appel, dan mogen ook enkel en alleen appels belast worden. 3. Het fiscale eenjarigheidsbeginsel - Artikel 171 en 174 GW I. ONDERDEEL VAN HET LEGALITEITSBEGINSEL - Legaliteitsbeginsel wordt getoetst door de grondwettelijk hof. Omdat de eenjarigheidsbeginsel een onderdeel daarvan is, wordt het niet afzonderlijk getoetst. - Wetgever geeft bevoegdheid aan uitvoerende macht om belastingen voor een jaar toe te passen. - De uitvoerende macht kan niet onbeperkt in tijd gebruik maken van belastingen die ooit zijn ingevoerd. o De wetgever geeft de bevoegdheid om voor één jaar de wetten te gaan toepassen. Dat is een jaarlijkse machtiging en die houdt niet in dat de wetten elk jaar opnieuw aangenomen moeten worden. Er mag geen inhoudelijke beoordeling zijn. o De wetgever (kamer) mag beslissen om wetten af te schaffen maar die bevoegdheid komt alleen toe aan de wetgever en niet aan de uitvoerende macht. - Belastingheffing vereist een jaarlijkse fiscale machtiging van de wetgevende macht aan de uitvoerende macht - ≠ Houdt niet in dat belastingwetten elk jaar opnieuw aangenomen moeten worden (geen inhoudelijke beoordeling) II. BEGROTRINGSTECHNISCH EENJARIGHEIDSBEGINSEL - Er wordt een begroting opgesteld van wat er volgend jaar gaat gebeuren. En zolang de begroting niet goedgekeurd is geweest, mogen er geen uitgaven gedaan worden, en dan mogen er ook geen inkomsten geïnd worden. Je moet een inschatting maken (zoals een budget). Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  23 - We gaan vaak beide samendoen. We gaan de begroting gaan goedkeuren en daarin wordt een zin opgenomen over de machtiging voor een jaar. - Als de begroting toch laattijdig wordt goedgekeurd, dan worden financiëwetten toegevoegd. o Financiëwetten: Die laten toe om toch nog belastingen te heffen, ook al is de begroting niet goedgekeurd. Dat zorgt voor inkomsten voor de staat. - Wet op de rijksmiddelenbegroting 4. Gelijkheidsbeginsel (art 10, 11 en 172GW) - Afzonderlijk in de grondwet vermeld. - Fiscale voorrechten, verminderingen en vrijstellingen kunnen slechts door een wet worden ingevoerd - Iedereen die aan zelfde voorwaarden voldoet moet gelijk worden belast - Ook de criteria van belastingheffing moeten worden getoetst aan het gelijkheidsbeginsel o De criteria op zichzelf moeten verantwoord zijn - Dat is een ruimere invulling dat aan het gelijkheidsbeginsel gegeven is. Doorheen de jaren, omdat het vroeger voldoende was om aan iedereen die aan dezelfde voorwaarden voldeed gelijke belastingen toepassen. Later zijn we gaan zeggen dat het criterium niet getoetst was aan het gelijkheidsbeginsel. o Voorbeeld: zaken die discriminerend zijn. Op basis van huidskleur of gender. Daar is op zich geen probleem van geweest. Een super hoge belasting, alleen voor vrouwen, zou niet worden goedgekeurd door de kamer. Maar er zijn toch nog voorbeelden van te vinden van gelijkheidsbeginsel waar toch iets met de criteria fout zat. - Onderscheid in de belastingheffing is mogelijk op voorwaarde dat o Onderscheid objectief is o Onderscheid moet redelijk verantwoord zijn (op rechtvaardige grondslagen steunen) o Onderscheid moet evenredig zijn in het licht van de geoogde doelstellingen - Rechtszekerheid en niet-retroactiviteit beginsel 5. Niet-retroactiviteitsbeginsel - De wetgever die vandaag een wet invoert, mag alleen over de toekomst gaan. - Je moet aan de belastingplichtige een bepaalde zekerheid geven. De belastingplichtige moet een inschatting kunnen maken van welke wetten op hem van toepassing zijn. En in welke situatie dat hij zich bevindt. o De belastingplichtige moet een bepaalde zekerheid hebben over zijn toestand. - De wet beschikt alleen over toekomende, zij heeft geen terugwerkende kracht - Niet-retroactiviteit beginsel vormt een toepassing van het rechtszekerheidsbeginsel - Voor resultaatsbelastingen (inkomstenbelasting) worden in de loop van het jaar wetswijzigingen gestemd met inwerkingtreding op 1 januari van dat jaar. o Wanneer er in juni een belasting wordt ingevoerd over 2022 met betrekking op 1 januari, dan kan men niet zeggen dat er met retroactiviteit gehandeld is geweest. Omdat het belastbaar heit zich maar volstrekt op 31 december. Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  24 § De materiele belastingschuld ontstaat pas op 31 december bij personenbelasting. Alles wat er in dat jaar beslist wordt is geen schending aan retroactiviteit want belastbaar feit is nog aan de gang. o Er is geen sprake van juridische retroactiviteit omdat het belastbaar feit zich volstrekt op 31 december Hoofdstuk 4: Belangrijke toepassingsregels voor de belastingwetten 1. Fiscale toepassingsregels - Fiscale vordering is van openbare orde - Principieel “verbod” op dubbele belastingheffing (non bis in idem) - Fiscale regels zijn van openbare orde: overheid heeft een hele arsenaal van toepassingen om de vordering te kunnen innen. Dat heeft een aantal consequenties. - Verbod op dubbele belastingheffing o Niet eerder een artikel. Eerder een beginsel of non-bis idem beginsel: beginsel dat niet geschreven is, en niet in de grondwet staat maar dat er wel uit voortvloeit omdat er verschillende bevoegdheidsverdeling tussen federale wetgevers, de gewesten, de provincies en de gemeenten. Op basis van de grondwet en het legaliteitsbeginsel zijn ze bevoegd om belastingen te heffen, maar er is een zekere hiërarchie. Een gemeente mag geen belasting heffen op wat dat de federale overheid al belast. De dubbele belasting is dus niet toegelaten o Tussen landen kan er wel dubbele belasting gebeuren. 2. Al wat de fiscaal vordering aangaat, is van openbare orde - Fiscaal recht raakt de essentie van eht maatschappelijk bestel I. GEVOLGEN - Fiscus beschikt over verregaande controle- en onderzoeksbevoegdheden - Belastingontduiking wordt zwaar beteugeld o Belastingontduiking >< belastingontwijking Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  25 - In het kader van openbare orde, en de verduring die van openbare orde is, zijn er in het fiscaal recht verregaande controle en onderzoeksbevoegdheden zoals de fiscus. En we maken de onderscheiding tussen belastingontduiking en belastingontwijking. II. BELASTINGONTWIJKING - De keuze van de minst belaste weg. o Wat niet belastbaar is gesteld, is belastingvrij § De belastingplichtige mag altijd kiezen om de situatie te nemen die voor hem het gunstigste is. Alles waarover er in de wet niet staat dat het belast wordt, in belastingvrij. Er mag bijvoorbeeld geen belasting zijn naar analogie. Wat niet uitdrukkelijk omschreven is, dan moet je daar geen belastingen op betalen. o Ween schending van de wet § De wetgever heeft geprobeerd daarop in te treden, zeker als we gaan kijken in een internationale context. Daar probeert zowel de Europese unie als België een aantal zaken aan te doen. o Specifieke anti-ontwijkingsbepalingen o Algemene anti-ontwijkingsbepaling (fiscaal misbruik) i. Algemene anti-ontwijkingsbepaling (fiscaal misbruik) - Minder in het boek, maar wel gekend. - Oude antimisbruikbepaling ging ervan uit dat de belastingplichtige, die een aantal rechtshandelingen treft, als misbruik werd gezien wanneer men bepaalde fiscale maatregelen ging ontwijken maar voor de fiscus was het niet gemakkelijk om dat te gaan in te roepen wanneer men dat ging vaststellen. Het hof cassatie zei: als we een rechtshandeling gaan her kwalificeren in een andere rechtshandeling die geen fiscaal misbruik inhoudt. Dan moeten de twee handelingen dezelfde niet-fiscale gevolgen hebben. o Niet eenvoudig voor de belastingplichtige om exact hetzelfde situatie hebben. Waardoor dat de uitwerking in realiteit heel weinig uitwerking had. Je kon dat heel weinig inroepen want de belastingplichtige kon altijd iets aantonen dat er misschien een economisch argument was en als er geen economisch argument was, dan kon de fiscus ook weinig doen want men kon er geen gelijke fiscale gevolgen ernaast plaatsen. - Art 334, §1 WIB (versie 1993) o Wettekst § Juridische kwalificatie van een rechtshandeling/geheel van rechtshandelingen kan niet worden tegengeworpen aan de fiscale administratie § Wanneer kwalificatie tot doel heeft belasting te ontwijken § Tenzij belastingplichtige bewijst dat kwalificatie beantwoordt aan rechtmatige financiële of economische behoeften o cass. Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  26 § Gelijksoortige rechtsgevolgen ii. Algemene anti-ontwijkingsbepaling (fiscaal misbruik) - Nieuwe anti-misbruik bepaling ingevoerd waarbij dat we fiscaal misbruiken gingen omschrijven. Als de belastingplichtige zich heel dicht bij een toestand plaatst om voordeel te krijgen, of zich in een toestand zet om een belastingvermindering te krijgen, dan spreekt men van belasting misbruik. o De belastingplichtige moet wel altijd kunnen aantonen dat er economische motieven zijn voor de handelingen die hij gesteld heeft. En omdat fiscale administratie dat zou kunnen aantonen dat er misbruik is, moet het duidelijk zijn wat dat de wet beoogd heeft om te doen. Dat houdt verband met het rechtszekerheidsbeginsel. Voor de belastingplichtige moet het altijd duidelijk zijn waar dat je u bevindt in de wet en wat dat mag en niet mag. - art. 344, §1 WIB (versie 2012) o Wettekst § Rechtshandeling/geheel van rechtshandelingen kan niet worden tegengeworpen aan de fiscale administratie § Wanneer er sprake is van fiscaal misbruik § Objectief element: te bewijzen door fiscale administratie § Subjectief element: geen valabele andere motieven dan belastingontwijking (bewijs andere motieven door belastingplichtige) o Grondwettelijk Hof: Doel en strekking van de wet moeten kenbaar zijn voor de belastingplichtige - Voorbeeld: Inkomsten uit de verhuring van een OG zijn in principe OI o og: onroerend goed. o Daar is geen rechtspraak op, dat is een voorbeeld. o Wanneer een bedrijfsleider aan zijn vennootschap zijn huis verhuurd en daarvoor een bepaald huur voor krijgt, dan mag die loon ni overdreven hoog zijn die Huurprijs. Dat moet in lijn zijn met wat er normaal verwacht zou mogen zijn. § Indien dat die te hoog zijn, gaan die huurinkomsten gekwalificeerd worden als salaris. § Huurinkomsten zijn anders belast dan salaris dus mensen kunnen dat gaan misbruiken door grote huur te gaan innen en weinig salaris. - Daar is een specifieke maatregel voor de in personenbelasting o Als er een overdreven huur is, wordt er een deel geherkwalificeerd in salaris. - De laatste jaren werken we niet meer op basis van huur (want de regel is kenbaar) maar dat we als bedrijfsleider een vruchtgebruik afstaan aan zijn bedrijf. Bedrijfsleider gaat het vruchtgebruik van zijn huis aan de vennootschap afstaan waar dat hij dan een vergoeding voor krijgt. De vergoeding die je daarvoor krijgt, dus de overwaardering van dat vruchtgebruik kan een voordeel van alle aard zijn. Dus dat is een vorm van loon. Dat is een voordeel dat je krijgt van jouw werkgever in natura (bijvoorbeeld een bedrijfswagen). o De bedrijfsleider heeft blote eigendom maar vruchtgebruik is voor de vennootschap. Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  27 - Er is heel weinig rechtspraak over artikel 344 (algemene anti-misbuikbepaling). Dat komt omdat de administratie in eerste instantie gaat proberen om met specifieke antimisbruikbepalingen te werken omdat het veel gemakkelijker is qua bewijslast voor de administratie. - Uitzondering: verhuur door bedrijfsleider aan vennootschap voor een uitzonderlijk hoge huurprijs - Gevolg: buitensporig gedeelte wordt geherkwalificeerd als huur o Bedrijfsleider koopt blote eigendom van het OG o Vennootschap koopt het vruchtgebruik o Overwaardering van het vruchtgebruik kan een voordeel van alle aard zijn § Voordeel van alle aard is een vorm van een loon. Het is een voordeel dat je krijgt van werkgeven in natura. Voorbeeld bedrijfsauto. iii. Voorbeeld belastingontwijking - Facebook, Apple, Starbucks en Amazon. - Door middel van landen door te zeggen dat iemand belastbaar is in zijn land als je inwoner bent van dat land. Landen hebben daarvoor verschillende criteria. o Normaal gesproken: als een bedrijf ingeschreven is bij de kruispuntbank, dan ben je ook verondersteld om daar belast te worden. Dat is ook zo in America. Maar Ierland zegt dat, als je niet bent ingeschreven in het bevolkingsregister of kruispuntbank voor ondernemingen, dan ben je daar niet belastbaar. Maar in America zeggen ze dat het een Amerikaanse vennootschap is, maar die kunnen aantonen dat de activiteit ergens anders plaatsvindt, en dan wordt je niet in America belast. En op die manier kunnen bedrijven belastingen ontwijken want om belastingen te kunnen heffen moet je voldoende aanknooppunten hebben. Je moet kunnen zeggen dat iemand hier woont, of dat iemand hier activiteiten heeft om die persoon te kunnen gaan belasten (voor rechtspersonen of voor natuurlijke personen). o Amazon had zijn activiteiten in Luxemburg en had enkel een depot in Groot- Brittannië waardoor ze geen echte activiteit hadden in GB. Dat depot op zich was niet genoeg voor belastingheffingen. De Britse fiscus had niet voldoende aanknopingspunten. Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  28 o Overheden zetten veel meer druk op bedrijven om bepaalde deel te gaan betalen aan de overheid. III. BELASTINGONTDUIKING - Belastingontwijking is wettelijk. Waarbij we belastingen gaan omzeilen. - Het is fraude. Je gaat belastbare materie verbergen of onjuist gaan voorstellen. - Voorbeeld: Fictieve facturen. Het opmaken van fictieve kostenfacturen voor prestaties die er nooit geweest zijn. - Schending van de wet door dissimulatie of door simulatie o Dissimulatie § Verbergen van de belastbare materie § Bepaalde zaken niet aangeven. o Simulatie § Onjuist beeld geven van de werkelijkheid § Wat wil belastingplichtige werkelijk vanuit juridisch oogpunt? 3. Non bis in idem principieel ‘verbod’ op dubbele belastingheffing I. ALGEMENE RICHTLIJN / SOMS WETTELIJK VOORGESCHREVEN - art. 1ter BFW - W. 23/01/1989 - Art. 464 WIB92 II. ‘JURIDISCHE’ >< ‘ECONOMISCHE’ DUBBELE BELASTING - Juridische dubbele belasting: je mag niet dezelfde materie belasten bij zelfde persoon en zelfde jaar. Een gemeente mag niet hetzelfde gaan belasten als federale overheid. Daarom zijn de gewesten er niet altijd in geslaagd om uitwerking te geven aan het feit dat ze belastingen mogen heffen, omdat de federale overheid al heel veel zaken belast heeft. o Voorbeeld: vaste inrichting. Een vennootschap is een rechtspersoon. Een vennootschap kan een dochtervennootschap hebben waar ze aandelen in heeft en dat is ook een vennootschap. Maar je kan ook een vaste inrichting zetten en dat is dan dat het geen afzonderlijke rechtspersoonlijkheid is. Die maakt deel uit van de moedervennootschap of de hoofdzetel. Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  29 § Komt vaak voor in bouwondernemingen. Die hebben een werf in een ander land en dat is dan geen vennootschap op zich, maar dat is een vaste inrichting onder bepaalde voorwaarde. § Daar gebeurt er activiteiten en daar is er winst uit gehaald. § Aangezien het geen afzonderlijke rechtspersoon is die in dat land gevestigd is, dan zitten de inkomsten in de boekhouding van de moedervennootschap (in land van hoofdzetel). In principe is de hoofdvestiging ervoor belast. Anderzijds, als de werf in Nederland is, dan gaat Nederland zeggen dat je opbrengsten haalt uit de werf en die opbrengsten zouden ook belast kunnen worden in Nederland. Op dat moment betaalt de onderneming 2 keer belastingen over diezelfde belastbare materie (1 keer in België en een keer in Nederland). Daarvoor bestaan er dubbelbelastingsverdragen op maatregelen in wetboek inkomstenbelastingen. Met de Europese landen bestaan er dubbele belastingverdragen en ook vele richtlijnen (binnen Europese unie gaat men ervoor proberen zorgen dat er een vrij verkeer is van personen, goederen en diensten, dus ook van vennootschappen). Je kan niet anders belast worden omdat je een vaste inrichting hebt in het buitenland. § Met bepaalde landen in Afrika bestaan er geen dubbel belastingverdragen en in dat geval zal er dubbele belasting plaatsvinden. § Dus in principe is er een verbod in dubbele belasting maar dat is niet absoluut. - Economische dubbele belasting: Het gaat over dezelfde materie, maar niet in hoofd van dezelfde persoon. o Voorbeeld: dividendenuitkeringen aan een natuurlijke persoon of dochteronderneming. § Wanneer een natuurlijke persoon aandelen heeft van vennootschap A en A heeft beurt aandelen van vennootschap B. Wanneer dat B dividenden gaat uitkeren aan A, heb je voor de eerste maal economische dubbele belasting. Wanneer dat A aan de natuurlijke persoon gaat uitkeren, heb je dat voor de tweede keer. Het dividend dat vennootschap B uitgeven, maken deel uit van de winst van vennootschap B. Vennootschappen zijn belastbaar op de winsten die ze realiseert hebben. Vennootschap A gaat de dividenden ontvangen en dat komt bij haar als een opbrengst binnen. In principe maakt het opnieuw deel uit van de winst waardoor zij nog is belasting zou moeten betalen Bij de natuurlijke persoon komt het ook binnen als een inkomen en dat is ook belasting verschuldigd. § Tussen vennootschappen is er een regeling ingevoerd om die economische dubbele belastingen te gaan verminderen. Dat is de DBI regeling (= definitief belaste inkomsten). Vennootschap A gaat het dividend dat ze krijgt kunnen aftrekken van belastbare winsten. Dat is ingevoerd om het economisch verkeer niet te gaan belemmeren. Bij internationale vennootschappen of zelfs bij grote Fiscaliteit 2021-2022 Marie Moreau  30 Belgische vennootschappen die verschillende dokters hebben, zou dat heel nefast kunnen zijn voor de economische ontwikkeling binnen bedrijven. o Als je vijf bedrijven onder elkaar plaatst, dan blijft er bijna niks meer over van de initiële winst. Op het moment dat de natuurlijke persoon dat zou gaan ontvangen, daar zou niks meer van overblijven. Dat is niet de bedoeling van de wetgever. De bedoeling is dat de natuurlijke persoon (degene die aan het einde van de ketting zit) de belasting zal moeten dragen. Maar tussen vennootschappen onderling wilt men het economisch verkeer zo veel mogelijk stimuleren want de vennootschappen zorgen voor werkgelegenheid en economisch groei enzovoort. Bij de uiteindelijke begunstigde gaan we toch nog een belasting gaan innen, ook al is er daar een economische dubbele belasting. NP aandelen Dividenden Venn A Dividenden DBI regeling aandelen Venn B III. JURIDISCHE DUBBELE BELASTING i. Verbod van juridische dubbele belasting - Dezelfde belastbare materie - Dezelfde persoon - Hetzelfde jaar ii. vb. onroerend inkomen of vaste inrichting iii. Remedie - Verdragen of eenzijdige maatregelen IV. ECONOMISCHE DUBBELE BELASTING - Dezelfde belastbare materie o vb. Div