Mesleki Terminoloji Dersi 1. Hafta Sunumu PDF

Mesleki Terminoloji Tıbbi Terminolojiye Giriş ve Tarihçesi Terimlerde Okunuş İZMİR TINAZTEPE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ FİZYOTERAPİ VE REHABİLİTASYON BÖLÜMÜ Dr.Öğretim Üyesi: AYŞE ÖZDEN Dersin İçeriği Terminolojiye Giri...

Mesleki Terminoloji Tıbbi Terminolojiye Giriş ve Tarihçesi Terimlerde Okunuş İZMİR TINAZTEPE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ FİZYOTERAPİ VE REHABİLİTASYON BÖLÜMÜ Dr.Öğretim Üyesi: AYŞE ÖZDEN Dersin İçeriği Terminolojiye Giriş Kısaca Tıbbi Terminoloji Tarihi Terim nedir? Terminoloji nedir? Tıbbi Terminoloji nedir? Latince terimlerin yazılış, okunuş kurallarını ve anlamları nelerdir Dersin Öğrenme Hedefleri Tıbbi terminoloji tarihi ve önemini anlayabilir Terim, terminoloji ve tıbbi terminoloji sözcükleri arasındaki anlam farklarını ayırt edebilir Latince terimlerin yazılış, okunuş kuralları ve anlamlarını öğrenebilir ve anlatabilir Günümüzde gazete, dergi ve televizyon gibi bir çok yerde tıbbi terimleri görmekteyiz. Ancak çoğunlukla bu terimlerin anlaşılması hatta okunması bile çok zor olmaktadır. Tıbbi Terminoloji - Tanım Tıp Terimleri Latince ve Grekçe Latincedeki Nomenklatür = Terminoloji Tıp bilimleri içinde terimlerini ilk ortaya koyan bilim dalı Anatomi Anatomide geçen terimler =“Nomina Anatomica” Embriyolojide geçen terimler = “Nomina Embryologica” Histolojide geçen terimler = “Nomina Histologica”  Bilimde gelişmeleri takip edebilmek ve ilerleme sağlayabilmek için ortak bir bilimsel dil gereklidir. Aynı dili konuştukça kültürel farklılıklar, konuşma farklılıkları ortadan kalkmakta ve aynı amaç için hizmet edilmesi sağlanmaktadır. başlık Karaciğer, Türkçe Liver, İngilizce Le foie, Fransızca Der leber, Almanca HEPAR, Latince ortak terim  Tıp terimleri günümüze gelene kadar bir çok aşamadan geçmiş ve yavaş yavaş şekillenmiştir, ilk ortaya çıkışı eski Mısır dillerinde gözlenmektedir. Özelliklede M.Ö 5- M.S 3. yüzyıllar arasındaki terimlerin çoğunluğu Grekçe kökenlidir. Roma İmparatorluğu’nun gelişimi ile birlikte tüm tıbbi terimlerin Latince’ye dönüştüğü kabul edilmektedir. Tıbbi Terminoloji - Tarihçe Ancak tüm terimler için Latince karşılık bulunamamış, bir kısmı Grekçe devam ederken bir kısmı için de gramer kuralları doğrultusunda değişiklik yapılıp Latinceleştirilmiştir. Zamanla bilim dili olarak Latince kabul edilmiştir. Bunun en önemli nedeni ise, Latincenin yeni kavramlar ve terimler üretmek için çok zengin olanaklara sahip olmasıdır. Tıbbi Terminoloji - Latince Latinceden etkilenmiş diller arasında, Fransızca İngilizce İspanyolca Almanca Portekizce Türkçe Türkçede Latince kelimelerden etkilenen bir dildir. Binlerce kelime Latince kökenli olup dilimizde kullanılmaktadır.  Hekim olan bazı bilim adamlarının Tıbbi terminolojinin şekillenmesi ve gelişimindeki katkıları oldukça önemlidir. Günümüzde kullanılan bir çok tıbbi terim Hippocrates zamanından kalmıştır. Örnek: peritoneum, bronchus  Aynı dönemde yaşayan bir diğer bilim adamı olan Aristoteles’ten de pancreas, aort gibi kelimler bu günlere kadar gelmiştir. Bergama doğumlu ünlü bir hekim ve düşünür olan Galenos’da Grekçe’yi kullanmıştır. Ünlü anatomist olarak da anılan Galenos’un hazırladığı temel anatomi ile ilgili terimler hiç değiştirilmeden günümüze kadar gelmiştir. Coccyx (kuyruk sokumu), septum (bölmeç), gluteus (kaba et), ventriculus (karıncık) Tıbbi Terminoloji - Tarihçe Türkiye’de Tıp Terminolojisi; 31 yıl Fransızca Tıp Öğretimi 1929 yılına kadar Arapça, Farsça ve Fransızca sözcükler tıp terimlerine hakim olmuştur. Harf devriminden sonra Latin alfabesi esasına dayanan Türk alfabesi kabul edilmiş ve Latince ve Grekçe terimler dilimizde daha aktif olarak kullanılmaya başlanmıştır. Son yıllarda da bilim dilinin ağırlıklı olarak İngilizce olması nedeniyle tıbbi terimler içinde İngilizce kullanımları dikkat çekmektedir.  Bilimsel ve teknolojik gelişmelerin son derece hızlı olarak yaşandığı günümüzde bir çok terim dilimize girmektedir. Her yeni giren terimde kullanım açısından karışıklıklara yol açmaktadır. Bu problemlere çözüm bulmak için ortak ve standart terimlerin kullanılması son derece önemlidir.  Terminolojinin Ana Amacı; Herkes tarafından aynı şekilde kullanılan, yazılan, söylenen ve anlaşılan bir dil oluşturmaktır. Latince Alfabe 25 harften oluşmaktadır. Türkçe’deki bazı harflerin Latincede karşılığı bulunmamaktadır. 19 tanesi sessiz (ünsüz) harf Bb, Cc, Dd, Ff, Gg, Hh, Jj, Kk, Ll, Mm, Nn, Pp, Qq, Rr, Ss, Tt, Vv, Xx, Zz 6 tanesi sesli (ünlü) harf Aa, Ee, Ii, Oo, Uu, Yy “y” harfi Daha çok i sesine yakın bir şekilde telaffuz edilmektedir. Latince Latincede I, Ö ve Ü ünlüsü bulunmaz. Latin alfabesinde bulunmayan W harfi; Bazı tıbbi terimlerde kullanılması sonucunda tıbbi terminolojide kullanılan harflerinin sayısı 26’ya ulaşmıştır. Latincede’ki bazı harflerin Türkçe karşılıkları aşağıda ki şekildedir. Harf Harfin adı α Alfa β Beta ε Epsilon χ Kapa δ Delta θ Teta σ Sigma λ Lambda μ Mikro ϒ Gama  YAZILIŞ = OKUNUŞ = ANLAM Tıbbi Terim okunuşunda özellikle dikkat edilmesi gereken kurallar yer alır. Latince - Okunuşla İlgili Bazı Kurallar : Kural 1 c harfi “a,o,u” sesli harflerinden veya sessiz harflerden önce geldiğinde “k” okunur. Kelime Okunuşu Anlamı Cutis Kutis Deri Clavicula Klavikula Köprücük kemiği Sclera Sklera Gözün beyaz kısmı Cryo Kıriyo Donmuş, soğuk Scapula Skapula Kürek kemiği Calceneus Kalkeneus Topuk kemiği Latince - Okunuşla İlgili Bazı Kurallar: Kural 2 c harfi e, i, ae, oe, y harflerinden önce geldiğinde ‘’s’’ okunur. Kelime Okunuşu Anlamı Cephal Sephal Baş Circulation Sirkülasyon Dolaşım Cervix Serviks Boyun Latince - Okunuşla İlgili Bazı Kurallar: Kural 3 “j” harfi sesli bir harfin önüne gelirse “y” olarak okunur. Kelime Okunuşu Anlamı Major Mayor Büyük Juvenile Yuvenil Gençlik ,gençlere dair Jejunum Yeyunum İnce bağırsağın bir kısmı  Terim Değişik bilim sanat ve meslek alanlarında kullanılan, özel kullanım alanı bulmuş uzun bir sürenin birikimi olan özel sözcükleri ifade etmek için kullanılmaktadır. Terminoloji Terimlerle uğraşan bilim dalı anlamına gelmektedir. Grekçe kökenlidir. Tıbbi Terminoloji Tıp terimlerini kendine konu alan bilim dalıdır. Latince - Okunuşla İlgili Bazı Kurallar :Kural 4 “y” ve “i” harfi ünlü olarak kullanıldığında “i” şeklinde okunur. Kelime Okunuşu Anlamı Hypodermis Hipodermis Derialtı Hygienic Hijyenik Koruyucu, sağlıkla ilgili Hyperemetic Hiperemetik Aşırı kusma ile ilgili Splenectomy Siplenektomi Dalağın alınması Gerontology Gerontoloji Yaşlılık bilimi Cyanotic Siyanotik Siyanoze olmuş Cyclic Siklik Belli aralarla tekrar etme Latince - Okunuşla İlgili Bazı Kurallar : Kural 5 “y” ve “i” harfleri “a,e,o,u” harflerinden önce gelirse “y” şeklinde okunur. Kelime Okunuşu Anlamı Material Materyal Madde Median Medyan Bir yapıyı iki eşit parçaya bölen Latince - Okunuşla İlgili Bazı Kurallar : Kural 6 “x” harfi “ks” şeklinde okunur. Kelime Okunuşu Anlamı Oxygen Oksijen Canlıların yaşamı için gerekli gaz Ex Eks Hayatın kaybedilmesi, ölmek Excise Eksize Kesip çıkarmak Latince - Okunuşla İlgili Bazı Kurallar: Kural 7 “th” harfleri de “t” şeklinde okunur. Kelime Okunuşu Anlamı Thorax Toraks Göğüs kafesi Theory Teori Kuram Therapy Terapi Tedavi Latince - Okunuşla İlgili Bazı Kurallar : Kural 8 “ph” harfleri “f” şeklinde okunur. Kelime Okunuşu Anlamı Pharmacology Farmakoloji İlaç bilimi Pharynx Farinks Yutak Photic Fotik Işıkla ilgili Physical Fizikal Vücutla ilgili Nephros Nefroz Böbrek Sphincter Sfinkter Büzücü, kapatıcı Latince - Okunuşla İlgili Bazı Kurallar: Kural 9 “ch harfleri “k” şeklinde okunur. Kelime Okunuşu Anlamı Character Karakter Organizmayı diğer yapılardan ayıran özellik Chlor Klor Yeşil anlamında ön ek Cholera Kolera Kolera hastalığı Chronic Kronik Uzun süreli Bronchus Bronkus Bronş Chronologic Kronolojik Oluş sırsına göre dizilim gösteren Latince - Okunuşla İlgili Bazı Kurallar : Kural 10  “rh” ve ‘’rrh’’ harfleri “r” şeklinde okunur. Kelime Okunuşu Anlamı Rhythm Ritim Kalbin belli düzende atışı Rhinorrhagia Rinoraji Burun kanaması Rhonchus Ronküs Kuru tıkırdar tonda akciğer sesi Latince - Okunuşla İlgili Bazı Kurallar : Kural 11 “sch” harfleri “ş” şeklinde okunur. Kelime Okunuşu Anlamı Schistasis Şiştaz Vücudun herhangi bir parçasında ortaya çıkan yarık, çatlak Schistosoma Şiştozoma İnsan ve hayvanlarda kanda yaşayan parazit Schema Şema Şekil Schizophrenia Şizofreni Bir akıl hastalığı Latince - Okunuşla İlgili Bazı Kurallar: Kural 12  “ae” harfleri çoğunlukla “a”, bazen de “e” şeklinde okunur. Kelime Okunuşu Anlamı Aerobic Aerobik Oksijenli ortamda yaşayan Caecum Çekum Kalın bağırsağın başlangıç kısmı Costae Kosta Kaburgalar Vertebrea Vertebra Omurlar Latince - Okunuşla İlgili Bazı Kurallar: Kural 13  “g” harfi ‘’a, o ve u’’ harflerinden ve sessiz harflerden önce gelirse “g” şeklinde okunur. Kelime Okunuşu Anlamı Gastral Gastral Mide ile ilgili Glucose Glikoz Vücutta bulunan şeker cinsi Latince - Okunuşla İlgili Bazı Kurallar: Kural 14 “g” harfi ‘’e, y ve i’’ harflerinden önce gelirse “j” şeklinde okunur. Kelime Okunuşu Anlamı Gel Jel Erimiş maddenin pelte haline gelmiş hali, jel Gingivitis Jinjivitis Diş eti iltihabı Gynecology Jinekoloji Kadın üreme organlarının hastalıklarını inceleyen bilim dalı Latince - Okunuşla İlgili Bazı Kurallar: Kural 15  “q” harfi “ku” şeklinde okunur. Kelime Okunuşu Anlamı Quadriceps Kuadriseps Dört başlı Quadricameratus Kuadrikameratus Dört odalı Quadratus Kuadratus Dikdörtgen Latince - Okunuşla İlgili Bazı Kurallar : Kural 16  “t” harfi “ia, io, iu” harflerinden önce gelirse “s” şeklinde okunur. Kelime Okunuşu Anlamı İsolation İzolasyon Ayırma Tertier Tersiyer Üçüncül İmmunization İmmünizasyon Bağışıklama Latince - Okunuşla İlgili Bazı Kurallar: Kural 17  “oe” harfleri “ö” şeklinde okunur. Kelime Okunuşu Anlamı Oestrogen Östrojen Kadınlık hormonu Oedema Ödem Vücutta bir yerde su birikmesi Latince - Okunuşla İlgili Bazı Kurallar : Kural 18 “eu” harfleri “ö” harfi şeklinde okunur. Kelime Okunuşu Anlamı Eutopic Ötopik Normalde bulunan, dokuda ortaya çıkan Euthyroid Ötiroid Tiroid bezinin fonksiyonun normal olması Euthanasia Ötanazi Kolay ve ağrısız ölüm Latince - Okunuşla İlgili Bazı Kurallar : Kural 19  “au” harfleri “av” ya da “o” şeklinde okunur. Kelime Okunuşu Anlamı Autoallergy Otoallerji Vücudun kendi dokularına alerji oluşturması Autism Otizm İleri derecede içine kapanık otistik Autopsy Otopsi Ölüm nedenini anlamak için cesedin iç organlarının incelenmesi Autonomy Otonomi Kendi kendine bağımsız çalışma Trauma Travma Yaralanma , zedelenme Latince - Okunuşla İlgili Bazı Kurallar : Kural 20 ‘’ss’’ harfleri ‘’ss’’ şeklinde okunur. Kelime Okunuşu Anlamı Massa Massa Kütle, kitle, yığın Fossa Fossa Çukur, hendek, mezar çukuru Çukurcuk Fossula Fossula Latince - Okunuşla İlgili Bazı Kurallar : Kural 21 İki ünlü arasındaki ‘’s’’ harfi ‘’z’’ şeklinde okunur. Kelime Okunuşu Anlamı Basis Bazis Taban Incisura İnsizura Çentik Meso Mezo Askı Latince - Okunuşla İlgili Bazı Kurallar : Kural 22 Kelime içerisinde ‘’s’’harfinden önce veya sonra ‘’m’’ veya ‘’n’’ harfi gelirse ‘’s’’ harfi ‘’z’’ şeklinde okunur. Kelime Okunuşu Anlamı Organismus Organizmus Organizma Sensus Senzus Duyu Bu Derste Ne Öğrendik Tıbbi terminoloji tarihi ve önemi Terim, terminoloji ve tıbbi terminoloji sözcükleri arasındaki anlam farklarını ayırt etmeyi Latince terimlerin yazılış ve okunuş kurallarını ve anlamlarını öğrendik Kaynakça 1. Mutuş.R. Sağlık Bilimleri İçin Tıbbi Terminoloji. Ankara Nobel Tıp Kitabevi 2019. 2. Ekinci S., Hatipoğlu H. G., Yüksekokullar için Tıbbi Terminoloji Ders Kitabı. Hatiboğlu Yayınevi 2019. 3. Kesmesacar F.F. Tıbbi Terminoloji. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Ders Notları.2010  Mesleki Terminoloji Terimlerin Temel Yapıları İZMİR TINAZTEPE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ FİZYOTERAPİ VE REHABİLİTASYON BÖLÜMÜ Dr.ÖğretimÜyesi: AYŞE ÖZDEN  Dersin İçeriği Tıbbi Terimlerde kök, önek, sonek, kaynaştırma ünlüsü nedir? Hangi durumlarda kullanılır? Terimler hangi sırayla okunur? Ön ek ve sonekler terimde ne tür değişikler oluşturur? Terim çeşitleri nelerdir?  Dersin Öğrenme Hedefleri Latincede Kök kavramının ne olduğunun ve yapısal özelliklerinin kavranması Kaynaştırma ünlüsünün ne olduğu ve nerelerde kullanıldığının incelenmesi Ön ek kavramının ne olduğu, ön ek çeşitleri ve nerelerde kullanıldığının anlaşılması Son ek kavramının ne olduğu, son ek çeşitleri ve nerelerde kullanıldığının anlaşılması Eponim ve Akronim terimlerin ne olduğu ve nerede kullanıldığının anlaşılması Terimlerin Temel Yapıları Tıbbi Terimlerde; Kök Ön ek Son ek Kaynaştırma ünlüsü Terimlerin Temel Yapıları Kök Bir kelimeden başka kelimelerin türetilebildiği yalın haline verilen isimdir. Bütün tıbbi terimler en az bir kökten oluşmuştur. Kökler alacağı eklerle farklı anlamlar kazanmaktadır. Kökün önüne ilave olan eklere ön ek, sonuna ilave olan eklere ise son ek adı verilmektedir. Terimlerin Temel Yapıları Ön ek Genelde tek başına kullanılmazlar. Köke anlam katmaya yararlar. Kelimenin başında bulunurlar. Bir adet olurlar. Tanımlayıcı olarak görev alırlar. Grekçe ya da Latince kökenlidir. Terimlerin Temel Yapıları Son ek Terimlerin sonuna eklenir. Sözcüklerin tipini ve kullanım amacını belirlemekte rol alırlar. Terimlerde bir adet son ek bulunur. Kökenleri Grekçe ya da Latincedir. Son ekler; Basit son ek Bileşik son ek Basit son ek ve kökün birleşmesi Terimlerin Temel Yapıları Kaynaştırma Ünlüsü; Görevi kök sözcüğünü son eke bağlamaktır. Sıklıkla kaynaştırma ünlüsü “o” harfidir. Bazen “a,e,i” gibi harfleri de bu görevi yerine getirir. Terimlerin Temel Yapıları Kaynaştırma Ünlüsü; Araya kaynaştırma ünlüsü giren durumlar; Bir terimin ön eki ünsüz bir harf ile bitiyor ve kök ünsüz harf ile başlıyorsa Bir terimin kökü ünsüz bir harf ile bitiyor ve son ek ünsüz harf ile başlıyorsa Araya kaynaştırma ünlüsü girmeyen durumlar; Ünsüzle biten bir kök sözcüğüne eklenen son ek ünlü ile başlıyorsa Ünlü ile biten bir ön ek, ünsüzle başlayan bir kökle birleşirse  Kök ünlü bir harf ile bitiyor ve son ek de ünlü ile başlıyorsa kökün sonunda ünlü düşmesi olur. Ünlü ile biten bir ön ek ünlü ile başlayan bir kökle birleşiyorsa ön ekin sonunda ünlü düşmesi olur. Terimlerin Temel Yapıları Kökün yada köklerin anlamını bulurken Son ekten başa doğru çözümleme yapılır. Kaynaştırma ünlüsü iki kök arasında ise aynen kalır ve öyle kullanılır. Tıbbi terimlerin köklerini ayırt etmek, terminolojinin daha kolay öğrenilmesini sağlar.  Periarthritis/periartrit Peri-arthr-itis Peri-: (önek) Bir şeyin etrafında arthr:(kök) Eklem -itis: (sonek) İltihap  Bütün tıbbi terimler kök, ön ek ve son ek yapılarının hepsini içermek zorunda değildir. Bazıları sadece kökten oluşurken bazıları önek ve/veya sonek içermektedir. Bazı terimlerin kökü yoktur. Ön ek ve son ekin birleşiminden oluşur; Anemia/anemi An – emia Bazı tıbbi terimler iki köke sahiptir. Osteoarthritis/osteoartrit itis/it - Osteo/osteo - Art/art Terimlerin Temel Yapıları Kök Dermis (deri), Vas (damar), Splen (dalak) Önek + Kök Epi+Dermis (Deri üstü) Kök + Sonek Derma+itis (Deri İltihabı) Kök + Kaynaştırma Ünlüsü + Sonek Splen-o-megaly (Dalak Büyümesi) Terimlerin Temel Yapıları Kök + Kaynaştırma Ünlüsü + Kök + Sonek Laryng-o-pharyng-itis (Gırtlak ve Yutak İltihabı) Kök + Kaynaştırma Ünlüsü +Kök + Kaynaştırma Ünlüsü + Sonek Cardi-o-my-o-pathy (Kalp Kası Hastalığı) Önek + Kök + Sonek Pan-sinus-itis (Bütün Sinüslerin İltihaplanması) Önek + Sonek Endo+scope (İç Organların İncelenmesi) Ön Ekler Derecelendirme İfade Eden Ön Ekler Konum Yer ve Miktar Bildiren Ön Ekler Durum ve Eylem Anlatan Ön Ekler Olumsuzluk Bildiren Ön Ekler Numaralarla İlgili Önekler Renklerle İlgili Önekler Zaman ve Yön Gösteren Önekler DERECELENDİRME İFADE EDEN TERİMLER - Önekler Hypo- Düşük, az Hypocalcemia Kan kalsiyumunun azalması Hyper- Fazla Hypercalcemia Kan kalsiyumunun çok artması Super- Çok fazla, aşırı Supernutrition Aşırı beslenme Oligo- Biraz , bir kaç Oliguria İdrarın biraz azalması Pan- Hepsi tümü, tamamı Pansitopeni Tüm kan hücrelerinde azalma Macro- Normalden büyük Makrosefali Kafanın normalden büyük olması İzo- Aynı İzogreft Genetik olarak benzer doku özelliği gösteren kişilerden alınan doku parçası Neo- Yeni Neonatal Doğumdan sonraki bir haftalık dönem ZAMAN VE YÖN GÖSTEREN TERİMLER - Önekler Ante- Önce Antefebrile Ateş yükselmeden önce Pre- Öncesinde Prenatal Doğum öncesinde Peri- Sırasında, Çevresinde Perinatal Doğum sırasında Post- Sonrasında Postnatal Doğum sonrasında Pro- Öncesinden Profilaksi Hastalıktan önce önlem almak OLUMSUZLUK Bildiren - Önekler A-, an- sız, siz – Abrachia (abrakiya) Kolsuz Anüria (anüri) İdrar kesilmesi Ant-, anti- Zıt, karşı, karşısında Antipyretic (antipiretik) Ateş düşüren Contra- (kontra) Karşı, zıt Contralateral (kontralateral) Karşı tarafa ait De- (da) Yok etme, aşağı, Degeneration Dokuların bozulması aşağıda (dejenerasyon) Di-, dis- Yokluk, olumsuzluk Dislokation (dislokasyon Çıkık yerinden ayrılma Dys- (dis) Engel Dysuria (disüri) Ağrılı idrar yapma İm-, in- Olumsuzluk, ölçüsüzlük İmperforate (imperfore) Kapalı, açık olması gerekirken doğuştan kapalı İnfertility (infertil) Verimsizlik, kısırlık NUMARALARLA İLGİLİ -Önekler Prim/i – ilk Primi-gravida İlk kez gebe kalan kadın Multi - çok Multi-ple Çok kısım içeren Mon/o – bir Mono-klonal Bir hücreden gelişmiş Uni – tek Uni-selluler Tek hücreden oluşmuş Poli - çok Poli-daktili Çok parmaklı Uygulamayla İlgili Son Ekler -ectomy (- Keserek Tonsillectomy Bademciklerin ameliyatla ektomi) çıkartma (tonsillektomi) çıkarılması -graphy (-grafi) Çizelge şeklinde Ultrasonography Farklı yoğunluktaki dokulardan kaydetme (ultrasonografi): geçen yüksek frekanslı ses dalgaları yansımasının çizelge halinde kaydedilmesi -metry (- metri) Ölçme Ergometry Kasın performansının ölçülmesi (ergometri) -pexy (-peksi) Dikiş atarak Nehropexy Böbreğin cerrahi yöntemle karın sabit hâle (nefropeksi) duvarına tespiti getirme -plasty (-plasti) Vücuttaki şekil Tympanoplasty İşitme ile ilgili herhangi bir bozukluklarının (timpanoplasti) bozukluğu düzeltme amacıyla orta cerrahi yolla kulak üzerinde yapılan ameliyat düzeltilmesi Cerrahi İşlemler ile İlgili Son Ekler -ektomi kesip almak Gastr-ektomi Midenin ameliyat ile alınması -stomi Ağız açmak Kolo-stomi Kalın bağırsağın cilde açılması -dezis sabitlemek, Plöro-dezis Plevra yapraklarının yapıştırmak yapıştırılması -rafi Dikmek Arteriy-o-rafi Atardamarın dikilmesi -peksi Sabitlemek Gastr-o-peksi Midenin karın duvarına dikilmesi Sıfat Yapan Son Ekler -erg Etki Kolin-erj-ik Asetilkoline yanıt veren -formis Şekilli Falsi-formis Orak şeklinde -fil Eğilimli Hidro-fil Suda erimeye eğilimli -trop -e etkili Nör/o-trop Sinir sistemine etkili -sid Öldürücü Bakteri-sid Bakteri öldürücü Birşeyle İlişkili Olma Durumu Sağlayan Son Ekler -ak -ik -ar -al İle ilgili Kardi/y-ak Kalple ilgili Lumb-al Bel ile ilgili Pelv-ik Pelvisle ilgili -genez Oluşum Pato-genez Hastalık oluşumu -loji Tıbbın herhangi bir dalı ile Fizyo-loji Organ sistemlerin görevlerini ilgilenen bilim. inceleyen bilim dalı. Kardi/y-o-loji Kalp ile ilgili fizyolojik ve patolojik konuları inceleyen bilim dalı. -ist Tıbbın herhangi bir dalında Pediatr-ist Çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı uzman olan kişi Psikiyatr-ist Ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı KÜÇÜLTME İFADE EDEN TERİMLER – Son Ekler -Culus Bronchus Bronş Bronculus Bronşcuk - Culum Cerebrum Beyin Cerebellum Beyincik ÇOĞUL YAPAN- Son Ekler Tekil Çoğul -a Vertebra -ae Vertebrae -on Ganglion -a Ganglia -um Ovum -a Ova -us Fungus -i Fungi -en Foramen -ina Foramina -is Canalis -es Canales Ölçü Birimleri İçin Kısaltmalar L : litre U: ünit dL: desilitre (litrenin onda biri ) gt: damla mL: mililitre gtt: damlalar g: gram atm: atmosfer kg: kilogram b: bar mg: miligram mmol: milimol mEq:miliequivalen Ng: nanogram µm:mikrometre Simgeler  : büyüktür  ‰: binde ≤: küçük eşittir =: eşit ≥: büyük eşittir ≠: eşit değil α: alfa +: pozitif β: beta -: negatif Σ: verilerin toplamı ±: pozitif veya negatif ∞: sonsuzluk Terimler Akronim terimler Eponim terimler Akronim Terimler Bazı sözcükler birden fazla terimle ifade edilmektedir. Bu terimler çoğunlukla birkaç harfleri birleştirilerek okunur ve yazılır. BOS Beyin Omurilik Sıvısı BT Bilgisayarlı Tomografi VKİ Vücut Kitle İndeksi EKG ElektroKardioGrafi MR Manyetik Rezonans Görüntüleme Eponim Terimler Bir kişi veya yer ile anılan hastalık, belirti, bulgu, cerrahi alet , test veya sendromlar Genellikle de o yapıyı bulan ya da üzerinde çalışan kişilerin isim ya da çoğunlukla soy-isimleriyle adlandırılmasıdır. Fallopian tüpü Bowman kapsülü Wirsung kanalı Parkinson hastalığı Fanconi anemisi Cushing sendromu