Polityki innowacyjne na świecie (PDF)

Polityki innowacyjne na świecie Konwersatorium 5 STRUKTURY PROINNOWACYJNE I ICH ROLA W POBUDZANIU INNOWACYJNOŚCI dr Aleksandra Szarek-Piaskowska  Plan wykładu 1. Podstawowe informacje o strukturach proinnowacyjnych 2. Parki nauk...

Polityki innowacyjne na świecie Konwersatorium 5 STRUKTURY PROINNOWACYJNE I ICH ROLA W POBUDZANIU INNOWACYJNOŚCI dr Aleksandra Szarek-Piaskowska  Plan wykładu 1. Podstawowe informacje o strukturach proinnowacyjnych 2. Parki naukowo-technologiczne 3. Inkubatory biznesu 4. Sieciowe powiązania innowatorów 5. Klastry 6. Innowacyjne miasta (smart cities) www.sgh.waw.pl  Struktury proinnowacyjne Definicja struktur proinnowacyjnych: lokalny charakter, zakotwiczenie w lokalnej gospodarce, skupisko co najmniej kilku podmiotów (np. przedsiębiorstw, centrów badawczych, izb gospodarczych), pełnienie funkcji stymulatora przedsiębiorczości i innowacji. www.sgh.waw.pl  Struktury proinnowacyjne Struktury gospodarcze mogące pełnić proinnowacyjne funkcje: specjalne strefy ekonomiczne, parki naukowe i technologiczne, klastry, innowacyjne miasta, które są określane również jako „smart cities”, sieciowe powiązania innowatorów (networks of innovators). www.sgh.waw.pl  Definicja parku naukowo-technologicznego Park naukowo-technologiczny – skupisko organizacji intensywnie wykorzystujących nowoczesne technologie, zlokalizowane wokół uczelni wyższych lub w pobliżu kampusu uniwersyteckiego w celu pozyskania i wykorzystania wiedzy i wyników badań. Pierwszym parkiem na świecie był Menlo Park w Kalifornii (1948), a pierwszym w Polsce Poznański Park Naukowo-Technologiczny (1995). Nazewnictwo: park badawczy (Stany Zjednoczone), park naukowy (Europa), park technologiczny (Azja). Polska: park technologiczny a park przemysłowy (ma na celu głównie wspieranie procesów restrukturyzacyjnych, promowanie przedsiębiorczości i rozwoju lokalnych rynków pracy). www.sgh.waw.pl Funkcje parków naukowo-technologicznych Jakie funkcje pełnią parki naukowo-technologiczne? www.sgh.waw.pl Funkcje parków naukowo-technologicznych Funkcje parków naukowo-technologicznych to: – stymulowanie i zarządzanie przepływem wiedzy i technologii między uczelniami a sektorem biznesu, – promowanie kultury innowacji, kreatywności i poprawy jakości, – wsparcie działalności firm i organizacji badawczych, jak również indywidualnych osób, – ułatwienie tworzenia nowych przedsiębiorstw przez mechanizmy inkubacji i wspomaganie firm typu spin off, stymulowanie rozwoju MŚP, – ułatwienie dostępu do globalnych sieci, w których działają, innowacyjnych firm i instytucji badawczych, – ułatwianie umiędzynarodowienia przedsiębiorstw. www.sgh.waw.pl  Teoria powstawania parków naukowo- technologicznych A. Link, J. Scott, The economics of university research parks. Możliwość zastosowania koncepcji klastrów i elementów teorii lokalizacji do wyjaśnienia powstawania parku naukowo-technologicznego. Pojawienie się pewnych sił po stronie popytu i podaży prowadzi do powstawania w pobliżu uczelni skupisk firm o dużej intensywności w B+R. Po stronie popytu: zaawansowani użytkownicy technologii rozwijanych w obrębie parku. Po stronie podaży: dostępność wykwalifikowanych i wyspecjalizowanych pracowników. Teoria aglomeracji: bliskość geograficzna wielu różnych organizacji sprzyja transferowi wiedzy i pozwala na zwiększenie korzyści z innowacji i obniżenie kosztów działalności, obniżenie ceny pozyskania nowych technologii i daje możliwość realizacji korzyści skali. www.sgh.waw.pl  Ewolucja funkcji parków naukowo- technologicznych Lata 1950-1980 Lata 90. XX w. XXI w. Autonomiczna Powiązania: Innowacje: przestrzeń fizyczna: - infrastruktura - wielofunkcyjny rozwój, - operacje na rynku badawcza dostosowana - nacisk na wsparcie nieruchomości, do potrzeb branż, usługowe - nacisk na przemysł, - centra innowacji, przedsiębiorców, - mała ilość kontaktów w inkubatory - nacisk na komercjalizację parku, technologiczne, wiedzy, - niewielki zakres usług - wspólna infrastruktura - budowanie partnerstw oferowanych dla dla wielu pomiędzy „światem przedsiębiorców. przedsiębiorców, nauki” a „światem - bezpośrednie wsparcie biznesu”, dla przedsiębiorców i - działalność na rzecz start-up. dyfuzji wiedzy, www.sgh.waw.pl - wirtualizacja powiązań.  Funkcjonalne i materialne elementy składowe parków naukowo- technologicznych Funkcjonalne elementy parków: przedsiębiorstwa, tj. korporacje międzynarodowe, firmy krajowe, młode firmy, nowo powstające podmioty typu start-up, dostawcy wiedzy, tj. uniwersytety, infrastruktura badawcza, laboratoria do badań stosowanych, itp., dostawcy usług wspierających przedsiębiorczość, np. inkubatory przedsiębiorczości, centra rozwoju przedsiębiorstw, doradztwo, dostawcy usług finansowych, np. organizacje oferujące kapitał wysokiego ryzyka, agencje finansujące, banki. Materialne elementy parku: pomieszczenia biurowe, infrastruktura transportowa, energetyczna, wodno-kanalizacyjna, teleinformatyczna. www.sgh.waw.pl  Modele biznesowe stosowane przez parki naukowo-technologiczne 1. Megaparki. 2. Parki uniwersyteckie. 3. Parki przedsiębiorczości. 4. Specjalistyczne parki badawcze. 5. Parki nakierowane na ofertę laboratoriów i wsparcia technologicznego. 6. Parki nakierowane na ofertę infrastruktury. 7. Parki wirtualne. 8. Parki proekologiczne. www.sgh.waw.pl  Międzynarodowe Stowarzyszenie Parków Naukowych i Obszarów Innowacji (IASP) Stowarzyszenie powstałe w 1984 r. Misja: bycie globalną siecią parków naukowych i obszarów innowacji, aby stymulować wzrost, umiędzynarodowienie i skuteczność dla członków. Obecnie zrzesza prawie 350 parków naukowych i obszarów innowacji (ponad 115 tys. przedsiębiorców) z 77 krajów świata, w tym 5 z Polski: – Krakowski Park Technologiczny, – Poznański Park Naukowo-Technologiczny, – Pomorski Park Naukowo-Technologiczny Gdynia, – Gdański Park Naukowo-Technologiczny, – Płocki Park Przemysłowo-Technologiczny. www.sgh.waw.pl  Parki naukowo-technologiczne w Polsce ok. 77 parków naukowo- 5 parków technologicznych 3 parki 1995 r. Poznański Park 7 parków Naukowo-Technologiczny. 4 parki 8 parków 2 parki 1 park 7 parków 4 parki 5 3 parki parków 2 2 parki 16 parki parków 4 parki 4 parki www.sgh.waw.pl Źródło: https://www.paih.gov.pl/dlaczego_polska/zachety_inwestycyjne/parki_przemyslowe_i_technologiczne/  Parki naukowo-technologiczne w Polsce https://www.youtube.com/watch?v=820eezpHiLI https://www.youtube.com/watch?v=shAfbPKtqHs https://www.technologpark.pl/wpt/ https://www.youtube.com/watch?v=WJVqz7D_wuw (Park „Świerk) www.sgh.waw.pl Czynniki decydujące o sukcesie parku naukowo-technologicznego Co decyduje o sukcesie parku naukowo-technologicznego? www.sgh.waw.pl  Czynniki decydujące o sukcesie parku naukowo-technologicznego dobrze rozwinięta baza naukowa i branże przemysłu, które kształtują profil specjalizacji danego parku, dostępność finansowania, obecność przedsiębiorców, dobrze rozwinięty kapitał społeczny, istnienie zaufania na poziomie lokalnym, znaczny zakres współpracy między uniwersytetami, przedsiębiorstwami a innymi organizacjami. www.sgh.waw.pl  ZADANIE Jesteś właścicielem małej firmy technologicznej. Z przyczyn zewnętrznych jesteś zmuszony zmienić miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. Rozważ zlokalizowanie swojej firmy w parku naukowo-technologicznym. Zrób analizę SWOT dotyczącą działania w parku naukowo-technologicznym. www.sgh.waw.pl  Analiza SWOT działania w parku naukowo- Mocne strony technologicznym Słabe strony Atrakcyjna lokalizacja i dobre Duże obłożenie istniejącej skomunikowanie infrastruktury Dostęp do nowoczesnych Ograniczona liczba usług pomieszczeń biurowych i świadczonych przez park infrastruktury B+R, Niewystarczające doświadczenie osób kompleksowych usług zatrudnionych przy obsłudze parku Dostęp do finansowania Stawka za wynajem / odpłatność za Wykształcony personel korzystanie z części usług Szanse Ograniczenia w elastyczności Możliwość własnej aranżacji przestrzeni Elastyczne podejście do wynajmu Zagrożenia Możliwość znalezienia partnera biznesowego, nawiązania współpracy Brak wystarczającej powierzchni w Możliwość skorzystania ze szkoleń i porad przypadku rozwoju firmy ekspertów, Długi okres związania się umową (np. Ułatwienia w wyjeździe na targi zagraniczne min. 3 lata) Promocja działalności prowadzonej w parku Większa konkurencja o Korzyści podatkowe i możliwości skorzystania z wykształconych pracowników preferencyjnego finansowania Wysoka konkurencja www.sgh.waw.pl Możliwość korzystania z innych struktur proinnowacyjnych  Inkubatory biznesu - definicja Inkubator biznesu – nie jest to typowa struktura proinnowacyjna (brak geograficznie wyodrębnionego terytorium), ale jest to narzędzie polityki innowacyjnej, które posiada pewną strukturą organizacyjną i osobowość prawną oraz pełni funkcję wspierania innowacji; często zlokalizowane w parkach naukowo-technologicznych. Inkubatory biznesu – ośrodki oferujące wsparcie i przedsiębiorcze środowisko dla start-upów, aby pomóc im w rozwijaniu ich własnych rentownych przedsiębiorstw, poprzez zapewnienie bazy zasobów niezbędnej do prowadzenia działalności gospodarczej na wczesnym etapie ich rozwoju (np. udostępnianie infrastruktury, świadczenie usług, ułatwienia w budowaniu sieci współpracy). Celem procesu inkubacji jest, aby po okresie inkubacji firma była zdolna do samodzielnego działania i przetrwania na rynku. Inkubatory biznesu a program inkubacji biznesu. www.sgh.waw.pl  Rodzaje inkubatorów biznesu Inkubatory tradycyjne – inkubatory wpisujące się w definicję; wspierają firmy przez okres od 1 do 5 lat. Inkubatory wirtualne – posiadają organ zarządzający i biuro, ale nie oferują firmom start-up powierzchni do prowadzenia działalności gospodarczej, choć świadczą wszystkie inne usługi jak inkubatory tradycyjne. Inkubatory międzynarodowe – powstały w Stanach Zjednoczonych i pomagają zagranicznym firmom w wejściu na rynek USA lub podjęciu współpracy z partnerem amerykańskim. Oferują dodatkowe usługi: tłumaczeniowe, szkolenia biznesowe i kulturowe, itd. Akceleratory biznesu – oferują program inkubacji dla firm już istniejących, które są na pewnym etapie dojrzałości biznesowej i są gotowe do finansowania zewnętrznego; kolejny etap inkubacji skierowany do firm, które skorzystały już z tradycyjnego inkubatora biznesu i chcą przyspieszyć swój rozwój. www.sgh.waw.pl  Rodzaje inkubatorów biznesu (podejście sektorowe) Inkubatory dla firm z branż przemysłowych. Inkubatory dla firm z branż usługowych. Inkubatory ogólne – bez orientacji na klienta z określonej branży. Inkubatory technologiczne – przeznaczone dla firm technologicznych, czyli firm start-up z dziedzin zaawansowanych technologii, które charakteryzują się dużą intensywnością nakładów na B+R, np. biotechnologia, robotyka, informatyka. www.sgh.waw.pl  Inne rodzaje inkubatorów biznesu Akademickie inkubatory przedsiębiorczości (AIP) – zlokalizowane na uczelniach wyższych umożliwiają wsparcie rozwoju przedsiębiorczości akademickiej (powstawania i rozwoju firm badawczych i technologicznych). Preinkubatory – dostarczają różnorodnych usług związanych z edukacją w zakresie przedsiębiorczości, a niektóre dają możliwość pilotażowego przetestowania pomysłu na biznes bez konieczności rejestracji firmy i ponoszenia ryzyka (obsługa potencjalnych przedsiębiorców, a nie zarejestrowanych przedsiębiorców). Inkubatory przedsiębiorczości społecznej – zapewniają przedsiębiorcom społecznym (nienastawionym na zysk, a na osiągnięcie celów społecznych) dostęp do narzędzi, które są niezbędne do rozwoju ich biznesu. www.sgh.waw.pl  Inkubatory biznesu w Polsce – przykład Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości Początek 90. XX w. pierwszy inkubator biznesu jako efekt projektu Banku Światowego „Rozwój małej przedsiębiorczości”. Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości powstały w 2004 r. mając na celu organizację sieci inkubatorów na uczelniach w całym kraju. W 2007 r. istniało już 20 inkubatorów w całym kraju (w tym przy najważniejszych polskich uczelniach takich jak: Uniwersytet Warszawski czy Uniwersytet Gdański), w których funkcjonowało 250 firm. W 2009 r. powstał fundusz inwestycyjny AIP Seed. Otwierając w AIP firmę otrzymywało się osobowość prawną firmy, rozliczenia księgowe, opiekę prawną i biznesową, zniżki na ofertę partnerów oraz dołącza się do społeczności startupów AIP. Biznes z AIP dotychczas prowadziło ponad 19 tys. przedsiębiorców. W 2023 r. Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości przekształciły się w www.sgh.waw.pl Bizky. Akademickie inkubatory przedsiębiorczości (AIP) Jakie są zalety i wady prowadzenia działalności gospodarczej w akademickich inkubatorach przedsiębiorczości? www.sgh.waw.pl  Zalety i wady prowadzenia działalności gospodarczej w AIP ZALETY WADY Korzystanie z osobowości prawnej AIP, Czas oczekiwania na reakcję działu Zwolnienie z ZUS i podatku prawnego, dochodowego, Dodatkowe opłaty za niektóre usługi, Opieka prawno-księgowa, Skomplikowane zasady fakturowania, Darmowe szkolenia, Możliwość wypowiedzenia umowy przez AIP, Dostęp do lokalu i sprzętu biurowego Odrzucanie niektórych dokumentów jako (czasem specjalistycznego), niezgodnych z zasadami AIP. Możliwość współpracy z innymi przedsiębiorcami, Reklama i dofinansowanie na promocję, Możliwość ubiegania się o dofinansowanie i większe szanse na znalezienie inwestora, Ograniczenie ryzyka finansowego i www.sgh.waw.pl biznesowego, Możliwość weryfikacji pomysłu na biznes.  Sieciowe powiązania innowatorów Sieć innowacji – związek grupy podmiotów, które wnoszą swoją wiedzę i inne zasoby (pieniądze, środki trwałe, ziemię itp.), aby wspólnie opracować lub udoskonalać procesy i produkty. Jest to szczególna forma struktury niehierarchicznej, bazującej na współpracy i podejmowaniu decyzji w drodze konsensusu. Rodzaje sieci innowacji: – „twarde” sieci – tworzą małe grupy przedsiębiorstw, które wspólnie dążą do osiągnięcia założonych celów, a ich współpraca jest uregulowana za pomocą formalnej umowy, np. sieci poddostawców, konsorcja, – „miękkie” sieci – skupiają większą liczbę firm, a ich relacje regulują bardziej elastyczne stosunki wewnętrzne. www.sgh.waw.pl Siła i częstotliwość kontaktów uczestników Typologia struktur sieciowych Członkostwo zamknięte Sieć Łańcuch pierwotna wartości Raczej luźne kontakty Niewidzialna sieć Sieć strategiczna kolegialna Związki nieformalne Związki formalne www.sgh.waw.pl Stopień formalizacji struktury sieciowej Definicja klastra Co to jest klaster? www.sgh.waw.pl  Definicja klastra Klaster to szczególna forma powiązań sieciowych – skupisko oddziałujących na siebie: przedsiębiorstw, wyspecjalizowanych dostawców, różnorodnych jednostek usługowych, firm funkcjonujących w branżach pokrewnych, a także wszelkiego rodzaju instytucji naukowych i edukacyjnych (uniwersytetów, jednostek badawczych), organizacji i stowarzyszeń branżowych itp. (Porter) Wszystkie ww. podmioty są ze sobą powiązane, konkurują bądź współpracują ze sobą, co dzięki efektom synergii przynosi podmiot działającym w klastrze dodatkowe korzyści. Kluczową cechą klastra jest bliskość geograficzna współdziałających bądź konkurujących podmiotów. www.sgh.waw.pl  Geneza klastrów Idea wywodzi się z koncepcji dystryktu przemysłowego (A. Marshall, początek XX w.). Koncepcja dystryktu przemysłowego została rozszerzona pod koniec XX w. i powstało określenie „nowe dystrykty technologiczne”: – dystrykty technologiczne w rozumieniu Marshalla, – centra przemysłowe, których osią jest kilka dużych korporacji działających w jednej lub w wielu branżach, – platformy przemysłowe, a ich głównym graczem są liderzy branż w kraju (branże wysokiej techniki) albo odnoszą się do branż niskiej techniki i są wspierane ze środków publicznych), – eklektyczne ośrodki powiązane z sektorem publicznym. www.sgh.waw.pl  Główne atrybuty klastra koncentracja geograficzna, wysoki stopień specjalizacji, znaczna liczba firm, w tym wiele MŚP, małe bariery wejścia i wyjścia z klastra, znaczna intensywność innowacji. www.sgh.waw.pl  Różnice między klastrami a innymi strukturami proinnowacyjnymi KLASTER SIECI INNOWACJI znaczna liczba firm, ograniczona liczba firm, przyciąga do lokalizacji wyspecjalizowane ułatwia dostęp do określonych usług po usługi, niższych kosztach, współpraca i rywalizacja. współpraca. KLASTER PARK NAUKOWO-TECHNOLOGICZNY specjalizacja skoncentrowana wokół jeśli ma specjalizację, to są to jakiegoś sektora; nie musi być to branża zaawansowane technologie, zaliczana do wysokiej techniki, nie ma specyficznej wyodrębnionej ma wyodrębnioną infrastrukturę fizyczną, infrastruktury fizycznej, jest mniejszy pod względem zajmowanego jest większy pod względem terytorium i ma mniejszą liczbę zajmowanego terytorium i ma większą interesariuszy. www.sgh.waw.pl liczbę interesariuszy.  Typy klastrów Klastry sieciowe (dystrykty przemysłowe) – bazują na powiązaniach dużej liczby małych wyspecjalizowanych firm, skoncentrowanych w regionie. Klastry skupione wokół osi (typu hub and spoke) – cechują się obecnością dużych firm, wokół których koncentrują się ich dostawcy i usługodawcy; duże firmy mają pozycję dominującą, a interakcje między firmami bazują głównie na powiązaniach wynikających z dostaw. Klastry satelitarne – dany region jest miejscem lokalizacji wielu dużych firm, a zwłaszcza ich głównych siedzib, które są powiązane ze swoimi oddziałami w innych regionach poprzez łańcuchy dostaw i inne formy współpracy realizowane przez macierzystą korporację. Klastry instytucjonalne (zakotwiczone w sektorze publicznym) – rozwijają się na bazie podmiotów publicznych lub organizacji non-profit, np. laboratoriów badawczych, uniwersytetów, urzędów publicznych; są zorientowane na potrzeby organizacji. www.sgh.waw.pl  Narzędzia polityki wzmacniającej klastry Tworzenie form dialogu i sieci między firmami a innymi zainteresowanymi stronami. Wsparcie dla tworzenia partnerstwa w zakresie tworzenia wiedzy między firmami i innymi instytucjami. Tworzenie w klastrze centrów kształcenia i kształtowania umiejętności. Organizacja w ramach klastra centrum transferu technologii. Wsparcie informatyczno-analityczne oferowane firmom. Wspieranie międzynarodowych powiązań np. poprzez promocję handlu. Udoskonalenie systemów transportu i łączności. Przyciąganie bezpośrednich inwestycji zagranicznych. www.sgh.waw.pl  Klastry w Polsce Pierwszy powstał w 2003 r. Obecnie ponad 200. Przykłady: Klaster Dolina Lotnicza, Klaster Technologii Wodorowych. Krajowy Klaster Kluczowy – klaster o istotnym znaczeniu dla gospodarki kraju i wysokiej konkurencyjności międzynarodowej. Wybierane w drodze konkursu przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii (status przyznawany na 3 lata). Podaj przykłady Krajowych Klastrów Kluczowych. www.sgh.waw.pl  Klastry w Polsce Przykłady Krajowych Klastrów Kluczowych (obecnie 20): – Polski Klaster Technologii Kompozytowych, – Klaster Dolina Lotnicza, – Mazowiecki Klaster ICT, – MedSilesia – Śląska Sieć Wyrobów Medycznych, – Polski Klaster Budowlany, – Zachodniopomorski Klaster Chemiczny Zielona Chemia, – Pomorski Klaster ICT Interizon, – Klaster Gospodarki Odpadowej i Recyklingu – Śląski Klaster Lotniczy, – Klaster „Polska Grupa Motoryzacyjna”, – Śląski Klaster NANO. www.sgh.waw.pl Krajowe Klastry Kluczowe w Polsce www.sgh.waw.pl  Klastry w Polsce https://www.youtube.com/watch?v=SRzd4VPnDA8 https://www.youtube.com/watch?v=L6-y3NJqYMM www.sgh.waw.pl  Innowacyjne miasta Innowacyjne miasto (smart city) – powiązanie procesów urbanizacji z koncentracją przestrzenną działalności innowacyjnej. Innowacyjne miasta – koncepcyjny model rozwoju, który dąży do wykorzystania technologii, w tym zwłaszcza ICT, do zrównoważonego rozwoju i poprawy dobrobytu mieszkańców. Technopolia - miasto posiadające znaczne kompetencje technologiczne, którego rozwój bazuje na działalności badawczej, jej praktycznym zastosowaniu w celu tworzenia i sprzedaży zaawansowanych technologii towarów, usług oraz technologii. Koncepcja przedsiębiorczego miasta – obejmuje takie ośrodki miejskie, gdzie rozwija się współpraca sektora publicznego i prywatnego w celu wspierania rozwoju na tym terenie przedsiębiorczości. Metropolitarny system innowacji – aktywna rola miast w tworzeniu ekoinnowacji i wysoka kreatywność osiągana przez twórcze oddziaływania między zlokalizowanymi w tym skupisku branżami o wysokiej intensywności technologicznej. www.sgh.waw.pl  Innowacyjne miasta Metropolitarne skupiska wiedzy – regiony metropolitarne o dużej gęstości zaludnienia, wysokich nakładach na B+R oraz dużej liczbie patentów w przeliczeniu na mieszkańca, wysokim PKB per capita, z dominacją wiedzochłonnych usług. Przykłady: Berlin, Londyn, Wiedeń, Waszyngton, Bruksela, Seul. Cechy: – możliwość autonomicznego kształtowania polityki innowacyjnej, – umiejętne powiązanie całego zestawu narzędzi polityki innowacyjnej (narzędzia wspierające rozwój firm i klastrów, narzędzia finansowe), – koncentracja badań i innowacji na naukach o życiu i technologiach ICT. www.sgh.waw.pl dr Aleksandra Szarek-Piaskowska Katedra Globalnych Współzależności Gospodarczych Email: [email protected]