Konwersatorium 3 Narzędzia i finansowanie polityki innowacyjnej PDF

Polityki innowacyjne na świecie Konserwatorium POPYTOWE I PODAŻOWE NARZĘDZIA POLITYKI INNOWACYJNEJ FINANSOWANIE INNOWACJI JAKO NARZĘDZIE POLITYKI INNOWACYJNEJ dr Aleksandra Szarek-Piaskowska  Plan konserwatorium 1. Konce...

Polityki innowacyjne na świecie Konserwatorium POPYTOWE I PODAŻOWE NARZĘDZIA POLITYKI INNOWACYJNEJ FINANSOWANIE INNOWACJI JAKO NARZĘDZIE POLITYKI INNOWACYJNEJ dr Aleksandra Szarek-Piaskowska  Plan konserwatorium 1. Koncepcje narzędzi polityki publicznej 2. Cele polityki innowacyjnej 3. Podział narzędzi polityki innowacyjnej 4. Przykłady podażowych narzędzi polityki innowacyjnej 5. Przykłady popytowych narzędzi polityki innowacyjnej 6. Popytowo-podażowe (wspierające otoczenie) narzędzia polityki innowacyjnej 7. Źródła finansowania innowacji 8. Fazy procesu innowacyjnego a sposoby finansowania innowacji 9. Etapy rozwoju firm innowacyjnych, środki finansowe i źródła finansowania 10. Obszary oddziaływania polityki innowacyjnej dotyczące finansowego wsparcia innowacyjnych przedsięwzięć 11. Ryzyko w działalności innowacyjnej www.sgh.waw.pl  Patent europejski o jednolitym skutku Jednolity Sąd Patentowy: W jego gestii leży rozpatrywanie sporów dotyczących patentów jednolitych i patentów europejskich walidowanych, pozostających w mocy na terenie krajów, które ratyfikowały porozumienie o JSP, o ile uprawniony nie zadziałał aktywnie na rzecz wyłączenia swojego patentu spod jurysdykcji JSP, składając tzw. opt-out. Docelowo JSP będzie jedynym sądem właściwym zarówno dla patentów europejskich PE, jak i PEJS. Opis patentu w języku francuskim, niemieckim lub angielskim. www.sgh.waw.pl  Koncepcje narzędzi polityki publicznej. 1. Podejście „klasyczne”: narzędzie jako mechanizm polityczny służący osiąganiu celów. Narzędzia polityki publicznej – zestaw instrumentów i technik, za pomocą których organy administracji rządowej mogą wprowadzać, wpływać, wspierać lub uniemożliwiać zmianę społeczną. Podmioty rządowe odpowiedzialne na każdym etapie procesu. 2. Podejście „w zależności od kontekstu”: narzędzia to nadal zestaw instrumentów i technik, które można zastosować do rozwiązania problemu, ale ich działanie jest silnie uzależnione od kontekstu (współdziałanie z innymi instrumentami, społeczno- polityczna dynamika, itp.). 3. Podejście „socjologiczne”: narzędzie jest z definicji tylko jedną z szeregu zmiennych, które ingerują w system i wpływają na grupy docelowe. Narzędzia to nie neutralne instrumenty, które można wybrać i wdrożyć, by rozwiązać dany problem, a raczej konstrukty społeczne, które są często kwestionowane i silnie zależne od kontekstu, które są powiązane z dominującym zdefiniowaniem problemu i które z czasem rozwijają własną dynamikę. www.sgh.waw.pl  Podejście socjologiczne do narzędzi podejście bardziej złożone, odejście od hierarchicznego zarządzania (top-down governance) do interaktywnego zbiorowego zarządzania, ogromny wzrost różnorodności instrumentów, zaangażowanie w proces projektowania i wdrażania narzędzi nie tylko mocodawcy (np. ministerstwa) i agent (np. agencji finansującej), ale również innych interesariuszy (np. uniwersytetów, przedsiębiorstw, instytucji otoczenia biznesu). pojawienie się narzędzi publiczno-prywatnych, w przypadku których interesariusze zaangażowani są nie tylko w proces projektowania i wdrażania, ale również współfinansowania. www.sgh.waw.pl  Narzędzia polityki innowacyjnej Wybór celów polityki innowacyjnej staje się wyznacznikiem narzędzi (instrumentów) tej polityki. Narzędzia polityki innowacyjnej służą do rozwiązania konkretnych problemów związanych z intensywnością innowacji; oddziałują one na procesy innowacji. Odpowiedni zestaw narzędzi polityki innowacyjnej (policy mix) dobiera się do zidentyfikowanego problemu i jego przyczyn (gdzie i kiedy jest wymagana interwencja publiczna oraz jak ją należy zorganizować). Etapy: identyfikacja problemu, znalezienie przyczyn problemu, wybór zestawu narzędzi, które mogą złagodzić problem (wybór narzędzi i dostosowanie ich do kontekstu). www.sgh.waw.pl  Cele polityki innowacyjnej Cele polityki innowacyjnej wynikają z różnych tradycji narodowych i form powiązań państwo-rynek-społeczeństwo. Najważniejsze jest właściwe określenie problemu, który polityka innowacyjna ma rozwiązać, i przyczyn tego problemu. Cel nadrzędny: nadrzędna rola innowacji jako czynnika wzrostu gospodarczego. Konkretne cele zależą od m.in.: – poziomu rozwoju gospodarczego kraju, – struktury gospodarki, – zasobów gospodarki, – koniunktury gospodarczej. www.sgh.waw.pl  Cele polityki innowacyjnej Jakie mogą być cele polityki innowacyjnej w następujących krajach? Stany Zjednoczone Węgry Indie Czad www.sgh.waw.pl  Cele polityki innowacyjnej Przykładowe cele szczegółowe: Kraje o niskim poziomie Kraje o średnim poziomie Kraje o wysokim poziomie rozwoju dochodu per capita dochodu per capita - wspieranie transferu - dążenie do nadrobienia dystansu - utrzymanie przywództwa zagranicznych rozwiązań do technologicznego, technologicznego i wzmacnianie gospodarki i ich adaptacja do konkurencyjności w dziedzinach, w lokalnych warunków, których kraj jest liderem, - ograniczenie wykluczenia - wzmacnianie zdolności do - dywersyfikacja rozwoju społecznego, poprawa dobrobytu absorbcji zagranicznej wiedzy, technologicznego, wypracowanie w gospodarstwach domowych, nowych dziedzin specjalizacji technologicznej i uzyskanie przewag konkurencyjnych w tych dziedzinach, - powstawanie i dyfuzja innowacji - cele społeczne (opieka zdrowotna, - innowacje przełomowe, „oszczędnościowych”, edukacja), - powstawanie rozwiązań - poprawa miejsca w globalnych - model innowacji otwartych. modernizacyjnych. łańcuchach wartości i dążenie do www.sgh.waw.pl zajęcia pozycji lidera w niszach technologicznych.  Podział narzędzi polityki innowacyjnej Narzędzia podażowe Narzędzia popytowe Ich odbiorcą wstępnie są Interweniują po stronie popytu, producenci innowacji tworząc popyt na innowacje dla ich (interweniujący po stronie producentów. podaży). Cel wsparcia (podmiotów publicznych i Cel wsparcia: szybsze prywatnych): wykreowanie popytu na wprowadzanie innowacji, innowacje, zwiększenie możliwości wprowadzanie innowacji z zastosowania innowacji przez różnego rodzaju partnerami, podmioty. bardziej interaktywny proces. www.sgh.waw.pl  Podział narzędzi polityki innowacyjnej Proszę podać przykłady podażowych i popytowych narzędzi polityki innowacyjnej. www.sgh.waw.pl  Podażowe narzędzia polityki innowacyjnej Rodzaj Przykłady Cel Przykłady w Polsce Bodźce Obniżone stawki Zwiększenie ilości Ulga Innovation Box / Patent Box podatkowe do podatkowe, i zakresu prac (preferencyjne opodatkowanie dochodów prowadzenia dodatkowe B+R (3), generowanych przez prawa własności prac B+R odliczenia od Wzrost intelektualnej). podatku umiejętności do Ulga na działalność B+R (odliczenie od tworzenia i podstawy opodatkowania wydatków komercjalizo- związanych z prowadzeniem prac wania innowacji badawczo-rozwojowych). (1). Ulga na prototyp (odliczenie 30% poniesionych kosztów na produkcję nowego produktu i wprowadzenia go na rynek). Ulga na robotyzację (odliczenie do 50% wydatków na zakup robota przemysłowego). Ulga na zatrudnienie innowacyjnych pracowników. www.sgh.waw.pl  Podażowe narzędzia polityki innowacyjnej Rodzaj Przykłady Cel Przykłady w Polsce Bezpośrednie Granty, pożyczki, Zwiększenie Finansowe wspieranie wsparcie subsydia, kredyty ilości i eksportu przez BGK i KUKE przedsiębiorstw w eksportowe, zakresu (Korporacja Ubezpieczeń prowadzeniu prac gwarancje prac B+R (3). Kredytów Eksportowych), B+R i bankowe Środki bezpośrednio i komercjalizacji pośrednio wspierające innowacji innowacje. www.sgh.waw.pl Wsparcie finansowe tworzenia innowacji w Polsce Bezpośrednio wspierające innowacje: Pośrednio wspierające innowacje: 1. Ze środków unijnych, np. Kredyt 1. Ze środków unijnych, np. Granty na technologiczny dla mikro, małych Eurogranty, Rozwój kwalifikacji i kompetencji kadry realizującej i średnich przedsiębiorstw, dydaktykę, Rozwój oferty klastrów dla ścieżka SMART, automatyzacja i firm (FENG). robotyzacja MŚP. 2. Ze środków krajowych, np. Gospostrateg. 2. Ze środków krajowych, np. Polski Produkt Przyszłości (PARP), Nowe technologie w zakresie energii (NCBiR), Robogrant – pomoc na rozwój polskiej branży meblarskiej. 3. Z innych środków, np. inicjatywy z zakresu zielonej transformacji (granty norweskie). www.sgh.waw.pl  Podażowe narzędzia polityki innowacyjnej Rodzaj Przykłady Cel Przykłady w Polsce Polityka Rozwój kształcenia Wzrost „Stypendia dla nauki, dla kształcenia i uniwersyteckiego, umiejętności do rozwoju, dla Mazowsza” rozwoju technicznego, tworzenia i (SGH), umiejętności programy komercjalizo- kierunki zamawiane, stypendialne, wania innowacji Program START. kształcenie (3). ustawiczne www.sgh.waw.pl  Podażowe narzędzia polityki innowacyjnej Rodzaj Przykłady Cel Przykłady w Polsce Polityka Wsparcie procesów Poprawa Krajowy Klaster Kluczowy, klastrowa umiędzynarodowie systemowej Rozwój oferty klastrów dla nia klastrów, zdolności do firm z FENG (w tym wsparcie klastrów nauki, wsparcie umiędzynarodowienie). w transformacji interakcji na cyfrowej, wsparcie poziomie procesów krajowym i zarządzania. regionalnym, komplementar- ności (3). www.sgh.waw.pl  Podażowe narzędzia polityki innowacyjnej Rodzaj Przykłady Cel Przykłady w Polsce Polityka Wspólne Poprawa systemowej GovTech Inno_Lab, First wsparcia projekty B+R, zdolności do nauki, Team, dodatkowe współpracy programy wsparcie interakcji na dofinansowanie za mobilności poziomie krajowym i skuteczną współpracę kadr, staże regionalnym, przy prowadzeniu prac studenckie, komplementarności (3). B+R konferencje, Dostęp do ekspertyz, współfinansowanych ze stowarzyszenia wiedzy eksperckiej (1). środków publicznych, branżowe. Zwiększenie ilości i doktoraty zakresu prac B+R (1). wdrożeniowe. www.sgh.waw.pl  Podażowe narzędzia polityki innowacyjnej Rodzaj Przykłady Cel Przykłady w Polsce Środki polityki Umowy Zwiększenie ilości i Cło na samochody na handlowej handlowe, cła, zakresu prac B+R (1). początku lat 90. XX w., subsydia, spór o subwencje dla kontyngenty. Airbusa i Boeinga. www.sgh.waw.pl  Popytowe narzędzia polityki innowacyjnej Rodzaj Przykłady Cel Przykłady w Polsce Prywatny popyt Wsparcie zakupu Zwiększenie Program NFOŚiGW „Mój na innowacje innowacji przez popytu na elektryk”, ulga na klientów, zachęty innowacje (3). robotyzację. podatkowe, angażowanie klientów w tworzenie innowacji, edukacja klientów www.sgh.waw.pl  Popytowe narzędzia polityki innowacyjnej Rodzaj Przykłady Cel Przykłady w Polsce Polityka Zamówienie Zwiększenie Program GovTech – zamówień administracji popytu na samoucząca się aplikacja publicznych rządowej i innowacje (3). szybko i automatycznie regionalnej na Zwiększenie identyfikująca przedmioty innowacyjne ilości i zakresu i zbiory przedmiotów na rozwiązania. prac B+R (2). zdjęciach RTG z granic Polski (Ministerstwo Finansów). System zarządzania cenami biletów dla transportu kolejowego (PKP Intercity, PKP Informatyka). www.sgh.waw.pl  Popytowe narzędzia polityki innowacyjnej Rodzaj Przykłady Cel Przykłady w Polsce Zamówienia Zamówienie Zwiększenie „e-Van - uniwersalny przedkomercyjne działań B+R, popytu na pojazd dostawczy o (podażowe 1) zamówienie innowacje (3). napędzie elektrycznym prototypu, Zwiększenie kat. N1” NCBiR, technologia do ilości i zakresu rozwiązania prac B+R (2). konkretnego zidentyfikowanego problemu. www.sgh.waw.pl  Podażowe i popytowe narzędzia polityki innowacyjnej (wspierające otoczenie) Rodzaj Przykłady Cel Przykłady w Polsce Nagrody Nagrody Zwiększenie Polski Produkt Przyszłości, skłaniające do finansowe i inne. popytu na Innowatory „Wprost”, innowacji innowacje (2). Orzeł Innowacji, Zwiększenie Europejskie Nagrody ilości i zakresu Zamówień na Innowacje prac B+R (2). (UE). www.sgh.waw.pl  Podażowe i popytowe narzędzia polityki innowacyjnej Rodzaj Przykłady Cel Przykłady w Polsce Standardy Medyczne (np. Poprawa ISO 14000 (system badań klinicznych), struktury (3). zarządzania kontroli, jakości, Zwiększenie środowiskowego), BRC WiFi, ISO. popytu na Global Standard Food innowacje (1). (bezpieczeństwo żywności). www.sgh.waw.pl  Podażowe i popytowe narzędzia polityki innowacyjnej Rodzaj Przykłady Cel Przykłady w Polsce Regulacje (wpływ Ochrona własności Poprawa Ustawa z dnia 4 lutego bezpośredni i przemysłowej, struktury (3). 1994 r. o prawie pośredni) prawa autorskie, Zwiększenie autorskim i prawach regulacje popytu na pokrewnych, ustawa z antymonopolowe, innowacje (1). dnia 30 czerwca 2000 r. regulacje dot. Prawo własności wymogów przemysłowej. środowiskowych, sposobu finansowania badań, funkcjonowania szkolnictwa wyższego. www.sgh.waw.pl  Podażowe i popytowe narzędzia polityki innowacyjnej Proszę podać przykłady regulacji będących podażowym narzędziem polityki innowacyjnej. Proszę podać przykłady regulacji będących popytowym narzędziem polityki innowacyjnej. www.sgh.waw.pl  Podażowe i popytowe narzędzia polityki innowacyjnej Rodzaj Przykłady Cel Przykłady w Polsce Foresight Foresight Ulepszenie Foresight Technologiczny technologiczny technologiczny. polityki Przemysłu – InSight 2030 („aktywne innowacyjnej (3). budowanie obrazu przyszłości”) www.sgh.waw.pl  Źródła finansowania innowacji Dlaczego prowadzenie działalności innowacyjnej jest kosztowne? www.sgh.waw.pl  Źródła finansowania innowacji Dlaczego prowadzenie działalności innowacyjnej jest kosztowne? Duże zasoby niezbędne do powstania innowacji. Długie ramy czasowe ponoszenia niezbędnych nakładów do uzyskania pożądanego efektu w postaci nowego produktu czy procesu. Wysokie ryzyko działalności innowacyjnej. www.sgh.waw.pl  Źródła finansowania innowacji Kryterium Podział Przykłady metod Rodzaj Środki prywatne własności Środki publiczne Środki krajowe Pochodzenie Środki zagraniczne www.sgh.waw.pl  Źródła finansowania innowacji Kryterium Podział Przykłady metod Kredyty, fundusze typu private equity Środki prywatne oraz venture capital, emisja akcji, środki Rodzaj pozyskane za pośrednictwem giełdy własności Budżet państwa, budżety lokalne, Środki publiczne budżet unijny, granty instytucji międzynarodowych Środki krajowe Inwestorzy krajowi Pochodzenie Środki zagraniczne Inwestorzy zagraniczni www.sgh.waw.pl  Źródła finansowania innowacji Kryterium Podział Przykłady metod Finansowanie Sposób bezpośrednie finansowania Finansowanie pośrednie Kapitał własny (źródła Źródła wewnętrzne) finansowania Kapitał obcy (źródła zewnętrzne) www.sgh.waw.pl  Źródła finansowania innowacji Kryterium Podział Przykłady metod Finansowanie Amortyzacja, reinwestowane zyski, Sposób bezpośrednie kredyty finansowania Finansowanie Inkubatory biznesu, parki naukowo- pośrednie technologiczne, klastry, sieci Udziały właścicielskie, kapitał rodzinny, Kapitał własny amortyzacja, reinwestowane zyski, (źródła środki ze sprzedaży majątku trwałego i Źródła wewnętrzne) obrotowego, rezerwy finansowania Kapitał obcy Kredyty bankowe, kapitał wysokiego (źródła ryzyka, pożyczki, granty zewnętrzne) www.sgh.waw.pl  Finansowanie innowacji za pomocą kapitału prywatnego Finansowanie private equity (kapitał wysokiego ryzyka; kapitał podwyższonego ryzyka) – finansowanie za pomocą kapitału prywatnego przy jednoczesnym uzyskaniu wsparcia w zakresie zarządzania przedsięwzięciem innowacyjnym; ogół inwestycji dokonywanych przez kapitał prywatny w przedsiębiorstwa nienotowane na giełdzie we wszystkich fazach rozwoju przedsiębiorstwa. Venture capital – szczególna odmiana funduszy private equity, finansują wyłącznie wczesną fazę rozwoju firm innowacyjnych: – nieformalne fundusze venture capital, które dostarczają innowacyjnym przedsiębiorstwom tzw. aniołowie biznesu; – formalne fundusze venture capital dostarczane przez wyspecjalizowane profesjonalne firmy na nieco bardziej zaawansowanym, ale nadal ryzykownym etapie, przy czym środki są zwykle większe niż te, jakie firma-innowator może pozyskać od anioła biznesu. www.sgh.waw.pl Fazy procesu innowacyjnego a sposoby finansowania innowacji www.sgh.waw.pl Etapy rozwoju firm innowacyjnych, środki finansowe i źródła finansowania www.sgh.waw.pl  Ryzyko w działalności innowacyjnej Ryzyko – mierzalna niepewność (prawdopodobieństwo) zdarzenia, które wpłynie na zmniejszenie użyteczności innowacji lub spowoduje brak realizacji niektórych celów działalności innowacyjnej; możliwość poniesienia strat finansowych i rzeczowych wynikających z realizacji projektu innowacyjnego. Czynniki ryzyka innowacyjnego: – Makroekonomiczne – związane z sytuacją ekonomiczną kraju i za granicą, polityką monetarną, fiskalną, poziomem inflacji, itp. – Mezoekonomiczne – związane z trendami rozwojowymi branż, w których wdrażane są innowacje. – Mikroekonomiczne – odnoszące się do sytuacji w danym przedsiębiorstwie i jego otoczeniu (dostawcy, klienci, kredytodawcy, itp.). www.sgh.waw.pl  Rodzaje ryzyka innowacyjnego Ryzyko technologiczne – gdy innowacji nie można zmaterializować ze względów technologicznych. Ryzyko rynkowe – związane z brakującymi elementami po stronie podaży lub popytu. Ryzyko finansowe – niedobór środków na innowacje lub niewłaściwe ich wykorzystanie. Ryzyko organizacyjne – niewystarczające umiejętności organizacyjne. Ryzyko społeczne – brak akceptacji innowacji. Ryzyko nieprzewidzianych zdarzeń. www.sgh.waw.pl dr Aleksandra Szarek-Piaskowska Katedra Globalnych Współzależności Gospodarczych Email: [email protected]