Leereenheid 13 Visie op opvoeding en onderwijs PDF

LEEREENHEID 13 VISIE OP OPVOEDING EN ONDERWIJS © René Rosalina Casus Onderwijsvernieuwing filmpje: https://vimeo.com/153119659 filmpje: https://www.unic-utrecht.nl/films-over-unic Voor de kennisvragen zie pagina 406....

LEEREENHEID 13 VISIE OP OPVOEDING EN ONDERWIJS © René Rosalina Casus Onderwijsvernieuwing filmpje: https://vimeo.com/153119659 filmpje: https://www.unic-utrecht.nl/films-over-unic Voor de kennisvragen zie pagina 406. © René Rosalina 13.1 Pedagogische stromingen Verschillende richtingen (= denominaties): Openbaar onderwijs: algemene grondslag en uitgaande van de (gemeentelijke) overheid Bijzonder onderwijs: op godsdienstige, levensbeschouwelijke of onderwijskundige grondslag: protestants-christelijk, rooms-katholiek, joods, islamitisch, boeddhistisch, hindoeïstisch, gereformeerd, reformatorisch, evangelisch en interconfessioneel (oecumenisch) Algemeen bijzonder onderwijs: (ook wel neutraal bijzonder onderwijs genoemd), op grond van verschillen in de onderwijsvisie © René Rosalina  Belangrijkste pedagogische stromingen 1. Rudolf Steiner (vrije school) 1861 - 1925 2. Maria Montessori (montessorischool) 1870 - 1952 3. Peter Petersen (jenaplanschool) 1884 - 1952 4. Helen Parkhurst (daltonschool) 1886 - 1973 1918 – 2002 5. Thomas Gordon (geen speciaal schooltype, wel invloed op huidig onderwijs) © René Rosalina 1. Rudolf Steiner en de vrije school Zijn leer noemen we antroposofie. (= mensleer) (1861 – 1925) Oostenrijkse schrijver, filosoof, architect Uitgangspunt bij opvoeding en onderwijs: de mens is één geheel: lichaam, ziel en geest Kinderen kunnen pas bepaalde dingen leren als hun lichamelijke ontwikkeling ver genoeg is gevorderd. © René Rosalina Rudolf Steiner gaat uit van levenscycli van 7 jaar: Tot 7 jaar: Kind is één en al zintuig en imiteert. 7 tot 14 jaar: Kind leert vanuit gevoel en imitatie. (muziek, toneel, handvaardigheid naast lezen, rekenen e.d.) Vanaf 14 jaar: Kind leert logisch denken. Opvoeder is bemiddelaar tussen kosmos en ziel. (Aandacht geven aan wisseling seizoenen en natuur.) filmpje: https://www.youtube.com/watch?v=lEsJ4zPuk5k © René Rosalina 2. Maria Montessori 1870 - 1952 Italiaanse psychiater in Rome Uitgangspunten: 1. Kinderen hebben een natuurlijke drang om te onderzoeken. Op school is veel kleurrijk uitnodigend materiaal aanwezig. 2. Kinderen hebben een natuurlijke drang om te ordenen en te rangschikken. Concrete materialen in themahoeken: poppenhoek, bouwhoek e.d. © René Rosalina  vervolg uitgangspunten Maria Montessori: 3. Elk kind doorloopt dezelfde fasen. Het tempo verschilt per kind: eerst zintuiglijke fase, daarna de verstandelijke fase. 4. Er zijn gevoelige perioden voor leren van bepaalde leerstof. In elke groep zitten kinderen van verschillende leeftijden bij elkaar. Leeftijd is niet belangrijk; het gaat om het ontwikkelingsniveau van het kind. filmpje: https://www.youtube.com/watch?v=gVkXSF7qBzk © René Rosalina 3. Peter Petersen 1884 – 1952 Duitse pedagoog woonplaats: Jena (Duitsland) Grondlegger van de jenaplanschool 20 basisprincipes (Hieronder de meest belangrijke!) Elk mens heeft het recht een eigen identiteit te ontwikkelen. (Kenmerken zijn; zelfstandigheid, kritisch bewustzijn, creativiteit en gerichtheid op sociale rechtvaardigheid.) Zorgvuldig omgaan met aarde en ruimte. Pedagogische situatie: gestructureerde aanpak die uitdaagt tot meedoen en meedenken. Prikkelen tot zelfontwikkeling door bezig te zijn met 3 werkelijkheidsgebieden: God, natuur en mensheid. © René Rosalina Vervolg basisprincipes Peter Petersen Wereldoriëntatie: Samenwerken, kritisch denken, normbesef en respect hebben, jezelf zijn, initiatieven nemen. Ritmisch weekplan en de 4 grondvormen van interactie: gesprek, werk, spel en viering. (géén strak lesrooster) Projecten, cursussen en blokuren: niet alleen leren uit een boek. filmpje: https://www.youtube.com/watch?v=l-xOdCVlveQ © René Rosalina 4. Helen Parkhurst 1886 – 1973 Grondlegger van het daltononderwijs Amerikaanse pedagoge Kenmerken: 1. Vrijheid in gebondenheid (omgaan met verantwoordelijkheid) 2. Zelfstandigheid (zelfstandig werken; docent is begeleider en coach) 3. Samenwerking (spelen en werken in groepen) filmpje: https://www.youtube.com/watch?v=sniUUlvYO5s © René Rosalina 5. Thomas Gordon 1918 – 2002 Amerikaanse ontwikkelingspsycholoog Behandel kinderen met respect en neem ze serieus. Zijn methode is gericht op verbetering van de communicatie zonder dwang. Laat kinderen zoveel mogelijk zelf conflicten oplossen. Opvoeder stelt zich op als scheidsrechter. Methode van Gordon: 1. Actief luisteren (Let op verbale en non-verbale boodschappen!) 2. Ik-boodschappen (Hierdoor voorkomt de opvoeder dat hij zijn probleem op het kind projecteert.) filmpje: https://www.youtube.com/watch?v=aXZul4REhRA © René Rosalina 13.2 Stromingen in de ontwikkelingspsychologie Behaviorisme: - Gedrag is aan te leren. - Gedrag aanleren op basis van rolmodellen en nadoen. - Conditioneren door middel van straffen en belonen. filmpje: https://www.youtube.com/watch?v=Hy0C1NG4_B0 Modelling of nadoen is belangrijk in de opvoeding. Rolmodel: Voor jonge kinderen: ouders, leidster kinderopvang, onderwijzer Voor tieners: vrienden, volwassenen, popsterren Conditioneren: leren door belonen en straffen © René Rosalina  Cognitivisme: Reactie op behaviorisme. Nadruk op het denken. Dat gaat vooraf aan gedrag. Belangrijkste principes: - Menselijk brein werkt als computer. - Informatiestroom gaat langs verschillende geheugens. - Brein heeft nieuwe kennis en ervaringen nodig. - Oefenen en herhalen van de leerstof is belangrijk. filmpje: https://www.youtube.com/watch?v=Um7Nce050v0 © René Rosalina Theorie van Jean Piaget: Voorwaarden om te leren: duidelijke instructie, oefenen en veel herhalen. Hij onderscheidt 4 fases: Zwitserse psycholoog 1. Sensomotorische fase 0 – 2 jaar 1896 - -1980 2. Preoperationele fase 2 – 6 jaar 3. Concreet operationele fase 6 – 11 jaar 4. Formeel operationele fase 11 jaar en ouder filmpjes: https://www.youtube.com/watch?v=Bb_v4F3uO5E https://www.youtube.com/watch?v=nK9gmdm_Irs https://www.youtube.com/watch?v=QUIQfSPgnok https://www.youtube.com/watch?v=aRSiIDV58Go © René Rosalina  Constructivisme: Aan het cognitivisme voegt het constructivisme het volgende toe: Lev Vygotski - zone van de naaste ontwikkeling Russische psycholoog - wisselwerking met de omgeving 1896 - 1934 - kind denkt zelfstandig na over opgeslagen kennis Vygotski: Kinderen leren het beste als hen leerstof wordt aangeboden die net iets verder gaat dan zij al weten. Dit noemt hij de “zone van de naaste ontwikkeling”. Kernwoorden van constructivisme: - ervaringsgericht leren - authentiek leren filmpje: https://www.youtube.com/watch?v=Oj3uPobECSo © René Rosalina 13.3 Onderwijsconcepten Er bestaan veel verschillende opvattingen over hoe onderwijs moet zijn. Onderwijs wordt de laatste tijd meer thematisch aangeboden. Méér aandacht voor sociale vaardigheden. Nieuwe concepten verdwijnen snel of nemen in populariteit af zoals: Iederwijsscholen, StevejobsScholen Onderwijskundige Gert Biesta: Het gaat in het onderwijs om: Kennis en vaardigheden Persoonsvorming 1957 - ……… Socialisering © René Rosalina Voorbeelden van onderwijsconcepten: Brede school: verschillende partijen in één gebouw zoals basisschool, kinderopvang, bibliotheek, sportclub, wijkvereniging e.d. Ervaringsgericht onderwijs: speciale werkvormen zoals de kring, het forum, projectwerk, ateliers en vrije activiteit Adaptief onderwijs: onderwijs past zich aan aan het kind, 3 basisbehoeften (competentie, relatie en autonomie) © René Rosalina Inclusief onderwijs: onderwijs past zich aan aan het kind, iedereen hoort erbij, mix van verschillende mensen/kinderen leidt tot hoger onderwijsrendement filmpje: https://www.youtube.com/watch?v=1-cZbt_DQ9U Steve JobsScholen: belangrijke rol voor computer, 4 principes: 1. Elk talent wordt gekend 2. Combinatie van fysiek (schoolgebouw) en virtueel (symbaloo - omgeving) 3. 21st century skills Steve Jobs 4. Community 1955 - 2011 © René Rosalina 13.4 Methoden van gedragsbeïnvloeding Veel gebruikte methoden: De PAD methode: (= Programma Alternatieve Denkstrategieën) De kinderen wordt geleerd dat er verschillende manieren zijn om problemen op te lossen. Doel: Sociaal en emotioneel competenter worden. Lessen richten zich op: 1. Zelfbeeld: Hoe bouw ik een positief zelfbeeld op? 2. Zelfcontrole: Hoe stem ik mijn gedrag op mijn emoties af? 3. Emoties: Hoe ga ik om met de emoties van mijzelf en de ander? 4. Probleemoplossingsstrategieën: Hoe kan ik een probleem oplossen en me meer volwassen gedragen? Binnen bewegingsonderwijs: samen winnen, samen verliezen, complimenten geven, elkaar helpen etc. filmpje: https://www.youtube.com/watch?v=9V31SP9iB8g © René Rosalina Kanjertraining Doel: Stimuleren van betrouwbaar en constructief gedrag, waardoor de kinderen meer zelfvertrouwen krijgen en meer respect en waardering voor anderen. Kanjerafspraken: 1. We helpen elkaar. 2. We vertrouwen elkaar. 3. We lachen elkaar niet uit. 4. Niemand speelt de baas. 5. Niemand doet zielig. 6. We hebben respect voor onszelf en anderen. Filmpjes kanjertraining: https://www.youtube.com/watch?v=i1PCR4gZrxI https://www.youtube.com/watch?v=nITPEs2mtDQ © René Rosalina Vier gedragstypen bij kanjertraining: > de pestvogel Ik ben de beste. Jij bent een sukkel. > het konijn Ik ben een sukkel. Ik kan het niet. > het aapje Ik doe gek. Dan ben ik leuk. Ik wil bij de pestvogel horen. > de tijger Ik doe gewoon. Ik ben mezelf. Ik ben niet bang. filmpjes: https://www.youtube.com/watch?v=_0ENjBtihUY https://www.youtube.com/watch?v=7w5OlAtaxBA https://www.youtube.com/watch?v=i1PCR4gZrxI https://www.youtube.com/watch?v=nITPEs2mtDQ Positieve afspraken bieden houvast. Gewenst gedrag wordt beschreven en beloond. © René Rosalina VERWERKINGSOPDRACHTEN LEEREENHEID 13 zie blz. 433 t/m 436 © René Rosalina