Nuôi Con Không Phải Cuộc Chiến PDF
Document Details
Uploaded by Deleted User
Ngô Thanh Giang, Bubu Hương, Mẹ Ong Bông, Háchun Lyonnaise
Tags
Summary
This book, "Nuôi Con Không Phải Cuộc Chiến", offers practical advice for parents, focusing on the importance of understanding and responding to their child's needs. It focuses on creating routines and building healthy habits, and explores how to avoid common challenges. The book also touches on topics including sleep, nutrition, and discipline for infants and young children.
Full Transcript
c© Muc Luc L ò i g ió i thiệu L ò i tựa PH Ầ N 1 N U Ô I CON KH Ô N G PH Ả I L À cuộc C H IẾ N CH Ư Ơ N G 1: Ă N N G Ủ T ự LẬ P - M Ẹ N H À N CON N GO AN I. N ế p s in h h o ạ t E A S Y II. G iúp trẻ t ự n g ủ III. Cho bé b ú (Ă n ) CH Ư Ơ N G 2: TU Ầ...
c© Muc Luc L ò i g ió i thiệu L ò i tựa PH Ầ N 1 N U Ô I CON KH Ô N G PH Ả I L À cuộc C H IẾ N CH Ư Ơ N G 1: Ă N N G Ủ T ự LẬ P - M Ẹ N H À N CON N GO AN I. N ế p s in h h o ạ t E A S Y II. G iúp trẻ t ự n g ủ III. Cho bé b ú (Ă n ) CH Ư Ơ N G 2: TU Ầ N PH Á T T R IỂ N K Ĩ N Ă N G V À T IN H TH Ầ N CH Ư Ơ N G 3 : Ă N DẶM B É CH Ỉ H U Y (B A B Y L E D W EA N IN G ) I. C h u ẩ n bị cho việ c ă n d ặ m bé c h i h u y II. Các g ia i đ o ạ n ă n d ă m bé c h ỉ h u y (B L W ) III. Ă n d ặ m bé c h i h u y k h ô n g h o à n to à n CH Ư Ơ N G 4: D IN H DƯ Ỡ N G CHO B É I. Con b ạ n có th iế u c h ấ t k h ô n g ? II. Cho co n ă n - đ ú n g v à đủ ? III. N h ữ n g s a i Vâm các m ẹ t h ư ờ n g g ặ p k h ỉ c h u ẩ n bị th ứ c ă n cho co n IV. S ữ a bò tư oi. v à các c h ế p h ẩ m củ a s ữ a PH Ầ N 2 D Ạ Y CON KH Ô N G PH Ả I L À cuộc C H IẾ N CH Ư Ơ N G 5: A N TO ÀN CHO T R Ẻ , A N T Â M CHO M Ẹ CH A CH Ư Ơ N G 6: T ự LẬ P T Ừ TR O N G NÔ I I. K ĩ n ă n g “t ự tr ấ n a n ” b ả n th ă n II. N ế p choi, đ ộc lập III. G iai đ o ạ n “lo s ự x a c á c h ” củ a trẻ IV. T ầ m q u a n trọ n g củ a n ế p s in h h o ạ t V. K h íc h lệ b ả n n ă n g t ự lập c ủ a co n VI. K ĩ n ă n g t ự c h ă m só c b ả n th à n VII. T ự x ử lý tìn h h u ố n g CHƯƠNG 7: K Ỷ LU Ậ T T ÍC H c ự c I. Vĩ s a o trẻ “gi& c h ứ n g ”? II. T hư& c đ o h à n h v i củ a co n c h ín h là p h ả n ứ n g củ a ch a m ẹ III. C h ư a n g o a n v à cách chèo lá i trư & c k h i tr& th à n h “h ư ” IV. Cha m ẹ n ê n h iể u g ì th ô n g q u a các m ụ c đ íc h trẻ cầ n đ ạ t đ ư ự c k h ỉ h ư ? CH Ư Ơ N G 8: CON ĐI N H À T R Ẻ I. C họn tr ư ờ n g p h ù h ọ p cho con II. C h u ẩ n bị tâ m lý CH Ư Ơ N G 9: B É ĐI DU LỊC H I. S ứ c k h ỏ e II. P h ư o n g tiệ n đ ì lại Sách nên đọc Lời giới thiệu Có một thực tế ở xã hội chúng ta, đó là quá trình nuôi dạy con có nhiều nước mắt hon bất cứ ai trong chúng ta nghĩ đến. Tất cả mọi thứ liên quan đến con, từ chuyện ăn, chuyện ngủ, cân nặng, chiều cao, đến những giọt nước mắt, những con ăn vạ,... đều là sự phiền não cho rất rất nhiều bà mẹ. Mẹ có làm đúng hay không? Tại sao mẹ không thể giải quyết vấn đề giúp con? Mẹ biết tìm sự giúp đỡ ở đâu? Làm thế nào m ói là tốt nhất cho con? Đôi khi những câu hỏi đầy yêu thưong này lại trở thành áp lực vô hình cho cả con lẫn mẹ. Nuôi con không phải là cuộc chiến mang lại cho độc giả những góc nhìn và kinh nghiệm thực tế của những người mẹ để đồng hành cùng vói những người mẹ khác trong hành trình nuôi con nhiều thử thách. Là phụ nữ, tôi yêu thích cách tiếp cận vấn đề của ba đồng tác giả, trong việc muốn nuôi dạy con tốt thì phải thực sự biết và hiểu về con. Biết, là cần phải chi tiết, ngọn ngành, phải tỉ mỉ và tinh tế. Hiểu là cần phải bao dung, tôn trọng, phải khách quan và thấu cảm. Chỉ có vậy, m ói là cách để mang đến hạnh phúc cho cả mẹ và con, biến con đường trở nên đầy ánh sáng và tràn ngập niềm vui, sự khích lệ. Nuôi con không phải là cuộc chiến, dạy con cũng không phải là cuộc chiến... Thực chất ra đó là một hành trình hứa hẹn nhiều khám phá để bạn học cách hiểu con và hiểu chính mình. Cuốn sách cung cấp các thông tin khá cụ thể về các giai đoạn phát triển tâm sinh lý của trẻ trong những năm đầu đòi và có đưa ra các gợi ý để giúp các bà mẹ giải quyết những tình huống đặc biệt. Vì lẽ đó, người đọc có thể thấy cuốn sách gần gũi hon vói chính hành trình nuôi con đặc biệt của bản thân, dễ dàng nhìn thấy mình và hòa chung cảm xúc vói những người mẹ khác xung quanh mình. Hãy để cuốn sách giúp bạn mở cửa, tháo bỏ những lo ấu, bất lực và ức chế trong suốt quá trình nuôi con, để hành trình ấy luôn là một hành trình hạnh phúc. Thạc sỹ Giáo dục N gô T hanh Giang Sáng lập viên BEEs’ E ducation Lời tựa Chúc mừng bạn đã được lên chức mẹ, dù cho đây có thể là lần đầu tiên hay lần thứ n, việc bạn vưựt qua 9 tháng mang nặng và thòi khắc lâm bồn thành công đã xứng đáng được tặng một chiếc huy chưong anh dũng rồi. Giờ đây ôm sinh linh bé bỏng trên tay, có lẽ bạn đang băn khoăn và trăn trở vói hàng ngàn thắc mắc: làm thế nào để giúp bé làm quen vói gia đình, bắt nhịp vói cuộc sống m ói lạ bên ngoài, làm thế nào để hiểu và đáp ứng đúng những nhu cầu của em bé sơ sinh chỉ m ói biết dùng tiếng khóc làm công cụ duy nhất để giao tiếp đây? Những câu hỏi cứ liên tiếp nảy ra, bạn cuống cuồng tìm sự trự giúp và giải đáp từ nhiều nguồn khác nhau, để rồi dễ dàng roi vào một vòng xoáy sai lầm và một cuộc chiến mệt mỏi trong sự nghiệp nuôi con nhỏ. Những ngày đầu tiên bạn sẽ cố gắng cho bé bú liên tục, nhằm kích sữa, để con biết đây là mẹ. Đôi khi bạn sẽ đánh thức con dậy để cho con bú khi thấy bé ngủ li bì vì bạn sợ bé ngủ lâu quá sẽ bị đói. Bạn liên tục tự hỏi: con bú ít thế có đói không? Mình đánh thức thế có sao không? Con có ngủ được không? Con có nóng không? Con có lạnh không? Và làm thế nào để con tăng cân nhanh nhất có thể. Con tăng cân thế có chậm so vói anh, chị, em hay con nhà hàng xóm không? Khi đưực 4 tháng tuổi, tự nhiên bạn thấy con bú ít hẳn, con cáu gắt, con ngủ không yên, con dậy đêm nhiều lần. Bạn nghĩ là con đói, hốt hoảng cho con bú mỗi giờ. Con quấy khóc, chỉ có ti mẹ hay ti bình con m ói chịu ngủ. Và chỉ khi ngủ con m ói chịu ăn. Mỗi giấc ngủ của con chỉ kéo dài 30 phút rồi con choàng dậy và kích động như chưa bao giờ đưực nghỉ ngoi. Đêm con dậy liên tục, con đòi bú, bạn nghĩ con ngày bú ít chắc cần bú bù, cả đếm bạn chẳng đưực ngủ vì phục vụ “tiếp dưỡng” cho con. Mẹ mệt và cảm giác càng ngày con càng “khó tính”. 6 tháng con bắt đầu ăn dặm, con cứ nhè chẳng ăn được bao nhiêu. Bạn quyết cho con nằm ngửa ra bón để chờ trọng lực của tự nhiên giúp thức ăn “ro i” vào bụng con. Sữa cũng vậy - cách duy nhất để uống sữa là nằm ngửa đút thìa, hay tệ hon là uống bằng xi-lanh. Con vẫn quấy khóc, đêm dậy liên tục. Bạn nghĩ những đêm mất ngủ có lẽ sẽ kéo dài đến vô tận. 9 tháng, cân nặng của con mãi không tăng, con cự tuyệt và sợ hãi vói thức ăn. Mẹ phải bón cho con từng thìa mà con còn ngúng nguẩy. Bạn thấy thất vọng và bất lực vó i con. Bạn đọc hon trăm trang tài liệu ăn dặm, các loại Tây Tàu Nhật Thổ, nhưng dường như con bạn là đối tượng không phù họp vói bất cứ phưong pháp nào. Mười mấy tháng sau khi con chào đòi, bạn những tưởng con càng lớn sẽ càng dễ, nhưng không, mọi sự trở nên khó hon. Lúc này, mỗi bữa ăn bạn phải cho con ra đường đi dạo, phải cho ra sân choi, phải có đồ choi nếu con ngồi ghế, đi ăn nhà hàng là một con ác mộng. Con có thể đòi hỏi nhiều điều không tưởng và bạn đáp ứng vô điều kiện, miễn là con ăn.... Cuối cùng con ăn cũng chả đáng bao nhiêu. Rồi con ăn vạ, con khóc, con dọa nôn ra thức ăn, và thế là bạn lại tìm mọi cách thực hiện yêu sách miễn là con không ăn vạ, con không nôn kẻo con lại sụt cân... Bạn những tưởng qua mốc 1 tuổi, con sẽ có thể cho bạn một giấc ngủ nguyên đêm, nhưng không, con vẫn thức dậy vài lần, mỗi đêm trằn trọc không ngon giấc. Bạn đi khám mọi bác sỹ dinh dưỡng, uống đủ các loại men tiêu hóa và cảm giác bất lực càng thêm bất lực vì bạn không thể thay đổi tự nhiên, không thể làm con béo hay ngủ ngoan... H on thế nữa, lúc nào bạn cũng cảm thấy như có thêm cái đuôi bất đắc dĩ, bạn vừa chạy ra ngoài 5 phút thì ở trong phòng đã nghe tiếng khóc nức nỏ*. Bạn đi vào nhà tắm làm “công tác bí mật” cũng phải có khán giả bất đắc dĩ vừa nhăn mũi vừa nhăm nhăm trèo lên lòng. Lâu hon chút, bạn cảm giác như mình có thêm ông vua bà chúa con trong nhà, thích gì là phải có ngay lập tức, trái ý là lăn đùng ra đất giãy giụa, tiếng khóc át tiếng bom, thậm chí còn dọa đập đầu vào tường, càng ở chốn đông người thì bạn càng được nghe “ca nhạc kịch” vó i âm lượng quá tải. Bạn thường xuyên trong tâm trạng lo sự con ngã, con khóc; đôi khi bạn cảm thấy xấu hổ khi thấy người đi đường ngoái lại nhìn rồi xì xào nên lại chạy ra bế, ra ôm và lại đáp ứng mọi nhu cầu của các thượng đế tí hon. Hay thỉnh thoảng khi con bị ngã, bạn liền lập tức ra tay “đánh chừa” này, đôi khi ông bà cha mẹ lại đưực con “phát” miễn phí vài cái tát, hay vài dấu răng trên tay, trên vai. Những tưởng lớn dần bạn nói con sẽ hiểu, thế nhưng đời không như mơ, một ngày đẹp tròi, thiên thần nhỏ của bạn chỉ biết nói duy nhất từ “không” đối vói tất cả những gì bạn yêu cầu hay đòi hỏi ở con: tắm xong thì nhất quyết không chịu mặc quần áo, không chịu ngồi yên một chỗ để ăn, không chịu cất đồ choi. Bạn nói nhẹ không được chuyển qua nói nặng rồi ép buộc, rồi dọa nạt, thế là ngôi nhà biến thành trận chiến, nơi có tiếng la hét quát tháo của mẹ và những cơn nức nở của con... Nếu bất cứ trường họp nào trên đây giống như những gì xảy ra ở gia đình bạn, thì cuốn sách này là dành cho bạn! Cuốn sách không là cẩm nang để bé ăn nhiều tăng cân nhanh hay dạy bé nghe lời răm rắp, mà giúp bạn hiểu con mình hon. Giúp bạn hiểu chu kỳ sinh học của con và cách phối kết họp cuộc sống gia đình vói chu kỳ sinh học đó của bé. Hơn thế, cuốn sách còn hướng dẫn bạn cách cho ăn khi con đói, các thông tin kinh nghiệm và các trường họp thực tế áp dụng thành công của những “bà mẹ tuyệt vọng” khác giúp bạn có thông tin cũng như nghị lực thay đổi cách áp dụng nuôi và dạy con ở gia đình. Suy cho cùng, nuôi không hẳn đã khó, đến đoạn dạy con còn khó hơn nhiều. Cuối cùng đây là kinh nghiệm đặt những khuôn khổ họp lý cho từng lứa tuổi, là bài học về tôn trọng trẻ thơ trong những khuôn khổ ấy. Nó sẽ làm cho kinh nghiệm làm mẹ của bạn ngọt ngào hơn và tránh cho con một tuổi thơ nước mắt bên bát cơm. Chúc các bạn thành công! BubuH uong M ẹ Ong Bông H achun L yo n n et PHẦN I NUÔI CON KHÔNG PHẢI LÀ cuộc CHIẾN Chương I An ngủ tự lập Mẹ nhàn con ngoan I. NẾP SINH HOẠT EASyto Sau một thòi gian dài tư vấn và giúp đỡ các mẹ có con nhỏ ở các lứa tuổi khác nhau, tôi nhận thấy vấn đề được nhiều mẹ quan tâm và yêu cầu giúp đỡ liên quan tói chuyện ăn và ngủ không đúng giờ giấc của các con. Những câu hỏi như: “Con mình ăn lắt nhắt lắm, bé chỉ ăn khi ngủ thôi, mình toàn phải chờ đến khi con ngủ m ói cho ăn được, đêm con dậy ăn liên tục trong khi cả ngày con chẳng ăn gì” thực ra đều có cùng một câu trả lòi và luôn luôn bắt đầu từ nền tảng cơ bản nhất: đưa con về nếp sinh hoạt EASY. Vậy nếp sinh hoạt EASY là gì? Thực hiện nó như thế nào cho phù hợp vói từng giai đoạn phát triển của trẻ? Và EASY sẽ giúp ích gì cho bạn trong việc tạo lập và xây dựng một thói quen, nề nếp sinh hoạt chuẩn mực cho con từ nhỏ tói lớn và giúp cho bạn tận hưởng khoảng thòi gian nuôi con đầy vui vẻ và không đẫm nước mắt, lo âu. 1. Ă n - cho*i - n gủ - m ẹ thu* g iã n (E A S Y ) Eat - Activity - Sleep - Your time (EASY) là khái niệm về chu kỳ sinh hoạt cho trẻ được Tracy Hogg giói thiệu trong bộ sách cẩm nang nuôi dạy trẻ sơ sinh nổi tiếng Baby Whisperer của mình. Hiểu đơn giản EASY là chu kỳ sinh hoạt lặp đi lặp lại trong một khoảng thòi gian ngắn từ sáng sớm thức dậy đến hết ngày của một em bé ngay từ ngày lọt lòng. Một ngày của bé sẽ là những chuỗi lặp đi lặp lại của nhiều chu kỳ EASY. Bé ngủ dậy sẽ được ăn (E - eat), sau đó mẹ cho bé chơi vận động (A - activity), mẹ đặt bé xuống cho bé ngủ (S - sleep) và mẹ có thòi gian thư giãn (Y - your time). Khi bé ngủ dậy, bé lại được tiếp tục đi vào chu kỳ EASY mói: ăn, chơi, ngủ và thòi gian dành cho mẹ. Cứ như vậy lặp đi lặp lại cho đến khi bé đi vào giấc ngủ đêm, kết thúc một ngày của mẹ và bé. 2. Lọ*i ích củ a E A S Y là gì? Lọi. ích cho bé Cũng như mọi cá thể khác, tuy nhỏ bé và khả năng hiểu biết có hạn chế đến đâu đi chăng nữa, nếu được áp dụng EASY từ sớm thì dần dần bé sẽ có thể tự nhận biết được việc gì sẽ đến tiếp theo, bởi trình tự của mọi hoạt động là không bao giờ thay đổi, điều này tạo nên nhịp sinh học đầu đòi cho bé. Bé cảm thấy chủ động và tự tin bởi bé biết sau khi ngủ dậy mình được ăn, khi ăn xong mình được chơi và khi mệt mình sẽ được đi ngủ. Đây là nền tảng cơ bản nhất để xây dựng LÒNG TIN của bé với mẹ, bởi nếu mẹ tôn trọng chu kỳ của bé, bé hiểu và bé có thể chờ đợi điều gì sắp đến vói mình. Mẹ có thể nghĩ rằng, con bé tí thếbiết gì mà hiểu! Nếu mẹ nào đã học qua môn sinh học lóp 7 chắc còn nhớ về bài học phản xạ có điều kiện: bật đèn thì cho chuột ăn, hay vỗ tay thì cho cá ăn. Sau đố mỗi khi bật đèn chuột sẽ chạy đến và mong chờ thức ăn, hoặc khi vỗ tay cá sẽ lên và hy vọng có mồi. Ví dụ vậy thôi để hiểu rằng, con người hay động vật, dù mức độ phát triển có khác nhau đến đâu cũng là những cá thể hoạt động theo thói quen, cái mà chúng ta hay gọi là nhịp sinh học. Vì thế, nếu mẹ nắm bắt được đặc tính này và “kết nối” được với nhịp sinh học của con sớm bao nhiêu, con càng có điều kiện phát biểu nhu cầu bấy nhiêu, điều đó có lợi cho con nhiều nhất. Khi mẹ và con sinh hoạt theo EA SY, mẹ không nhầm lẫn các tín hiệu con “p hát” ra, mẹ không bị nhầm tiếng khóc vì con mệt m uốn đi ngủ v ó i khi con đòi ăn, hay tiếng khóc con chán m uốn thay đổi trò choi, hoặc khóc bởi con đau bụng. Khi đó, mẹ sẽ biết cách phản ứng v ó i từng nhu cầu khác nhau của bé. M ẹ hiểu bé và bé được tôn trọng về nhu cầu, tránh tình trạng cho ăn lắt nhắt cả ngày do mẹ sợ con đói h ay m uốn con ngừng khóc, và sau này (bạn sẽ thấy) tránh đưực vô vàn các vấn đề ăn ngủ phức tạp của con khi con bước vào giai đoạn 4, 6 ,1 0 hay 14 tháng. Đ ây cũng là cách m à mẹ có thể tránh được cảnh sẽ phải ép con ăn. Ví dụ, bé M, 1 tháng tuổi đang sinh hoạt theo nếp E A SY 3h, tức là chu kỳ ăn - choi - ngủ của bé lặp đi lặp lại sau m ỗi 3h. Bé sẽ đưực ăn, sau đó được ợ h oi, mẹ sẽ thay bỉm cho bé, có thể cho bé đi tắm nắng, mát xa h ay cho bé tập nằm sấp. 45 phút sau khi ăn, tự nhiên bé khóc, rấm rứt không yên. - N ếu là m ột người mẹ EA SY, lúc này m ẹ sẽ tự tin là con không đói, vì con m ói ăn cách đó có 45 phút, mẹ sẽ biết cho bé lên giường đi ngủ. Bé sẽ ngủ đủ m ột giấc sâu 2h, bé sẽ dậy khi con đói tiếp theo làm phiền bé, và đó cũng vừ a đủ 3h từ giờ ăn trước, bé sẽ ăn. V à bởi bé đói, bé sẽ ăn no, rồi ch oi và tiếp tục đi ngủ. - N ếu là m ột người mẹ không theo EA SY, khả năng rất cao là mẹ lại tiếp tục cho con bú, bé sẽ bú rất ít sữa đầu và ngủ gật trên ti mẹ. Bé ăn thêm m ột chút xíu và được ngủ trên ti mẹ, lâu dần đây sẽ là cách duy nhất có thể đưa bé vào giấc ngủ. 3 0 phút sau, khi bé chuyển giấc ngủ, vì không có ti mẹ ngậm ở m iệng, bé dậy gào khóc. M ẹ không hiểu chuyện gì xảy ra, lại tiếp tục cho ăn. Bé lại ăn rất ít bởi bé không đói hẳn, lại ngủ gật, lại 45 phút ngủ dậy bé hoặc h o i đói, hoặc thấy trong m iệng không có ti, không ngủ đủ giấc, bé quấy khóc và mẹ thì hoàn toàn bất lực không hiểu chuyện gì đang xảy ra. M ẹ suốt ngày cho ăn, dù cho ăn nhiều lần m à m ãi bé không tăng cân, bởi bé chưa m ột lần học cách ăn no và ngủ đủ! Do đó, E A SY tạo sự tự tin cho mẹ, giúp mẹ hiểu và biết làm gì m ỗi khi con khóc. Lọi. ích là u d à ỉ Nếu bạn tiếp tục đi hết cuốn sách này, bạn sẽ thấy chúng tôi khuyến khích việc cho con ăn no, choi tự lập và T ự N GỦ, E A SY chính là nền tảng cơ bản của phương pháp đó. N hư bạn có thể thấy, trình tự trong chu kỳ E A SY tách rò i việc ăn và ngủ bởi giai đoạn hoạt động: CHƠI. Con được khuyến khích tự đi ngủ khi đã m ệt và con không ngủ trên ti mẹ, do đó khi chuyển giấc ngủ (chu kỳ ngủ của bé rất ngắn, cứ sau 4 0 phút bé hết 1 chu kỳ ngủ, trở m ình tỉnh giấc và đi vào chu kỳ ngủ tiếp theo, m ỗi giấc ngủ của bé sẽ gồm nhiều chu kỳ ngủ ngắn), bé không cần ti mẹ để ngủ lại, và bé không ăn vặt chỉ để làm “m ồi” cho việc ngủ. Do đó khi thức dậy, bé thực sự đói để ăn no và khi bé ăn no bé có đủ năng lượng để ngủ đủ cho đến khi đói. M ẹ cũng không bị dính lấy bé vì bé cần ti mẹ để ngủ, có thời gian chăm sóc bản thân m ình và gia đình, v ì thế, chúng tôi tin rằng E A SY là chìa khóa để đi đến nếp sinh hoạt ăn ngủ điều độ cho cả gia đình. Khi con lớn, chu kỳ E A SY của con sẽ dài ra. Tuy rằng không m ột trẻ nào giống trẻ nào, nhưng khoa học cho thấy các bé đều trải qua những giai đoạn phát triển tương đối đồng nhất trong năm đầu của cuộc đòi vó i các chu kỳ phát triển kĩ năng và những chu kỳ phát triển thể chất (Chưong 2). Theo đó, những chu kỳ EA SY cũng thay đổi theo. 3. Chu k ỳ E A S Y 3 giò- Khi nào: Bé từ o - 3 tháng tuổi. Cách làm: Cho ăn cách nhau 3 giờ. Cho con ngủ ứng theo bảng thòi gian thức tối đa ở trang 36, hoặc mẹ nhìn tín hiệu của con và đặt con ngủ. Một bé m ói sinh, đủ ngày đủ tháng và cân nặng đạt trên 2,7kg có đủ kĩ năng và khả năng tích trữ năng lượng trong 3 giờ. Có nghĩa là nếu bé ăn no thì 3 giờ sau bé m ói đói. Do đó, bé so* sinh đủ cân đủ tháng sẽ phù họp vói chu kỳ EASY 3 giờ. Chu kỳ này sẽ theo bé đến 2 - 3 tháng tuổi. Tổng thòi gian thức kể cả ăn: 6 - 8 giờ và tổng thòi gian ngủ không kể ăn: 16 - 18 giờ. Ở độ tuổi này bé có thể dậy đêm ăn 1 - 3 lần, cách nhau 3 giờ và mẹ cho ăn xong đặt bé xuống để bé ngủ lại mà không có hoạt động vận động gì. 18h30:Târ chu trinh ( 19h: Ngủ giác dém Một ngày của chu kỳ sinh hoạt EASY 3 giờ 7h: Bé ăn (E), sau đó bé đưực ợ hoi, choi vận động(A). ° 8h —ìo h : Bé ngủ giấc ngắn i(S) và mẹ nghỉ ngoi (Y). ° ìo h : Bé ăn (E), sau đó bé được ự hoi, vận động (A). ° n h - 13I1: Bé ngủ giấc ngắn 2 (S) và mẹ nghỉ ngoi (Y). 0 13I1: Bé ăn (E), sau đó bé đưực ự hoi, vận động (A). 0 14I1 —i6h : Bé ngủ giấc ngắn 3 (S) và mẹ nghỉ ngoi (Y). 0 i6h : Bé ăn (E), sau đó bé đưực ự hoi, được choi vận động (A). 0 17I1 —17I130: Bé ngủ giấc ngắn 4 (S) và mẹ nghỉ ngoi (Y). 0 17I130: Bé tỉnh dậy sau một giấc ngắn 30 phút, bé chưa đói nến mẹ cho bé choi. 0 18I130: Mẹ tắm cho bé và thực hiện trình tự chuẩn bị cho bé ngủ đêm 0 ìọh : Bé ăn và đi ngủ đêm luôn. 4. Chu k ỳ E A S Y 4 giò’ Khi nào: Khi bé có tín hiệu cắt bớt một giấc ban ngày và giãn bữa ăn, thường ở mốc 3 tháng tuổi. Tín hiệu: Bé đang theo E A SY 3 giờ, tự nhiên ăn giảm sút, giấc ngủ ngày ngắn lại, giấc ngủ đêm có thể dậy nhiều lần, có hoặc không ăn nhưng rất khó để cho bé ngủ lại. Có bé nằm choi giữa đêm khuya cả tiếng. Cách làm: Tăng thêm thòi gian thức trước mỗi giấc ngủ ngày và trước giấc ngủ đêm. Ví dụ trước đây bé thức 1 giờ, ngủ 2 giờ thì khi có tín hiệu giấc ngủ này bị ngắn lại, mẹ có thể để bé thức 1 tiếng rưỡi đến 2 tiếng rồi để con ngủ 2 tiếng và dần chuyển các bữa ăn thưa ra. 4 tháng tuổi, khi dạ dày của bé phát triển hon, bé lớn hem và có khả năng ăn nhiều hem ở một lần, hệ tiêu hóa phát triển chắt lọc được nhiều chất dinh dưỡng hem từ thức ăn, khả năng tích trữ năng lượng cao hem, bé có thể chuyển sang chu kỳ E A SY 4 giờ. Chu kỳ này sẽ theo bé đến 7 - 8 tháng tuổi, thậm chí lâu hem đến hết năm đầu đòi. Một số bé có thể cắt hoàn toàn ăn đêm từ thòi điểm này, thậm chí nếu phát triển nhanh, bé có thể đã sẵn sàng cho việc cắt ăn đêm và sinh hoạt chu kỳ 4 giờ từ sớm rất nhiều. Vói mẹ Hà, bạn lớn Alexis sinh hoạt theo E A SY 4 giờ từ 4 tháng nhưng bạn bé Emily đã sẵn sàng vói E A SY 4 giờ từ 8 tuần tuổi. Đây thường là lúc mà vấn đề trở nên trầm trọng nếu mẹ không linh hoạt cho con ăn thưa ra, khăng khăng thực hiện cho ăn quá dày đặc dẫn đến việc bé ăn vặt và ngủ vặt, cả ngày quấy khóc và đêm dậy nhiều lần. Ở độ tuổi này bé có thể dậy đêm ăn 1 lần, nhiều bé đã có thể tự kéo dài ngủ qua đêm đến 7 giờ sáng hôm sau không cần dậy ăn. Tín hiệu cho mẹ biết con cần nghỉ ăn đêm là khi việc ăn uống ban ngày của con trở nên khó khăn. Con không họp tác trong việc ăn uống do đưực cho bú nhiều vào đêm dẫn đến bú vặt ban ngày. Một ngày của chu kỳ sinh hoạt EASY 4 giờ Đồng thòi, khoa học cũng cho thấy là ở những độ tuổi khác nhau, vói mức độ phát triển về thần kinh tưong ứng thì bé sẽ có thể thức đưực những khoảng thòi gian khác nhau trước khi trở nên quá mệt nếu không bé sẽ cáu gắt. Ngược lại, nếu bé ngủ ngày quá nhiều sẽ dẫn đến hiện tượng ngủ vặt ban ngày và thức đêm (xem bảng ngủ theo lứa tuổi). Giả sử sáng bé dậy 7h (trong trường họp bé dậy sớm hoặc muộn hon thì chu kỳ sẽ xế dịch theo bé): ° 7 h : Bé ăn (E), sau đó bé đưực ợ hoi, vận động (A). ° ọ h — n h : Bé ngủ giấc ngắn i(S) và mẹ nghỉ ngoi (Y). ° n h : Bé ăn (E), sau đó bé được ự hoi, được choi vận động(A). ° I 3 h — I 5 h : Bé ngủ giấc ngắn 2 (S) và mẹ nghỉ ngoi (Y). ° 15I1: Bé ăn (E), sau đó bé đưực ự hoi, đưực choi vận động(A). ° I 7 h — 1 7 I 1 3 0 : Bé ngủ giấc ngắn 3 (S) và mẹ nghỉ ngoi (Y). ° I7 h 3 ơ : Mẹ có thể thực hiện một bữa ăn nhẹ N ẾU BÉ HỢP TÁC V À ĐÃ NGỪNG ĂN ĐÊM. ° 18 I 1 3 0 : Mẹ tắm cho bé và thực hiện trình tự chuẩn bị cho bé ngủ đêm. 0 ìọ h o o : Bé ăn và đi ngủ đêm luôn. HỎI: 1. K h i cắt giấc n gày cho con sớ m (đồng th ờ i vó*i việc tăn g th ờ i gian thứ c lên) thì con có bu ồn ngủ trư ứ c kh i đến giò* dự định cho ngủ không? N ếu có thì x ử lý n h ư th ế n ào? N ếu cho đi chư i để quên bu ồn ngủ, đến giò* mó*i cho đi ngủ n hư n g kh i đó con kh óc lóc không chịu ngủ n ữ a thì làm th ế nào? 2. T ro n g thò*i gian cắt giấc từ 4 xu ốn g còn 3 giấc, n ếu giấc th ứ 3 con không ngủ luôn thì x ử lý th ế n ào? 3. Chỉ còn 15 - 3 0 phút n ữ a là đến giò* ăn n hư n g con bu ồn ngủ. N ếu cho ngủ luôn m à con không ngủ hoặc vẫn ngủ n hư n g chỉ ngủ ngắn 3 0 phút (catnap^2)) thì x ử lý n h ư th ế nào? 4. Con chỉ ngủ 3 0 phút (catnap), n goài các nguyên n hân từ p h ía m ẹ có nguyên n hân n ào xu ất ph át từ b ản thân con không? ĐÁP: 1. Mình cắt giấc ngủ ngày khi con sẵn sàng và có dấu hiệu cần cắt giấc ngày (đến giờ cần ngủ mà chưa buồn ngủ, ngủ giấc ngắn đi). Khi đó mình tăng thòi gian thức lên và cho con đi ngủ tối muộn hon, đến khi ngủ tối muộn quá làm giấc đêm ít hon 11 tiếng thì mình cắt giấc ngày S4, tăng thòi gian thức choi A 3 lên (xem bảng EA SY 3 giờ), và sẽ cho đi ngủ tối sớm lên —> ngủ đêm tăng lên hon 12 tiếng. Điều chỉnh lịch ngủ họp lý để con luôn trong trạng thái sẵn sàng, lúc buồn ngủ là đi ngủ nên không mè nheo. 2. Trong thòi gian cắt giấc từ 4 xuống còn 3 giấc, nếu giấc thứ 3 con không ngủ luôn thì cho con thức thêm 45 phút, rồi thử lại làm giấc 3 nhưng giờ đi ngủ tối vẫn giữ nguyên hoặc muộn hon 30 phút. 3. Nếu buồn ngủ con cũng không ăn ngon, con có khả năng tích trữ năng lượng nhiều hon mẹ tưởng, cho con đi ngủ rồi dậy ăn. Ngủ một giấc dậy ăn tử tế còn hon là bé ăn mè nheo vì buồn ngủ. 4. Nếu không phải từ phía mẹ hoặc tác động bên ngoài mà con chỉ ngủ đưực các giấc ngắn thì có khả năng con bị yếu thần kinh và không có khả năng tự chuyển giấc mà không bị thức giấc. Tuy nhiên vói nhũng bé BIÊT tự ngủ thì khả năng con ngủ lại cao hon những bé cần ti mẹ, ti giả, vỗ... 5. EASY 2 - 3 - 4 Khi nào: Khi bé có tín hiệu muốn bỏ 1 giấc ngắn ban ngày. Ngày bé chỉ ngủ 2 giấc. Tín hiệu: Ngày cho ăn cách 4 giờ con vẫn nhởn nho', chưa đói và không ăn hết suất. Ngày ngủ rất ngắn, có nhiều giấc 30 - 4 5 phút. Tối có thể khó ngủ, ngủ muộn. Đêm lại dậy. Có thể đêm đòi ăn hoặc nếu không đòi ăn thì nằm choi cả buổi giữa đêm khuya mà không ngủ lại ngay. Cách thực hiện: Mẹ tăng thòi gian thức của bé bằng cách cho ăn thưa ra và lịch của bé trở về rất giống lịch sinh hoạt của một người lớn. Thông thường, khoảng 7 tháng bé có xu hướng muốn chuyển từ lịch sinh hoạt 4 giờ sang lịch sinh hoạt 2 - 3 - 4. 3 Giả sử sáng bé dậy 7h (trong trường họp bé dậy sớm hoặc muộn hon thì chu kỳ sẽ xế dịch theo bé). ° 7h: Con dậy, bú + ăn dặm ngay. Sau đó thức tổng cộng (cả thòi gian ăn) 2h. ° 9 h: Mẹ cho con ngủ 2h. 0 n h : Con dậy, bú ngay. Sau đó thức (cộng cả thòi gian ăn) 3h. 0 I4 h : Mẹ cho con ngủ 1,5 - 2h. ° I5 h 3 0 / ió h : Con dậy, mẹ cho con bú ngay. 0 Sau 3,5 tiếng từ khi con thức, mẹ cho con tắm. Sau đó con bú + ăn dặm. 0 Đủ 4 tiếng từ lúc con thức dậy của giấc ngủ ngày cuối cùng, con được đặt vào giường và ngủ hết đêm đến sáng hôm sau. 4 tháng Cherry nhà mình đã được luyện theo nếp 4 cữ/ ngày. Giờ bé được 7 tháng 3 tuần và lịch sinh hoạt bình thường của bé như sau: yh: Bú 220 ml và ngủ ọh - n h Ìih : Bú 220 ml + ăn dặm, sau đó bé ngủ ìh - 3h Ìỹh: Bú 220 ml, cho tự choi 4 5 phút. i8h30: Bú 280 - 300 ml + ăn dặm. 2oh: Lên giường tự ngủ đến yh sảng hôm sau. Mình thực hiện theo EASY từ lúc con 4 tháng và con họp tác rất tốt, tự dưng đến 7 tháng con “giở chứng”. Mình đau đầu và phải xin tư vấn vì bình thưòng từ 4 - 7 tháng con mình có 3 giấc ngủ ngày: ngoài 2 giấc buổi sáng còn có thêm 1 giấc ngắn 30 phút buổi chiều lúc 5h - 5h30; nhưng tự dưng đến lúc 7 tháng nếu cho con ngủ đủ 3 giấc như trên thì 22h mói chịu đi ngủ và sáng vẫn yh dậy nhưng con cáu kỉnh, khố tính. Hon nữa, đêm tự dưng 3h sáng dậy và đòi ti đêm mói ngủ. Mình luyện ngủ lại cho con bằng cách bỏ giấc ngắn thứ ba, mình cho con ngủ s&m lên nửa tiếng và sau 3 tuần kết quả lại như mong đợi: 8h tự ngủ và yh sáng hôm sau con bình minh vói vẻ mặt hón hở. (Mẹ Cherry) 6. EASY 5 - 6 Khi nào: Khi bé có tín hiệu muốn bỏ 1 giấc ngắn ban ngày. Ngày bé chỉ ngủ 1 giấc buổi trưa. Tín hiệu: Ngày ngủ rất ngắn, cả 2 giấc 30 - 4 5 phút. Tối (nếu ngày ngủ dài) có thể khó ngủ, ngủ muộn. Đêm lại dậy đêm. Có thể đêm đòi ăn hoặc nếu không đòi ăn có thể nằm choi cả buổi giữa đêm khuya mà không ngủ lại ngay. Cách thực hiện: Mẹ tăng thòi gian thức của bé, giảm thòi gian ngủ giấc đầu xuống cho đến khi có thể cắt giấc này và chuyển về cho bé ngủ trưa. Một ngày của chu kỳ 5 - 6 như sau: Giả sử sáng bé dậy 7h (trong trường họp bé dậy sớm hoặc muộn hon thì chu kỳ sẽ xế dịch theo bé). 7h : Ngủ dậy uống sữa ngay và đưực ăn nhẹ buổi sáng. 11 I 1 3 0 : Ăn trưa. i 2 h o o : Ngủ trưa. 14 I 13 0 : Bé dậy uống sữa và ăn nhẹ (không nên cho ăn quá nhiều bữa này). 1 8 I 1 3 0 - ìọ h o o : Bé ăn tối. Đánh răng, làm vệ sinh cá nhân. Đọc truyện. 19 I1 3 0 : Đi ngủ giấc đêm. HỎI: B é n hà tôi đ ư ự c 10 thán g 3 ngày, đang ngủ ngày 2 , 5 - 3 tiếng, đêm 1 1 tiếng. Dạo n ày m ỗi đêm bé d ậy 2 - 3 lần , có đêm dậy 3 0 phút - ìh sau mó*i ngủ lại, ban n gày thì có hôm chỉ ngủ giấc sán g từ 8I130 - ìo h , giấc trư a lú c 13 I1 không ngủ m à đến tầm i6 h dỗ mó*i ngủ. Có p h ải đ ây là dấu h iệu bé m uốn chuyển 1 giấc không? N ếu chuyển thì chuyển đột ngột lu ô n h ay là chuyển bằn g cách tăn g thừ i gian thứ c lên dần dần? ĐÁP: Đúng là bé muốn chuyển còn 1 giấc ngủ ngày. Giấc sáng bạn kéo dài thòi gian thức mỗi ngày lên 30 phút (cho đi choi, tắm). Sau 16 giờ không cho ngủ nữa. Tối cho đi ngủ sóm 30 - 45 phút vì khi cắt 1 giấc thì tầm 16 - 17I1 con rất buồn ngủ nhé. T óm lại: Các tín h iệu con g ử i - m ẹ cần b iết n Ban ngày con lười ăn, ăn không nhiệt tình, đó là dấu hiệu con chưa đói, thay vì ép con ăn, lần sau mẹ hãy cho con ăn muộn hcm. n Khi thức con lười bú, đến khi buồn ngủ tha thiết muốn bú, bú vài mút lăn ra ngủ luôn: con KHÔNG đói, con cần cái ti để trấn an con vào giấc ngủ. Lần sau mẹ hoặc cho con ti giả, hoặc dạy con ngủ hạn chế dùng ti vì điều đó không tốt cho răng mà còn tạo thói quen ngủ phụ thuộc. ic Khi ban ngày con bú ít, đêm con bú nhiều hon ngày: Ban ngày con chưa đói, con chỉ nạp năng lượng vào ban đêm. Là một bà mẹ thông thái sẽ điều chỉnh bằng cách giảm dần lượng ăn ban đêm của con và cắt hẳn nếu cần cho đến khi thấy lượng ăn và thái độ ăn tích cực của con ban ngày. ic Khi bình thường con đang bú (ví dụ) 200 ml, tự nhiên giảm còn 160 ml thậm chí còn 100 ml mà thái độ vẫn nhởn nhơ, đêm có thể dậy hoặc không. Mẹ thông thái sẽ cắt hết bú đêm, giảm bớt 1 bình (vì ban ngày con chưa đói, nếu con đói thì con sẽ bú đến no 200 ml ban đầu.) Và có thể nghiên cứu thêm việc giảm một giấc ngủ ngày. Chuyển chu kỳ 3 giờ sang 4 giờ hay sang chu kỳ 2 - 3 - 4. ic V ói các bé bú mẹ hoàn toàn mà tự nhiên ngủ vặt, đó là tín hiệu mẹ cần cho bú thưa ra và cắt một giấc ban ngày. Ngoài ra, vó i bé bú bình, khi con bú hết sạch bình, con gửi cho mẹ tín hiệu: mẹ cần pha thêm cho con ít nhất 30 ml ở lần bú sau. Vv Cuối cùng là cắt ăn đêm: ôi cái ngày bạn chờ đựi nhất khi có thể ngủ cả đêm mà không lo lắng con đói và con cũng có thể hưởng lựi ích trọn vẹn của những đêm dài ngon giấc mà không bị con đói (hay mẹ) làm phiền. Cắt ăn đêm ở Pháp thực hiện khá sớm do mẹ Pháp thực hiện triệt để việc “bình tĩnh làm mẹ”. Trẻ em Pháp có thể đưực mẹ cho ngủ 6 giờ liên tục ban đêm không cần ăn từ khi sơ sinh, và thực tế tôi đã chứng kiến những bé 6 tuần tuổi có thể ngủ trọn vẹn 12 tiếng ban đêm không dậy ăn. Ở Pháp, bác sỹ sẽ hỏi mẹ (một cách hoàn toàn nghiêm túc) rằng con đã ngủ qua đêm chưa khi bé đi khám lúc 3 tháng tuổi! Lưu ý, khái niệm ngủ đêm thông suốt cuốn sách này là 11 - I2h tiếng. Cắt đêm ở Mỹ, Anh, ú c và các nước phương Tây còn lại có thể chậm hơn một chút ít. Các mẹ phương Tây áp dụng phương pháp Babyvríse^) có thể khuyến khích bé ngủ I2h đêm liên tục không dậy từ 8 - 12 tuần, trong khi các mẹ áp dụng babywhisperer('4) có thể chờ muộn hơn, đến 6 tháng tuổi. Dù sớm hay muộn, điều mà chúng tôi nhấn mạnh nhất ở đây là hãy QUAN SÁT CON CỦA BẠN. Hãy nhìn con để biết khi con sẵn sàng (ban ngày ăn rất ít, chờ đến đêm ăn). Và khi con sẵn sàng, mong các bạn kiên nhẫn và tôn trọng các bước phát triển của con. Suy cho cùng, cắt ăn đêm không phải để tiện cho mẹ, mà là khuyến khích bé có cảm giác đói vào ban ngày, ăn thành bữa và ăn no đủ để tích trữ năng lượng cho đêm, sau cùng là để con hưởng lợi ích của một đêm dài trọn vẹn ngủ 12 tiếng, vì khi ngủ, cơ thể con xây dựng các tế bào thần kinh, giúp con phát triển tốt nhất về kĩ năng, trí não và tinh thần. 7. H ọc cách đọc tín h iệ u củ a con Sau khi đã biết về nếp sinh hoạt EASY, bạn cần phải học cách “đọc vị” tiếng khóc của con. Khóc là hình thức giao tiếp đầu tiên và duy nhất của trẻ sơ sinh cho đến 9 tháng tuổi và mỗi nhu cầu của con lại có một hình thức khóc khác nhau. Ngoài tiếng khóc, chúng ta cần phải xem những biểu hiện của con để biết bé thực sự cần gì. H iểu tiếng khóc của con Trước đây, khi mới sinh bé Sâu, tôi rất hoang mang mỗi lần con khóc, nhất là lúc bé ngủ ngày, cày đếm thì tôi không thể phân biệt được con khóc vì đói, hay vì khó chịu, hay vì buồn ngủ. Tháng đầu tiên tôi khủng hoảng vì vụ khóc lóc của con. Thế là tôi quyết tâm lên mạng để tìm hiểu. Đọc hiểu tiếng khóc của con nói riêng và tín hiệu của con nói chung thật sự rất cần thiết cho các mẹ cho bú trực tiếp, nhất là các mẹ cho con bú theo nhu cầu chứ không theo lịch đã lập sẵn. Đê’ biết mình có thực sự hiểu tiếng khóc của con hay không, các mẹ có thể tra trên mạng vói từ khóa “baby cues” hoặc “tiếng khóc của bé”, bạn hãy đọc cả phần diễn giải và xem cả các clip hướng dẫn trên Youtube để hiểu thật rõ. “Con đói!”: Tiếng khóc lặp đi, lặp lại, to và càng lúc càng to nếu chưa được đáp ứng. Thậm chí, tiếng khóc nghe còn có vẻ hoang dại. Ngoài ra, biểu hiện nữa là tay bé quơ cào khắp noi, vói bé lớn hơn thì cho tay vào miệng mút mạnh, nghe rõ mồn một tiếng chùn chụt. Đầu bé sẽ quay bên nọ, bên kia để tìm vú mẹ, nếu đưa một ngón tay cái của mẹ vào gần mồm bé, bé há ra và mút hoặc nếu bố/bà b ế bé, bé rúc vào vú thì chứng tỏ bé đang đói. Nếu bé đang ngủ cũng có thể kiểm tra như vậy. “Con có khí trong bụng, con muốn ợ hoi”: Tiếng khóc thường xuất hiện ngay sau khi ăn xong, nghe chói tai (ở tông giọng cao), cường độ cao. Dấu hiệu khác: Đầu gối co lên đến ngực, ưỡn lưng. “Con bị kích thích quá” - “Con muốn dừng choi” - “Thếnày là quá sức vói con”: Tiếng khóc nghe tương phản nhau, có thể là những tiếng cười và những tiếng càu nhàu thay phiên nhau. Càng lúc cường độ càng cao hơn. Dấu hiệu khác: Bé sẽ quay đầu khỏi âm thanh hoặc ánh sáng quá kích ứng so vó i bé. “Con mệt và muốn đi ngủ”: Tiếng khóc nghe giống như bé đang cáu kỉnh, âm thanh không cao, dừng rồi lại tiếp tục rồi lại dừng. Mẹ có thể dỗ dành bé hết khóc, nhưng sau đó bé lại tiếp tục khóc nếu chưa ngủ được. Dấu hiệu trước khi bé khóc vì buồn ngủ: Dụi mắt, lờ đờ, ngáp, không muốn chơi, mút tay. Đúng với các bé dưới 3 tháng, sau 3 tháng nên căn theo thòi gian thức (Waketime^5^) thì chính xác hơn. “Con bị đau bụng”: Tiếng khóc to, đều đều và có thể kéo dài hàng giờ liền mỗi ngày. Dấu hiệu khác: Đau bụng thường xuất hiện vào cùng một thời điểm trong các ngày khác nhau, thường là chiều muộn hoặc tối. Nếu bé bị đau bụng thì bụng bé dường như to hơn, gõ vào hơi bộp bộp, bé có thể co duỗi chân liên tục và đánh rắm khi khóc. “Con thấy chán, con muốn được mẹ quan tâm”: Tiếng khóc nghe giống như là một tiếng hét hơn. “Con muốn mút mát”: Tiếng khóc nhỏ, kiểu rên rỉ, bé mút môi hoặc mút tay chùn chụt. Đây là kiểu tiếng khóc dễ bị nhầm lẫn vói việc bé đói nhất. Thực sự có những khoảng thòi gian trong ngày, nhất là trước khi đi ngủ hay khi chuyển giấc, bé có nhu cầu được mút cái gì đó, nếu là ti mẹ thì tuyệt nhất rồi. Dấu hiệu khác đó là khi mẹ cho ngậm ti bé hết khóc ngay nhưng khi sữa về nhiều lại nhả ra, rồi lại đòi tiếp, mẹ cho lại ngậm và sữa xuống lại nhả ra. 8. B ả n g th am k h ảo thò*i g ian th ứ c củ a trẻ th eo độ tu ổ i Bảng này áp dụng cho các bé ngủ đủ, tức là các bé không bị thiếu ngủ từ trước. Đối vói những bé bị thiếu ngủ từ trước thì sẽ cần ngủ bù vào nhiều ngày liên tiếp để đạt trạng thái ngủ đủ. Bé ngủ đủ thì dễ chấp nhận giấc ngủ, ít khóc và có khả năng chuyển giấc (cả ngày và đêm ) tốt hơn. H ầu hết các bé khỏe m ạnh đều có thể ngủ 12 tiếng không cần ăn từ 8 tháng tu ổi trở đi. Có bé sớm hơn rất nhiều. B ố m ẹ cần nhìn nhu cầu ăn, ngủ của con để điều chỉnh. Thông thường khi trẻ đủ 4 tháng thì đã cần ngủ đủ 1 1 - 12 tiến g/đ êm để đảm bảo sức khỏe và tinh thần tỉnh táo cho các hoạt động b an ngày. Điều n ày đúng v ó i k hoảng 75% trẻ. Khoảng 10 % trẻ cần ngủ nhiều hơn (12 - I3h ) và phần còn lại cần ít hơn (10 - n h ) , th ò i gian này KH Ô N G K Ế th ò i gian m ẹ cho bú đêm. Trên bảng, cột “ G iấc ngủ cuối nên kết thúc lú c” được dành cho các bé có n ợ ngủ (trước không ngủ đủ, giờ phải ngủ bù), m ẹ không để bé ngủ quá th ò i điểm này kẻo bé lại đi ngủ đêm m uộn. N gủ đêm m uộn làm lệch nhịp sinh học của bé v à làm bé khó ngủ hơn và dễ dậy đêm. M ột số trẻ 6 tháng trở ra cần dậy lúc 15 giờ 3 0 phút chiều để đảm bảo đi ngủ sớm ban đêm. Thờ i gian cắt giấc ngày: V* 3 đến 5 tháng: từ 4 giấc còn 3 giấc. n 5 đến 8 tháng: từ 3 giấc còn 2 giấc. V* 13 đến 18 tháng: từ 2 giấc còn 1 giấc. Thờ i gian chờ để phản ứng khi con dậy đêm hoàn toàn phụ thuộc vào việc con dậy đêm th ế nào. Thời gian chờ tối thiểu là 10 - 15 phút, đảm bảo con đủ thời gian để có th ể tự ngủ lại vào giấc sâu. Sau đó th ò i gian đó bé chưa ngủ lại thì m ẹ tù y theo tính tình của trẻ và hoàn cảnh gia đình để giúp bé đi vào giấc ngủ tiếp. BỐ m ẹ nên nhất quán trong cách cho con ngủ thì sẽ không m ất nhiều th ò i gian để bé có thể đi vào giấc sâu. Bởi vì, khi trẻ lớ n lên, nếu b ố m ẹ không nhất quán thì bé sẽ hiểu là nếu khóc m ãi thì b ố m ẹ sẽ phải thua. B Ả N G T H A M KHẢO TH Ờ I G IA N T H Ứ C CỦ A T R Ẻ TH EO ĐỘ TUỔ I Tổng Thò’i Tổng thời gian thời Thời gian chò* Tổng gian Giấc gian tối đa Giấc đợi thời ngủ ngủ tối cho ngủ toi CA' ỡ O Thời Tổng gian ban liên đa ngủ cuôi thiểu giac khi gian thời thức đêm tục cho ngày cùng Tháng ngủ X. bé thức gian tối (không dài môi (để của tuổi nan thức tối ngủ đa kể thời nhất giấc tránh ngày ngày đa (h) trong gian trong ngủ lẫn kết dậy ngày đêm (n) thúc vào thức ngày lộn Ch) để bú (h) Ch) ngày lúc ban m ẹ) đêm ) đêm (hi) (h)... (ph) 0 ,7 5 - 16 - v Song song v ó i việc cắt ti đêm thì mẹ nên giãn cữ ngày, luyện tự ngủ và cho bé có một nếp sinh hoạt ổn định thì bé sẽ nhanh đi vào nề nếp h o n.(4) K ỉn h n g h iệ m cai s ữ a của m ẹ Ong Thật ra không hề cố lý thuyết chuẩn về cách cai sữa. Các mẹ có thể lên mạng tìm, hỏi kinh nghiệm người thân và tìm ra cách phù họp vói hoàn cảnh của mình nhất. Kinh nghiệm cai sữa cho bạn Sâu: Khoảng 11 tháng tuổi, bạn Sâu 5 - 6 tiếng mói bú mẹ 1 lần, đêm thì đã cai từ hồi gần 8 tháng nên mẹ tận dụng luôn vụ này giảm cho bạn còn bú mẹ 3 cữ 1 ngày vào buổi sáng - chiều - tối. Đồng thòi sang 1 tuổi mẹ bắt đầu cho bạn tập uống sữa tưcrì, bạn được uống sữa tưoi trước rồi mối bú mẹ. uống được bao nhiều thì uống. Đến 16 tháng mẹ cắt cữ buổi chiều thay bằng ăn nhẹ + sữa tưoi. Lúc đầu bạn cũng hậm hực đòi tỉ mẹ, mẹ đánh lạc hư&ng bạn bằng cách sau khi ăn xong bữa chiều, mẹ cho bạn đi choi, đi tắm, choi đồ choi, thế là bạn quên vì chẳng mấy chốc đã đến bữa tối. Đến 19 tháng, sau khỉ bạn Sâu đi học được 1 tháng thì mẹ cắt cữ buổi sáng, cho đến trường ăn sảng. Mấy hôm đầu bạn Sấu dậy cái là khóc lóc đòi ti, mẹ giải quyết bằng cách cho bạn uống sữa tưoi thay thế rồi cho bạn đến trưừng thật nhanh (quần áo mặc từ hôm trư&c), đến trường vui là quên mẹ luôn. Đến 22 tháng tuổi, cắt nốt cữ cuối cùng - Cai sữa. Lần này mẹ tư&ng là gian nan lắm, ấy thếm à lại đem giản vô cùng. Mẹ cai sữa cho bạn xong trong vòng một hôm, sau một buổi nói chuyện. Thật ra, 22 tháng, bạn hiểu biết lắm rồi nên mẹ chỉ cần cho bạn xem ảnh các chị ở trường uống sữa tư oi ngoan như th ế nào, rồi bảo vói bạn là các chị l&n nên không bú tí mẹ nữa đâu, Sâu giờ củng l&n như các chị rồi nên củng không bú tí mẹ nữa nhỉ? Bạn Sâu gật gật rồi nằm m út m út tay, dù m ặt hoi buồn nhưng củng không khóc lóc đòi mẹ cho ti nữa. Mẹ ôm bạn một lúc rồi đ ể cho bạn tự ngủ, bạn ngủ một mạch đến sáng, sáng ra m ặt vẫn còn buồn. Mẹ lại khen bạn dũng cảm quá và thưởng quà cho bạn (Quà chả có gì đâu ạ, một viên socola ấy mà) vì thành tích đáng khen của bạn. Bạn vẫn còn buồn đến tận ngày thứ ba thì vui vẻ trở lại Chương 2 Tuần phát triển kĩ năng và tinh thần Tháng 4 năm 2 0 12 tròi trong gió mát, tâm hồn đáng lẽ phoi phới thì mẹ Ong lại vô cùng não nề, vì bạn Sâu hon 2,5 tháng tuổi cứ đang ngủ lại khóc thét và tỉnh giấc, ăn thì như mèo nên chắc đói chả ngủ đưực. Mẹ cho bạn bú nhưng bạn không ti và tiếp tục khóc. Giấc ngày và cả giấc đêm đều giống như thế (dù em đã tự ngủ từ hon 2 tháng tuổi). Ban ngày cứ 5 tiếng em m ói đòi bú và bú rất ít. Mẹ lo lắng quá nên lên mạng tìm hiểu. Theo đa số thông tin đọc đưực thì thôi xong, bạn Sâu bị thiếu canxi rồi. Mẹ vội vàng mua canxi về và bắt em uống. 5 ngày sau, 2 tháng 27 ngày, em lẫy ngon lành. Hai hôm sau con ăn và ngủ bình thường. 5 tuần sau, Sâu lại xuất hiện những biểu hiện trên và còn thêm những dấu hiệu “khó chịu” khác. Lần này mẹ có “kinh nghiệm” hon, không tự ý mua thuốc mà cho con đi thử máu. Kết quả bình thường. Mẹ Ong cầu cứu một ngưòi chị ở nước ngoài và được chị khai sáng về Những tuần phát triển kĩ năng và tinh thần của bé (The Wonder weeks). 1. T u ần p h át triể n k ĩ n ăn g v à tin h th ần (The w o n d e r w eek s) là gì? Cụm từ “The wonder weeks - WW” được vự chồng bác sĩ người Hà Lan Frans Plooj & Hetty van de Rijt sử dụng trong cuốn sách cùng tên của mình để miêu tả và giải thích về khoảng thòi gian xuất hiện những bước nhảy vọt về kĩ năng và trí não của bé trong khoảng 20 tháng đầu đời. Trong cuốn sách này, tôi chỉ tóm tắt những vấn đề cơ bản về giai đoạn phát triển này của các bé, để các mẹ khi thấy con có những biểu hiện “khó ở” cũng đừng hoang mang quá mà làm khổ mình và khổ các con. Chúng tôi sẽ sử dụng cụm từ viết tắt “WW” để miêu tả giai đoạn này thay cho cụm từ “Tuần phát triển kĩ năng và tinh thần”. The Wonder Weeks - ww là những giai đoạn phát triển mà bé sẽ trở nên khó tính hơn, hay quấy khóc và bám dính lấy người chăm sóc (đặc biệt là mẹ) của mình. Đó là khi mà nếp ăn ngủ đang tốt đẹp của bé bỗng trở nên loạn cào cào. Các chuyên gia tóm gọn lại thành 3C: CLINGY - ĐEO BAM, CRANKINESS - CÁU KỈNH, CRYING - KHÓC LÓC. Tuy nhiên, đã có khỏi đầu thì sẽ có kết thúc - Mặt tròi sẽ ló dạng khi bé thực hiện được kĩ năng m ói mà bé đã cố gắng luyện tập trong thòi kì bão tố. Ví dụ: Bé A 2,5 tháng tuổi, bé đang tập lẫy, cả tuần bé chẳng ăn chẳng ngủ, chỉ mải lẫy, tập chưa được thì khóc ré lên đòi mẹ, thỉnh thoảng bé lại cáu kỉnh. 10 ngày sau bé lẫy được thành thạo, bé lại vui vẻ, ăn ngủ như bình thường, Khoảng thòi gian từ 2,5 đến 3 tháng tuổi chính là tuần “bão tố”, còn thời gian 3 tháng tuổi được gọi là tuần “nắng đẹp”, hai thời gian này gộp lại thành “Tuần phát triển kĩ năng và tinh thần”. Như vậy có thể dự đoán rằng khi bé học lẫy, ngồi, bò, đứng, đi, nói thì bé sẽ rơi vào ww. Đê’ hiểu thêm về các tuần phát triển của bé, xin xem mục 3. “Bé Na nhà em cái ww vừa rồi khóc dữ lắm, ngủ không ngon, ngày thì cứ 15 phút là khóc, khóc dữ dội như bị ai cắn. Thậm chí đang ngủ trên tay bà củng khóc, em ý vẫn bú bình thường. Nhưng chỉ mất khoảng 3 ngày thôi. Mấy ngày sau thì tự dưng ngoan lên và choi vui vẻ. Bé đã biết dùng tay nắm chăn, gối để cho lên miệng.” (Mẹ Maỉka Hay Cưòi - Bé Na, 19 tuần) 2. V ì sa o đ ến thò*i k ì ww con tô i lạ i “ K h ó ỏ*” ? Giả sử nhé, bạn được tặng một chiếc máy may và bạn nóng lòng muốn may được một chiếc váy. Tuy nhiên, người ta quên hướng dẫn bạn sử dụng máy và bạn thì không biết gì về may vá. Bạn phải lên mạng mày mò tìm hướng dẫn từ cách đánh suốt đến cách xỏ chỉ, rồi mày mò thực hành. Bạn xem hướng dẫn rồi làm, lần 1, lần 2... lần 10 vẫn chưa may được. Bạn bực bội, khó chịu. Nhưng bạn vẫn kiên trì làm đi làm lại, cứ thế 1 giờ rồi 2 giờ rồi 5 giờ trôi qua, bạn vẫn miệt mài bên chiếc máy khâu, quên ăn, quên ngủ cho đến khi nào sử dụng thành thạo chiếc máy thì thôi. Con bạn cũng vậy! Khi con bước vào một thòi kì phát triển mói, sẽ có một loạt những kĩ năng xuất hiện. Do đó, cần thời gian để học, để kiểm soát và thành thạo những kĩ năng đó. Thòi gian chuyên tâm vào “học hành” ấy làm bé tạm quên đi mọi nhu cầu sinh hoạt hàng ngày là ăn và ngủ, những lúc “học hành” căng thẳng, tập mãi mà không được làm bé cáu bẳn và khó chịu nên hay khóc lóc, ăn vạ. Một thế giói mới của nhận thức và khám phá được mở ra trước mắt bé và bé quá bối rối không biết xoay xở thế nào vói những năng lực vừa xuất hiện đó, nên dĩ nhiên, bé cần sự an ủi, cần bám chặt lấy người mà bé cảm thấy an tâm nhất. Chính là mẹ. “Hỉc, lại ww, nẫu quá, lên bán than v&i các mẹ, con mình ngày ngủ 2 giấc tốt rồi, nhung đêm cứ bật dậy choi, ăn cực v& vẩn, huhu, chán quá thể, tưởng ww như đạt ww 1Ọđã mệt rồi, giờ ww26 vật vã gấp tỉ lần.” (Mẹ Thưong Trần) “Huhu, thằng nhà em nó đang ww 46 nữa hay sao ấy, đêm nó ngủ như giả v&, ngày ăn thì phập phồng hôm được hôm không, hỉc hic!” (Mẹ Đào Nguyệt Thanh) “Con em đang ở ww 12 đây. Đúng là điên quá. Bây giờ là i8h, thị đang hậm hực nhưng cho ăn thì kiểu gì củng 80 ml lửng dạ là nhè bình đẩy ra. (Mẹ Qaýỉerld Chau) 3. Con tô i sẽ “ K h ó ỏ*” v ào n h ữ n g g ia i đ oạn n ào ? Sau khi nghiên cứu các em bé trong nhiều năm, người ta đã tổng kết đưực rằng trong 20 tháng đầu đời, các bé sẽ trải qua 10 kỳ phát triển vào khoảng các tuần: 5 - 8 - 1 2 - 1 9 - 2 6 3 7 46 - 55 - 64 - 75. Lưu ý những tuần vừa kể trên là những tuần mà đa số các bé hoàn thành hoặc xuất hiện kĩ năng, nhận thức mói. Còn thòi kì “khủng hoảng” của các con đã có trước đó một vài tuần. Dưới đây là bảng “10 giai đoạn khó ở của bé” dựa trên khoảng thòi gian mà đa số các bé sẽ roi vào ww. 7 tuần 22 23 24 25 26 27 28 tuần 29 30 31 32 33 34 35 tuần 36 37 38 39 40 41 42 tuần 43 44 45 46 47 48 49 tuần 50 51 52 53 54 55 56 tuần 57 58 59 60 61 tuần Con bạn sẽ ngày càng khó ở Giai đoạn "bão tố" -(những tuần này là thòi gian con "hư nhất Thòi kì bình yên của bạn và con Giai đoạn nắng đẹp - vào khoảng tuần này con bạn sẽ tỏa sáng,vui vẻ,hoàn thành kĩ năng 11 * Hành vi lèo nhèo và cáu kỉnh ở tuần 29 - 30 không phải là một dấu hiệu của một nấc phát triển mói. Chỉ đon giản là con đã học được rằng mẹ có thể bỏ đi và để mình lại. Có thể h oi buôn cười nhưng đó là sự tiến bộ của bé. Đây là kĩ năng m ói, con đang học về khoảng cách. Cách tín h tháng tuổi & trong tú ầ n w w là d ự a theo n g à y d ự sin h của bé Quan trọng: Rất nhiều mẹ hỏi rằng: “Chị oi con em theo như trong bảng thì chưa đến ww mà sao em thấy con đã có những biểu hiện ww rồi?” - Trả lòi: “Bảng chỉ là con số thống kê thòi gian mà nhiều bé roi vào ww nhất thôi, chứ không có nghĩa là bé nào cũng chuẩn theo bảng”. Vì sao? Vì mỗi đứa trẻ có một mốc phát triển kĩ năng và trí não khác nhau. Nếu con bạn tập đi sóm thì ww sẽ đến sớm hon các bé khác, nếu con bạn tập đi muộn thì ww sẽ muộn hon so vói bảng. Nếu để chắc chắn con bạn có đang roi vào ww không, hãy kiểm tra các biểu hiện “khó ở” của con và những kĩ năng con đang luyện tập (Mẹ thử xem trong mấy tuần vừa rồi con có gì khác không, có đang muốn thử điều gì m ói không, nhận thức có khác gì so vói lúc trước không), nếu bạn nhận thấy câu trả lòi là “Có” ở cả hai phía biểu hiện và kĩ năng thì bạn chuẩn bị tinh thần để đau đầu đi nhé. HỎI: Tính ww thếnào vậy ạ, em tra bảng thì thấy con m ình nó nằm v Cho bé ngồi thẳng lưng, mặt đối diện vói bàn, ngồi trong lòng bạn hoặc trên ghế ăn riêng của bé. Hãy đảm bảo rằng bé ngồi vững, cánh tay và bàn tay ở tư thế thoải mái. Nếu bé còn chưa ngồi vững hẳn và cần một chút sự hỗ trợ, bạn có thể kê thêm khăn hoặc gối nhỏ bên dưới và xung quanh để hỗ trợ bé. Nếu bé hoàn toàn chưa thể tự ngồi và giữ thẳng đầu hãy chờ thêm một thòi gian nữa. n Đặt thức ăn trên khay ăn trước mặt bé, hoặc để cho bé bốc thức ăn từ tay của bạn, đừng đút đồ ăn vào miệng bé. Ban đầu, tay bé có thể còn lóng ngóng làm roi vãi đồ ăn hoặc không bốc được thức ăn, bạn có thể trợ giúp hướng dẫn bé đôi chút, nhưng hãy để bé là người đưa thức ăn vào miệng mình. V* Bắt đầu vó i những thức ăn dễ cầm lên và an toàn: Các loại rau củ quả cắt thanh dài cỡ hai ngón tay hoặc nhỏ hon. Bạn có thể sử dụng dao lưựn sóng khi cắt đồ ăn cho bé để làm giảm độ tron của thực phẩm. Ban đầu, các món ăn chủ yếu được hấp, luộc. Thức ăn không nên nấu quá nhừ sẽ khiến bé bóp nát trong tay trước khi đưa được vào miệng (nên nhớ tay của bé lúc này còn rất lóng ngóng). Vì mỗi bé mỗi khác nên bạn cần theo dõi thái độ và kĩ năng của bé để thay đổi cách cắt và độ chín của thức ăn cho phù họp vó i bé. >v Cho bé ăn đa dạng thức ăn và tránh những loại thức ăn không tốt cho sức khỏe. Bạn không nên hạn chế các món ăn của bé trừ khi gia đình bạn có tiền sử dị ứng vói một số loại thực phẩm nào đó (hải sản, trứng, nấm...). Hãy giói thiệu cho bé nhiều loại hưong vị và độ thô mịn khác nhau - một chút hạt tiêu cay hay một vài miếng khổ qua đắng cũng là một trải nghiệm thú vị - bạn sẽ ngạc nhiên về khả năng ăn uống của bé. >v Cho bé ăn cùng lúc vói bữa ăn của gia đình bất cứ khi nào có thể. Bé chịu ngồi đưực bao lâu thì cho bé ngồi bấy nhiêu, bất cứ khi nào bé khóc đòi ra hãy ngừng ngay bữa ăn lúc đó và cho bé ra khỏi ghế. >v Chọn thòi điểm mà bé không bị mệt hay đói, vì khi đó bé sẽ tập trung. Thời điểm đưực đề nghị là sau khi bú sữa và trước khi đi ngủ ít nhất 1 giờ. n Duy trì cho bé bú đủ nhu cầu vì sữa vẫn là nguồn dinh dưỡng chính cho tói khi bé 1 tuổi. n Đặt nước trên bàn trong bữa ăn để bé có thể uống khi cần. Nên tập cho bé sử dụng Ống hút hoặc uống bằng cốc từ sớm. V* Không nên hối, thúc giục bé hoặc làm bé mất tập trung khi bé đang ăn. Cha mẹ nên theo dõi bé khi ăn nhưng là theo dõi trong yên lặng, hãy để cho bé tập trung vào việc ăn uống và ngồi bao lâu tùy thích. Vv Đừng đút thức ăn vào miệng giùm bé hoặc cố thuyết phục bé ăn thêm khi bé đã tỏ ra chán. V* Không để bé ngồi một mình vói thức ăn. 6. D ư ớ i 1 tu ổ i, s ữ a là d in h dirõ*ng ch ín h Rất nhiều bà mẹ nghĩ rằng việc cho bé ăn dặm đồng nghĩa vói việc từ thòi khắc này bé sẽ nhận dinh dưỡng chính từ thức ăn. Trên thực tế, dưới 1 tuổi sữa vẫn là nguồn dinh dưỡng quan trọng nhất, ăn dặm chỉ là tập cho bé quen với các loại thức ăn, là tập các kĩ năng như cầm nắm, xử lý thức ăn v.v... Dưới 1 tuổi các bé chưa cần nhiều năng lượng cho các hoạt động hàng ngày, do đó sữa vẫn là nguồn cung cấp đủ năng lượng và dễ tiêu hóa nhất cho bé. Lúc này, ăn dặm là thòi gian để dạ dày cũng như hệ tiêu hóa của bé tập tiêu hóa thức ăn. Dạ dày làm quen vói việc nhào trộn thức ăn, các tuyến gan, mật, tụy học cách tiết ra các dịch tiêu hóa phù họp để tiêu hóa thức ăn. Việc ăn dặm giai đoạn dưới 1 tuổi không nên trở thành gánh nặng cả về lưựng và chất bởi nó có thể gây quá tải cho hệ tiêu hóa vừa m ói hoàn thiện của bé, và hon hết điều này tạo ra áp lực cho cả gia đình và bé. Mỗi bữa ăn nên là một sự trải nghiệm đầy thú vị chứ không nên là một cuộc chiến vó i nước mắt và những lo âu, giận dữ! Sau 1 tuổi bé sẽ bắt đầu tự điều chỉnh để ăn nhiều hon, đa dạng thực phẩm hon và giảm lượng sữa đi. Lúc này, hệ tiêu hóa của bé đã trải qua quá trình rèn luyện và sẵn sàng cho việc xử lý lượng thức ăn lớn để cung cấp đầy đủ các dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển vượt trội trong thòi kỳ tiếp theo của bé. 7. Các v ấn đ'ê v ề tiêu h óa Bệnh đau dạ dày Khi nghe nói về phưong pháp ăn dặm bé chỉ huy, gần như ngay lập tức mọi người sẽ hỏi tôi rằng: “Ăn như th ếbé đau dạ dày thì sao?” Thực tế, ăn thô không hại cho dạ dày mà lại giúp cho dạ dày và ruột của bé. Thứ nhất, bệnh đau dạ dày là do vi khuẩn gây ra. Ngoài ra một chế độ ăn uống không điều độ (ăn quá nhanh, ăn vặt, ăn không đúng bữa, ăn trước khi đi ngủ), hút thuốc lá và uống nhiều bia rượu cũng như tình trạng stress kéo dài cũng là các nguyên nhân gây ra bệnh đau dạ dày. Như vậy, không hề có lý thuyết nào nói rằng ăn thức ăn không nghiền nhuyễn là nguyên nhân gây ra bệnh đau dạ dày. Thứ hai, việc làm nhỏ thức ăn là ở miệng chứ không phải ở dạ dày. Dạ dày chủ yếu là co bóp nhào trộn thức ăn vói dịch tiêu hóa do gan, mật và tụy tiết ra.Việc bé nhai sẽ làm tuyến nước bọt tiết ra dịch vị, cũng là một loại men tham gia vào quá trình tiêu hóa. Khi ăn thô bé sẽ phải nhai để vừa làm nhỏ thức ăn vừa trộn dịch vị vào thức ăn. Khi thức ăn vào đến dạ dày thì sẽ được trộn thêm dịch tiêu hóa khác từ gan, mật, tụy. Cuối cùng, thức ăn đưực lên men và phân hủy thành dạng lỏng để thẩm thấu qua thành ruột. Bạn nghĩ rằng cho con ăn lỏng, nhuyễn là giúp tiêu hóa dễ dàng hem nhưng thực tế lại làm cho ruột quá tải khi thức ăn không được trộn men tiêu hóa một cách tự nhiên. Đối vói thức ăn nhuyễn, bé chỉ cần nuốt nên đã bị thiếu đi dịch vị. Khi vào đến dạ dày, do không cần co bóp nhiều nữa nên cũng làm giảm lượng dịch tiêu hóa đưực trộn vào thức ăn. Việc ăn thức ăn nghiền nhuyễn kéo dài sẽ dẫn tói các tuyến tiết dịch trong cơ thể giảm tiết dịch và dẫn đến hiện tượng chán ăn. Bé chán ăn mẹ lại cho uống men tiêu hóa và nếu dừng uống bé lại chán ăn bởi cơ thể bé không tự tiết ra các men tiêu hóa tự nhiên mà bị phụ thuộc vào men được bổ sung bên ngoài. Như cái vòng luẩn quẩn, các mẹ không tìm ra lòi giải trong khi chính phương pháp cho ăn thiếu khoa học lại chính là câu trả lời. Ăn gì ra nấy Một tình huống khác về vấn đề tiêu hóa rất phổ biến khiến các mẹ vô cùng lo lắng là việc bé ăn và cho ra chất thải lổn nhổn đầy những mẩu thức ăn còn gần như nguyên hình dạng. Có vẻ như bé không tiêu hóa đưực những thức ăn này và một số mẹ còn lo lắng rằng những miếng rau củ hấp có thể sẽ làm trày xước hoặc thậm chí thủng dạ dày non nót của bé. Việc bé đi phân lổn nhổn những mẩu thức ăn khi m ói tập ăn hoàn toàn không phải là một tín hiệu đáng lo ngại. Thậm chí, bạn nên vui vì bé đã học đưực cách cho thức ăn vào mồm và nuốt chúng. Còn vì sao con bạn lại thải ra (gần như) hoàn toàn những gì bé đã ăn vào ư? Hãy quay trở lại vấn đề về sữa: Trước 6 tháng tuổi (hoặc trước khi bé bắt đầu ăn dặm) dinh dưỡng duy nhất bé nạp vào là sữa. Sữa có thể tiêu hóa trực tiếp tại ruột mà không cần thêm các loại men hay dịch tiêu hóa nào. Sữa tất nhiên cũng không cần phải nhào trộn hay nghiền nát! Vì vậy cơ thể bé chưa hề có phản xạ tiêu hóa thức ăn, mà cụ thể là co bóp nghiền nát thức ăn và tiết ra các loại dịch tiêu hóa phù họp, nên khi thức ăn lần đầu được đưa vào cơ thể thì hệ tiêu hóa chưa thể ngay lập tức phối họp nhịp nhàng để tiêu hóa những thức ăn này. Tình trạng này thường kéo dài trong khoảng 1 tháng và có thể sẽ lâu hoặc nhanh hơn tùy vào loại thực phẩm bé ăn và cơ địa từng bé. Nếu bạn nghĩ rằng cho con ăn đồ ăn xay nhuyễn, nghiền nát thì sẽ không gặp tình trạng này thì bạn đã lầm. Đơn giản là do đồ ăn nhuyễn khi thải ra sẽ trộn lẫn trong chất thải nên bạn không thể nhìn thấy mà thôi. Một thử nghiệm đơn giản là bạn cho bé ăn riêng biệt một loại thức ăn có màu đậm như cà rốt luộc nghiền nát, hay rau xanh xay nhỏ, bạn sẽ thấy bé đi ra có những lợn cợn màu cam, màu xanh lẫn trong chất thải, tức là dù có xay nhỏ hay để nguyên miếng thì lúc đầu bé cũng không thể tiêu hóa hoàn toàn được thực phẩm như nhau vì hệ tiêu hóa chưa tiết ra đủ dịch tiêu hóa cần thiết. Một ý kiến khác cho rằng, như vậy lúc đầu tôi cho con ăn đồ xay nhuyễn sẽ làm giảm áp lực cho hệ tiêu hóa hơn là việc bắt đầu ngay bằng thức ăn nguyên miếng, v ề mặt logic điều này nghe có vẻ họp lý, nhưng cơ chế hoạt động của các cơ quan trong cơ thể lại cho thấy rằng việc được tập luyện với thức ăn nguyên miếng ngay từ đầu sẽ làm hệ tiêu hóa nhanh chóng quen được với việc tiêu hóa thức ăn một cách có hiệu quả hơn. Đặc biệt hơn nữa, khi bạn cho bé quyền được tự quyết định sẽ ăn như thế nào và bao nhiêu, khi ấy não bộ sẽ tiếp nhận được tín hiệu, chỉ đạo cho dạ dày nắm được lượng thức ăn cần phải co bóp nhào trộn, các tuyến tiết dịch biết được phải tiết ra lượng dịch bao nhiêu để tiêu hóa hết, cơ thể bé cũng biết lượng ăn bao nhiêu là đủ cho nhu cầu hoạt động và phát triển.... Hãy nhớ lại ở phần trước tôi đã nói rằng: sau 6 tháng, hệ tiêu hóa của bé đã hoàn thiện - có nghĩa là hệ tiêu hóa của bé đã sẵn sàng đảm nhận nhiệm vụ tiêu hóa thức ăn theo đúng cách mà người lớn thực hiện. Giống như bò, đi, nói, khi cơ thể sẵn sàng thì bé sẽ làm được, bất chấp suy nghĩ của người lớn rằng điều đó dường như quá khó đối với bé! Một cơ thể được tập luyện từ sớm sẽ là một cơ thể khỏe mạnh. Một hệ tiêu hóa được tập luyện từ sớm sẽ là một hệ tiêu hóa khỏe mạnh! Ọe và hóc Một câu hỏi khác tôi cũng thường xuyên được nghe là: “Ăn thô như thế bé có bị hóc không?”. Bản thân tôi khi m ói bắt đầu cho Nhím ăn những thanh cà rốt hấp đầu tiên trong lòng cũng cảm thấy đầy lo lắng và luôn ở trong tình trạng sẵn sàng ứng phó nếu con bị “hóc”. Nhưng thật kỳ diệu, ngoài một vài lần hoi đỏ mặt ọe ra thức ăn do lỡ nuốt miếng quá to, còn thì chưa bao giờ Nhím lâm vào tình trạng dị vật vướng vào đường thở nghiêm trọng - hay gọi ngắn gọn là HÓC. Sau này, cũng như tất cả những điều “lạ lùng” khác mà tôi nghiệm ra khi tư vấn cho các mẹ, tôi tự tin chắc chắn rằng một khi các bé đưực chủ động kiểm soát việc thức ăn đưa vào miệng mình, được ăn các loại đồ ăn phù họp vó i từng giai đoạn tập ăn và đưực ngồi thẳng lưng thì bé sẽ KHÔNG BAO GIỜ bị hóc. Thông thường trong một vài tuần đầu khi m ói làm quen vó i thức ăn theo BLW, có thể bé sẽ ọe ra đồ ăn. Hiện tượng này xảy ra một phần do bé chưa quen xử lý các thức ăn thô - lưỡi bé chưa đảo trộn thức ăn đưực nhuần nhuyễn, bé lại hay hấp tấp nuốt vội miếng thức ăn chưa đưực nghiền đủ nhỏ. Dần dần hiện tượng này sẽ không còn xảy ra nữa. Hiện tượng bị nghẹn và ọe ở trẻ dưới 1 tuổi thực chất không nguy hiểm như ở người lớn. Ở người lớn, phản xạ ọe được khỏi động ở phần cuống lưỡi, do đó khi dị vật vào tận bên trong m ói xảy ra phản xạ ọe để đẩy dị vật ra ngoài. Còn vó i các bé 6 tháng tuổi thì phản xạ ọe đưực kích hoạt ngay ở đầu lưỡi nến bé dễ ọe ra hon so vó i người lớn và bé ọe ngay khi miếng thức ăn còn ở xa đường hô hấp. Phản xạ ọe thực tế còn tốt trong việc bé tự học cách xử lý thức ăn an toàn vì sau một vài lần ọe do nuốt miếng quá to hay cho quá nhiều thức ăn vào mồm thì bé sẽ học đưực là không nên làm như thế nữa. Có rất nhiều mẹ đánh đồng phản xạ ọe khi bị nghẹn vói việc bị hóc và cảm thấy lo sự khi bé ho, sặc và nôn trớ ra thức ăn. Tuy nhiên, dấu hiệu ho và ọe ra thức ăn thực chất lại là dấu hiệu cho thấy bé đang tự giải quyết đưực vấn đề. Ngược lại, khi một em bé bị hóc thực sự thường sẽ im lặng, mặt tím ngắt, không thể ho, khóc hay nói gì vì lúc này đường thở đã bị dị vật bít hoàn toàn. Đây là dấu hiệu rất nguy cấp và lúc này bé cần đưực trự giúp để đẩy dị vật ra bằng các phưong pháp sơ cứu khẩn cấp. Vì vậy, hãy luôn cho bé ngồi thẳng lưng khi ăn và để bé được chủ động điều tiết việc ăn uống của bản thân để tránh những nguy hiểm có thể xảy ra. Một lưu ý vô cùng quan trọng khác liên quan đến vấn đề này đó là: Trong trường họp bé có dấu hiệu bị nghẹn, ho và đang cố gắng ọe để đẩy thức ăn ra ngoài, cha mẹ nên bình tĩnh quan sát và để bé tự giải quyết. TUYỆT Đ ố i KHONG CAN TH IỆP BẰNG CÁCH CHO TAY VÀO MÓC HỌNG CON HAY CHO CON U ốN G NƯỚC, những hành động này không giúp bé khỏi nghẹn nhanh mà thậm chí còn đẩy các dị vật đi sâu hơn vào đường thở, dẫn đến nguy cơ bị HÓC tăng cao. Hãy nhớ, một khi bé vẫn có thể ho, ọe, khóc thì bé vẫn có khả năng tự xử lý vấn đề - dấu hiệu nghiêm trọng và đáng lo lắng lại là khi bé trở nên im lặng, không thể ho, khóc và ọe. Đê’ đảm bảo an toàn, tốt hơn hết bạn nên tham gia một khóa học về sơ cấp cứu để kịp thòi xử lý các tình huống khẩn cấp ở trẻ. Dưới đây là hình ảnh minh họa cho tình huống trẻ bị hóc và cách cấp cứu. Kĩ năng nhai M ột quan niệm rất sai ĩầm đang phổ biến hiện nay là việc cho rằng các em bé phải m ọc đủ răng hàm m ói có thể nhai và ăn được các đồ ăn thô. Điều này cũng tư ong đư ong v ó i việc sau 2 tuổi (là thời gian các bé m ọc đủ răng sữa) thì con m ói được cho làm quen v ó i các loại đồ ăn nguyên m iếng. Tuy nhiên, có m ột điều rất nhiều người lớn không hề biết tói, đó là phản xạ nhai của con người bắt đầu có vào khoảng 7 tháng tuổi và cũng giống như bất kỳ kĩ năng nào khác, nếu không được tạo điều kiện để thực tập đúng th ò i điểm thì phản xạ này sẽ m ất đi. Rất nhiều b à mẹ đã gặp vấn đề v ó i việc ăn thô của con khi bé được 2 hoặc 3 tuổi, thậm chí lớn h on. Các em bé này hầu hết đều đưực ăn cháo, cơm hoặc đồ ăn xay nhuyễn cho tó i ít nhất 2 tuổi. Bỏ qua việc nó gây quá tải tó i hệ tiêu hóa như th ế nào thì việc ăn đồ ăn xay nhuyễn quá lâu cũng chính là nguyên nhân làm m ất đi phản xạ nhai của trẻ. Đứa trẻ - sau m ột th ò i gian dài ăn đồ ăn xay nhuyễn chỉ quen nuốt, giờ đây không biết cách điều khiển lưỡi, các cơ trong khoang m iệng để nhai và nghiền nát thức ăn. Thức ăn dù nhuyễn hay nguyên m iếng lớn khi được đưa vào m iệng, các bé cũng chỉ biết nuốt. Và m ột sự thật hiển nhiên cho thấy, lúc này - vói hàm răng đã mọc đầy đủ và thẳng hàng đẹp lối - các em bé vẫn hoàn toàn không biết nhai. Có một thực tế mà rất nhiều người đang nhầm lẫn, đó là NHAI thực ra không phải là nhiệm vụ của răng. Răng chỉ là công cụ để nhai mà thôi. Nhai là sự kết hựp giữa lưỡi và các cơ trong khoang miệng, lưỡi đảo để nhào trộn thức ăn vói nước bọt, các cơ được não điều khiển để di chuyển 2 hàm và nghiền nát thức ăn. Phản xạ nhai thường có lúc bé được khoảng 7 tháng và tất nhiên nếu lúc đó bé không được tạo cơ hội nhai, bé vẫn được đút những loại đồ ăn nghiền nát, xay nhuyễn thì phản xạ này sẽ mất đi, tới lúc đó việc bé có nhiều hay ít răng không còn quan trọng nữa, vì răng nếu không có sự điều khiển của não và các cơ thì cũng chỉ giống như “sản phẩm trưng bày” mà thôi. Một vấn đề khác được đặt ra, vào giai đoạn 6 - 7 tháng tuổi, phần lớn các bé chỉ mới có vài cái răng cửa hoặc là chẳng có cái răng nào. Nếu nói răng là công cụ để nhai, thì thòi điểm này bé sử dụng công cụ gì để nhai khi chưa có răng? Để trả lòi câu hỏi này, ta phải quay lại một chút về kiến thức thai giáo. Sự hình thành cấu trúc của hàm và răng bắt đầu diễn ra rất sớm vào khoảng tuần thứ 6 của thai kỳ, bởi sự tăng nhanh của các tếbào biểu mô ở miệng tạo nên hình dáng hàm răng. Trải qua nhiều quá trình phát triển trong thời kỳ mang thai, khi sinh ra em bé có một lóp “đệm nướu” mà ta thường hay gọi là “lợi”. Nhiều người thường nghĩ rằng “lợi” của em bé mềm và yếu, tuy nhiên nếu bạn hỏi những bà mẹ đang cho con bú về cảm giác mỗi khi bị bé “cắn” bằng lợi thì bạn sẽ biết sự lợi hại thực sự của “bộ nhá” thòi kỳ khai sơ này. Nếu vẫn chưa tin, bạn có thể thử bằng cách dùng ngón tay đưa vào miệng cho các em bé cắn... và đừng trách tôi vì đã xui dại bạn nhé! Đừng hình dung “lợi” của em bé mềm xèo và héo hon giống như lọi của các ông bà cụ răng đã rụng lả tả, móm mém. V ói “bộ nhá” nhìn có vẻ mong manh của mình, các bé hoàn toàn có thể xử lý rất nhiều loại đồ ăn thô không thua kém gì bất cứ một người lớn đầy đủ răng nào. II. CÁC GIAI Đ O ẠN ĂN D ẶM BÉ CHỈ HUY (BLW) Tôi thường hay đưực các mẹ hỏi: “Chị oi, mấy tháng thì con ăn đưực món này?”, “Chị oi, con em 12 tháng rồi mà không chịu xúc thìa, mấy tháng thì bé phải ăn bằng thìa?” và vô vàn những câu hỏi liên quan tói việc “mấy tháng con em biết làm gì, ăn gì?” Không giống như các phưong pháp ăn dặm khác, ăn dặm bé chỉ huy không chia các giai đoạn theo tháng tuổi cụ thể của bé. Bé BLW sẽ có toàn quyền quyết định mình thích ăn món gì, ăn bao nhiêu và ăn như thế nào phù họp vói nhu cầu và sự phát triển của bé. Bởi vậy, việc chia giai đoạn ăn dặm của bé theo tháng tuổi thường là không khả thi bởi mỗi bé sẽ có sự phát triển về tư duy, kĩ năng cũng như sở thích khác nhau. Một em bé bắt đầu ăn dặm tự chỉ huy hoàn toàn từ 6 tháng tuổi có thể sẽ biết dùng thìa để tự xúc thức ăn vào 13 tháng, hoặc 16 tháng hoặc cũng có thể là 20 tháng. Một vài bé khác, bắt đầu vói BLW muộn hon, ví dụ từ 2 tuổi, có thể phải đến 30 tháng m ói sử dụng thìa thành thạo. Một số trường họp em bé sinh thiếu tháng cũng có nhiều khả năng phát triển các kĩ năng chậm hon so vó i các bé sinh đủ tháng. Giói tính của bé - một phần nào đó - cũng là nhân tố ảnh hưởng tói sự phát triển kĩ năng của các bé. Các món ăn dành cho bé do đó cũng thay đổi phù họp vói kĩ năng mà bé đã đạt đưực. Như vậy, bạn không thể cứ áp một khuôn theo tháng tuổi để buộc con mình phải đạt đưực một mục tiêu nào đó trong ăn uống, nhất là vó i các bé BLW. Ăn dặm bé chỉ huy chia các giai đoạn ăn của bé dựa vào kĩ năng ăn uống mà bé đạt được. Nhìn chung, một em bé bắt đầu ăn dặm bé chỉ huy từ 6 tháng tuổi sẽ trải qua 4 giai đoạn chính: Giai đoạn tập bốc Giai đoạn bốc nhón (bằng 2 ngón tay) Giai đoạn tập dùng thìa (nĩa, dao... hoặc các dụng cụ hỗ trự ăn uống khác) Giai đoạn hoàn thiện Nói như vậy không có nghĩa là không có một mốc thòi gian cụ thể nào cho việc phát triển các kĩ năng này của các bé. Ở phần tiếp theo đây tôi sẽ đưa ra các khoảng thòi gian ước lượng cho mỗi giai đoạn ăn dặm BLW dựa trên tổng họp thực tế của các bé đã áp dụng ăn dặm BLW tại Việt Nam. Tất nhiên, các mốc này chỉ mang tính tưong đối để bạn tham khảo, con bạn có thể phát triển sớm hon hoặc muộn hon một vài tháng - không sao cả - một khi bé vẫn yêu thích và dam mê vói việc ăn uống thì bạn hãy cứ quên các mốc thòi gian đi và tận hưởng cùng con! 1. G iai đ o ạn t ậ p b ố c M ột số người gọi BLW là ăn bốc - tôi thực sự không thích tên gọi này. BLW bắt đầu bằng việc cho bé ngồi trên ghế, v ó i tay bốc lấy đồ ăn để đưa vào m iệng, nhưng đó không phải là tất cả những gì BLW hướng tói. Bốc - thực chất chỉ là giai đoạn bắt đầu của cả quá trình ăn dặm tự chủ của bé. V ó i m ột em bé bắt đầu ăn dặm tự chỉ huy từ 6 tháng tuổi, cách để bé đưa được thức ăn vào m iệng từ trên khay ăn là dùng cả lòng bàn tay để vó i, bốc, nắm chặt lấy đồ ăn rồi từ từ đưa vào miệng. K ĩ năng của bé Em bé của bạn khi m ói bắt đầu thường rất lóng ngóng. Đồ ăn thì có vẻ quá tro n hoặc quá mềm, tay bé thì còn quá vụng về. Bạn sẽ thấy bé đưa tay ra cố v ó i lấy m iếng thức ăn nhưng lại làm đẩy m iếng thức ăn ra x a h on. Hoặc bé dùng tay bốc rồi nắm thật chặt và vô tình bóp nát đồ ăn trước khi đưa đưực bất cứ thứ gì vào miệng. Cảnh tưựng khác, bé nắm đưực đồ ăn trong tay nhung m iếng đồ ăn thụt xuống bên dưới, bé cố gắng gặm nhung chỉ gặm đưực vào tay. Bé có thể sẽ cảm thấy h o i bực bội và m uốn bỏ cuộc. N goài việc tay xử lý đồ ăn còn chưa khéo thì m iệng bé cũng sẽ gặp 1 chút khó khăn. Bé thường sẽ đút vào m iệng m ình quá nhiều đồ ăn hoặc cắn m ột m iếng quá lớn. M ột số bé có thể bị ọe rất nhiều lần, ọe ra m iếng thức ăn vừ a nuốt hay thậm chí cả những thứ đã ăn cách đó hàng giờ. Song song v ó i việc bóp nát đồ ăn và ọe, ở giai đoạn này hệ tiêu hóa của bé cũng chưa thực sự đi vào nề nếp, chỉ m ói bắt đầu làm quen v ó i việc ăn thức ăn ngoài sữa nên mẹ có thể thấy bé cho ra sản phẩm giống như những gì bé đã ăn vào. Điều này thực sự không đáng lo ngại. T h ò i gian lóng ngóng và vụng về của bé thường kéo dài khoảng 1 tháng (có thể ngắn hay dài hon). Sau th òi gian này, bé sẽ thực sự cảm thấy thích thú v ó i việc ăn uống và ăn đưực nhiều thứ h on. Tay của bé sẽ dần dần trở nến linh hoạt và khéo léo hon. Bé sẽ vẫn cầm thức ăn bằng cả bàn tay nhung sẽ không nắm quá chặt làm bóp nát thức ăn nữa. Bé cũng bắt đầu biết điều khiển các cơ hàm để cắn và nhai nhỏ thức ăn trước khi nuốt, do đó tình trạng nghẹn và ọe sẽ ít hon. Hệ tiếu hóa của bé cũng dần quen v ó i việc x ử lý các thức ăn thô và bé sẽ bắt đầu cho ra “sản phẩm ” mịn h on trước. Mẹ nên làm gì? Bạn có thể sẽ cảm thấy h o i lo lắng rằng con m ình vụng về quá và sốt sắng giúp bé đưa m iếng đồ ăn vào m iệng - ồ không - đùng làm th ế vì chính bạn đang cản trở việc bé học hỏi và phát triển kĩ năng đấy. Công việc của bạn khi bé ăn BLW chỉ là chuẩn bị m ột ít đồ và bày lên khay cho bé, tất cả những việc còn lại là của bé. B ạn có thể giúp, nhung chỉ m ột chút thôi - đẩy m iếng thức ăn lại gần tầm tay vó i của bé hoặc đẩy tay bé để bé đưa đồ vào m iệng chính xác - nhung nhớ là chỉ m ột chút thôi nhé. Khi bé bị nghẹn và ọe, nếu bé vẫn vui vẻ ăn tiếp - hãy lau dọn sơ cho bé rồi để bé tiếp tục, nếu bé ọe và khóc lóc - hãy cho bé ra khỏi ghế, dỗ dành bé và dừng bữa ăn tại đó. Hãy cho bé bú sữa trước bữa ăn ít nhất 1 tiếng, để cho dù bé có ọe hết ra thì sữa cũng đã kịp tiêu hóa hết. Hãy nhớ rằng nếu bé ọe ra sữa lựn cựn màu đục có nghĩa là sữa đã tiêu hóa hết, chỉ khi nào bé ọe ra sữa màu trong thì bạn mói lo sự rằng bé đã ọe ra sữa chưa được tiêu hóa và có thể bị đói. Luôn nhớ cho bé ngồi thẳng lưng và không đưa thức ăn vào miệng hộ bé để tránh những nguy hiểm có thể xảy ra. Bạn cũng nhớ tắt hết tivi, dọn dẹp hết đồ choi hay những thứ dễ làm bé xao lãng, vị trí ngồi ăn của bé cũng Giai đ o ạn tập bốc: nên được cố định một noi. Nên tập cho bé một thói quen ăn uống lành mạnh từ đầu - khi ăn phải ngồi vào ghế, tập Tay lóng ngóng, thường nắm trung vào ăn uống. Nên cho bé ăn cùng bữa vói gia đình chặt và bóp nát đồ ăn. bất cứ khi nào bạn có thể, còn nếu không được thì khi bé Dễ bị nghẹn và ọe ra thức ăn ăn, người lớn nên hạn chế đi lại, nói chuyện xung quanh do nuốt miếng quá to. Con sẽ học làm bé mất tập trung. Các em bé 6 tháng tuổi là những cách tự điều chỉnh và biết cách nhai đứa trẻ vô cùng hiếu kỳ. nhỏ thức ăn trước khi nuốt sau 1 thòi gian luyện tập. Hãy để cho bé đưực hoàn toàn chủ động khi ăn, tránh can thiệp quá nhiều vào việc ăn của bé. Có thể bé vụng về, Bé đi ngoài ra thức ăn lổn có thể bé sẽ trét đồ ăn khắp người, nhưng bạn không nên nhổn do hệ tiêu hóa đang tập làm liên tục lau người cho bé hay cố gắng cầm tay bé để chỉ bé quen dần vói việc tiêu hóa thức ăn cách ăn. Nếu bạn ngồi ăn mà có người cứ cầm khăn lau ngoài sữa. mặt bạn mỗi 5 phút và kéo tay bạn để tống thức ăn vào miệng thì bạn có thấy bực bội không? Nên cho bé ăn cách cữ bú ít nhất 1 tiếng để bé tiêu hóa hết sữa. Chuẩn bị đô ăn cho bé Không cho ăn khi bé quá đói hoặc mệt mỏi, buồn ngủ. Khi mói bắt đầu đồ ăn cho bé nên là các loại củ quả hấp chín vừa phải, không quá cứng nhưng cũng không nên Luôn cho bé ngồi thẳng lưng. chín mềm. Người lớn không đút thức ăn Cách đon giản nhất: Hấp đồ ăn trong nồi com điện vào miệng cho bé. khi bạn nấu com, đồ ăn vừa giữ được giá trị dinh dưỡng và bạn cũng không mất quá nhiều thời gian trong việc Giờ ăn không xem TV, không chuẩn bị đồ ăn cho bé. đùa giỡn, pha trò, đi ra đường... Hãy tập cho bé thói quen ăn uống lành Các loại củ quả được gựi ý để bắt đầu: Cà rốt, su su, mạnh. su hào, bí đao, bí ngồi, táo, lê, súp lơxanh/trắng... Nên cắt theo dạng hình que cỡ 2 ngón tay và sử dụng dao lượn sóng để tạo độ bám cho thức ăn, giúp bé dễ cầm nắm. Vì khẩu vị cũng như lượng ăn của mỗi bé là khác nhau nên mẹ cần chú ý theo dõi hàng ngày để điều chỉnh thức ăn cho phù họp. ĐỒ ăn nên để trực tiếp lên khay của ghế ăn, bạn không cần phải chuẩn bị bát đĩa cầu kỳ dễ làm bé xao lãng. Ban đầu, hãy bày tất cả các món lên bàn, mỗi món một miếng để bé lựa chọn, sau này bạn có thể đưa cho bé từng món một. Khi bé đã bắt đầu sử dụng tay nhuần nhuyễn, mẹ có thể cung cấp cho bé nhiều loại đồ ăn đa dạng hon để “thử thách” con. Các món xào có dính dầu hoi tron, như thịt băm viên chiên hay đậu hũ chiên giòn cũng là một trải nghiệm m ói lạ cho bé. HỎI: Con em 6 tháng 10 ngày, tập ăn dặm BLW được nửa tháng rồi. Hôm vừa rồi em có cho con ăn thử cưm nắm m à có lẽ em nắm cưm chặt quá nên con ăn cứ bị dính lên hàm trên. Rồi con còn cắn m iếng to nên cảm thấy giống như sắp bị nghẹn vậy. Em có làm sai chỗ nào không? Cho bé tự ăn như vậy thì bổ sung tinh bột cho con th ế nào? Em nên cho bé bắt đầu vứ i các loại thực phẩm nào? ĐÁP: Bé m ói tập ăn bạn chưa nên cho ăn com vội nhé, vì bản thân cấu trúc của com là nhiều hạt ròi nhau và lại có độ dính kết cao, do đó bé m ói tập ăn rất khó để xử lý. Bạn nên chờ đến khi bé đã có kĩ năng BLW tốt thì m ói giói thiệu com. Giai đoạn tốt nhất để giói thiệu com là khi bé tập bốc nhón (giai đoạn 2). Thực ra ở Việt Nam chúng ta có thói quen ăn com hàng ngày nên khi nhắc đến tinh bột là nghĩ ngay tói com. Tuy nhiên tinh bột còn có ở rất nhiều món ăn khác như ngô (bắp), khoai tây, nui, bánh mì, mì, sợi, bún, phở v.v... Khoai tây có thể giới thiệu khi bé m ói tập ăn, bạn chú ý cắt miếng vừa phải, chọn khoai không quá bở để bé không bị nghẹn. Khi bé đã bốc và nuốt tốt (sau khoảng 1 - 2 tháng), bạn có thể cho bé thử vói bánh mì, ngô, khoai lang giống Nhật. Các loại thực phẩm tốt nhất nên giói thiệu cho bé trong thòi gian đầu là các loại củ quả, rất lành và cũng rất dễ cho các bé xử lý, ví dụ như: Cà rốt, su su, su hào, bí đao, táo, lê (hấp sơ), chuối...(Tham khảo tờ đính kèm) HỎI: Khi cho bé ăn dặm tự chủ thì nhiều lúc bé chỉ ăn một loại thức ăn và nhất quyết không ăn loại thức ăn khác, v í dụ như bé nhà mình rất thích ăn thịt, rau nhưng lại không chịu ăn đồ ăn có tinh bột. Mình sự như vậy bé sẽ bị thiếu chất do ăn uống không cân bằng, vì theo các hưứng dẫn về dinh dưững, mỗi bữ a ăn nên đảm bảo đủ 4 nhóm dưững chất. M ình nên xử lý th ế nào vứ i trư ờ ng hựp này? ĐÁP: Chúng ta đều biết rằng các nhà khoa học khuyên phải ăn cân bằng 4 nhóm dinh dưỡng hàng ngày. Tuy nhiên đối vó i trẻ em, việc cân bằng 4 nhóm dinh dưỡng không tính theo ngày mà tính theo lượng ăn của 1 tuần (hoặc lâu hơn) bởi vì lượng ăn của trẻ còn rất ít. Do đó, bạn không cần quá chú trọng vào việc đảm bảo đủ 4 nhóm dinh dưỡng trong 1 bữa cho bé mà nên để bé vui vẻ tận hưởng món ăn mà bé yêu thích. Thêm vào đó, các bé thường có sự phân biệt yêu ghét rất rõ ràng nhưng cũng rất ngắn hạn. Có thể hôm nay bé thích ăn bí đao và ăn bí đao liền trong 1 tuần nhưng sau đó lại không hề động đến món này nữa và chuyển qua thích thịt. Có nhiều nghiên cứu chứng minh rằng các em bé có khả năng tự cân bằng dinh dưỡng của cơ thể mình rất tốt, và bé thường tự biết cơ thể cần gì để bổ sung. Lý thuyết thì có rất nhiều nhưng quan trọng nhất vẫn là thái độ ăn uống của con. Một khi các bé vẫn vui vẻ ăn một món cả tháng tròi thì cha mẹ cũng chẳng có lý do gì để cảm thấy phiền lòng cả. Và một điều rất quan trọng khác tôi muốn nhắc lại, dưới 1 tuổi dinh dưỡng chính của các bé vẫn là từ sữa. Chỉ cần bạn đảm bảo bé bú đủ lượng sữa bé cần mỗi ngày là bạn đã hoàn toàn yên tâm rằng bé được cung cấp đầy đủ dưỡng chất cần thiết. Ăn dặm - như cái tên của nó - chỉ là dặm thêm để bé làm quen vói đồ ăn thôi. HỎI: Cho em hỏi, các mẹ nói là nên phân rạch ròi giữ a bữ a bé tự ăn và bữ a đút, không tiến hành vừ a đút cho bé và vừ a để bé bốc trong cùng một bữa. Nhưng vấn đề là nếu trong bữ a vừ a có đồ ăn bốc, vừ a có thức ăn dạng lỏng thì mình xử lý th ế nào vó*i thức ăn dạng lỏng? ĐÁP: Việc phân chia riêng biệt bữa tự ăn và bữa ăn đút của bé được áp dụng trong thời gian đầu m ói tập ăn dặm BLW. Lý do là vì thòi gian này bé bắt đầu làm quen với thức ăn và hình thành các phản xạ để xử lý thức ăn. Do đó, nếu bạn cho bé vừa tự ăn đồng thòi người lớn lại đút cho bé thì sẽ khiến bé khó hiểu và không phân biệt được lúc nào phải làm thế nào. Do đó, trong thòi gian đầu (khoảng 2 tháng) tốt nhất bạn nên cho bé ăn những món ăn mà bé có thể tự chủ động ăn hoàn toàn. Sau giai đoạn này, khi bé đã tự ăn tốt hơn, bạn có thể giói thiệu thêm các món lỏng và hỗ trợ bé ăn những đồ ăn này. Đút thìa cho bé có vẻ là m
