Tıbbi Tarih Notları Özeti PDF

# İlkçağ Tıbbı ## Tarih Öncesi (Prehistorik) Tıp * Tarih öncesi veya Prehistorya, insanlığın yazının bulunmasından önceki dönemine denilmektedir. * Paleopatoloji , fosilleri ve kemik kalıntılarını inceleyerek, inceleyen bilim dalıdır. * Birincil kaynaklar : Bedenler, kemikler, dişler, küller,...

# İlkçağ Tıbbı ## Tarih Öncesi (Prehistorik) Tıp * Tarih öncesi veya Prehistorya, insanlığın yazının bulunmasından önceki dönemine denilmektedir. * Paleopatoloji , fosilleri ve kemik kalıntılarını inceleyerek, inceleyen bilim dalıdır. * Birincil kaynaklar : Bedenler, kemikler, dişler, küller, kurumuş vücut kalıntıları vb. * İkincil kaynaklar : Sanat, eserler vb. * Hastalık, doğaüstü güçlerle açıklanırdı. * Hastalıklarla, doğaüstü güçlere sahip olduğuna inanılan kişiler mücadele ederdi, örneğin sihirbazlar, büyücüler. * Tarih öncesi dönemde Tedavi: Büyüler, sihirler, ayinler, kurban ve dua törenleri, vb. * Trepanasyon: Basit cerrahi araçlar kullanarak kafatasına delik açmak, örneğin baş ağrısı ve epilepsi tedavisi. ## Mezopotamya - Mısır Tıbbı ### Mezopotamya Tıbbı * Tanrıların günahkârlara gönderdiği bir ceza olarak görülürdü. * Hepatoskopi (Karaciğer falı) * Hasta için bir hayvan, çoğunlukla bir keçi, kurban edilir, ve bu hayvanın karaciğerinin, hastanın hastalığıyla ilgili bilgi vereceğine inanılırdı. ### Hammurabi Kanunları * Bilinen en eski yazılı kanunlardır. * Bu maddeler hekimlerin ücretlerini, tıbbi hatalar sebebiyle alacakları cezaları ve diğer mesleki düzenlemeleri belirlemektedir. * Hammurabi Kanunlarında cerrahların `kısasa kısas` yani göze göz dişe diş ilkesiyle cezalandırıldığı görülüyor. ### Mısır Uygarlığında Tıp * Papirüsler , Sanat, eserler, yazıtlar. * Mısır tıbbında Hastalık: * Dini sebepler: Tanrıların öfkesi, kötü ruhlar, bağırsaklardaki çürümüş birikintiler. * Doğal nedenler: Hava (pneuma). * Mumyalama işlemi esnasında, bütün iç organlar çıkarılmasına rağmen, aklın ve bedenin merkezi kabul edilen `kalp` bedenin içinde bırakılıyordu. * Tanı yöntemleri : Gaita (dışkı) ve idrar tetkiki, nabız ölçümü, palpasyon, ilkel gebelik testi. * Mısırlılar hastalık teşhisinde başarılıydılar. * Cerrahi gelişmişti. * Kahun Papirüsü : Kadın hastalıkları, gebelik, doğacak çocuğun cinsiyetini. * Edwin-Smith Papirüsü : Cerrahi işlem ve aletler hakkındadır. * Karlsberg Papirüsü : Göz hastalıkları ile ilgilidir. # Antik Çin ve Hint Medeniyetlerinde Tıp ## Antik Çin Tıbbı * İnsan bedeni de Yin-Yang zıtlığından meydana gelmiştir. * Çinliler için 5 sayısının mistik bir değeri vardı. İnsan vücudunda 5 esas organ bulunuyordu; akciğer, kalp, karaciğer, dalak ve böbrek. * Antik Çin tıbbında Hastalık: * Chi hayat enerjisi, bedendeki meridyen kanallarında akmaktaydı. * Eğer bu akışın dengesi bozulursa, Ying-Yang dengesi bozulur, bedende hastalık oluşmaktaydı. * Antik Çin tıbbında Teşhis: * Tekniklerinden en çok nabız incelemesini seviyorlardı. * Antik Çin tıbbında Tedavi: * Hastalık: Ying-Yang dengesizliğinden kaynaklandığı için, tedavi bu dengeyi yeniden tesis etmeyi amaçlamaktaydı. * Ayrıca; masaj, bandaj uygulaması, akupunktur. * Akupunktur, vücutta belirlenmiş 12 meridyen üzerindeki 365 noktadan birine çeşitli boyda ince metal iğneler batırılarak yapılırdı. * Moksibasyon: Aynı noktalara yerleştirilen pelin otunun (moxa) yakılmasıyla yapılan tedaviye de moksibasyon denir. * Antik Çin tıbbında Hekim: * Tarihte ilk kez merkezi hekimlik sınavı uygulandı. * Dil muayenesi de hekimliğin rutin bir uygulamasıydı. * Farmakolojik bilgileri zengindi. İlaçları da 5 kategoriye ayırmışlardı; otlar, ağaçlar, böcekler, taşlar ve tahıllar. * Çin tıbbında iki bitkisel drog önemlidir: * "At kuyruğu" * İkinci bitki "ginseng/adamotu" ## Eski Hint Tıbbı * Hinduizm'in kutsal kitabı Veda (Bilgi) adını taşır. * Evren, makrokosmosu; insan ise mikrokosmosu temsil ediyordu. * Eski Hint tıbbında Hastalık: İnsan bedeninde vata (hava - 🌬️), pitta (ateş - 🔥) ve kapha (su - 💦) dengesindeki herhangi bir bozulmanın, hastalığa sebep olduğu düşünülürdü. * Bazı durumlarda, kötülük ve günahların da kişiyi hasta edebileceğine inanılırdı. * Eski Hint tıbbında Hekim : * Teşhis amacıyla (gözlem - 👀), (dinleme - 👂), (dokunma - ✋), (dışkı - 💩) muayenesi. * Tarihte ilk kez diyabetin tanınması * Üç öğeyi (vata-pitta-kapha) dengeye getirmeye çalışmayı hedeflerdi. * Dengeli beslenme * Plastik cerrahi, özellikle burunları, dudakları ve kulakları yeniden yapılandırma sanatı, Hintli doktorların başarılarının muhtemelen en dik * Rinoplasti: Burun estetik operasyonları. * Burun kesme, zina ve diğer suçlar için çok uygulanan bir ceza olduğundan. # İskenderiye Tıbbı & Roma Tıbbı ## İskenderiye Tıbbı * İskenderiye tıbbının en önemli özelliği: kısa bir dönem için, insan diseksiyonu uygulaması sadece tolere edilmedi, aynı zamanda aktif olarak tesvik edildi. * Herophilus: Anatomi çalışmaları yürütmüştür. * Erasistratus: Fizyoloji çalışmaları yürütmüştür. * Romalı yazarların metinlerinde, hijyen , sanitasyon ve halk sağlığı sorunlarına, özellikle de su kaynaklarının ve atık su bertarafının önemine ilişkin değerli bilgiler bulunmaktadır. * Geleneksel olarak Roma'da aile reisi, ailesinin, kölelerinin ve hayvanlarının tibbi konularından sorumluydu. * Yaşlı Plinus (Pliny the Elder) : Antik çağın en önemli ansiklopedik eserlerinden biri olan *Naturalis Historia*'nın (Tr. Doğal Tarih) yazarıdır. * Soranus (MS. 1.yy) : Antik çağın en büyük kadın hastalıkları ve doğum uzmanı kabul edilir. * Celsus'un (MÖ.10-MS.50) yazdığı *De Medicina* , klasik devrin Latince yazılmış tek tıp kitabıdır. * *De Medicina*, matbaanın icadından sonra Avrupa'da basılan ilk tıp kitabıdır. ## Roma Tıbbı * Galen, Yunan tıbbının Roma'daki en büyük temsilcisidir. Bergama'da doğdu. * Tıbba en önemli katkısı anatomi ve fizyoloji alanındadır. * Galen, domuz, köpek, maymun gibi hayvanlar üzerinde anatomik ve fizyolojik bilgileri geliştirmeye çalışmış, ancak hayvan ve insan arasında fark olmayacağını düşündüğünden, hayvan üzerinden insana uyarladığı hatalı anatomi bilgileri Rönesans'a kadar tıp dünyasında etkili olmuştur. * Galen'in yanlış görüşleri itirazsız kabul görmüş ve 17. yy'a kadar Avrupa tıbbını etkilemiştir. * binlerce insanın zarar görmesine veya ölmesine neden olmuştur. # Ortaçağ Tıbbı & Rönesans Tıbbı ## Manastır Tıbbı * Halk Latince bilmiyordu, tıbbın dili Latinceydi. * Manastırlarda çalışan rahip/rahibe hekimlere `apoteker` adı verilirdi. * Hristiyanlıkta, hastalığın insanın günahları için verilen bir ceza veya büyü sonucu meydana geldiğine inanılırdı. Hastalığın doğal sebeplerinin araştırılması söz konusu değildi. Bu nedenle tedavi metotları arasında; dua, tövbe etme ve azizlerin yardımını isteme gibi yöntemleri vardı. * Rahip hekimlere kan akıtmak yasaklandığı için, cerrahi işlemleri `berber cerrahlar` yapmaya başladı. * Uzun elbiseli kare şapkalı hekimler * Kısa elbiseli berber cerrahlar * Ortaçağda cüzzam çok görülen bir hastalıktı. * Cüzzamlılar dışarda gezdikleri zaman özel bir elbise giymeye ve çan taşımaya mecburdu. * Ortaçağın en korkunç hastalığı `vebadır.` ## Uyanış Dönemi * Avrupa'da tıp eğitiminin, manastırlardan çıkarak, kurumsallaşması ile uyanış dönemi başlamıştır. * Birçok Arapça tıp kitabı bu kez Latince'ye çevrilmeye başlandı * 9. yy'da `Salerno Tıp Okulu` açıldı. ## Anatomi ve Cerrahi * Galen anatomide bir otoriteydi ve ona karşı çıkılamıyordu. * Diseksiyon yapılmıyordu, anatomi bilgisinde ilerleme kaydedilmemişti. * Muayeneler yapılırdı. Daha sonra idam edilenlerin cesetlerine otopsi yapılmaya başlandı. ## Rönesans Tıbbı * (Hümanizm) üzerine yoğunlaşıldığı, matbaanın bulunmasıyla bilginin geniş kitlelerle paylaşımının arttığı. * Dükü, ölüm mahkumlarının cesetlerine otopsi yapılmasına izin verince, doktorlar hemen ölüm mahkumlarını zehirleyip taze cesetler üzerinde anatomi çalışmalarına giriştiler. ### Önemli isimler * Andreas Vesalius (1514-1564) * Yaptığı diseksiyonlarda, Galen'in 200'den fazla anatomi hatasını buluyor. (deney, gözlem) * *De Humani Corporis Fabrica* isimli eserini 1543 yılında yayınlıyor. * Paracelsus (1493-1541) * Tıbbi çalışmaların ana elemanı `deneydi` ve tıbba, `kimyayı` dahil etmiştir. * Hastalıkları tuz, kükürt ve civa ile tedavi etmeye çalışıyor * Ambroise Paré * Ordu cerrahı olarak çalışıyor. * Paré, savaş yaraları için özel cerrahi yöntemler ve merhemler geliştirdi. * William Harvey * Büyük kan dolaşımını keşfediyor. * Leonardo da Vinci (1452-1519) * Tarihiyle alakalı birçok anatomik çizim yapmıştır. # 17. ve 18. Yüzyıl Batı Tıbbı ## Malpighi * William Harvey (1578-1657), 1628'de bin yıllık Galenik görüşleri reddederek, kanın vücutta dolaştığını öne sürmüştü. * Ancak Harvey, kan dolaşımını tamamen açıklayamamıştı. Sonraki yıllarda Marcello Malpighi, çalışmalarında mikroskoptan yararlanarak kılcal kan damarlarını keşfetti. Bu sayede Harvey'nin kan dolaşımı teorisindeki boşluğu kapattı. * Malpighi, on yedinci yüzyılda birçok keşif daha gerçekleştirdi: Kırmızı kan hücrelerini ilk kez gözlemledi; kanın yapısının ve pıhtılaşmasının anlaşılmasına katkıda bulundu. ### Tıbbi Buluşlar: Mikroskop kullanımı * Ancak mikroskopla yaptıkları devrim niteliğindeki gözlemlerden ötürü mikroskopinin öncüleri kabul edilen asıl isimler, Robert Hooke ve Antonie Leeuwenhoek olmuştur. * Robert Hooke * Mikroskopla gördüğü yapılara hücre adını vermiş. * Jan Swammerdan kırmızı kan hücrelerini tanımlamıştır. * Leeuwenhoek (1632-1723) * Hollandalı bir kumaş tüccarı olup, kumaşların kalitesini daha iyi anlamak için mercekleri geliştirerek, basit bir mercek yaptı. * Gözle görülemeyen canlıları tıbba tanıttı. ## 18. Yüzyıl Batı Tıbbı * Leopold Auenbrugger (1722-1809) * Perküsyon tekniğini geliştirmiş. * Giovanni Battista Morgagni * 1761'de İtalya Padua'dan Morgagni patolojik anatomiyi bir tıp branşı olarak zirveye çıkaran eserini yayınladı. * Hastalıkların sebebi hıltlardaki değil, organlardaki bozulmalardı. * Marie-François Bichat (1771-1802) * Doku tanımlamış, lokal hastalıkların organ değil doku düzeyinde incelenmesi gerektiğini öne sürmüş, anatomi ve histolojide birçok biyolojik yapıya adını vermiştir. * James Lind (1716-1794) * Cerrah James Lind, döneminin uzun okyanus yolcuklarında denizcilerin hasta düşmesine ya da ölümüne yol açan iskorbütün tedavisinde turunçgillerin kullanılabileceğini (yeniden) keşfetmiştir. * Philippe Pinel (1745-1826) * Bicetre Hastanesi'nde göreve başlar başlamaz zincire vurulmuş hastaları çözdüren Pinel'in en büyük katkısı akıl hastalarının bakımına ilk kez insanca bir yaklaşım getirmesidir. * Edward Jenner/Çiçek Aşısı * Çiçek aşısı, immün olmayan kişilerin, çiçek püstülüne ait sıvıyla kasten ve kontrol altında enfekte edilişine yönelik oldukça eski bir teknikten geliştirilmiştir (inokülasyon). ### Tıbbi Buluşlar: Kinin * 1633 yılında, Antonio de la Calancha tarafından, "kınakına/cinchona" ağacının ateş düşürücü etkisi olan kabukları mucizevi sonuçlar yaratan bir madde olarak tanıtıldı. * Ateş düşürücü etkisi nedeniyle sıtmanın ilk etkin ilacı olarak kullanılmaya başlandı. ### Tıbbi Buluşlar: Termometrelerin kullanımı * Vücut ısısını ölçmeye büyük önem veren Sanctorius, zekice fakat hantal termometrik aletler tasarladı. Tasarladığı birkaç ağız ## Thomas Sydenham * Teorilere yönelmek yerine tıbbın hasta başında öğrenilmesi gerektiğini savunmuştur. # 19. ve 20. Yüzyıl Batı Tıbbı ## 19. Yüzyıl Batı Tıbbı * 19. yy'da Hipokrat'ın 4 hılt/unsur teorisi (humoral patoloji) tamamen çöpe atılmıştır. * Morgagni 18. yy'da organ patolojisini açıklamıştı. * Xavier Bichat 18.y y'da doku patolojisini açıklamıştı. * Rudolf Virchow ise hücre patolojisini açıklayarak, Hipokrat'ın hıltlar teorisine son darbeyi vurmuştur. ## Louis Pasteur * Bazı hastalıkların mikroplardan kaynaklandığını göstererek, Mikrop Teorisi'ni geliştirdi. * Asepsi-Antisepsi kavramları doğdu. * Ignaz Philipp Semmelweis (1818-1865) * Macar asıllı jinekolog, doğumdan önce ellerin yıkanmasının lohusalık humması olarak bilinen ölümcül hastalığı azalttığını gösterdi. ### Önemli gelişmeler: * Modern tanı yöntemleri geliştirilmiştir. * Stetoskop (1816) * Böylece göğüs boşluğundaki organların dinlenebilmesi mümkün hale geldi. * Röntgen (1895) ışınları * Böylece insan bedeninin içi de görünür hale geldi. * Kanda şeker ölçümü * Antibiyotiklerin keşfi * Penisilin Alexander Fleming tarafından 1928 yılında keşfedilmiştir. * Psikanalizin doğuşu * Derin psikolojik çatışmaların, akıl ve ruh sağlığı üzerinde önemli etkileri vardır. ## 20. Yüzyıl Batı Tıbbı * Psikiyatrik ilaçların gelişimi * İlaçla tedavi, hastanede yatış oranlarını düşürmüştür. * Tanı teknikleri * Farklı ışınların kullanımına dayanan tanı teknikleri geliştirildi. * Tomografiler * MR * Görülemeyen, görüntülenebilir hale geldi. * Kan transfüzyonu * 1901 yılında Landsteiner kan gruplarını tanımladı: A, B, AB, O. ### Diyaliz * Hollanda‘lı Willem J. Kolff 1945 yılında diyaliz cihazını geliştirdi. * Böbrek hastalarının böbrek yetmezliği nedeniyle takviye olarak kan temizleme işlemi uygulaması diyaliz olarak adlandırılır. ### Organ transplantasyonu * 1954: Joseph Murray tarafından ilk başarılı böbrek nakli gerçekleştirildi. * 1967: Thomas Starzl tarafından ilk başarılı karaciğer naklini gerçekleştirdi. * 1967: Christiaan Barnard tarafından ilk başarılı kalp naklini gerçekleştirdi. ### Yardımcı üreme teknikleri geliştirildi. * 1978 Louise Brown, ilk tüp bebek. * 1985 Embriyo dondurup-çözme ardından ilk doğum. # Antik Yunan'da Tıp * Antik Yunan tıbbı üç farklı döneme ayrılır. 1. Mitolojik tıp dönemi (MÖ 1600-MÖ 400) * Mitoloji; Tanrılar; Tapınaklar. * Doğaüstü sebepler. 2. Filozof Hekimler Dönemi 3. Bilimsel tıp dönemi (MÖ 6. yy sonrası) - Hipokrat ve sonrası * Klinik gözlem. * Doğal sebepler. ## Antik Yunan'da Tıp / Mitolojik Dönem * Bu döneme ait ilk tıp bilgileri MÖ. 9. yy'da yaşamış Homeros'un İlyada ve Odysseia destanlarında görülür. * Antik Yunan'da gündelik hayatın her alanı tanrıların koruması altındaydı. Birçok tanrının şifa verme gücü olduğuna inanılıyordu. * Bunlar arasında Aphrodite, Artemis ve Heradoğum tanrıısıydı. * Asklepios, Zeus'un oğlu Apollon'un oğludur. * Mitolojiye göre, Asklepios sağlık/tıp tanrısıdır. * Asklepios adına yaptırılmış tapınaklar: Asklepionlar * Asklepionlarda görevli rahip şifacılar: Asklepiadlar. ## Asklepios & Asklepios kültü * Apollon'un oğlu kabul edilen Asklepios, İlyada'da kahraman savaşçı ve "kusursuz doktor" olarak görünür. * Hastalar uyku odalarına girmeden önce Asklepios'a bir koyun veya horoz kurban ederler, âyinler yapılırdı. Hasta genellikle bir hayvan postuna yatıp tanrının ziyaretini beklerdi. * Uyandıklarında gördükleri rüyalar Asklepiad adı verilen rahip-hekimlerce yorumlanır, bir * Durumu ağırlaşanlar derhal dışarı çıkartılır, hamileler ile ölümcül hastalar kabul edilmezdi. ### Tıbbın sembolü * Asklepios'un asasına sarılmış yılan. * Neden yılan? * Deri değiştirmesi: İyileşme * Toprağın altında gezinmesi: Ölüm * Toprağın üstünde gezinmesi: Yaşam ### Pisagor: * Pisagor'un (MÖ. 530), oluşturduğu felsefe ekolüne göre, dünyanın temel prensibi sayıların bilimiydi. * Her sayının özel bir anlamı vardı. 1 tanrıyı, 2 de maddeyi temsil ediyordu. 4 sağlık için önemliydi. 4 element kavramı destekleniyordu. * Pisagorcular sesin ve müzik oktavlarının bilimsel temellerini oluşturdu. * Pisagorcu tedavi, diyet, egzersiz, müzik ve meditasyona dayanıyordu. ### Alkmaion: * Alkmaion (MÖ. 450), sağlığın bedensel güçler ile vücutta bulunan sıvıların dengesine bağlı olduğu, bunlardan birinin azalması veya çoğalmasıyla bozulan denge sonucu hastalıkların meydana geldiği düşüncesindeydi. ### Empedokles: * Empedokles (492-432): şair, bilim adamı, devlet adamı ve hekimdi. Sicilya Tıp Okulu'nun kurucusudur * "Dört Unsur (element)" kavramını ortaya atan ilk kişidir. 2 bin yıl kadar gündemde kalan "Dört Unsur Teorisi"ni kurdu. * Empedokles'e göre; canlı cansız bütün varlıkları; toprak, ateş, su ve hava olmak üzere dört unsurdan meydana gelmiştir. * Evren (makrokosmos) ile evrenin bir parçası olan insan (mikrokosmos) da belirli oranda bu dört maddeden yapılmıştı. Bu unsurlar yaşam esnasında ## Antik Yunan'da Tıp / Bilimsel Dönem * Hastalığı sadece tanrının bir cezası olarak görmüyorlardı. ### HİPOKRAT * Hastaları gözlemledi, muayene etti. * Palpasyon, inspeksiyon, oskültasyon. * Hastaların/vakaların hikayelerini dinledi (anamnez aldı). * Hastalığın, insan bedenindeki, dört unsurun dengesini etkileyen doğal sebepler tarafından ortaya çıktığını ileri sürdü (Humoral patoloji). * <<Hastalık tanrıların cezası değil, doğal bir tecrübedir.>>> ### Humoral Patoloji / Dört Ahlat / Dört Unsur Teorisi * Hipokrat zamanında Yunanlılar hastalığın mekanizmasını dört temel salgı (hümor) ile açıklayan hipotezci bir sistem geliştirmişlerdi. * Bu teoriye göre evren dört temel unsurdan (hava, su, toprak, ateş) oluşmuştu. * Bu temel unsurların özel sıfatları (ıslak, kuru, sıcak, soğuk) vardı. * Evrende uyum için bu unsurlar dengede olmalıydı. * Evrendeki bu dört unsurun insan bedenindeki karşılığı; kan, balgam, kara safra, sarı safra olmak üzere dört sıvıydı. * Bu dört sıvının sıfatları vardı; kan ılık ve ıslak, balgam soğuk ve ıslak, sarı safra sıcak ve kuru, kara safra ise soğuk ve kuruydu. * İnsanın sağlıklı olması bu dört sıvının dengede olmasıyla mümkündü. * Bu sıvılardan birinin fazlalığı ya da eksikliği hastalığa yol açıyordu. * Hastalık üç safhada gelişiyordu: * Vücut sıvılarının oranlarının dış veya iç faktörler nedeniyle değişmesi * Vücudun bu değişikliğe ateş ve kanama ile reaksiyon göstermesi * Sıvı boşalması veya ölümle hastalığı bitiren son bir kriz. ### Hipokrat Yemini * Hipokrat tarafından yazılıp yazılmadığı kesin olarak bilinmemektedir. * Hekimlere görev ve sorumluluklarını hatırlatan ilk belgelerden biri olması bakımından önemlidir. # Bizans Tıbbı & Ortaçağ Islam Tıbbı ## Bizans Tıbbı * Kilise, Bizans'taki tüm sağlık uygulamalarını resmi olarak kontrol etmiştir. * Din Bizans toplumunda böylesine kapsamlı bir rol oynadığı için, çeşitli azizlerin belirli hastalıklar ve vücudun belirli bölümleri üzerinde iyileştirme gücü olduğuna inanılıyordu. * Örnek: Genital rahatsızlıkları olanlar, yardım için St. Artemis'e dua ederdi. * İlaçların veya hastalıkların incelenmesinin değer görmediği böyle bir toplumda, eğitimli hekimlere de ihtiyaç olmuyordu. * Dört büyük öğrenme merkezi Bizans'ın kontrolü altındaydı: * İskenderiye * Antakya * Atina * İstanbul ## Ortaçağ İslam Tıbbı * Ortaçağ (8.yy- 12. yy) İslam tıbbını iki dönemde incelemek mümkündür. * Tercüme (öğrenme) dönemi (8.-10.yy) * Telif (üretim) dönemi (10.-12.yy) ### Tercüme Dönemi * Beyt'ül hikme بيت الحكمة (Bilgelik evi): Abbasi Halifesi tarafından Bağdat'ta kuruldu. * Beyt'ül hikme'de ilim insanları tercüme üzerinde yoğunlaşmışlardı. * Bu dönemin önemi İslam tıbbının ilkçağ eserleri ile tanışması ve zenginleşmesidir. ### Telif/Özgün Eser Dönemi * Hekimler bu dönemde Hipokrat ve Galen tıbbını uygulamışlar ve kendi tecrübeleri ile Antik Yunan ve Roma tıbbını zenginleştirmişlerdir. * Şam, Bağdat, Kahire ve Endülüs bu dönemin önemli tıp merkezleridir. ### Bazı Önemli Hekimler * Huneyn İbn İshak * Ebu Bekir Razî * İbn-i Sîna * Ebul Kasım El-Zehravî * Ibn Nefs #### İbni Sina (980-1037) * Batı'da Avicenna, İslam dünyasında da 'Hekimlerin Prensi' olarak bilinen İbni Sina felsefeye, doğa bilimlerine ve tıbba olan hakimiyeti ile dikkat çekmiştir. * İbn Sina'nın 5 bölümden oluşan temel tıp eseri 'Kanun fit Tıp', Ortaçağ ve Rönesans Avrupa'sında tıp eğitiminin temelini oluşturmuş, yüzlerce yıl okutulmuştur. #### Ebul Kasım El-Zehravî (936-1013) * Cerrahi ve cerrahi aletler üzerine yazdığı *et-Tasrif*, Zehravi'nin günümüze ulaşan tek eseridir. #### İbn Nefs (1210-1280) * İbn Nefs, çağdaşları tarafından bilgili bir hekim, yetenekli bir cerrah ve zeki bir araştırmacı olarak onurlandırılmıştır. * Kan dolaşımı ile ilgili teori geliştirerek Galenik dogmayı eleştirmiştir. ### Hastaneler ve Tıp Eğitimi * İslam devri hastaneleri tıp eğitimi ve hasta bakımının beraber yapıldığı vakıf kurumlarıydı. * Darüşşifa- Darülsıhha-Darulafiye-Darülmerza * Bimarhane-Bimaristan-Şifaiyye-Timarhane * Hastane personeli, doktorların yanı sıra her iki cinsiyetten hemşireleri, hastaları uyutmak için müzisyenleri ve kimi zaman da hikaye anlatıcılarını da içeriyordu. ### İslam Bilim ve Medeniyetinin Duraklaması * Haçlı seferleri * Moğol istilaları * İpek ve Baharat yollarının canlılığını yitirmesi * Mezhep çatışmaları # Selçuklu & Osmanlı Dönemi Tıbbı * Şifahane, bimarhane (hasta evi), bimaristan (hasta yurdu), mâristan sözcükleri de hastane karşılığı olarak kullanılmıştır. ## Gevher Nesibe * Türkiye Selçuklularının Anadolu'da inşa ettirdikleri ilk sağlık kurumudur. * Bir tarafı Şifaiye (darüşşifa), Gıyasiye adı verilen tarafı da tıp medresesiydi. ## Sivas İzzeddin Keykavus * En büyük Selçuklu darüşşifası ### Hekim Bereket: * Anadolu'da yazılmış ilk Türkçe tıp kitabı 'Tuhfe-i Mubarizi'nin müellifidir. ### Hekimbaşılık kurumu * Öncelikle Padişah ve ailesinin sağlığı ile ilgilenmek, * Sağlık işlerini yönetmek, * Hekimleri denetlemek, * Hekimlik ücretleriyle ilgili kararlar almak, * Ordunun sağlık işlerini yürütmek, ## Osmanlı Dönemi'nin Bazı Meşhur Hekimleri * Şerefeddin Sabuncuoğlu * Önemli eseleri: * Cerrahiyyetü'l- Hâniyye çeşitli resimler içermesi ve sade bir Türkçe ile kaleme * Edirne II. Beyazıt Darüşşifası (1485) * Daha sonraki yıllarda şifahane, ruh hastalarına yönelik hizmet vermeye başlamış # Modern Tıp Eğitiminin Başlangıcı ## Cumhuriyet Dönemi Tıp Tarihi ve 1933 Üniversite Reformu * 14 Mart 1827’de Tıphane-i Amire modern anlamda ilk tıp fakültesi olarak Şehzadebaşı'ndaki Tulumbacılar Konağı'nda eğitimine başlamıştır. ### Mektebi Tıbbiye-i Şahane * Fransız iyi bir eğtim * 1827'de Mustafa Behçet'in çalışmalarıyla kurulan Tibhâne-i Âmire ve 1839'da kurulan Mekteb-i Tıbbiye-i Şâhâne dönemin önemli tıp eğitimi * Esad Feyzi, tıp alanında X ışınlarından faydalanan ilk insan oldu. ### Besim Ömer (Akalın) * Kız öğrencilerin tıp fakültesine kabul edilmesini sağladı (1922). ### Cemil (Topuzlu) Paşa * Osmanlı Devleti'nde antisepsi ve asepşi uygulaması Dr. Cemil Topuzlu'nun gayretleriyle başlamıştır.