Polityki innowacyjne na świecie - Konwersatorium 2 PDF

Polityki innowacyjne na świecie Konwersatorium 2 TEORETYCZNE PODSTAWY POLITYKI INNOWACYJNEJ dr Aleksandra Szarek-Piaskowska  Plan zajęć 1. Narodowy system innowacji (NSI) – definicja i rodzaje 2. Inne typy systemów innowacji 3. Strategi...

Polityki innowacyjne na świecie Konwersatorium 2 TEORETYCZNE PODSTAWY POLITYKI INNOWACYJNEJ dr Aleksandra Szarek-Piaskowska  Plan zajęć 1. Narodowy system innowacji (NSI) – definicja i rodzaje 2. Inne typy systemów innowacji 3. Strategia innowacji a polityka innowacyjna 4. Przyczyny prowadzenia polityki innowacyjnej 5. Polityka innowacyjna a inne polityki 6. Ewolucja polityki innowacyjnej 7. Współczesna polityka innowacyjna 8. Cele i narzędzia polityki innowacyjnej 9. Ewaluacja polityki innowacyjnej www.sgh.waw.pl Narodowy system innowacji (NSI) - definicja Co to jest narodowy system innowacji? www.sgh.waw.pl  Narodowy system innowacji - definicja Freeman (1987) – sieć instytucji publicznych i prywatnych, których działania i wzajemne interakcje sprzyjają tworzeniu, importowi, modyfikacji i rozpowszechnianiu nowych technologii. Lundvall red. (1992) – różnorodne elementy struktury gospodarczej i instytucjonalnej zlokalizowane lub wywodzące się z tego samego państwa i ich wzajemne powiązania w procesie produkcji, dyfuzji i zastosowania nowej, ekonomicznie użytecznej wiedzy. Nelson, Rosenberg (1993) – zespół instytucji, których interakcje decydują o innowacyjności firm krajowych. www.sgh.waw.pl  Narodowy system innowacji - definicja Weresa (2012) – powiązania i oddziałujące na siebie cztery grupy zjawisk: – podmioty uczestniczące w tworzeniu nowej wiedzy i innowacji, ich komercjalizacji, rozprzestrzenianiu i użytkowaniu; – instytucje tworzące środowisko dla rozwoju nauki, techniki i przedsiębiorczości; – wzajemne relacje (interakcje) tych podmiotów i instytucji; – zasoby wiedzy zakumulowane w danej gospodarki. www.sgh.waw.pl  Modele narodowych systemów innowacji Jakie czynniki sprawiają, że niektóre gospodarki są bardzo innowacyjne, a inne kraje koncentrują się raczej na imitacji wynalezionych wcześniej rozwiązań? www.sgh.waw.pl  Modele narodowych systemów innowacji Jakie czynniki sprawiają, że niektóre gospodarki są bardzo innowacyjne, a inne kraje koncentrują się raczej na imitacji wynalezionych wcześniej rozwiązań? Struktura systemów produkcyjnych. Struktura systemów instytucjonalnych. Dziedzictwo technologiczne. Uwarunkowania społeczno-kulturowe. Uwarunkowania historyczne. www.sgh.waw.pl Modele narodowych systemów innowacji Działalność innowacyjna skupia się na tworzeniu radykalny innowacji. Znaczna polaryzacja struktur, w których jest tworzona nowa wiedza. Kluczową rolę odgrywają firmy zaawansowane technologicznie, Radykalny-nieciągły wyspecjalizowane w wybranym profilu działalności. (myopic) Badania z zakresu technologii kosmicznych, militarnych, komunikacyjnych. Instytucje systemu w znacznym stopniu kształtowane przez agendy rządowe. Wsparcie ze środków publicznych skoncentrowana na priorytetowych dziedzinach w polityce naukowej i innowacyjnej. Działalność innowacyjna odbywa się wg pewnych trajektorii, duże znaczenie mają innowacje inkrementalne. Specjalizacja technologiczna koncentruje się na dziedzinach, które tradycyjnie Dynamiczny należały do największych branż (np. przemysł motoryzacyjny, maszynowy, chemiczny). (dynamic) Instytucje kształtowane z uwzględnieniem trendów wskazywanych przez świat biznesu. Koncentracja na dyfuzji innowacji i wiedzy (szybka, wieloma kanałami). www.sgh.waw.pl  Inne typy systemów innowacji Regionalny system innowacji (RSI) – funkcjonujące na danym terytorium (w regionie) i oddziałujące na siebie nawzajem podmioty z sektora prywatnego i publicznego, zajmujące się tworzeniem, modyfikacją, transferem i dyfuzją nowych technologii na skalę regionalną i ponadregionalną, a nawet międzynarodową. Branżowy system innowacji i produkcji – zespół różnych organizacji i ich interakcje (rynkowe i pozarynkowe) służące opracowaniu, adaptacji i wykorzystaniu technologii w celu projektowania, produkcji i użytkowania innowacyjnych produktów zaliczanych do danej branży. Technologiczny system innowacji – technologie produkcji uprzedmiotowione w postaci maszyn i urządzeń wraz z elementami społecznymi i rozwiązaniami organizacyjnymi niezbędnymi do zastosowania danej technologii oraz interakcje między czynnikami technologicznymi a społecznymi. Definicja systemów technologicznych akcentuje transfer i dyfuzję technologii, a w mniejszym stopniu koncentruje się na samym przepływie dóbr czy usług. www.sgh.waw.pl Strategia innowacji a polityka innowacyjna Strategia innowacji – ogólny program działań, który wytycza cele odnoszące się do funkcjonowania danej organizacji (kraju, regionu) w przyszłości i wskazuje możliwe warianty reagowania na zmiany zachodzące w otoczeniu (Stoner, Freeman, Gilbert 1997). Przykłady: – Strategia High-Tech 2025 (Niemcy), – Regionalna Strategia Innowacji Województwa Śląskiego 2030 – Inteligentne Śląskie, – Lokalna Strategia Innowacji dla Powiatu Świdnickiego i Łęczyńskiego. www.sgh.waw.pl Strategia innowacji a polityka innowacyjna Zasięg Zasoby rzeczowe terytorialny i finansowe STRATEGIA Efekty synergii Kompetencje www.sgh.waw.pl Regionalna Strategia Innowacji Województwa Śląskiego 2030 www.sgh.waw.pl Regionalna Strategia Innowacji Województwa Śląskiego 2030 www.sgh.waw.pl Regionalna Strategia Innowacji Województwa Śląskiego 2030 www.sgh.waw.pl Regionalna Strategia Innowacji Województwa Śląskiego 2030 www.sgh.waw.pl Strategia innowacji a polityka innowacyjna Polityka innowacyjna (polityka naukowo-techniczna i innowacyjna) – system działań administracji publicznej stymulujących tworzenie nowych rozwiązań, a także ich upowszechnianie i wdrażanie (sztuka zarządzania nauką i działalnością innowacyjną). Główne jej funkcje: – wzmacnianie powiązań w narodowym systemie innowacji, – tworzenie warunków do wdrażania nowych rozwiązań (innowacji), – zmiany strukturalne w przemyśle, – umożliwienie przedsiębiorstwom osiągnięcia korzyści z globalizacji i współpracy międzynarodowej. www.sgh.waw.pl Przyczyny prowadzenia polityki innowacyjnej Dlaczego państwo prowadzi politykę innowacyjną? www.sgh.waw.pl  Przyczyny prowadzenia polityki innowacyjnej zawodność mechanizmu rynkowego, wyzwania wynikające z rozwoju gospodarczego, potrzeba kontroli i minimalizowania negatywnych skutków zmian technologicznych, międzynarodowa rywalizacja, względy obronności i zapewnienia bezpieczeństwa państwa, konieczność koordynacji badań, potrzeba rozwoju infrastruktury gospodarczej istotnej dla całego społeczeństwa, konieczność koordynacji działalności B+R i nakładów na B+R, potrzeba wsparcia rozwoju sfery badań teoretycznych (podstawowych). www.sgh.waw.pl  Polityka innowacyjna a inne polityki Elementy jakich polityk zawiera w sobie polityka innowacyjna? www.sgh.waw.pl  Polityka innowacyjna a inne polityki POLITYKA INNOWACYJNA polityka naukowo- polityka elementy polityki techniczna badawczo- przemysłowej – rozwojowa – działania rządu wspieranie i polityka polityka mające wpływ na koordynacja naukowa – techniczna strukturę produkcji działalności wytyczanie (technologiczna) przemysłowej. kierunków, – wzmacnianie badawczej. koordynacja i rozwoju wspieranie technologii rozwoju nauki zgodnie z oraz kształcenia priorytetami naukowców. danego kraju. www.sgh.waw.pl Polityka innowacyjna a inne polityki Źródło: M. Weresa, Polityka innowacyjna. Nowe tendencje w teorii i praktyce, PWN, www.sgh.waw.pl Warszawa 2022, s. 88.  Ewolucja polityki innowacyjnej wg badań empirycznych tradycyjna 90. XX w. współczesna (horyzontalna) koncentracja na wybranych polityka dziedzinach mieszana dyfuzja (np. Japonia) (np. Francja, innowacji USA) (np. Niemcy, Szwajcaria) www.sgh.waw.pl  Ewolucja polityki innowacyjnej wg teoretycznych modeli procesów innowacyjnych I. Polityka innowacyjna pierwszej generacji liniowy model innowacji. II. Polityka innowacyjna drugiej generacji systemowe ujęcie procesów innowacji. III. Polityka innowacyjna trzeciej generacji przenikanie innowacji do różnych obszarów. IV. Polityka innowacyjna czwartej generacji (współczesna)? www.sgh.waw.pl  Współczesna polityka innowacyjna Kompleksowa polityka innowacyjna (innovation policy mix): – projektowana w powiązaniu z systemem innowacji, z instrumentami połączonymi w wiązki w sposób, który pozwala na rozwiązywanie złożonych problemów w procesach innowacyjnych, – zorientowana na rozwijanie wiedzy i umiejętności ludzi przez wsparcie współpracy różnych środowisk, – międzynarodowa - wspierająca współpracę międzynarodową i tworzenie międzynarodowych sieci powiązań, – wspierająca innowacje społeczne, – nakierowana na realizację misji społecznych (ang. mission-oriented policy), – oparta na rozwijaniu inteligentnych specjalizacji. www.sgh.waw.pl Współczesna – kompleksowa polityka innowacyjna Jakie są elementy współczesnej polityki innowacyjnej? „8I” www.sgh.waw.pl  Współczesna – kompleksowa polityka innowacyjna I I I polityka innowacyjna I I I I I www.sgh.waw.pl  Współczesna – kompleksowa polityka innowacyjna bodźce (incentives) instytucje inspiracja (institutions) (inspiration) polityka plan innowacyjna inwestycje działania (investment) odnośnie do wdrażania polityki (intention) internacjonalizacja informatyzacja (IT) (internationalization) monitorowanie, kontrola i nadzór www.sgh.waw.pl (insight)  Wymiary globalizacji w obszarze innowacyjności wykorzystanie na rynkach międzynarodowych technologii tworzonych w obrębie krajów, globalizacja opracowywania nowych rozwiązań technologicznych, międzynarodowa i globalna współpraca w działalności B+R, międzynarodowa (globalna) ochrona praw własności intelektualnej (Układ o Współpracy Patentowej PCT, Patent Europejski, Patent Europejski o jednolitym skutku). www.sgh.waw.pl  Patent Europejski a Patent Jednolity Od 1.06.2023 r. rozpoczęły funkcjonowanie patent europejski o jednolitym skutku (ang. Unitary Patent) i Jednolity Sąd Patentowy (ang. Unified Patent Court, UPC). Patent jednolity: Patent europejski: Nowy typ patentu europejskiego, obejmujący Po walidacji w wybranych państwach swym zasięgiem grupę państw członkowskich stanowi wiązkę niezależnych patentów UE, które spełniły warunki przystąpienia do krajowych, podlegających odrębnym systemu. regulacjom krajowym i niezależnemu Prawo o jednolitym charakterze (wszystkie rozporządzaniu. działania jego dotyczące wywierają jednakowy Zakres terytorialny: 39 państw efekt jednocześnie we wszystkich państwach, europejskich (członkowie Europejskiej dla których został zarejestrowany jednolity Organizacji Patentowej EPO) + można skutek. rozszerzyć: Kambodża, Maroko, Zakres terytorialny: 18 państw członkowskich Mołdawia, Tunezja. UE i EPO uczestniczących we wzmocnionej współpracy w dziedzinie tworzenia jednolitego systemu ochrony patentowej. www.sgh.waw.pl  Patent Europejski a Patent Jednolity Patent Jednolity Patent Europejski Źródło: https://fepw.parp.gov.pl/component/content/article/84717:patent-jednolity-i-jednolity-sad-patentowy-nowa-era-w- www.sgh.waw.pl europejskim-systemie-ochrony-patentowej  Cele polityki innowacyjnej Cel nadrzędny: nadrzędna rola innowacji jako czynnika wzrostu gospodarczego. Przykładowe cele szczegółowe: Kraje o niskim poziomie Kraje o średnim poziomie Kraje o wysokim poziomie rozwoju dochodu per capita dochodu per capita - wspieranie transferu - dążenie do nadrobienia dystansu - utrzymanie przywództwa zagranicznych rozwiązań do technologicznego, technologicznego i wzmacnianie gospodarki i ich adaptacja do konkurencyjności w dziedzinach, w lokalnych warunków, których kraj jest liderem, - ograniczenie wykluczenia - wzmacnianie zdolności do - dywersyfikacja rozwoju społecznego, poprawa dobrobytu absorbcji zagranicznej wiedzy, technologicznego, wypracowanie w gospodarstwach domowych, nowych dziedzin specjalizacji technologicznej i uzyskanie przewag konkurencyjnych w tych dziedzinach, - powstawanie i dyfuzja innowacji - cele społeczne (opieka zdrowotna, - innowacje przełomowe, „oszczędnych” frugal innovations, edukacja), ekoinnowacje - powstawanie rozwiązań - poprawa miejsca w globalnych - model innowacji otwartych. modernizacyjnych. łańcuchach wartości i dążenie do www.sgh.waw.pl zajęcia pozycji lidera w niszach technologicznych.  Narzędzia polityki innowacyjnej Narzędzia polityki publicznej – zestaw instrumentów i technik, za pomocą których organy administracji rządowej mogą wprowadzać, wpływać, wspierać (lub uniemożliwiać) zmianę społeczną. Wybór celów polityki innowacyjnej wyznacza narzędzia tej polityki. Narzędzia polityki innowacyjnej służą do rozwiązywania zidentyfikowanych problemów po poznaniu przyczyn tych problemów. www.sgh.waw.pl  Ewaluacja polityki innowacyjnej Ewaluacja – ocena polityki pod kątem realizacji założonych celów (skuteczność polityki) oraz ocena efektywności polityki (relacja uzyskanych efektów do poniesionych nakładów). Przykładowe cele ewaluacji: uzyskanie rzetelnych informacji na temat skuteczności polityki, wykorzystanie wyników ewaluacji w procesie decyzyjnym i tworzeniu nowych narzędzi, poprawa jakości projektowania i wdrażania nowych polityk. Rodzaje ewaluacji: – ex ante, – bieżąca (on-going), – śródokresowa (mid-term), – ex post. www.sgh.waw.pl dr Aleksandra Szarek-Piaskowska Katedra Globalnych Współzależności Gospodarczych Email: [email protected] Konsultacje: środa godz. 14.00-15.00 w „Jajku” w bud. G.