Mga Batayang Kaalaman sa Yunit 1 (Tagalog) PDF

MGA BATAYANG KAALAMAN SA YUNIT 1 Daloy ng talakayan: Aralin 1: Wika Aralin 2: Iba Pang Konseptong Pangwika Aralin 3: Gamit ng Wika sa Lipunan Aralin 4: Kasaysayan ng Wikang...

MGA BATAYANG KAALAMAN SA YUNIT 1 Daloy ng talakayan: Aralin 1: Wika Aralin 2: Iba Pang Konseptong Pangwika Aralin 3: Gamit ng Wika sa Lipunan Aralin 4: Kasaysayan ng Wikang Pambansa Aralin 5: Sitwasyong Pangwika sa Pilipinas Ano nga ba ang  KAHULUGAN AT KABULUHAN NG WIKA  Masistemang Henry allan gleason, jr. balangkas ng sinasalitang tunog na isinasaayos sa paraang arbitraryo upang magamit ng tao bilang bahagi ng isang kultura sa komunikasyon. FERDINAND DE SAUSSURE Ang wika ay pagpapahayag ng ideya sa pamamagitan ng mga pinagsama- samang tunog upang maging salita. n+a+d+a+p+a n+a+d+a+p+a nadapa Ang wika ay pormal HENRY SWEET na sistema ng mga simbolo na sumusunod sa patakaran ng isang balarila upang maipahayag ang komunikasyon. bata nadapa ang bata nadapa ang Nadapa ang bata.  DALUBWIKA Isang taong nagpapalalim at nagpapalawak ng kaniyang kaalaman sa wika. Pinag-aaralan niya ang wika—estruktura, galaw, kahulugan, at pagbabago nito Lingguwistika ang siyentipikong pag-aaral ng wika. Paano nagiging makabuluhan ang wika? 1. GAMIT SA TALASTASAN Ginagamit ang wika bilang pangunahing instrumento sa pagpapakita ng nasasaisip at saloobin.  2. LUMILINANG SA PAGKATUTO Nagpapaunlad sa kaisipan ng isang tao ang mga akdang naisulat nababasa gaya ng panitikan at kasaysayan. 3. saksi sa panlipunang kilos Sa pamamagitan ng wika, naisasakatuparan ang mga planong pagkilos upang makamit ang paglaya at pagbabago.  4. lalagyan o imbakan ng kultura Bilang imbakan ng kaalaman, naisasalin sa pamamagitan ng wika ang kultura at tradisyon sa susunod na henerasyon. 5. TAGAPAGSIWALAT NG DAMDAMIN Wika ang ginagamit upang ipahayag ang nararamdaman ng isang tao.  6. gamit sa imahinatibong pagsulat Kasangkapan ang wika sa pagbuo ng tekstong pampanitikan at iba pang malikhaing akda. DRILL 1 Tagapagsiwalat Lumilinang sa Gamit sa ng Damdamin Pagkatuto Imahinatibong Pagsulat Gamit sa Saksi sa Lalagyan o talastasan Panlipunang imbakan ng Pagkilos kultura Tagapagsiwalat Lumilinang sa Gamit sa ng Damdamin Pagkatuto Imahinatibong Pagsulat Gamit sa Saksi sa Lalagyan o talastasan Panlipunang imbakan ng Pagkilos kultura Tagapagsiwalat Lumilinang sa Gamit sa ng Damdamin Pagkatuto Imahinatibong Pagsulat Gamit sa Saksi sa Lalagyan o talastasan Panlipunang imbakan ng Pagkilos kultura Tagapagsiwalat Lumilinang sa Gamit sa ng Damdamin Pagkatuto Imahinatibong Pagsulat Gamit sa Saksi sa Lalagyan o talastasan Panlipunang imbakan ng Pagkilos kultura Tagapagsiwalat Lumilinang sa Gamit sa ng Damdamin Pagkatuto Imahinatibong Pagsulat Gamit sa Saksi sa Lalagyan o talastasan Panlipunang imbakan ng Pagkilos kultura Tagapagsiwalat Lumilinang sa Gamit sa ng Damdamin Pagkatuto Imahinatibong Pagsulat Gamit sa Saksi sa Lalagyan o talastasan Panlipunang imbakan ng Pagkilos kultura Tagapagsiwalat Lumilinang sa Gamit sa ng Damdamin Pagkatuto Imahinatibong Pagsulat Gamit sa Saksi sa Lalagyan o talastasan Panlipunang imbakan ng Pagkilos kultura KATANUNGAN? MGA TEORYA TUNGKOL SA PINAGMULAN NG WIKA Saan nga ba nagmula ang wika?  TEORYA Sistematikong pagpapaliwanag tungkol sa kung paanong ang dalawa o higit pang penomenon ay nagkakaugnay sa bawat isa. Bunga ng pagnanais ng tao na ipaliwanag ang mga pangyayari o penomenon sa kanilang paligid. haka-haka  teorya teoryang SIYENTIPIKO O teoryang BIBLIKAL MAKAAGHAM tORE NG BABEL BOW-WOW YO-HE-HO DING-DONG TARARA-BOOM-DE-AY POOH-POOH  TEORYANG BIBLIKAL Batay sa mga kuwentong mababasa sa Bibliya na may malaking impluwensiya mula sa mga paniniwala at paliwanag na ito ang relihiyon. TORE NG BABEL “Teorya ng Kalituhan.” Mababasa ito sa aklat ng Genesis, ang unang aklat sa Lumang Tipan ng Bibliya. PENTECOSTES Mababasa sa aklat ng Mga Gawa, kapitulo dalawa, bersikulo isa hanggang 12. Ito ay tungkol sa pagsapit ng banal na espiritu sa mga apostol ni Hesus.  TEORYANG SIYENTIPIKO O MAKAAGHAM Mula sa pag-aaral ng dalubhasa kung paano nakalikha ng wika ang mga tao mula sa mga tunog sa kanilang paligid. BOW-WOW Naniniwala na ang wika ay nagmula sa panggagaya o panggagagad ng tao sa mga tunog sa kalikasan. DING-DONG Naniniwala ito na ang wika ay nabuo dahil sa pagbibigay-ngalan ng tao sa mga bagay sa tunog na maririnig ng kaniyang paligid. POOH-POOH Naniniwala na nabuo ang wika sa tunog na dulot ng matinding emosyon. tarara-boom-de-ay Ang wika ay nagmula sa mga tunog na nalilikha ng mga sinaunang tao sa sinaunang sibilisasyon, sa kanilang mga ritwal at dasal.  DRILL 2 REEE-YAL O FA-KEEHH BOW-WOW DING-DONG TARARA-BOOM-DE-AY POOH-POOH KALIKASAN NG WIKA  KALIKASAN Tumutukoy ito sa mga katangiang taglay ng isang bagay o penomenon. Maaaring ang mga katangiang ito ay natatangi sa bagay na nagtataglay nito. Nagiging identidad o pagkakakilanlan ng isang bagay o penomenon. 1. MASISTEMANG BALANGKAS Ang wika ay masistemang balangkas. Ito ay organisado; nabubuo sa pamamagitan ng pagsunod sa isang tukoy na proseso; at batay ito sa mga alituntunin ng balarila o grammar.  HALIMBAWA: Si Jada ay isang marilag na binibini.  HALIMBAWA: isang marilag na Si Jada ay binibini. Paksa Pangawing Panaguri  2. SINASALITANG TUNOG Kapag pinagsama-sama ang mga tunog ay nakabubuo ng salita. Ang nabuong salita ay nagkakaroon ng kahulugan batay sa pang-unawa at konteksto ng mga taong gumagamit nito.  HALIMBAWA: /ako/ (tumutukoy sa sarili) /a/ + /k/ + /o/ 3. arbitraryo Ang mga salita ay nagbabago ng kahulugan batay sa iba’t ibang salik o napagkasunduan. 1. Panahon 2. Konteksto 3. Gumagamit (Maranao-Muslim, Tagalog- Quezon)  4. GINAGAMIT NG TAO May kakayahan ang tao na makapagbigay ng ibang kahulugan sa isang salita.  HALIMBAWA: BAGONG SALITA KAHULUGAN (DIKSYUNARYO) KAHULUGAN ahas isang uri ng reptalya traydor TANDAAN! Dahil ginagamit ng tao ang wika, may kakayahan din ang tao na makabuo ng mga bagong salita. Ibig sabihin, maaring magbago ang anyo ng mga salita batay sa paggamit dito ng mga tao. Hal. batalan, kusing, irog, dalita teks, gimik, lafang, ferson  HALIMBAWA: KAHULUGAN BAGONG SALITA (DIKSYUNARYO) KAHULUGAN malapit nang maubos low battery ang kargang kuryente ng lowbatt/lobat baterya 5. bahagi ng kultura Ang mga salitang nakapaloob sa isang wika ay nagpapakita ng kalagayan ng lipunan. Gayundin, may mga salita na masasabing endemic o natatanging dito lamang ginagamit sa Pilipinas. HALIMBAWA: kanin/rice antas NG WIKA  WIKA PORMAL DI-PORMAL  1. pormal Ang wika na nasa kategoryang pormal ay ginagamit at kinikilala ng marami o mas malaking pangkat ng tao. A. Pambansa B. Pampanitikan A. PAMBANSA Itinituring itong pinakamataas na antas ng wika. Ginagamit ang wikang ito sa pamahalaan, paaralan, at sa pakikipagtalastasan. May estruktura at nakabatay sa mga alituntunin ng balarila. Bahagi ng wikang ito ang mga salitang “kalayaan,” “edukasyon,” “pulitika,” at “ekonomiya.”  B. PAMPANITIKAN Ito ay wikang ginagamit natin sa pagsulat ng mga ng pampanitikan tulad ng tula, kuwento, at sanaysay. Dahil dito, ang mga salitang gagamitin ay dapat na piliing mabuti at ang pagsasaayos ng mga ito ay batay sa tamang estruktura at balarila.  2. DI-PORMAL Ito ay ginagamit sa pang-araw- araw na pakikipag-usap. A. Kolokyal B. Balbal C. Panlalawigan. A. KOLOKYAL Ito ay wikang ginagamit natin sa araw- araw na pakikipag-usap. Hindi ito kinakailangang nakasunod sa estruktura at mga alituntunin ng balarila. Halimbawa: “tara!” “musta?”  B. balbal Ito ay mga salitang nagbabago ang kahulugan sa paglipas ng panahon. Ito ay wika na binuo ng isang pangkat ng tao sa isang lipunan na madalas ding naririnig na ginagamit sa lansangan. (gay lingo, conyo, jejemon) Halimbawa: “lafang” “Abas” “epal” c. panlalawigan Ito ay kilala rin sa tawag na lalawiganin, o wikang ginagamit sa isang tiyak na pook o lugar. Tumutukoy ang diyalekto sa sariling tono at pagpapakahulugan sa mga salitang nakapaloob sa wika. Halimbawa: KATANUNGAN?