Konu-11-Avrupa Birliği Kurumları.pdf

20.05.2024 BU BÖLÜMDE ELE ALINACAK OLAN KONULAR...

20.05.2024 BU BÖLÜMDE ELE ALINACAK OLAN KONULAR  Giriş  Avrupa Parlamentosu (AP)  Avrupa Hükümet ve Devlet Başkanları Konseyi (Zirve)  Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi (Konsey)  Avrupa Komisyonu  Avrupa Birliği Adalet Divanı  Avrupa Birliği’nin Diğer Kurumları  Avrupa Birliği’nin Diğer Kurumları-Sayıştay  Avrupa Birliği’nin Diğer Kurumları-Avrupa Merkez Bankası (AMB) Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 2 İİBF-İktisat İİBF-İktisat Giriş Giriş Avrupa Birliği (AB)’nin, kurulduğu ilk günlerden günümüze kadar geçen 1992 Maastricht’te imzalanan Avrupa Birliği Anlaşması’nın (ABA) 13. 60 yıllık tarihi içerisinde belki de en fazla tartışılan ve Kurucu maddesine göre AB’nin kurumsal yapısı, Anlaşmaların tadil edilmesi suretiyle en fazla değişikliğe uğrayan 1) Avrupa Birliği Parlamentosu, alanlarından biri olan Birlik’in kurumsal yapısı, geleneksel devlet 2) Avrupa Hükûmet ve Devlet Başkanları Konseyi (Zirve), idaresinden oldukça farklı ve karmaşık bir sisteme dayanmaktadır. 3) Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi (Konsey), Söz konusu yapı içerisinde yer alan ve Birlik’in idaresinden sorumlu 4) Avrupa Komisyonu, kurumlar, yasama, yürütme ve yargıya ilişkin birtakım görevleri yerine 5) Avrupa Birliği Adalet Divanı, getirmekle birlikte, kuvvetler ayrılığı prensibinin sıkı bir şekilde 6) Avrupa Merkez Bankası ve uygulandığı ulusal siyasal sistemlerden farklı olarak, hiç biri bu alanlarda 7) Avrupa Sayıştayı olmak üzere tek başlarına söz sahibi olamamakta ve yetkilerini Birlik’in diğer yedi temel kurumdan meydana gelmektedir. kurumlan ile paylaşmaktadır. Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 3 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 4 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 1  20.05.2024 Avrupa Parlamentosu (AP) Avrupa Parlamentosu (AP) Üye devletlerin ulusal parlamentolarıyla benzer yetkilere sahip olan Ayrıca, ilk olarak 1979 yılında gerçekleştirilen doğrudan seçim yönteminin Avrupa Parlamentosu, AB halklarının demokratik siyasi iradesini temsil yanı sıra yine Avrupa Tek Senedi altında iş birliği ve onay usullerine eder. geçilmiş ve 1992 tarihli Maastricht Anlaşması sonrası ortak karar AP, AB’nin doğrudan ve genel seçimle seçilen ve bu nedenle doğrudan usulünün kabulü ve söz konusu yöntemin Amsterdam ve Nice halka dayalı olarak meşruluk kazanan tek kurumdur. Anlaşmaları ile daha da genişletilmiş ve güçlendirilmiştir. Bugün, AP, gerek yapısı gerekse görev ve yetkileri bakımından ilk Bu süreçte Parlamento’nun Birlik içerisindeki etkinliği giderek artmış ve kurulduğu dönemden esaslı farklılıklar içermektedir. Şöyle ki; son olarak 2009 yılında yürürlüğe giren Lizbon Antlaşması kapsamında yapılan değişiklikler ile birlikte Avrupa Parlamentosu, ilk yıllarında olduğu AET, EUROTOM ve AKÇT’yi kuran antlaşmalarda AP, Genel Kurul olarak gibi sadece bir istişare organı olarak değil, aynı zamanda yasama ve adlandırılmakta ve görev ve yetkileri bakımından sadece istişari bir organ Birlik bütçesinin oluşturulması süreçlerine katılma ve denetim özelliğine sahip olmakla birlikte yasama sürecine önemli bir katkısı mekanizması olma yönünden önemli yetkiler ile donatılmış bir Birlik bulunmamaktaydı. kurumu olarak karşımıza çıkmaktadır. 1962 yılında almış olduğu bir karar ile kendisini Genel Kurul yerine Avrupa Parlamentosu olarak adlandırması ve bu tarihten sonra diğer topluluk kurumlarının da bu nitelemeyi benimsemesi, AP için Birlik içerisinde etkin bir kurum olma yolunda önemli bir başlangıç olmuştur. Ama Genel Kurul’un Parlamento olarak resmi anlamda tasdiki 1986 tarihli Avrupa Tek Senedi’nin Prof. Dr. kabulü ile gerçekleşmiştir. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 5 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 6 İİBF-İktisat İİBF-İktisat Avrupa Parlamentosu (AP) Avrupa Parlamentosu (AP) AKÇT -1951 döneminde 78 üye ile kurulan Parlamento, 1958’de Roma Parlamentoda üye ülkeler, nüfusları oranında sandalye sayısına sahiptirler. Anlaşması ile kurulan diğer Avrupa Topluluklarıyla üye sayısını 142’ye Birliğe katılan yeni ülkeler ile beraber parlamentodaki vekil sayısı 1999- yükseltmiş ve Topluluğun her genişleme sonrasında da üye sayısını 2004 yılları arasında 624 iken 2004 yılında 732’ye, 2007 yılında ise arttırmıştır. Romanya ve Bulgaristan’ın katılımıyla 736’ya çıkmıştır. 1979 yılında ilk olarak gerçekleştirilen doğrudan seçim yöntemine kadar Bundan sonraki seçimler 2009 yılında gerçekleştirilmiş, ancak Avrupa Avrupa Parlamentosu üyeleri, üye ülke parlamentoları tarafından kendi Parlamentosunun üye sayısı ve üye devletlerin Parlamento içerisinde sahip üyeleri arasından ve yine üye ülke parlamentolarının belirlediği usuller olacağı sandalye dağılımları ile ilgili olarak Aralık 2009 tarihinde dairesinde seçilmekteydi. yürürlüğe girmiş olan Lizbon Anlaşması'nın öngörmüş olduğu yeni AP üyeleri ilk kez Haziran 1979’da yapılan doğrudan ve genel seçimle düzenlemeler ilk defa, 2014 yılında gerçekleştirilmiş olan Parlamento seçilmişlerdir. Doğrudan seçim yönteminin hayata geçirilmesi ile birlikte seçimlerine uygulanmıştır. Avrupa Parlamentosu üyeleri serbest ve gizli oyla doğrudan genel Lizbon Anlaşmasına göre, üye devletlerin Avrupa Parlamentosu’nda seçimlerle beş yıllık bir süre için birlik vatandaşları tarafından sahip olacağı sandalye sayısı belirtilmemiş olmakla birlikte, 1979 yılından seçilmektedir. beri beş yılda bir doğrudan oyla seçilen AP üyelerinin sayısı, 8’nci dönemde (2014-2019) 751’dir. Üye ülkeler 6’dan az, 96dan fazla par- lamenter bulunduramayacaktır. Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 7 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 8 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 2  20.05.2024 Avrupa Parlamentosu (AP) Avrupa Parlamentosu (AP) AP’de AB üyesi ülkeler, nüfusları oranında sandalye sayısına sahiptirler. AP milletvekilleri, mensubu oldukları ülkeden bağımsız olarak, AP’deki Ancak sandalye dağılımı üye ülkelerin nüfuslarına oranla eşit bir şekilde siyasi grupların içinde faaliyet gösterirler. Günümüzde AP’de 7 siyasi yapılmamıştır. Bu sistem içerisinde küçük ülkelere her zaman daha fazla grubun yanı sıra herhangi bir siyasi gruba bağlı olmayan Bağımsız milletvekilliği verilir. Nüfus arttıkça bu oran azalır. milletvekilleri de yer almaktadır. Buna göre Lizbon ile yapılan değişikliğe istinaden azalan orantılı temsil AP Başkanı, milletvekilleri arasından, üyelerin salt çoğunluğu ile seçilir ve ilkesine yer verilmiştir. Böylece önceki sistemde de olduğu gibi nüfus 2,5 yıl görev yapar. 14.07.2009’da yapılan seçimlerde Başkanlık görevine açısından büyük ülkeler diğerlerine göre Parlamento’da sayısal olarak daha Hıristiyan Demokratların ağırlıkta bulunduğu Avrupa'nın Halkları fazla temsilciye sahip olmalarına rağmen üye ülkelerin sahip olduğu nüfus Partisi'nin adayı Polonyalı Jerzy Buzek seçilmiştir. Bugün Parlamento ne kadar kalabalık ise vatandaş başına düşen temsilci sayısı o oranda Başkanlığını, 1 Temmuz 2014'te ikinci kez bu göreve seçilen Martin azalmaktadır. Schulz yürütmektedir. Örnek vermek gerekirse 400.000 nüfusu bulunan Lüksemburg yaklaşık Türk Kökenli Parlamenter (2009) olarak her 65.500 vatandaş için Parlamento’ya bir temsilci gönderebilirken İsmail Ertuğ: Almanya Sosyal Demokrat Partisi (SPD) 82 milyon nüfusa sahip Almanya’nın yaklaşık olarak her 828.000 vatandaşı için bir Parlamento üyesi bulunmaktadır. Emine BOZKURT: Hollanda Sosyal Demokrat Partisi ((SDP) Bu durum özellikle nüfus açısından kalabalık olan üye devletler tarafından Filiz HÜSMENOVA: Bulgaristan Hak ve Özgürlükler Hareketi (HÖH) sistemin eleştirilmesine neden olsa da Lizbon Anlaşması ile söz konusu Metin KAZAK: Bulgaristan Hak ve Özgürlükler Hareketi (HÖH) sistem resmiyet kazanmıştır. Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 9 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 10 İİBF-İktisat İİBF-İktisat Avrupa Parlamentosu’nda siyasi gruplara ait koltuk sayıları (8. Avrupa Parlamentosu / Mayıs-2014) Avrupa için Liberal ve Demokratlar İttifakı Avrupa Halk Partisi 68 (Hıristiyan Demokratlar) Yeşiller / Avrupa Hür İttifakı 219 50 Sosyalistler ve Demokratlar İttifakı Avrupa Muhafazakar ve 191 Reformcular Grubu 71 Avrupa Özgürlük ve Demokrasi Grubu Birleşik Avrupa Solu 48 - Kuzey Yeşil Solu Bağımsızlar 52 52 Son seçim 22-25 Mayıs 2014 Başkan Martin Schultz / S&D Komisyon çoğunluğu (478) Hristiyan Demokratlar (EPP) 219 sandalye Avrupalı Sosyalistler ve Demokratlar İlerici İttifakı (S&D) 191 sandalye Avrupa için Liberal ve Demokrat İttifakı (ALDE) 68 sandalye Muhalefet (273) Avrupa Birleşik Solu/İskandinav Yeşil Solu Konfederasyon Grubu (GUE/NGL) 52 sandalye Avrupa Muhafazakarlar ve Reformcular Grubu (ECR) 71 sandalye Avrupa Serbest İttifakı/Yeşiller Grubu (EFA/G) 50 sandalye Avrupa Özgürlük ve Demokrasi Grubu (EFD) 48 sandalye 12 Bağımsız üyeler 52 sandalyeye sahiptir. 3  20.05.2024 Avrupa Parlamentosu (AP) Avrupa Parlamentosu (AP) AP’nin Görev ve Yetkileri AP’nin Görev ve Yetkileri Avrupa Parlamentosu, doğrudan oyla işbaşına gelen yegâne uluslararası Bu doğrultuda AP, parlamentodur. Lizbon Anlaşması ile yapılan değişiklik sonucunda  Komisyon’un önerilerini inceler ve Konsey ile birlikte yasama sürecine ABA’nın 14. maddesi, Avrupa Parlamentosu’na Konsey ile ortak olarak katılır; yasama ve bütçe işlevlerini ve Anlaşmalarda belirtildiği üzere siyasi  Yönelttiği yazılı veya sözlü sorularla başta Komisyon olmak üzere tüm denetim ve istişare işlevlerini yürütme yetkilerini tanımıştır. Ayrıca aynı maddeye istinaden Parlamento’ya, Avrupa Komisyonu’nun başkanını AB kurumlarını denetleme yetkisine sahiptir. seçme yetkisi de tanınmıştır.  AB’nin yıllık bütçesini onaylamak ve uygulanmasını denetlemek Dolayısıyla Avrupa Parlamentosu’nun üç temel yetkisi vardır: Yasama, suretiyle Konsey ile birlikte bütçe yetkisini paylaşır. Denetim, Bütçe. Bu çerçevede Avrupa Parlamentosu AT hukukunun ve Toplantıları ve tartışmaları kamuya açık olan AP’nin kararları, tutum Topluluk bütçesinin oluşturulması ve Avrupa Komisyonu ve Bakanlar belgeleri ve toplantı tutanakları AB Resmi Gazetesi’nde yayınlanır. Konseyinin faaliyetlerinin denetlenmesi sorumluluklarına sahiptir. Avrupa Parlamentosunun geleneksel anayasa hukuku anlayışına göre oluşturulmuş ulusal parlamentolardan farklı bir yapıya sahip olduğunu unutmamamız gerekir; zira ulusal parlamentolardan farklı olarak Parlamento ve Konsey Birlik içindeki yasama işlemlerini müşterek bir biçimde yürütürler. Bazı politikaları ortak karar mekanizmasını kullanarak yönlendirirler. Bu prosedür Lizbon Antlaşması'nda Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN genişletilmiş ve ortak karar alanına Prof. yeni Dr. İsmail başlıklar Hakkı İŞCAN eklenmiştir. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 13 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 14 İİBF-İktisat İİBF-İktisat Avrupa Hükümet ve Devlet Başkanları Konseyi (Zirve) Avrupa Hükümet ve Devlet Başkanları Konseyi (Zirve) Avrupa Birliği'nde en yüksek dereceli politik liderleri bir araya getiren Bununla birlikte, Zirve’nin AB’nin kurumsal yapısı içerisindeki konumu kurum, bir başkan ve her üye ülkeden bir temsilciden oluşan liderler veya daha açık bir ifade ile Zirve’nin Avrupa Parlamentosu, Komisyon, zirvesidir. Konsey ve Adalet Divanı gibi resmî anlamda Birliğin bir kurumu olup Üye ülkeler, Zirve'ye göndermek üzere ya devlet başkanlarını olmadığı çok uzun süre belirsizliğini korumuş ve Lizbon Anlaşması ile (Cumhurbaşkanı gibi) ya da hükümet başkanlarını (Başbakan gibi) birlikte Zirve’nin Birlik kurumlan arasında sayılmasıyla söz konusu durum seçerler. açıklığa kavuşturulmuştur. Esas itibarıyla Zirve, AB’nin kurucu Anlaşmaları ile oluşturulmuş bir Birlik 1974 tarihli Paris Bildirisi’nde üye devletlerin dışişleri bakanlarının da kurumu değildi. 1960 yılların başında Birlik’e üye devletlerin başkanları, toplantılarda hükûmet başkanlarına eşlik edebileceğine karar verilmiş ve entegrasyon sürecine yön verebilmek ve söz konusu süreci bunun bir sonucu olarak Zirve, Parlamento ve Komisyon gibi Birlik’in hızlandırabilmek ve ayrıca Birlik’in uluslararası alanda daha etkili bir aktör diğer kurumları ile herhangi bir bağı olmayan hükümetler arası bir kurum olmasını sağlayabilmek amacıyla düzenli olarak gayri resmî bir biçimde hâlini almıştır. toplanmayı kararlaştırmışlardır. Fakat Maastricht Anlaşması ile birlikte Avrupa Komisyonu başkanının da 1974 yılında Paris’te gerçekleştirilen zirve sonucunda yapılan bildiriye Zirve’nin üyeleri arasında yer alması sağlanarak, Zirve ile Birlik kurumları istinaden Zirve’ye resmiyet kazandırılmıştır. Fakat Zirve’ye kurucu arasında ilk defa doğrudan bir bağ kurulmuştur. anlaşmada ilk defa yer verilmesi Avrupa Tek Senedi’nin yürürlüğe girmesi ile birlikte olmuş ve Maastricht Anlaşması ile de Zirve’nin işlevlerinin neler olduğu düzenlenmiştir. Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 15 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 16 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 4  20.05.2024 Avrupa Hükümet ve Devlet Başkanları Konseyi (Zirve) Avrupa Hükümet ve Devlet Başkanları Konseyi (Zirve) Lizbon Anlaşması sonrası Zirve’nin oluşumunda birtakım değişiklikler Zirve’nin Görev ve Yetkileri getirilmiştir. Buna göre Lizbon Anlaşmasında Zirve’nin, üye devletlerin Avrupa Birliği Zirvesi'nin herhangi bir yasama yetkisi yoktur. Buna hükûmet başkanlarının yanı sıra nitelikli çoğunluk ile bir kez yenilenebilir rağmen, AB üyesi tüm devletlerin en üst düzey yetkililerinin bir araya olmak üzere iki buçuk yıllığına yine Zirve üyeleri tarafından seçilecek bir geldiği ve temel politikaları belirlediği kurum olmasından dolayı siyasi bir başkan ve Avrupa Komisyonu başkanından oluşacağı belirtilmiştir. ağırlık ve yönlendirme gücü taşır. Çoğu durumda uzlaşıyla, istisna olarak Böylece Zirve’nin üye sayısı (AB üye ülke sayısı 28 olduğu düşünülürse) nitelikli çoğunlukla karar alır. 30’a yükselmiştir. Zirve’nin görev tanımı, ilk defa resmî olarak Maastricht Anlaşması ile Ayrıca gündemin gerektirmesi hâlinde Zirve üyeleri kendilerine birer yapılmış ve Lizbon Anlaşması’nm yürürlüğe girmesiyle birlikte söz konusu bakanın, Komisyon başkanı da bir Komisyon üyesinin eşlik etmesine karar görev tanımı büyük bir değişikliğe uğramadan yerini almıştır. Buna göre verebilir. Zirve, Birlik’in kalkınması için gerekli itici gücü sağlayacak ve yine Birlik’in Ayrıca Birlik Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi de siyasi yönelimlerini ve önceliklerini belirleyecektir. Fakat daha önceden de Zirve’nin belli çalışmalarında yer alacak fakat herhangi bir oy hakkı olduğu gibi Zirve, Birlik’in yasama faaliyetlerine katılamayacaktır. bulunmayacaktır. Zirve’nin söz konusu görevlerini yerine getirirken kullanabileceği yetkiler Anlaşmaların çeşitleri maddelerinde düzenlenmiştir. Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 17 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 18 İİBF-İktisat İİBF-İktisat Avrupa Hükümet ve Devlet Başkanları Konseyi (Zirve) Avrupa Hükümet ve Devlet Başkanları Konseyi (Zirve) Zirve’nin Görev ve Yetkileri Zirve’nin Görev ve Yetkileri  Zirve Birlik üyeliğine yönelik ve AB’nin ileride genel yapısını  Zirve Birlik politikalarının geleceğinin daha detaylı bir biçimde değiştirebilecek birtakım kararlar alabilmektedir. Örneğin, Birlik’in planlanmasına da resmî veya gayri resmî olarak gündemi belirlemek temel ilkelerinin bir üye devlet tarafından ciddi ve sürekli olarak ihlal suretiyle dahil olabilmektedir. Şöyle ki her ne kadar, Avrupa Birliği edildiğini tespit edebilecek ve bu tespit sonrasında ihlali gerçekleştiren Anlaşması’nın 15(1) maddesi Zirve’nin yasama faaliyeti içerisinde yer devletin üyeliği Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi (Konsey) tarafından alamayacağını düzenleniş ve bunun bir sonucu olarak Zirve’nin, Avrupa askıya alınabilecektir. Komisyonu’nun yasama sürecini başlatma yetkisine müdahale etmesine  Zirve, Birlik’e üye olmak isteyen ülkeler ile ilgili kriterler getirme izin verilmemiş ise de uygulamada genellikle Zirve, belli bir amaca yetkisine sahiptir. ulaşmak için uygulanacak temel prensipleri ve planı içeren bir çerçeve program hazırlar ve Komisyonu söz konusu plan çerçevesinde somut bir  Zirve, Birlik’e üye olmak isteyen ülkelerle ilgili reform sürecini başlatma hukuki tasarruf oluşturmaya davet eder. AB’nin çoğu yasal düzenlemesi yetkisine sahiptir. bu uygulamanın bir ürünü olarak karşımıza çıkmaktadır.  Zirve, Avrupa Birliği’ni uluslararası arenada temsil eden aktörler  Zirve Birlik’in bazı kurumlarının nasıl oluşacağının belirlenmesine arasında da yer almaktadır. katılabilir. Örneğin üye devletlerin Parlamentoda sahip olacağı sandalye sayıları, Parlamento’nun girişimi ve onayı üzerine, Zirve tarafından oy birliği ile belirlenir. Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 19 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 20 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 5  20.05.2024 Avrupa Hükümet ve Devlet Başkanları Konseyi (Zirve) Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi (Konsey) Zirve’nin Görev ve Yetkileri Önceleri, Birlik’in (o dönemki ismi ile Topluluğun) yasama yetkisine sahip  Zirve, nitelikli çoğunluk ile AB Komisyon başkanlığı için AB tek organı olma özelliğini taşıyan Konsey, günümüzde söz konusu yetkiyi Parlamentosu tarafından seçilmek üzere bir aday gösterebilecek ve Birlik’in diğer kurumları ile paylaşmaktadır. Konsey tarafından AB Komisyonu üyesi olarak atanması önerilen Konsey, Avrupa Birliği içinde üye devletlerin ulusal çıkarlarının temsil kişilerin atamasını da yapacaktır. edildiği organdır.  Birlik’in diğer bir kurumu olan Avrupa Merkez Bankasının Yönetim Konsey üç değişik usul çerçevesinde karar almakta olup bunlar; oybirliği, Kurulu’nun üyelerini atama yetkisi de yine Zirve’ye verilmiştir. oy çokluğu ve nitelikli çoğunluktur.  Zirve, üye devletlerin Birlik’in Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası Başlangıçta Konsey, kararlarını oy birliği ile almakta ve bu durum hâliyle alanı ile ilgili konuları tartıştığı bir forum olarak da hareket etmektedir. söz konusu kurumun hükümetler arası karakterini pekiştirmekteydi. Söz konusu politika alanında Zirve’ye oldukça geniş yetkiler tanınmıştır. Fakat Kurucu Anlaşmaların defalarca tadil edilmesi ile birlikte Özellikle, Zirve’nin Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası alanı ile ilgili günümüzde Konsey daha fazla sayıda kararı nitelikli oy çoğunluk olarak Birlik’in stratejik çıkarlarını ve hedeflerini belirleyeceği açıkça sistemi ile alabilmektedir. hükme bağlanmıştır. Lizbon Antlaşması sonrasında Konsey'de esas oylama usulü nitelikli çoğunluk olarak düzenlenmiş; oybirliği ve basit oy çokluğunun istisna niteliği taşıdığı ortaya konmuştur. Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 21 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 22 İİBF-İktisat İİBF-İktisat Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi (Konsey) Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi (Konsey) Ayrıca nitelikli çoğunluk sisteminde de Lizbon anlaşması ile önemli Lizbon Anlaşması ile nitelikli oy çoğunluğu usulünün Konsey’in çoğu değişikliklere gidilmiştir. yasama faaliyetine uygulanacağı kabul edilmekle birlikte, Anlaşma aynı Lizbon Anlaşmasından önce nitelikli oy çoğunluğu sisteminde her üye zamanda küçük üye devletlerin çıkarlarını daha etkin bir biçimde devlete, nüfuslarının büyüklüğüne bağlı olarak belli sayıda oy hakkı koruyacak birtakım hükümlere de yer vermiştir. Lizbon Antlaşması ile tanınmıştır. Dolayısıyla söz konusu oylama sistemi daha çok, nüfus Bakanlar Konseyi’nde kullanılan oylama sistemine bir nitelikli çoğunluk açısından kalabalık olan üye devletlerin lehine bir durum ortaya oylama sistemi olan ve çifte çoğunluk adı verilen bir düzenleme çıkarmaktadır. getirilmiştir. Hâlihazırda Birlik’in en kalabalık ülkeleri olan Almanya, Fransa, Birleşik Buna göre, nitelikli oy çoğunluğu sistemi, ‘çifte çoğunluk’ sistemi ile 2014 Krallık ve İtalya ayrı ayrı 29 oy hakkına, İspanya ve Polonya ise 27’şer oy senesinden itibaren Konsey üyelerinin en az %55’i ile ve en az on hakkına sahiptirler. Böylece bu altı üye devlet beraberce, 27 üye devlete beşini kapsayan ve Birlik nüfusunun en az %65’ini kapsayan üye dev- dağıtılan toplam 345 oyun 170’ine sahip bulunmaktadır. letleri temsil eden çoğunluk olarak tanımlanacaktır. Dolayısıyla, Konsey içerisinde büyük birkaç üye devletin bir araya gelmek Dolayısıyla 1 Kasım 2014'den itibaren, Avrupa Komisyonu'ndan ya da suretiyle bir kararın kabulünü sağlaması, 3 oya sahip Malta ve 4 oya sahip Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi’ nden gelen bir Lüksemburg gibi daha fazla sayıda küçük üye devletin bir araya gelmesiyle önerinin kabul edilebilmesi (nitelikli çoğunluk yöntemiyle bir kararın bir kararın kabulünü sağlayabilmelerinden çok daha kolay olmaktadır. alınabilmesi) için, olumlu oyların üye devletlerin % 55'ini, AB nüfusunun % 65'ini temsil etmesi ve en az 15 üye ülkenin desteklemesi gerekmektedir. Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 23 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 24 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 6  20.05.2024 Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi (Konsey) Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi (Konsey) Avrupa Birliği'nin yasama organının diğer yarısını oluşturan Konsey, her Bakanlar Konseyi – Nitelikli oy çoğunluğu sistemi ile alınacak kararlarda üye ülkenin temsilcilerinden (genelde dışişleri bakanlarından) oluşan Ülkelerin oy sayıları organize bir platformdur. Burada her ne kadar tek bir kurumdan Almanya, Birleşik Krallık, Fransa ve İtalya 29 bahsetsek de söz konusu kurumun oluşumu, bünyesinde görüşülecek İspanya ve Polonya 27 konulara göre farklı biçimlerde gerçekleşmektedir. Romanya 14 Yani Konsey diğer Birlik kurumlarından farklı olarak sabit birtakım Hollanda 13 kişilerden oluşmamaktadır. Örneğin, Konsey’in gündeminde demir yolları ile ilgili bir konu var ise Konsey bütün üye devletlerin ulaştırma Belçika, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Portekiz ve Yunanistan 12 bakanlarının bir araya gelmesi ile oluşacaktır. Yine aynı şekilde, Konsey’in Avusturya, Bulgaristan ve İsveç 10 gündeminde uluslararası işler ile ilgili bir konunun yer aldığını farz edecek Danimarka, Finlandiya, İrlanda, Litvanya, Slovakya 7 olursak bu sefer Konsey, bütün üye devletlerin dışişleri bakanlarından Estonya, Kıbrıs, Letonya, Lüksemburg ve Slovenya 4 oluşacaktır. Malta 3 Toplam: 345 Not: 2014’ten itibaren alınacak kararları, Birliğin toplam nüfusunun % 65’ini temsil ile birlikte Üye Ülkelerin % 55’inin onaylaması gerekiyor. Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 25 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 26 İİBF-İktisat İİBF-İktisat Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi (Konsey) Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi (Konsey) Dolayısıyla Konsey’in, mevcut sistemde çeşitli politika alanları ile ilgili Konsey başkanlığı 18 aylık süre için görev yapacak 3 üye devletten oluşan, olarak on değişik oluşumda toplanması öngörülmüştür; devamlılığı ve tutarlılığı sağlamaya yönelik takımlar tarafından yürütülür. Böylece Başkanlık, 6 aylık dönemlerle üye devletler arasında el değiştirir.  Genel İşler Konseyi, Konseyde Başkanlık, Lizbon öncesi dönemde üye devletler için daha fazla  Dış İlişkiler Konseyi, bir öneme sahip olduğu söylenebilir. Şöyle ki;  Ekonomik ve Mali İşler Konseyi, Lizbon Anlaşması’nın yürürlüğe girmesinden önce Konsey başkanlığını  Tarım ve Balıkçılık Konseyi, yürüten bir üye devletin temsilcisi, Zirve’nin toplantılarının hazırlıklarını  Adalet ve İçişleri Konseyi, gerçekleştirmek ve söz konusu toplantılara oturum başkanı olarak  Rekabet Konseyi, katılmak, AB’nin sözcülüğünü yapmak ve Birliği uluslararası arenada  İstihdam, Sosyal Politika, Sağlık ve Tüketici Hakları Konseyi, temsil etmek gibi önemli yetkilere sahip olmaktaydı. Lizbon Anlaşması’nın yürürlüğe girmesi ile birlikte Konsey Başkanının, Konsey  Ulaştırma, Telekomünikasyon ve Enerji Konseyi, toplantılarının hazırlıklarını yapma ve oturumlara başkanlık etme yetkileri  Çevre Konseyi ve korunmuş olmakla birlikte bu yetkilerin önemli bir kısmı Zirve Başkanına  Eğitim, Gençlik, Kültür ve Spor Konseyi ; ve Avrupa Komisyonu’nda Komisyon Başkan Yardımcılığı görevini sür- düren Yüksek Temsilci’ye tanınmıştır. Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 27 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 28 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 7  20.05.2024 Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi (Konsey) Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi (Konsey) Konsey toplantılarının, Konsey’e yükümlülüklerini yerine getirme Konsey’in Görev ve Yetkileri noktasındaki katkısının yetersiz kaldığının görülmesi üzerine Konsey’e,  AB’nin en önemli karar alma organı olan Konsey’e, Anlaşmalar ile çalışmalarında yardımcı olması için 1958 yılında ‘Daimi Temsilciler birlikte gerek yasama gerekse yürütme yönünden çeşitli görev ve yetkiler Komitesi’(COREPER) adında yine Konsey içerisinde ayrı bir organ bahşedilmiştir. Fakat bunlar arasında Konsey’e tanınan en önemli yetki oluşturulmuş ve varlığını günümüze kadar sürdürmüştür. Birlik’in pek çok politika alanı ile ilgili hazırlanması öngörülen yasaların Üye devletlerin daimi temsilcilerinden oluşan söz konusu Komite, kabulünde son sözü söyleme yetkisidir. Konsey’e çalışmalarında destek olmak amacıyla en az haftada bir kez Avrupa entegrasyonunun ilk zamanlarında Konsey, bir yasa önerisini toplanmaktadır. Konsey’in gündemini belirlemek ve hangi konunun, Birlik’in diğer kurumlarını söz konusu yasama faaliyetine dahil etmeden Konsey oluşumlarından hangisi tarafından karara bağlanması gerektiğinin de tek başına dahi kabul edebilmekteydi. Ancak AB’nin kurumsal tespiti Daimi Temsilciler Komitesi’nin genel görevleri arasında yer açıdan daha demokratik bir yapıya bürünmesini sağlayabilmek almaktadır. amacıyla zaman içerisinde kurucu anlaşmaların tadil edilmesi yolu ile Konsey’in yasama faaliyetine ilişkin söz konusu yetkisini AB Parlamentosu ile paylaşması öngörülmüştür. Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 29 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 30 İİBF-İktisat İİBF-İktisat Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi (Konsey) Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi (Konsey) Konsey’in Görev ve Yetkileri Konsey’in Görev ve Yetkileri  Yasama sürecindeki rolüne ek olarak Konsey’in, Birlik’in bütçesinin Bununla birlikte, Birlik’in diğer bir kurumu olan Komisyon içerisinde baş- oluşturulmasında da önemli görev ve yetkileri bulunmaktadır. Lizbon kan yardımcılığı görevini de sürdüren Yüksek Temsilci’nin, Konsey’in Anlaşması’nın yürürlüğe girdiği 2009 senesinden itibaren zorunlu ve Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası ile ilgili olarak gerçekleştireceği zorunlu olmayan bütçe harcamaları ayrımı ortadan kaldırılmış ve toplantılara başkanlık yapması da öngörülmüştür. Komisyon tarafından yapılan öneri üzerine, AB’nin yıllık bütçesinin bir Yüksek Temsilci’nin, söz konusu toplantılarda herhangi bir oy hakkının bütün olarak Konsey ve Parlamento tarafından birlikte hareket etmek bulunmamasına rağmen görevi, Konsey’in söz konusu politika alanında suretiyle ortak olarak kabul edileceği hükme bağlanmıştır. Konsey tarafından alınan kararların Birliğin diğer kurumları tarafından da  Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası ve kısmen de olsa Adalet ve desteklenmesini sağlamaktır. İçişleri Politikası gibi Birlik’in klasik hükümetler arası politika Ayrıca bu bağlamda, Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası’nın büyük bir alanlarında Konsey’in, Dış İlişkiler Konseyi oluşumu içerisinde bölümünün uygulamada, üye devletlerin dışişleri bakanlıklarında çalışan yürütmeye ilişkin birtakım özel yetkileri de bulunmaktadır. üst düzey memurlardan oluşturulan ‘Politika ve Güvenlik Komitesi’  Dış politika, güvenlik, göç ve polis iş birliği gibi siyasi anlamda hassas tarafından yürütüldüğünü de belirtmemiz gerekir. olan alanlarda uygulanmak üzere Zirve tarafından belirlenen ana esaslar, Konsey’in genel olarak nitelikli çoğunlukla almış olduğu bağ- layıcı bir karar neticesinde yine Konsey tarafından tek başına uygulamaya konulabilecektir. Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 31 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 32 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 8  20.05.2024 Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi (Konsey) Avrupa Komisyonu Konsey’in Görev ve Yetkileri Avrupa Komisyonu (European Commission) ya da tam adıyla Avrupa Ayrıca Konsey’e, Toplulukları Komisyonu (Commission of the European Communities), yaklaşık 16.000 personelle desteklenip 28 komisyon üyesinden oluşan  Üye devletlerin genel ekonomi politikalarını koordine etme (ABİDA m. Avrupa Birliği politikalarının tasarlayıcısı ve koordinatörü, başka bir 121), deyişle Avrupa Birliği'nin icra-yürütme organıdır.  Basit çoğunluk usulüyle alacağı bir karar ile Birlik’in ortak amaçlarının Ancak burada geniş anlamdaki bu Komisyon tanımlaması yerine, Üye gerçekleştirilmesi için yararlı gördüğü bütün araştırmaları yapmasını ve ülkelerin birer temsilcilerinden oluşan Komisyon üyeleri (Komiserler) ve uygun göreceği her türlü öneriyi kendisine sunmasını Komisyon’dan onların, sayıları yedi ila sekiz arasında değişen şahsi memurlarından isteyebilme (ABİDA 241) ve oluşan bir kurum olarak dar anlamda Komisyon’dan bahsedilecektir.  Uzmanlık mahkemelerinin kurulmasına Parlamento ile birlikte karar Yasama sürecini başlatan tek AB kurumu olan Komisyon, Avrupa verme (ABİDA m. 257) Birliği’nin genel çıkarlarını gözetmekle görevli bir Birlik kurumudur. yetkileri de tanınmıştır. Komisyon, mevzuat önerileri hazırlayıp, Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Not: AB Bakanlar Konseyi'ni, Avrupa Birliği Konseyi (Zirve) ile karıştırmamak Konseyi'ne sunar. Bu organlarca hazırlanan bütçe ve programları gerekir. AB Bakanlar Konseyi, AB'nin ana karar verme kuruluşudur ve üye ülkeler uygulamakla yükümlüdür. arasında ekonomik ve siyasi kararların yerine getirilmesi için koordinasyon rolü oynar. Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 33 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 34 İİBF-İktisat İİBF-İktisat Avrupa Komisyonu Avrupa Komisyonu College (2014-2019) The Commissioners Görev süreleri 5 yıldır ve görev süreleri içerisinde kendi ulusal hükümetleri The European Commission's political leadership tarafından geri çağıramayacaklardır. Bununla birlikte AB Parlamentosu belirli şartların varlığı altında Komisyon’u toplu olarak azledebilmektedir. Zira Komisyon, icraatlarından dolayı Parlamento’ya karşı siyasi manada sorumludur. Komisyonun oluşumu kısaca şu şekilde gerçekleşmektedir; Avrupa Komisyonu Başkan adayı AB Zirvesi tarafından, AP’de yapılan seçimler dikkate alınmak suretiyle, nitelikli çoğunlukla belirlenerek AP’ye sunulur ve AP üyelerinin çoğunluğu tarafından seçilir. Üye devletlerin gösterdiği adaylar arasından Komisyon Başkanı tarafından seçilen Avrupa Komisyonu üyeleri de, AB Zirvesi Komisyon, her üye devletten bir kişinin Komisyon üyeliğine (Komiser) tarafından AP’nin onayına sunulur. Komisyon bir heyet olarak AP’den seçilmesi ile oluşmaktadır. Komisyon’un üye sayısı bugün 28’e güvenoyu aldıktan sonra AB Zirvesi tarafından nitelikli çoğunluk ile atanır. yükselmiştir. Komiserler, AB Parlamentosu’ndan onay alındıktan sonra Zirve tarafından atanacaklardır. Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 35 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 36 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 9  20.05.2024 Avrupa Komisyonu Avrupa Komisyonu Başkan yardımcılarından birisi, Lizbon Antlaşmasıyla getirilen yeni bir Komisyon’un Görev ve Yetkileri görev olan Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi olarak 1- AP’ye ve Konsey’e yasa önerisinde bulunmak; Başkan ile mutabık kalarak AB Zirvesi tarafından atanır. Lizbon Anlaşması’nın yürürlüğe girmesi ile beraber Komisyon’un sahip Yüksek Temsilci, Konsey’in talimatları doğrultusunda kendi katkılarıyla olduğu görev ve yetkilerin neler olduğu tek bir madde altında sayılmıştır. birlikte Birliğin ortak dış ve güvenlik politikasını yürütür. Buna göre Komisyon’un sahip olduğu en önemli yetki hukuki bir Komisyon üyeleri görevlerini yerine getirirken kendi ulusal tasarrufun çıkartılmasını Konsey ve Parlamento’ya önerebilmesidir. hükümetlerinden tamamen bağımsız olarak davranmak durumundadırlar. Başka bir ifadeyle Komisyon, Birlik içerisinde yasama sürecini Bu kurum oluşturulurken, kurumun, liderlerin ulusal çıkarlar başlatabilme yetkisine sahip tek kurumdur. Bundan dolayı söz konusu doğrultusunda hareket ettiği Avrupa Birliği Konseyi'nin aksine yalnızca yetki, çoğu zaman Komisyon’un gündem belirleme yetkisi olarak da üye devletler için değil, tüm Avrupa devletleri için çalışması nitelendirilmektedir. amaçlanmıştır. Komisyon buna ek olarak Avrupa entegrasyonunun da Komisyon mevzuat önerisini Parlamento ve Konsey’e sunduktan sonra üç merkezi olarak görülür. kurum birlikte çalışırlar. Konsey genel olarak Komisyon önerilerini nitelikli çoğunluklu oyla kabul, oybirliğiyle reddeder. Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 37 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 38 İİBF-İktisat İİBF-İktisat Avrupa Komisyonu Avrupa Komisyonu Komisyon’un Görev ve Yetkileri Komisyon’un Görev ve Yetkileri 2- Avrupa Birliği politikalarını ve bütçesini yönetmek ve uygulamak; 3- Avrupa Birliği hukukunun uygulanması; Komisyon, çoğu durumda Avrupa Birliği’nin yürütme organı olarak Komisyon, Adalet Divani ile birlikte, AB hukukunun bütün üye ülkeler hareket etmektedir. Birliğin yürütme organı olarak Komisyon’un görevleri tarafından doğru bir şekilde uygulanmasını sağlamakla ve denetlemekle arasında bütçenin ve Parlamento ile Konsey tarafından belirlenen de görevlidir. politikaların (taşımacılık, sosyal politikalar, çevre, tarım, enerji, bölgesel Üye bir ülkenin AB yasal düzenlemelerine uymadığı anlaşılırsa, Antlaşma gelişme, ticari ilişkiler gibi ) uygulanması oldukça önemlidir. ihlali soruşturması başlatabilir ve gerekli gördüğünde konuyu Avrupa Birlik’in gelirlerini çeşitli ulusal otoritelerden toplamak ve yapısal, tarımsal Adalet Divanı'na götürür. Bu çerçevede Komisyon, Antlaşmaların önde ve sosyal fonlar dâhilinde yapılan Birlik harcamalarının ve üçüncü ülkelere gelen koruyucusudur. Adalet Divanı’nın kararları üye ülkeler ve AB yapılan yardımların denetimini sağlamak Komisyon’un yürütmeye ilişkin kurumlarını bağlayıcı nitelik taşır. görev ve yetkileri arasında yer almaktadır. Komisyon tarafsız bir organ olarak antlaşmaların ve birlik mevzuatının Hükümetler ve yerel yönetimler tarafından yapılan harcamaları Komisyon devletler, firmalar, örgütler tarafından doğru uygulanmasını denetlemekle yükümlüdür. sağlamaktadır. Komisyon, ayrıca şirketlerin rekabet kurallarına uyumlarını da kontrol Komisyon yükümlülüklerini ihlal eden şirketlere (fiyat belirleyen, çok eder. sayıda hisse senedi satın alarak piyasayı denetleyen karteller, vb rekabet kuralları ihlaline karşı) para cezası uygulayabilir veya üye ülkeler aleyhinde Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Avrupa Adalet Divanı’ndaProf. davaDr.açabilir. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 39 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 40 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 10  20.05.2024 Avrupa Komisyonu Avrupa Birliği Adalet Divanı Komisyon’un Görev ve Yetkileri Her hukuk sistemi gibi AB’nin de Hukuku sorguladığında veya 4- Uluslararası arenada Avrupa Birliği’nin temsili; uygulanması gerektiğinde hukuki koruma tedbirlerine ihtiyacı bulunmaktadır. Avrupa Adalet Divanı, Birlik kurumlarının ve üye Avrupa Birliği Komisyonu, uluslararası alanda birliğin sözcüsü devletlerin Anlaşmaların uygulanmasında ve yorumlanmasında hukuka durumundadır. uygun hareket etmelerinin sağlanmasından sorumludur. Komisyon, Birlik’in taraf olduğu uluslararası ticaret ve işbirliği Birlik’in diğer kurumlarından farklı olarak AB Adalet Divanı antlaşmalarını müzakere eder. Komisyon, uluslararası platformlarda ve Lüksemburg’da bulunmaktadır. Esas itibari ile Birlik’in kurumlarının bir uluslararası antlaşmaların müzakerelerinde bilhassa ticaret ve işbirliği listesini veren Avrupa Birliği Anlaşması (ABA)’nın 13. maddesinde alanında Avrupa Birliği'ni temsil eder. kullanılan Avrupa Birliği Adalet Divanı terimi, kurum olarak tek bir Komisyon, Anlaşmalar ile açıkça başka bir temsilcinin öngörülmediği mahkemeyi değil fakat birden fazla yargılama merciini içeren Birlik’in durumlarda Avrupa Birliği’ni Dünya Ticaret Örgütü gibi uluslararası genel yargı örgütünü ifade etmektedir. örgütler içerisinde ve uluslararası toplantılarda temsil etmekle Adalet Divan, kurulduğu 1952 yılından 1987 tarihli Avrupa Tek Senedine görevlendirilmiştir kadar o dönemki adıyla Avrupa Topluluğu’nun bütün hukuki problemleri Komisyonun hükümetler arası işbirliğini gerektiren iki alanı vardır: Ortak ile uğraşmak durumunda ve bu da Divan’ın iş yükünü her geçen gün biraz Dışişleri ve Güvenlik Politikası ile Adalet ve İçişleri (suçla ilgili konularda daha arttırmaktaydı. polisler arasında işbirliği ve adli işbirliği).. Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 41 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 42 İİBF-İktisat İİBF-İktisat Avrupa Birliği Adalet Divanı Avrupa Birliği Adalet Divanı Bunun önüne geçebilmek için Avrupa Tek Senedi ile Avrupa Toplulukları Bunun önüne geçebilmek için Avrupa Tek Senedi ile Avrupa Toplulukları İlk Derece Mahkemesi’nin kurulması kararlaştırılmış ve 1988 senesinde İlk Derece Mahkemesi’nin kurulması kararlaştırılmış ve 1988 senesinde kurulan söz konusu mahkemenin ismi, Lizbon Anlaşması’nm 2009 yılında kurulan söz konusu mahkemenin ismi, Lizbon Anlaşması’nm 2009 yılında yürürlüğe girmesiyle birlikte Genel Mahkeme olarak değiştirilmiştir. yürürlüğe girmesiyle birlikte Genel Mahkeme olarak değiştirilmiştir. Ayrıca Nice Anlaşması’nm yürürlüğe girdiği 2003 tarihinden itibaren, Ayrıca Nice Anlaşması’nm yürürlüğe girdiği 2003 tarihinden itibaren, uzmanlık gerektiren belli başlı birtakım alanlar ile ilgili davalara ilk uzmanlık gerektiren belli başlı birtakım alanlar ile ilgili davalara ilk derecede bakmakla görevli ve İlk Derece Mahkemesi’ne (bugünkü ismi ile derecede bakmakla görevli ve İlk Derece Mahkemesi’ne (bugünkü ismi ile Genel Mahkeme) bağlı olarak çalışacak uzmanlık mahkemelerinin Genel Mahkeme) bağlı olarak çalışacak uzmanlık mahkemelerinin kurulabilmesinin de önü açılmıştır. kurulabilmesinin de önü açılmıştır. Sonuç olarak mevcut sistemde, Avrupa Birliği Adalet Divanı, Birlik’in üç Sonuç olarak mevcut sistemde, Avrupa Birliği Adalet Divanı, Birlik’in üç farklı mahkemeden oluşan yargılama örgütünü ifade etmektedir. Daha farklı mahkemeden oluşan yargılama örgütünü ifade etmektedir. Daha açık bir ifadeyle Avrupa Birliği Adalet Divanı, Adalet Divanı, Genel açık bir ifadeyle Avrupa Birliği Adalet Divanı, Adalet Divanı, Genel Mahkeme ve uzmanlık mahkemelerinden oluşmaktadır. Mahkeme ve uzmanlık mahkemelerinden oluşmaktadır. Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 43 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 44 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 11  20.05.2024 Avrupa Birliği Adalet Divanı Avrupa Birliği Adalet Divanı Mahkemelerin Oluşumu-Adalet Divanı Mahkemelerin Oluşumu-Adalet Divanı Adalet Divanı, her üye devletten gelecek bir yargıçtan ve söz konusu Adalet Divanında görev alacak yargıç ve hukuk sözcüleri, bağımsızlıkları yargıçlara görevlerinde yardımcı olmaları için seçilecek hukuk şüphe götürmeyen ve ülkelerinde en yüksek yargısal görevlerin yerine sözcülerinden (Advocates General) oluşmaktadır. getirilmesi için gereken koşullara sahip veya yeterliliğe sahip olduğu Dolayısıyla günümüzde Adalet Divanı’nda, Birlik üyesi devletlerden gelen herkesçe bilinen kişiler arasından, üye devletlerin hükümetlerince 28 yargıç ve 8 hukuk sözcüsü görev almaktadır. Birlik’e üye devletlerin sa- alınacak ortak bir kararla altı yıllık dönemler için atanmaktadırlar. yısının artması yargıçların sayısını da buna bağlı olarak otomatik olarak Görev süresi dolan yargıç ve hukuk sözcülerinin yeniden atanmasının arttıracaktır. önünde de her hangi bir engel bulunmamaktadır. Divan’da görev alacak hukuk sözcülerinin sayısı 8 olarak belirlenmiş olmakla birlikte, Divanın talep etmesi hâlinde söz konusu sayının Konsey tarafından oy birliği ile artırılabileceği de hükme bağlanmıştır. Hukuk sözcüleri, Adalet Divanın önüne getirilen davalar hakkında, kendilerine başvurulması durumunda, gerekçeli mütalaalarını (görüşlerini) tam bir tarafsızlık ve bağımsızlık içinde sunmakla görevlidir. Söz konusu mütalaalar sıklıkla ilgili davaya uygulanabilecek mevzuatın ve Adalet Divanı içtihatlarının detaylı bir analizini içermektedir. Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 45 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 46 İİBF-İktisat İİBF-İktisat Avrupa Birliği Adalet Divanı Avrupa Birliği Adalet Divanı Mahkemelerin Oluşumu-Genel Mahkeme Mahkemelerin Oluşumu-Uzmanlık Mahkemeleri Genel Mahkemenin oluşumuna ilişkin Anlaşmalarda yer alan kurallar, Bilindiği gibi, 2003 tarihinde yürürlüğe giren Nice Anlaşması’nın yaptığı Adalet Divanının oluşumunda uygulanan kurallar ile büyük ölçüde düzenleme sonrası Avrupa Birliği Adalet Divanı içerisinde uzmanlık paralellik göstermektedir. mahkemeleri kurulabilecektir. Sistem Lizbon sonrası da aynen korunmuş, Genel Mahkeme, her üye devletten en az bir hâkim içerecektir. Maddede bu bağlamda bugüne kadar sadece Avrupa Birliği Kamu Hizmetleri geçen 'en az' teriminden dolayı esas itibarıyla Genel Mahkeme’nin hâkim Uzmanlık Mahkemesi ismiyle tek bir uzmanlık mahkemesi kurulmuştur. sayısının tam olarak kaç olacağı madde metninden anlaşılamamakla Söz konusu mahkeme de ABA’nın 19.maddesinde sayılan Birlik’in birlikte söz konusu sayı Avrupa Birliği Adalet Divanı Statüsü’nde yargılama örgütü içerisinde yer alan yargılama mercilerinden bir tanesidir. belirlenecektir. Uzmanlık mahkemelerinin kuruluşu ile ilgili esaslar günümüzde, Avrupa Genel Mahkeme yargıçlarının seçimi ve atanması ile ilgili kurallar ve Birliği Kamu Hizmetleri Uzmanlık Mahkemesi’nin oluşturulduğu Lizbon uygulanacak usul, yine Adalet Divanı yargıçlarının seçimi ve atanması ile öncesi dönemde yürürlükte olan düzenlemeye göre uzmanlık ilgili yukarıda açıklamış olduğumuz kural ve usullerle neredeyse aynıdır. mahkemeleri Konsey’in, Birlik’in diğer kurumları ile yapılan istişareler Genel Mahkeme’nin yargıçlarının görev süreleri de altı yıldır ve görev sü- sonrası, oy birliği ile alacağı bir karar neticesinde kurulabilmekteydi. resi dolan yargıçlar tekrardan atanabilmektedir. Ayrıca yine söz konusu düzenlemeye istinaden bir uzmanlık mahkemesinin kurulmasına olanak sağlayan Konsey kararı içerisinde, söz konusu uzmanlık mahkemesine tanınan yetkilerin kapsamının ve mahkemenin oluşum biçiminin de belirlenmesi öngörülmüştür. Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 47 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 48 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 12  20.05.2024 Avrupa Birliği Adalet Divanı Avrupa Birliği Adalet Divanı Mahkemelerin Oluşumu-Uzmanlık Mahkemeleri Mahkemelere Açılacak Dava Şekilleri Uzmanlık Mahkemelerinde görev alacak hakim sayısı, Avrupa Birliği 1. Esas öncesi başvurular: Farklı ülkelerdeki mahkemelerin bazı Adalet Divanı Statüsü’nün birinci Ek’inin ikinci maddesiyle 7 olarak kuralları farklı şekilde yorumlamaları riskinin önüne geçmek için eğer belirlenmiş ve sayının Adalet Divanı’nın talebi üzerine Konsey tarafından ulusal mahkeme bir yasanın yorumu veya geçerliliği hakkında şüphe arttırılabileceği de hükme bağlanmıştır. duyarsa adalet divanının görüşünü alabilmektedir. Yargıçların görev süresi altı yıldır ve Adalet Divanı ve Genel Mahkeme’de 2. Yükümlülükleri yerine getirmede kusur başvuruları: Komisyon olduğu gibi Avrupa Birliği Kamu Hizmetleri Uzmanlık Mahkemesi de otu- eğer bir üye ülkenin AB hukukundan doğan yükümlülüklerini yerine rumlarını genellikle üç yargıçtan oluşan daireler hâlinde getirmediğine kanaat getirirse adalet divanına başvurabilir. gerçekleştirmekte, nadiren genel kurul şeklinde toplanmakta ve istisnai Bu başvuru Komisyon haricinde başka bir üye ülke tarafından da bazı durumlarda kararlarını tek yargıçla alabilmektedir. yapılabilir. Her iki durumda da, Adalet Divanı dosyayı inceledikten Fakat diğer mahkemelerden farklı olarak uzmanlık mahkemesi içerisinde sonra bir kusur olduğunu tespit ederse, üye ülke acilen durumu hukuk sözcüleri yer almamaktadır. düzeltmekle yükümlüdür. Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 49 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 50 İİBF-İktisat İİBF-İktisat Avrupa Birliği Adalet Divanı Avrupa Birliği Adalet Divanı Mahkemelere Açılacak Dava Şekilleri Mahkemelerin Yetkileri 3. İptal başvuruları: Eğer bir üye ülke, Konsey, Komisyon veya Avrupa Birliği Adalet Divanı’nı oluşturan ve yukarıda izah ettiğimiz Parlamento bir yasanın yasal dayanağının olmadığına kanaat getirirse, mahkemelerin söz konusu yükümlülüklerini yerine getirmek üzere sahip Adalet Divanından bu yasanın iptalini talep edebilir. oldukları yargılama yetkileri, mahkemeden mahkemeye farklılık Eğer Adalet divanı söz konusu yasa/kararnamenin usulsüz veya göstermekte ve hangi mahkemenin hangi alanlar ile ilgili davalara Avrupa Birliği antlaşmalarına uygun olmayan bir biçimde kabul bakabileceği Anlaşmaların çeşitli maddelerinde izah edilmektir. edildiğine karar verirse, bu yasal senet iptal edilir ve hiç var olmamış Aşağıda, Birlik’in yargı örgütü içerisinde yer alan mahkemelerin sahip sayılır. olduğu yargı yetkisi her bir mahkeme için ayrı ayrı ele alınmıştır; 4. Yetersizlik başvurusu (Hareketsizlik Dâvası ): Avrupa Birliği anlaşması, Avrupa Parlamentosuna, Konseye ve Komisyona belli durumlarda, belli konular hakkında karar alma zorunluluğu getirmektedir. Eğer kurumlardan biri bu yükümlülüklerini yerine getirmez veya getirmekte geç kalırsa, diğer kurumlar ve bazı durumlarda şahıslar ve şirketler Adalet Divanına başvurup bu yetersizliğin resmen tanınmasını ve gereğinin yapılmasını isteyebilirler Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 51 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 52 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 13  20.05.2024 Avrupa Birliği Adalet Divanı Avrupa Birliği Adalet Divanı Mahkemelerin Yetkileri-Uzmanlık Mahkemeleri Mahkemelerin Yetkileri-Genel Mahkemeler Mahkemeler arasında yargı yetkisi en rahat tespit edilebilecek olan Avrupa Genel Mahkeme, uzmanlık mahkemesi tarafından alınan kararlara karşı Birliği Kamu Hizmetleri Uzmanlık Mahkemesi, sadece AB ile çalışanları açılacak davalar ile Anlaşmaların çeşitli maddelerinde yer alan davalara ilk arasında çıkabilecek uyuşmazlıkları kararı bağlamak yetkisine sahiptir. derecede bakmaya yetkilidir. Söz konusu mahkemenin oluşturulduğu 2004 yılına kadar bu tarz Fakat Genel Mahkeme’nin ilk derecede bakabileceği söz konusu davaların uyuşmazlıkları karara bağlama yetkisi Genel Mahkeme’ye (o dönemki kapsamına Avrupa Birliği Adalet Divanı Statüsü’nün 51. maddesiyle ismiyle İlk Derece Mahkemesi) ait olmaktaydı. birtakım istisnalar getirilmiş ve Genel Mahkeme’nin söz konusu yargı yetkisi aşağıda yer alan ve Anlaşmaların değişik maddelerinde düzenlenmiş dava konularıyla sınırlandırılmıştır. Buna göre Genel Mahkeme’nin yargı yetkisine giren davaları ana hatları ile şöyle sıralayabiliriz: Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 53 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 54 İİBF-İktisat İİBF-İktisat Avrupa Birliği Adalet Divanı Avrupa Birliği Adalet Divanı Mahkemelerin Yetkileri-Genel Mahkemeler Mahkemelerin Yetkileri-Adalet Divanı 1) Avrupa Birliği Adalet Divanı Statüsü’nde belirlenen spesifik alanlarda Genel Mahkeme’nin, yukarıda 1. ve 2. maddelerinde bahsetmiş olduğumuz üye ülke mahkemeleri tarafından açılan ön karar davaları, davalarda almış olduğu kararlarına karşı Adalet Divanı’na 2) Birlik’in ve Birlik’e bağlı kurumların tasarruflarının hukuka başvurulabilmektedir. uygunluğunun denetlenmesi için açılan iptal davaları ile Birlik Dolayısıyla Avrupa Birliği Adalet Divanı oluşumu içerisinde diğer bir kurumlarına karşı açılan hareketsizlik davaları. mahkeme olan Adalet Divanı’nın yargılama yetkisine giren konulardan 3) Birlik tarafından ya da onun adına yapılan bir kamu hukuku veya özel bir tanesini, söz konusu davalarda Genel Mahkeme tarafından alınan hukuk sözleşmesinde yer alan tahkim koşulu gereğince Avrupa Birliği kararlara karşı açılan temyiz davaları oluşturmaktadır. Adalet Divanı’nda açılan davalar, Söz konusu davaların yanı sıra, Adalet Divanı, aşağıda kısa bir özetini 4) İç Pazar Uyumlaştırma Ofisi tarafından verilen kararlara karşı vermiş olduğumuz davalara da ilk dereceden bakmaya yetkilidir: açılan davalar. Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 55 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 56 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 14  20.05.2024 Avrupa Birliği Adalet Divanı Avrupa Birliği Adalet Divanı Mahkemelerin Yetkileri-Adalet Divanı Mahkemelerin Yetkileri-Adalet Divanı 1) Komisyon tarafından Birlik hukukunu ihlal eden bir üye devlete karşı 3) Yine, Avrupa Birliği Adalet Divanı Statüsüyle Genel Mahkeme’nin açılan ihlal davaları. Adalet Divanı’nın söz konusu davalarda yargı yetkisine bırakılmamış olan alanlar ile ilgili açılan ön karar Komisyon’u haklı bulmasına rağmen, ilgili üye devlet ihlali giderecek davaları. önlemleri almamakta ısrar ederse Divan ayrıca söz konusu üye devlet aleyhine para cezasına hükmetme yetkisine de sahiptir. 2) Birlik’in ve Birlik’e bağlı kurumların tasarruflarının hukuka uygunluğunun denetlenmesi için açılan iptal davaları ile Birlik kurumlarına karşı açılan hareketsizlik davaları. Bununla birlikte Genel Mahkeme’nin söz konusu davalar ile ilgili yargı yetkisinden bahsederken belirttiğimiz üzere, Adalet Divanı sadece Birlik kurumlan tarafından Birlik’in diğer kurumlarına veya üye devletler ta- rafından Parlamento veya Konsey’e karşı açılan iptal ve hareketsizlik davalarında yargı yetkisine sahip olmaktadır. Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 57 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 58 İİBF-İktisat İİBF-İktisat Avrupa Birliği’nin Diğer Kurumları Avrupa Birliği’nin Diğer Kurumları-Sayıştay AB’nin yasama, yürütme ve yargı alanlarında önemli görevleri icra eden ve Avrupa Sayıştayı (kısaca Sayıştay), her ne kadar Maastricht Anlaşması’nın yukarıda ana hatları ile anlatmış olduğumuz kurumlara ek olarak, söz yürürlüğe girmesiyle birlikte ilk defa Birlik kurumları arasından sayılmışsa konusu kurumlar ile kıyaslandığında çok daha spesifik alanlar ile ilgili da söz konusu kurumun Birlik içerisindeki geçmişi oldukça eskiye sınırlı birtakım görev ve yetkilere sahip Avrupa Sayıştayı ve Avrupa Merkez dayanmaktadır. Bankasını da Birlik kurumlan arasında saymıştır. Sayıştay, 1975 yılında kurulmuş ve Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu Sayıştay, Maastricht Anlaşması’nın yürürlüğe girdiği 1992 tarihinden beri (AKÇT) içerisinde yer alan Denetçilerin ve Avrupa Ekonomik Birlik kurumlan arasında sayılmış olmasına rağmen, Avrupa Merkez Topluluğu’nun (AET) Denetçiler Kurulu’nun yerini almıştır. Bankası (AMB) söz konusu statüyü Lizbon Anlaşması’nın 2009 senesinde Sayıştay, kendi ülkelerinde dış denetim kurumlarında çalışan ya da yürürlüğe girmesi ile birlikte kazanmış olup kuruluş tarihi itibari ile de çalışmış olan veya özellikle söz konusu görev için yeterliliğe sahip kişiler Birlik’in en genç kurumudur. arasından seçilen, üye devletlerin birer vatandaşından oluşmaktadır. Sayıştay üyeleri her ne kadar uyrukluğunda bulundukları üye devletler tarafından atanmaları için Konsey’e önerilse de görevlerini yerine getirirken hiçbir hükûmet ya da kuruluştan talimat isteyemezler ve kabul edemezler. Üyelerin görev sureleri altı yıldır ve bu sürenin sonunda tekrar atanabilmektedir. Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 59 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 60 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 15  20.05.2024 Avrupa Birliği’nin Diğer Kurumları-Sayıştay Avrupa Birliği’nin Diğer Kurumları-AMB Anlaşmalar Sayıştayın görevini Birlik’in ve Birlik tarafından kurulan organ, AMB ise parasal birliğe dahil olan 11 üye devletin hükümetleri tarafından 1 Ha- ofis ve ajansların bütün gelir ve gider hesaplarının incelenmesi olarak ziran 1998 tarihinde kurulmuştur. tanımlamıştır. Euro bölgesinin oluşturulmasıyla birlikte AMB’yi kuran 11 üye devletin ulusal Sayıştay ayrıca Birlik’in bütün gelirlerinin toplanıp toplanmadığı ve bütün merkez bankaları, 1999 yılının Ocak ayında para politikaları ile ilgili harcamaların yasal ve düzenli olarak yapılıp yapılmadığını da sorumluluklarını AMB’ye devretmişler ve böylece AMB Euro bölgesinin para inceleyecektir. politikasının yürütülmesinden sorumlu tek kurum hâline gelmiştir. Yapmış olduğu incelemelerin sonuçlarını raporlar hâlinde düzenli olarak AMB’nin kurulduğu aynı tarihte ayrıca AMB’den ve Birlik’e üye bütün Komisyon’a sunan Sayıştay ayrıca, her mali yılın sonunda Komisyon’un o devletlerin ulusal merkez bankalarından oluşan ve organizasyonel bir yapı yılın bütçesini nasıl idare ettiği ile ilgili olarak Parlamento’ya ve Konsey’e olan Avrupa Merkez Bankaları Sistemi’nin (AMBS) oluşturulması da kararlaştırılmıştır. sunulmak üzere bir de yıllık rapor hazırlar. AMB’nin karar alma organları Yönetim Konseyi ve Yönetim Kurulu’dur. Sayıştayın hazırlamış olduğu söz konusu raporun önemi büyüktür zira AMBS’nin ve AMB’nin Statüleri, söz konusu organların kimlerden oluşacağını Komisyon’un hazırlayacağı yeni bütçe tasarısının onaylanmasına yönelik belirtmektedir. Parlamento ve Konsey’in vereceği karar, uygulamada rapordan çıkan sonuca göre olumlu ya da olumsuz olmaktadır. Buna göre Yönetim Kurulu, parasal veya bankacılık alanlarında mesleki yetkinlikleri ve deneyimleri tanınmış olan kişiler arasından seçilecek ve atamaları Birlik’in diğer bir kurumu olan Zirve tarafından yapılacak bir başkan, bir başkan yardımcısı ve bunların dışında dört üyeden daha oluşmaktadır. Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 61 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 62 İİBF-İktisat İİBF-İktisat Avrupa Birliği’nin Diğer Kurumları-AMB Avrupa Birliği’nin Diğer Kurumları-AMB AMB Statüsü’nün 13. maddesine istinaden Başkan’ın, Yönetim Kurulu’nun Bunun yanında, Birlik kurumlarıınn ya da ulusal otoritelerin, AMB’nin yanı sıra Yönetim Konseyi’ne de başkanlık etmesi öngörülmüştür. Yönetim görev alanında yer alan konular hakkında bir karar almadan önce mutlaka Kurulu’nu oluşturan bütün üyelerin görev süreleri 8 yıldır ve söz konusu AMB’nin görüşünü almaları gerekmektedir. süreler yenilenemeyecektir. Son olarak, AMB üzerine düşen görevleri sürdürebilmek ve Birlik’i Yönetim Konseyi ise Yönetim Kurulu üyelerinden ve Euro bölgesi uluslararası mali arenada etkili bir şekilde temsil edebilmek için üye içerisinde yer alan (para birimi Euro olan) üye devletlerin ulusal merkez devletlerin ulusal bankalarından istatistiki birtakım bilgileri toplama bankalarının yöneticilerinden oluşmaktadır. yetkisine de sahiptir. Mevcut uygulamada, Yönetim Kurulu ve Yönetim Konseyi’nin her bir üyesinin tek oy hakkı bulunmakta olup söz konusu organlar içerisinde kararlar, genel olarak basit çoğunluk usulü ile alınmaktadır. AMB, yukarıda da belirttiğimiz üzere, Euro bölgesinin para politikasının yürütülmesinden sorumlu olup Euro’nun satın alma gücünün korunması ve Euro bölgesi içerisinde fiyat istikrarının sağlanması görevleri arasında yer almaktadır. Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 63 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 64 İİBF-İktisat İİBF-İktisat 16  20.05.2024 YARARLANILAN KAYNAKLAR 1- Avrupa Birliği, AOF Yay. 2- http://www.ikv.org.tr 3- http://www.abgs.gov.tr TEŞEKKÜRLER Prof. Dr. İsmail Hakkı İŞCAN Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 65 İİBF-İktisat 17