Filipinolohiya Review PDF

ARALIN 1.1: Filipinolohiya: Kahulugan at Kalikasan ng magsusuri ng mga artikulo, magbigay ng opinyon sayangin ang ating kalayaan sa paggamit ng Kamalayang Bayan sa mga bagy na nanyayari sa ating paligid, doon wik...

ARALIN 1.1: Filipinolohiya: Kahulugan at Kalikasan ng magsusuri ng mga artikulo, magbigay ng opinyon sayangin ang ating kalayaan sa paggamit ng Kamalayang Bayan sa mga bagy na nanyayari sa ating paligid, doon wikang Filipino dahil iyon nga ang pinupunto makikita ang ating pagkamalikhain. ng Filipinolohiya, ang pagmamahal sa  Maikling Kasaysayan ng Filipinolohiya wikang Pambansa.  Noong Pebrero 28, 2001, iniharap ni Prop. Ang FIlipinolohiya ay sikhayan dahil makakagawa Gandhi Cardenas (dating tagapangulo ng tayo dito ng mga artikulo, research. Ang mga ito Lipunang Maunlad – kung ang isang tao ay Kagawaran ng Filipinolohiya) sa tulong ni Prop. ay maituturing na mga gawaing pang-akademiko maunlad, hindi lamang siya o ang pamilya Bayani Abadilla ang Filipinolohiya bilang na may kinalaman sa asignaturang Filipinolohiya. ang nakikinabang, ang buong bansa din. programang pang-akademiko sa PUP University Amg mga artikulong ito din ay isang paraan ng Kung mapapunlad natin ang ating sdarili, Curriculum Evaluation Committee. Taong-aralan pakikipagkomunikasyon. Ang layunin ng matitiyak na mapapaunlad din ang ating 2001-2002 unang semestre) binuksan ang Filipinolohiya ay malinang ang kahusayan sa bansa at sisimulan ito sa pag-aaral ng programang AB Filipinolohiya bilang programang pakikipagkomunikasyon na magagamit natin sa mabuti dahil hindi nga lahat nabibigyan ng pang-akademiko at tumanggap na ng mga mag- hinaharap. pagkaktaon makapag-aral. aaral. Sa taon ding ito pinalitan ang kagarawan ng Filipino ng katawagang Kagawaran ng  Pinahahalagahan ng pinaunlad na kurso ang  Pagkakamit sa karunungan sa dalawang Filipinolohiya. kasalukuyang tunguhin ng elektronikong wika Filipino at Ingles (mula sa ABF edukasyon o cyber-culture sa daigdig kaugnay ng Kurikulum TA 2001-02)  AB FILIPINOLOHIYA: Bilang Programang Pang- kapakanang Pambansa at kagalingang akademiko Pambayan.  Kahulugan  Bilang programa ay inilarawan ito bilang isang  Ang Filipinolohiya ay pinagsamang Filipino at apat na taong akademikong programa na Elektronikong edukasyon ang gagamitin upang lohiya. Kung saan ang ibig sabihin ng lohiya ay papanday sa potensyal na talino ng mga mapalaganap ang Filipinolohiya lalo na sa pag-aaral, aat sa ang Filipino naman ay estudyante sa mga karunungang makakamit sa panahon ng pandemya. tumutukoy sa wikang Filipino at pagiging Pilipino. Filipinolohiya. Sinasaklaw ng kurso ang wika, Samakatuwid, ang Filipinolohiya ay ang maka- panitikan at kultura o Pambansang kabihasnan TATLONG URI NG PANITIKAN: Pasalindila, agham na pag-aaral sa wikang Filipino. Ito ay sa pangkalahatan. Pasalinsulat, Pasalintroniko. maka-agham dahil ito ay sistematiko.7  Ayon kay Prof. Cardenas, ang Filipinolohiya ay Lahat ng estudyante ay may kanya-kanyang  Tinutugunan ng kursong Batsilyer ng Sining sa disiplina ng karunungan na nakasalig sa talino kaya ang gagampanan ng Filipinolohiya ay Filipinolohiya ang mga kahingian ng sistema ng makaagham na pag-aaral sa pinagmulan, hubugin ito kung saan ito yung mga talinong edukasyon ng bansa ayon sa sumusunod: kalikasan, at ugnayan ng wika, panitikan, kultura, matututunan.  Pagpapataas ng pagkilala at pagpapahalaga lipunan, kasaysayan, komunikasyon at iba pang sa pagka-Pilipino; batis ng karunungang Pilipino. Ang wika, panitikan, at kultura ang bumubuo sa  Pakikisangkot sa pagtatatag ng isang  Nililinang din nito ang mga karunungang ambag Pambansang Kabihasnan. Ang panitikan ay lipunang makabansa, malaya, maunlad, ng mga Pilipino sa daigdig ng mga karunungan. salamin ng kultura at lahi. Marami tayong mga makatao at maka-diyos (sa panahon ng  Nakatuon din ito sa pagkakadalubhasa sa Pilipino na panitikang naglalarawan sa katangian sibilisasyong cyberspace); pagtuturo at pagkatuto ng Wikang Filipino na at kultura ng Pilipinas. Samakatuwid, kapag bumubukal sa panitikan, kultura, kasaysayan, sinabing Pambansang Kabihasnan ay ito ang Lipunang Makabansa – layunin ng antropolohiya, agham, sikolohiya at iba pang natural na mayroon o mga katangiang tinataglay Filipinolohiya n a makabuo o makalikha ng disiplina na nangangahulugan ng pagtataglay nito ng ating bansa. Ang pambansang kaunlaran ay mag-aaral na kung saan may sapat na ng interdisiplinaryong paraan ng pag-aaral. hindi lamang nakasalalay sa pera na mayroon pagmamahal sa bayan o pagiging (DALUBWIKA, P.5, 2001) ang isang bansa dahil maaari din nating ituring makabansa. Ang paggamit ng sariling wika  Mula naman kay Prof. Apigo, ito ay agham na na kayamanan itong mga wika, panitikan, at ay nagpapakita ng pagka-makabansa at nakatuon sa pag-aaral ng Pilipinong kalinangan kultura na mayroon tayo. Kaya ang layunin ay nagpaptaas ng pagkilala at pagkakaroon ng at karanasan na kinapapalooban ng Pilipinong maipaunawa at ipaalala na mayaman tayo sa pusong makabayan. pag-iisip, Pilipinong kultura at Pilipinong lipunan wika, panitikan, at kultura. tungo sa pagbuo ng karunungan at kabihasnan Lipunang Malaya – dapat ginagamit ang na tungo at para sa Pilipino.  Nakatuon sa pagkamalikhain (creativity) at ating kalayaan sa tama ay makaktulong din  Bilang disiplina at larangan ay nagsisilbing sikhayan (scholarly works) ang lalim at lawak ng sa pambansang kaunlaran. Kung kasangkapan, tagapagtago o imbakan at mga pagpapakadalubhasa sa Filipinolohiya na mababwasan ang bilang ng mga kabataang daluyan. Ang Wikang Filipino ang maituturing na napakahalaga sa propesyon/disiplinang pagtuturo mapapariwara ay makakatulong na sa siyang pinakanukleyo nito. o pedagohiya at kahusayan sa industriyang bayan. Gamitin ang kalayaan para sa komunikasyon. ikauunlad ng bansa, halimbawa, pagboto ng  KASAYSAYAN NG KAMALAYANG BAYAN UKOL tama. Ang kalayaan sa paggamit ng wikang SA FILIPINOLOHIYA: SIMULA AT PAGSULONG Kapag sinabing malikhain, hindi ibig sabihin nito Filipino ay hindi dapat ikinakahiya. Dahil NG TALINONG PILIPINO ang pagiging magalin sa pag-drawin. Dahil sa lahat ng wika ay pantay-pantay dahil may  Matutukoy ang karunungan o talino ng Filipinolohiya, tayo ay may pagkakataon na iba’t iba silang estruktura. Huwag nating sambayanang Pilipino mula sa sinaunang  sibilisasyon. Sa tala ng kasaysayan, nagsimula  Mayroon na tayong sistema ng pamumuhay at ARALIN 1.2: WIKANG FILIPINO BILANG KOR O ang talino ng Pilipino noong panahon ng edukasyon bago pa man dumating ang mga NUKLEYO NG FILIPINOLOHIYA Plestosin, 250,000 – taon bago kay Kristo (Dr. Kastila. Dumaan sa proseso ng sibilisasyon ang Jaime B. Veneracion, “Agos ng Dugong ating lahi, mula sa pagtuklas ng apoy hanggang Kung walang FIlipino sa salitang Filipinolohiya hindi ito Kayumanggi,” 1987). sa paglikha ng pamayanan na nagpapahalahaga mabubuo. Kapag sinabing kor o nukleyo, ito ang  Isang gintong panahon, sa punto ng karunungan sa diwa ng kapaligiran at bawat nilalang. pinakamahalagang bahagi sa isang bahagi. Ito ang ang pagkiskis sa dalawang bato ng mga  Ang sistema ng pagsulat ng mga katutubo ay pinakabumubuo para mabuo yung isang bahagi at ito ng sinaunang nilalang sa kasaysayan ng lahing tinatawag na baybayin. Ito ay isa lamang sa mga ay ang wikang Filipino. Ang dinidiin sa kursong kayumanggi. Ang sitwasyon ng pagkikiskisan ng patunay na ang mga Pilipino ay hindi mangmang Filipinolohiya ay ang pagpapataas sa wikang Filipino. Homo Erectus sa dalawang bato ay malinaw na o indio, dahil ang pagsulat na ito ang naging daan  Ayon sa konstitusyon 1987 ng Pilipinas, artikulo 14 sandali ng paggawa ng apoy ang nililikha sa upang maisalin ang Doctrina Cristiana na seksyon 6: Ang wikang Pambansa ng Pilipinas ay pagkiskis ng bato. pinakapuso ng relihiyong Romano Kataliko. Filipino. Samantalang nalilinang, ito ay dapat  Nang dumiklap ang init, sa pagkiskis ng kamay sa  Batay sa aklat na Wisyo ng Konseptong payabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na dalawang bato, umiglap sa isip ng Homo Erectus Filipinolohiya ni Bayani S. Abadilla, nasakop an mga wika ng Pilipinas at sa iba pang mga wika. ang talino. Ito ang etimolohiya ng talino o umpisa Pilipinas ng bansang Espanya, naging alipin ang ng karunungan ng Pilipino. mga indio, sumailalim tayo sa gobyernong praylo Kapag sinabing wikang Filipino, maraming bumubuo  Kaugnay nito, noong sinaunang panahon, ungol krasya sa pamumuno ng mga malulupit na prayle dito, hindi lamang pinapahalagahan dito ay ang at bulyaw at galaw ng mga kamay at katawan ang kasabay ng walang habas na panggagahasa sa diyalektong Taglog. Ang mga wikain sa Pilipinas ang wika o lengguwahe ng mga Homo Erectus. Ito likas na yaman ng Islas Maniolas, ang dating bumubuo sa wikang FIlipino. Hindi magiging ganap naman ang pinagmulan ng etimolohiya ng tawag sa ating bansa. ang wikang Filipino kung hindi ito nakasalig sa mga ngayo’y Wikang Filipino.  Noong panahon ng praylo krasya, ang tingin sa wikain na mayroon sa Pilipinas. Kung nais  Ang mga tunog at mga letra, na kaangkinan ng mga Pilipino ay busabos, walang karapatan, pahalagahan ang wikang pambansa, kailangang wika, ay nakikilalang alibata. Ang alibata, sa alipin. pahalagahan din ang iba’t ibang wikain sa iba’t ibang disiplina ay pagsasaayos ng mga tunog ng mga  Lumaya tayo mula sa mga Kastila noon 1898. lugar, lalo na’t higit dito sa Pilipinas. salita o baybayin. Mga korelasyon ang tunog ng  Relihiyon ang lumupig sa bait sa isip ng mga wika sa mga ingay na nalilikha ng kalikasan. Ito katutubong Pilipino noong panahon ng mga Imperyalismong Tagalog – mas madami ang ang sensasyon sa kalikasan. Tao ang Espanyol. gumagamit ng diyalektong Tagalog kaya madami ang pinakamalakas na anyo ng kalikasan.  Edukasyon naman ang bumitag sa katinuan ng nakasalig na salita dito at mas nabibigyan ng diin.  Sa pagbaybay ng mga kataga o salita. Ang mga sambayanang Pilipino bilang paraan ng salita ay tumutukoy o kumakatawan sa mga pananakop ng Amerika sa bansang Pilipinas. Bagama’t mas nalalapit ang wikang Filipino sa bagay-bagay na nakikita, naririnig,  Diwang Kolonyal ang naipunla at nalinang ng diyalektong Tagalog, hindi ibig sabihin na kapag nararamdaman, naaamoy at nalalasahan. Mula edukasyon ng mga kano? sinabing wikang FIlipino ay nakapokus lamang sa sa mga bagay na tumitimo sa sentido, nakabuo  Ingles ang naging midyum ng pagtututro at ito Tagalog, maari din itong isalig sa mga iba pang wikain ng mga ideya ang mga sinaunang Pilipino. ang naging pamantayan ng edukado at sa Pilipinas.  Sa pamamagitan ng talino at paggawa umunlad marunong na PIlipino sa pagiging bihasa sa nang umunlad ang pamumuhay ng mga pagsasalita nito.  Alinsunod sa mga tadhana ng batas at sang-ayon sa sinaunang Pilipino.  Wikang Ingles at komersyal na edukasyong nararapat na maaaring ipasya ng Kongreso, dapat pormalismo ang mga naging daluyan ng iba't magsagawa ng mga hakbangin ang Pamahalaan  KONSEPTO NG FILIPINOLOHIYA ibang porma ng ugnayan ng estado na sumisira upang ibunsod at puspusang itaguyod ang paggamit  Filipinolohiya sa kaangkingan o identidad ng mamamayan. ng Filipino bilang midyum ng opisyal na  Ito ay isang disiplinang nakalapat sa  Filipinolohiya ay lilikha ng mga Pilipinong may komunikasyon at bilang wika ng pagtuturo sa karunungang Filipino na nagpapahalaga sa sapat na malasakit sa bayan at may sapat na Sistemang pang-edukasyon. konsepto ng kamalayang makabansa. lakas ng loob na kumilos at magpakasakit para sa  Ito ay isang bilang suhay sa paglinang ng katubusan ng Inang Bayan. Ito ang tugon ng pamahalaan sa batas, nararapat na talino, sa pag-unawa ng iba't ibang kaalaman  Dagdag ni Abadilla, edukasyon ang sistema ng gumawa mismo ng hakbangin upang ito ay na nagsusulong sa pilosopiyang Filipino at paglinang ng talino. Ito ay proseso ng pedagohiya puspusang maitaguyod. Ibig sabgihin, sa anumang kahalagahan ng wikang Filipino bilang o pagtuturo at pag-aaral. pagkakataon ay dapat gumawa ang pamahalaan ng pangunahing kasangkapang sagisag ng  Paglinang sa talino, agham at sining ang hakbang na kung saan makakapagpataguyod sa pagkakakilanlang Pilipino sa kamulatan ng nakaprograma sa pag-aaral o akademya bilang paggamit ng wikang Filipino, hindi lamang dapat sa kalagayan ng lipunang Filipino tungo sa paggabay ng pagtuturo na nakatuon sa pagiisip Buwan ng Wika. kaunlarang pangkabuhayan, pampulitika at na dapat sa simula pa lamang ay nasa diwa ng pangkultura. sistema ng edukasyon ng lipunang Filipino na  Ito ay yumayakap sa kaisipang mapagpalaya may layunin at gawaing tumutugon sa adhikain  Wika ang pangunahing instrumento sa gamit ang karunungan na bunga ng talino sa ng lipunan sa pamumuhay na matiwasay at komunikasyon. maagham na pagtuklas at pagtukoy ng maunlad.  Ito ang midyum na kung saan mas marami katotohanan sa kalagayan ng lipunang ang nagkakaunawaan at nagkakaroon ng mas Filipino. makabuluhan at makahulugang diskurso.  Ang kagandahan ng wikang Pambansa ay kahit dahil mayroon silang iba’t ibang SEMANTIKA- pag-aaral ng mga saang sulok man tayo ng Pilipinas ay mayroong estruktura. pagpapakahulugan ng isang wika wika na mag-uugnay sa atin sa isa’t isa. Mayroong isang wika na magsasaklob sa ating  Nagmula ito sa Middle English na “discours”, na Makabuluhang tunog kung lahat. mula sa Medieval at Late Latin na “discursus”. nakapagpabago ng kahulugan.  Ito ay nangangahulugang “argumento” at Diskurso ay isang paraan ng pagpapahayag. Ang “kumbersasyon”.  mayroong sinusunod na sistema ng mga Filipinolohiya ay isang uri ng diskurso dahil  Tumutukoy din ito sa kakayahan sa pagsasaayos tunog at sistema ng mga salita. nakakapagpahayag tayo ng ating mga ng kaisipan, pamamaraan o ang pagiging  karaniwang magkaharap ang mga nararamdaman, opinyon sa pamamgitan ng makatuwiran ng isang tao. participant kung kaya’t bukod sa wikang Filipino.  Kumbersasyon - isang klase ng pag-uusap o kahalagahan ng mga salitang komunikasyon na kadalasang nauuwi sa walang sinasambit, pinagtutuunan din ng bawat Jim Cummings’ Congnitive Proficiency saysay na usapan. kasapi ang ibang sangkap ng komunikasyon.  TUNGKULIN NG WIKA  Dalawang taong nagbigay kahulugan sa Itinuturo ito upang ipakita yung halaga , tungkulin, at Diskurso Ang Filipinolohiya ay may layunin ding iba pang mga bagay na ginagampanan ng wika sa  Noah Webster (1974) mahasa ang komunikasyon. ating pangaraw-araw na buhay.  Ayon kay Webster, ang Diskurso ay  1.Interaksyonal - nakapagpapanatili, tumutukoy sa berbal na komunikasyon  MGA DISKURSONG PASALITA nakapagpapatatag ng relasyong sosyal. tulad ng kumbersayon.  1. Usapan o kumbersasyon Kapag sinabing relasyong sosyal, ito ay may  Maaari rin itong isang pormal at  2. Usapan sa telepono kasangkot pang ibang tao. Ibig sabihin ang sistematikong eksaminasyon ng isang  3. Interbyu wikang FIlipino ay ginagamit upang paksa, pasalita man o pasulat tulad ng  4. Pangkatang diskusyon makapagpatatag at makapagpanatili ng relasyon halimbawa ng disertasyon  5. Talumpati mo a iyong kapwa. Nararapat ding responsable  Leo James English (2007) at mag-iingat tayo sa paggamit ng wika dahil  6. Debate  Ayon kay Leo James English, ang  7. Balagtasan maari din itong makawasak. kahulugan ng diskurso ay may  2.Instrumental – tumutugon sa mga kinalaman sa pagsasalita at pangangailangan.  Pasulat na Diskurso pagtatalumpati.  nangyayari ito sa pamamagitan ng mga  3.Regulatory – kumokontrol, gumagabay sa  Ang diskurso ay isang pagbibigay ng simbolo gaya ng letra, bilang at mga kilos/ asal ng iba. pagtatalakay sa iba’t ibang paksa, larawang nagdadala ng mensahe sa  4.Personal – nakapagpapahayag ng sariling pasulat man o pasalita. tatanggap nito. damdamin o opinyon.  5.Imajinativ – nakapagpapahayag ng  maaaring maganap ang pagrerebisa at  PASALITA AT PASULAT NA DISKURSO matamang paghahanda ng isusulat na imahinasyon sa malikhaing paraan.  Pasalitang Diskurso mensahe - Higit na pag-iingat ang  6.Heuristik – naghahanap ng informasyon/datos.  binubuo ito ng mga makahulugang isinasagawa ng isang manunulat. Sa  7.Informativ – nagbibigay ng imformasyon/datos. tunog (salita) na isinasaayos sa tamang sandaling ang mensaheng nakapaloob organisasyon upang makabuo ng mga sa isang sinulat na diskurso ay  DISKURSO makahulugang salita. nakarating sa tatanggap at ito’y kanyang  Ang diskurso ay pasalita o pasulat na pahayag na mauuri batay sa piniling mga salita at nabasa, hindi na maaaring baguhin ng PONEMA- makabuluhang yunit ng manunulat ang kanyang sinulat. estruktura ng mga pangungusap at ang mga tunog ng nakapagpapabago ng paraan ng paggamit nito sa pagpapahayag ng kahulugan  PAGKAKAIBA NG PASALITA AT PASULAT impormasyon, tema o paksa, estilo at balangkas PONOLOHIYA- pag-aaral ng ponema  1. Kasaysayan ng kaalamang ibinabahagi at inaasahang MORPEMA- pinakamaliit na yunit ng  2. Sa paraan ng paghahatid ng mensahe interpretasyon ng mambabasa. salita na nagtataglay ng kahulugan  3. Sa panahong ginugugol sa pag-aaral MORPOLOHIYA- pag-aaral kung paano  4. Sa sitwasyon Kapag nagpapahayag ang mga binubuo ang salita gagamiting salita ay piling-pili para mas SINTAKS- pagsasayos ng mga salita sa  KONTEKSTO NG DISKURSO labis o mas higit nating maipahayag pangungusap; pagsasama o  Ang konteksto ng isang diskurso ay kung ano ang gusto nating sabihin. Ang pagkakaugnay ng mga salita upang maaaring interpersonal, panggrupo, pang- estruktura ng pangungusap ay ang bumuo ng pangungusap organisasyon, pangmasa, intercultural at tamang paggamit o pagsasaayos ng SINTAKSIS- pag-aaral ng istraktura ng pangkasarian. salita sa loob ng pangungusap. Ito rin mga pangungusap ang dahilan kung bakit ang mga wika ay SEMANTIKS- kapag nagkaroon ng  1. Kontekstong Interpersonal – usapan ng pantay-pantay, walang nakakalamang, kahulugan magkaibigan   2. Kontekstong Panggrupo – pulong ng  Karamihan sa mga pinagdiriwang na mga  Ang ekonomiya ay sumisimbolo sa kung ano pamunuan ng isang samahang pangmag- tradisyon ay magkahalong Kristiyano, ang estado ng pamumuhay ng isang bansa. aral. Pagano, at iba pang lokal na seremonya. Ito rin ay sumasalamin kung mayroon bang  3. Kontekstong Pang-organisasyon –  Kultura ng mga Pilipino naging pagbabago sa nakalipas na panahon Memorandum ng pangulo ng isang  WIKA hanggang sa kasalukuyang sitwasyon. Dito kumpanya sa lahat ng empleyado (o  Bahagi ng pakikipagtalastasan sa malalaman kung ang isang bansa ay pagnagpopromote) paghahatid at pagtatanggap ng maunlad, kumakaharap sa matinding  4. Kontekstong Pangmasa – mensahe problemang pang-ekonomiya o may Pagtatalumpating isang pulitiko sa harap ng  PANINIWALA malaking positibong pagbabago sa mga botante.  Likas sa mga Pilipino ang maraming hinaharap. Sa madaling salita, ang  5. Kontekstong Interkultural – paniniwala. Halimbawa na lamang nito ekonomiya ay sumasalamin sa sitwasyong pagpupulong ng mga pinuno ng mga ay ang paggamit ng “po” at “opo” at pangkabuhayan ng isang bansa. bansang ASEAN pagmamano bilang paggalang sa mga  Ang kaugnayan ng filipinolohiya sa ating  6. Kontekstong Pangkasarian – usapan ng nakatatanda. ekonomiya ay nagbukas ito ng pinto upang mag-asawa.  TRADISYON matuklasan natin na ang ating mga  Ang mga Pilipino ay isa rin sa mga nakasanayang gawain at ang ating mga  MGA PARAAN NG PAGPAPAHAYAG O URI malilikhaing tao. Sa iba’t ibang klase ng tinatangkilik ay nagmula sa ating mga NG DISKURSO sining, makikita ang talento ng mga ninuno.  1. Pasalaysay o Narativ Pilipino, tulad ng pagsayaw at pagkanta,  Naipakita rin nito na marami na ang  may layuning magkuwento ng paguhit at pati rin sa paglalaro. nagbago sa ating ekonomiya dahil sa magkakaugnay na pangyayari;  Ang mga Pilipino ay kilala rin sa kanilang pagdaan ng maraming taon ngunit ang mga makukulay na karanasan sa buhay. pakikipag kapwa-tao, pagbabagong ito ay nananatili pa ring  2. Paglalarawan o deskriptiv pagmamagandang-loob o hospitality, at makapilipino dahil mayroon tayong  naglalayong makabuo ng imahe o katatagan sa kabila ng mga unos o sarisariling pinaniniwalaan at ginagawa mula larawan sa isip ng mga mambababasa o resilience pa noong unang panahon. tagapakinig;  KASUOTAN  pagpapahayag ng ating nakikita,  Filipinyana  Filipinolohiya sa ibang bansa sa aspetong naririnig at nadarama.  RELIHIYON pang-ekonomiya  Pasok sa imaginativ  Kristiyansimo  Napapataas ang antas ng kamalayan sa  3. Paglalahad o Ekspositori katayuan bilang dayuhang mamamayan.  tungkulin nito na humanap ng kalinawan  Filipinolohiya sa ibang bansa sa aspetong  Napapataas ang antas ng kamalayan sa uri at humawi sa ulap ng pag-aalinlangang. pangkultura ng trabahong kinabibilangan. - ginagamit sa pagsagot sa mga tanong  RELIHIYON  Napapataas ang kamalayan sa identidad na nangangailangan ng pagsasanay na bilang Pilipino at bilang dayuhan.  Theravada Buddhism ang pangunahing kasagutan; pagsulat ng mga ulat tungkol  Nabibigyan ng oryentasyon sa mga relihiyon at nagsisilbing mahalagang sa Agham at Kasaysayan, pagsusuri sa natatanging kontribusyon sa pag-angat ng bagay sa kultura ng Thailand. maikling kuwento at mga nobela at ekonomiya.  LENGGWAHE pagpapaliwanag sa iba’t ibang aralin sa  Nabibigyan ng oryentasyon sa mga pang-  Thai ang opisyal na lenggwahe sa paaralan ekonomiyang responsibilidad ant karapatan Thailand  pasok sa imformativ at heuristk bilang Pilipino at bilang dayuhan.  KABUTIHANG-ASAL (ETIQUETTE)  Bumabati sa pamamagitan ng “Wai”  Filipinolohiya sa Pilipinas sa aspetong  PARAAN NG PAGPAPAHALAGA pampulitika Aralin 2: Filipinolohiya: Kalagayan ng Halagahan batay  Tangkilikin ang pagpapanatili ng Kultura  Edukasyon sa Sitwasyong Pangkultura, Pangwika at Panlipunan ng Thailand sa lahat ng aspeto mapa  Hawak ng gobyerno ang edukasyon Pagpapahalaga sa Filipinolohiya: Batay sa aspetong edukasyon, pananaliksik, animation, at  “It is the government which must flow from pangkultura, pang-ekonomiya, at pampulitika ng Pilipinas kaunlaran upang maging isang the education and not education from the at ng ibang bansa importanteng kasangkapan sa government”- Plato pagsaayos ng mga suliranin patungkol  Filipinolohiya sa Pilipinas sa aspetong sa kaugalian ng kaniya kaniyang  Bakit mahalaga ang Filipinolohiya? (NESTOR pangkultura pamumuhay, para sa paglago ng social, CASTRO)  Ang kultura ng Pilipinas ay pinaghalong economic, at political na kaunlaran, at  Kinakailangang pag-aralan natin ang lipunan at impluwensya ng mga katutubong tradisyon at para sa pagpapatibay ng soberanya ng kulturang Pilipino para lubos nating maunawaan mga kultura ng mga unang mangangalakal at Thailand. kung ano talaga ang ating pagkatao. Bali wala mananakop nito noon. ang mga pag-aaral natin sa mga kanluraning mga  Ang Wikang Pilipino na mas kadalasang  Filipinolohiya sa Pilipinas sa aspetong pang- konsepto kung hindi naman natin ito mailalapat kilala bilang Tagalog, ay maraming hiniram ekonomiya sa ating partikular na kondisyon dito sa Pilipinas. na salita galing Kastila.   Ano ang mga maiiambag ng ma estudyante sa INDUSTRIYA - Ito ay tumutukoy sa produksiyon ng  PANAHON NG KASTILA (Spain) pagpapayabong sa Filipinolohiya? isang kalakal na pangkabuhayan o paglilingkod na Mga kastilang ang dala ay  Marami. Dahil napakalimitado ang mga nasa loob ng isang ekonomiya. sandata. mananaliksik tungkol sa Filipinolohiya kung  Naging komplikado ang sistemang barter kaya’t makakadagdag ang mga estudyante - Maaring maging mga makaimpluwensya o dahil sa patuloy na paglaki ng populasyon at sa pagpapalalim ng pag-aaral ukol dito. Sa nakakatulong ng malaki, maari din namang maging pagdami ng mga pangangailangan. pamamagitan ng kanilang mga pananaliksik suliranin sa pag-unlad ng isang bansa o Pambansang Dahil naging parang open country tayo. sa eskwelahan, maari silang gumawa ng Kaunlaran Gamit na gamit ang ating mga likas na mga orihinal na pag-aaral. Halimbawa, pag- yaman. Kasali ang ibang bansa sapagkat ang tinatawag aaral sa kanilang mga partikular na lokalidad,  Paggamit ng sinaunang teknolohiya, araro, nating Pambansang Kaunlaran ay hindi din natin tulad ng kasaysayan ng kanilang bayan, mga suyod, at kawit. maitatanggi na may kabahagi ang ibang bansa kung alamat, mga kaalamang bayan, mga pag- Tayo ay mayaman sa likas na yaman bakit tayo umunlad. uugali at tradsyon at marami pang iba. Maari kaya ang pinapaunlad ng husto ay ang itong malipon o maipon at saka mailimbag Sa pagkilala bilang isang Pilipino, mahalaga na agrikultura dahil doon sila lubos na din at ito ay isang importante ding hakbang malaman natin kung ano yung mga pamumuhay na makikinabang. sa ating siyensya. mayroon dito sa loob ng ating bansa. Mahalagang  Nagmistulang amo ng mga katutubo ang  Ano ang kabuluhan ng lahat ng ito sa ating pag-aralan ang kalagayan ng bansa sapagkat ang mga Kastila. akademya? apektado dito ay tayo din mamamayan.  Nagkaroon ng buwis na ipinapataw sa mga  Ang pagtutulungan natin, ng mga guro, ga katutubong Pilipino. mananaliksik,mga estudyante, mga Ang ating bansa ay may pinapatakbong ekonomiya at Napakahirap ng buhay ng mga Pilipino nagtatrabaho sa pamahalaan at NGO, kung dito ay kaialangang may ginagawang produksyon noon dahil ang sarili nilang lupain ay pagsasama-samahin at pagdudug-dugtungin upang umunlad. Sa mga produksyon na ito iyon ang kailangan pang buwisan. ang ating mga ginagawa makikita ang tinatawag na INDUSTRIYA. Kahit anong produksyon  Nakilala ang reales na ginagamit ng mga kabuuan kung ano talaga ang lipunan at ng mga kalakal, produkto o serbisyo ay maituturing na Pilipino sa pagbabayad ng buwis sa halip na kulturang Pilipino na syang pangunahing industriya. produkto pinag-aaralan sa Filipinolohiya. Dahil kung puro kalakal, dadami nang  Kasaysayan ng Industriya sa/ng Bansa dadami ang mga kalakal sa bahay ng  PANAHON BAGO DUMATING ANG KASTILA kastila. (Pre-Colonial)  Hindi nagbabayad ang mga Pilipinong Aralin 3: Filipinolohiya at/sa Pambansang Kaunlaran  Ang mga ninuno ay umaasa sa likas na nagtatrabaho sa pamahalaan ng Kastila yaman. Ang bansang Pilipinas ay binubuo ng tulad ng cabeza de barangay. Kaugnayan ng Filipinolohiya sa Pambansang 7, 641 na isla. Ang bawat isla ay mayaman May ilang mga Pilipinong nakikinabang Kanlaran, paano masaabing maunlad ang isang bansa, at sa likas na yaman at ito ang pangunahing pero yun lamang mga nagtatrabaho kung ano ba ang nangyari sa Pilipinas mula noon hangang pinagkukunan ng kabuhayan ng ating mga para sa mga kastila. sa kasalukuyan. Ang mga pangyayari sa kasalukuyan at ninuno. Ang sistemang pang-ekonomiya nila nakaraan ay mayroong kaugnayan. Ang nakaraan ay ay sa pamamagitan ng tinatawag na “Barter”.  Klasipikasyon sa estado ng tao nakatulong sa sitwasyon natin sa kasalukuyan at patuloy Ang bansang Tsina ang kapalitan ng ating noong panahon ng Kastila: na dumadaloy ang impluwensya ng nakaraan sa ninuno sa pamilihan-porselana, banga at kasalukuyan.  Peninsulares ← ito ang mga seda ang kapalit ng produktong katutubo purong Espanyol na ipinanganak sa tulad ng pagkain at kagamitan. Espanya na nanakop ng mga bansa Filipinolohiya – may kinalalaman sa pagpapataas ng pagkilala sa pagiging Pilipino upang mamuno. Noon pa man, bago pa man dumating ang  Insulares ← tinatawag din silang  Matatalakay sa bahaging ito ang ginampanan ng mga kastila ay mayroon ng sistema ng creoles dahil sila ang mga Espanyol Filipinolohiya sa iba’t ibang sektor ng industriya pamumuhay ang mga PIlipino. Masasabi pa na ipinanganak sa Pilipinas. bilang bahagi ng Pambansang Kaunlaran. ngang maunlad at mayroong kakuntentuhan  Mestizo- ito ang mga Espanyol na Mauunawaan din sa araling ito ang kasaysayan ng sa bansang Pilipinas. Kagaya ng tinalakay may dugong Pilipino. industriya sa bansa at sa maging sa ibang bansa. sa Aralin 1, ang etimilohiya ng talino ng mga  Indio- ang pinakamababang antas. Magkakaroon ng kaalaman tungkol sa kung ano ang Pilipino, mula sa pagkikiskisan ng dalawang Ito ang mga purong Pilipino na pangunahing pinagkukuhanan ng kabuhayan ng bato kung saan nagkaroon ng apoy, at sa naninirahan sa Pilipinas. bawat Pilipino at kung paano nakaambag ito sa pagsiklab ng apoy, nagkaroon ng pagbabago tinatawag na Pambansang Kaunlaran. Tatalakayin din sa sistema ng pamumuhay ng mga PIlipino.  Ang mga Pilipino ay gumawa ng produkto na ang kalagayan Pambansang Industriya sa Pilipinas at Nagsimula nang umunlad ang karunungan sobra sa kanilang pangangailangan. sa ibang Bansa. Ganun din ang ugnayan ng na mayroon ang mga Pilipino. May sining Dahil palaging kabahagi ang Filipinolohiya at mga industriya sa Pilipinas. (alibata), ritwal, at mga paniniwala. pamahalaan.  Nagkaroon ng sistema kung saan ang isang Barter – pagpapalitan ng kalakal pueblo (bayan kung saan naninirahan ang mga katutubo) ay kailangang maglaan ng  ilang bahagi sa kanilang produkto upang  Noong 1934, sa pamamagitan ng Batas ginagamitan ng malalaki at kumplikadong ipagbili sa pamahalaan. Tyding-McDutfie, binigyang-ganap ng makinarya sa pagpoproseso ng mga  Tumagal ang sistemang ito mula 16 na siglo Kongreso ng Amerika ang kasarinlan ng produkto at kailangan ng malalaking lugar hanggang 1815. Pilipinas. para sa produksyon tulad ng planta at Kaya naman ang kanilang impluwensya pabrika. ay nakatatak padin sa atin ngayon. Nagsisimula nang bumangon ang Pilipinas  COTTAGE INDUSTRY ← Nakapaloob dito ngunit nas ilalim pari ng mga Amerikano. ang mga produktong gawang kamay o hand-  Sa panahon ni Gob. Heneral Jose made products. Hindi hihigit sa 100 Basco Y Vargas: mangagawa ang kabilang sa industriya at  Umunlad ang agrikultura ng bansa  Sa panahon ding ito itinatag ang National maliit na lugar lamang ang sakop ng Development Company at National Power operasyon nito. at natuto ang mga tao ng pagtatanim ng bulak at mga Corporation  SMALL AND MEDIUM-SCALE INDUSTRY sangkap sa pagkain tulad ng ← Binubuo ng 100-200 na mga mangagawa paminta. Nagkaroon ng mga Ito ay isang senyales na may nagaganap na at ginagamitan ng payak na makinarya sa plantasyon, binigyang-halaga ang pag-unlad sa isang bansa. Kasi ang pagpoproseso ng mga produkto. paggamit ng kalabaw sa pagpapatayo ng mga kumpanya sa iba’t pagtatanim, at lumaganap ang ibang bansa ay senyales na mayroong  SEKTOR NG INDUSTRIYA monopolyo sa tabako. nagaganap na pag-usbong o pagsulong sa Sa ekonomiya ng Pilipinas nakakatulong sistema sa isang bansa. Sa makautuwid, Ang sektor ng industriya ay may malaking papel ng malaki ang tabako kaya hindi tinatanggal. binigyan tayo ng pagkakataon ng mga na ginagampanan sa pag-unlad ng ekonomiya Amerikano pero hindi parin ganoon kalaya. ng bansa dahil ito ay lumilikha ng produkto at  Nakilala ang Pilipinas ng mga mangangakal paglilingkod na kailangan upang matugunan ang sa Europeo at nabuksan ang malayang  PANAHON NG HAPON (Imperial Japan) mga pangangailangan ng mamamayan. (Ito ay kalakalan sa pagitan ng Ingles at Pilipino.  Bumagsak ang ekonomiya ng Pilipinas dahil isang produksyon na kung saan maaaring lokal o  Kasabay ng pag-unlad ng Pilipinas sa sa digmaan. Dahil laging nais ng mga Hapon internasyonal na tumutgon sa pangangailangan paggamit ng lupa ang pag-usbong ng ay digmaan. ng isang mamamayan.) sistemang enkomyenda. Dahil sa kautusan  Napilitan na silang ipagbili ang kanilang pag- ng Hari ng Espanya na iparehistro ang mga aari upang sila ay mabuhay at bumaba ang  1. Pagawaan / Manupaktura lupa, sinamantala ng mga mayayamang halaga ng salaping Mickey Mouse Money na  Ito ay ang proseso ng pagbabago ng Espanyol ang halos lahat ng lupa. ipinalabas ng pamahalaang Hapon. hilaw na materyales para gawing yaring  Dahil walang kaalaman ang mga Pilipino ukol  PANAHON NG REPUBLIKA (Philippines after produkto. Sa sektor na ito ng industriya sa kautusan ng Hari ng Espanya, wala silang Independence from US) ang hilaw na materyales ay magawa kundi tanggapin ang kanilang  Isa sa mga pangunahing suliranin ng sumasailalim sa pisikal o kemikal na kalagayan. Pilipinas ay ang pagbabangon sa bumagsak transpormasyon. (malakihang  Dito nagsimula ang pangangamkam ng lupa na ekonomiya ng bansa. Upang produksyon) at ang paglawak ng pagtayo ng mga makabangon at makapagsimula ng bagong  Mas malaki ang bahagi ng sektor ng hacienda. sistema, humingi si Pangulong Manuel pagmamanupaktyur kaysa sa iba tulad Roxas ng tulong sa Estados Unidos para ng agrikultura at pangingisda. Ang simulan ang malawakang pagbabago sa tradisyunal na tungkulin ng  PANAHON NG AMERIKANO (U.S.A.) ekonomiya ng bansa. pagmamanupaktyur sa Pilipinas ay ang  Umunlad ang pagtatanim ng abaka, tabako, proseso ng pagkain. Ang makina na asukal, palay, at iba pang produkto. Umunlad  Kalagayan ng Pambansang Industriya sa Pilipinas ginagawa ay upang magproseso ng ang pagsasaka at gumamit ng mga at sa ibang Bansa bigas, mais, asukal at iba pang mga makabagong pamamaraan sa pagtatanim. pangunahing sangkap sa pagkain. Dahil dito, lumaki ang produksiyon na Ang industralisasyon ay ang nagdulot ng pag-unlad sa pamumuhay ng pagbabagong panahong panlipunan at pang- Ito ang pinakapangunahing mga Pilipino. ekonomiya na humuhulma sa isang samahan ng pinagkukunan ng hanapbuhay ng mga mga tao mula sa magsasakang lipunan patungo Pilipino. sa isang lipunang industriya, kabilang ang Ang dala ng mga Amerikano ay edukasyon. malawakang reorganisasyon ng isang ekonomiya  2. Serbisyo/Utilidad Dito nagsimula ang pormal na edukasyon. para sa pagmamanupaktura. (Ito ay may  Ang sektor ng industriya na ito ay Hindi sila gaanong kahigpit hindi kagaya ng kinalaman sa mga samahan g tao na ang layunin nakasentro sa paglilingkod. Ang layunin mga Kastila. Alam din ng mga Amerikano ay makapagambag sa ekonomiya.) nito ay matugunan ang mga ang ating kalakasan sa pang-agrikultura, pangangailangan ng mga mamayan.  Uri ng Industriya ayon sa laki  Ito ang sektor na nagbibigay ng iba't  PANAHONG KOMONWELT (Phil.  LARGE-SCALE INDUSTRY ← Binubuo ng ibang serbisyo sa mga negosyo at sa Commonwealth) higit sa 200 na mga manggagawa, nga konsyumer. Ang serbisyo'y  maaaring pagdadala, pamamahagi, o  4. Pagmimina nakasulat sa Ingles at sa baba ay may pagbebenta sa konsyumer ng mga  Isang proseso ng paghuhukay at nakasulat na salin sa Filipino produkto mula sa prodyuser, tulad ng pagkuha ng mga bagay mula sa lupa. nangyayari sa industriya ng turismo. Ang pagmimina ng mga bagay mula sa  9. Pabahay at imprastraktura  Malaki ang kontribusyon nito sa bansa lupa ay tinatawag na ekstraksiyon,  Ang pinakamagandang halimbawa sa dahil natutugunan nito ang pangunahing paghango, o paghugot. Maaaring sektor na ito ay ang mga titulong pangangailangan ng mga mamamayan maging kabilang sa pagmimina ang ipinamamahagi sa mga mamamayan. tulad na lamang ng tubig, pagkain, paghango ng mga metal at mga mineral, Upang maunawaan ng mga tao ang elektrisidad, at pangangailangan sa na katulad ng uling, ginto, pilak, lahat ng kanilang karapatan sa lupa at kalusugan. platinum, tanso, at bakal. Maaari rin tahanan, ang titulo ay malimit na  PANGUNAHING OPORTUNIDAD namang iba pang mga bagay, katulad nakasulat sa Ingles at sa baba ay may PARA MAPALAWAK ANG SEKTOR ng langis at likas na gas. nakasulat na salin sa Filipino NG SERBISYO  TATLONG URI NG PAGMIMINA  Pagpapalawak sa laki at saklaw ng  QUARRYING  Ekonomiya pang-export para sa modernong (IBABAW)←Cordillera Falls  Ang ekonomiya ay sumisimbolo sa kung ano serbisyo.  DREDGING (ILALIM NG ang estado ng pamumuhay ng isang bansa.  Pagpapalawak ng turismo para sa TUBIG)←Zambales Ito rin ay sumasalamin kung mayroon bang pag-unlad ng ekonomiya ng bansa.  PAGHUHUKAY naging pagbabago sa nakalipas na panahon  Pinapaunlad nito ang mga gawain  Bagaman marami tayong makukuha na hanggang sa kasalukuyang sitwasyon. Dito upang ang mga Pilipino ay hindi na yamang-mineral sa mga kabundukan at malalaman kung ang isang bansa ay magtrabaho sa ibang bansa at kagubatan sa bansa, napakalaki pa rin maunlad, kumakaharap sa matinding manatili na lamang dito. ng pinsala nito sa ating kalikasan. problemang pang-ekonomiya o may malaking positibong pagbabago sa  3. Kontruksyon hinaharap. Sa madaling salita, ang  5. Pagkain at Kalusugan  Sektor ng industriya na nakapokus sa ekonomiya ay sumasalamin sa sitwasyong  Binibigyang pansin nito ang produksyon pangkabuhayan ng isang bansa. pagpapagawa ng mga malalaking gusali ng mga produktong tumutugon sa mga at imprastraktura. Malaking tulong ito pangangailangan sa pagkain at ang para sa mga mamamayan na  MGA SEKTOR NG EKONOMIYA kabuuang pangangalaga sa kalusugan ngangailangan ng trabaho.  Sektor ng Agrikultura ng mamayan.  Ayon sa isang artikulo, naging 46% ang  Ang agrikultura ay isang agham at bahagi ng konstruksyon sa bansang sining na may kinalaman sa  6. Kuryente, Gas, at Tubig pilipinas dahil sa pagdami ng mga pagpaparami ng mga hayop at mga  Mahalagang sector ng industriya na malalaking gusali, planta at pabrika. tanim o halaman. Ito ay mahalaga nagsisilbing pangunahing serbisyo na Malaking tulong ito para sa mga dahil dito nagmumula ang mga kailangan sa bawat proseso o mamamayan na ngangailangan ng hilaw na materyal na produksyon. trabaho. Tulong din ito sa ekonomiya ng pinakikinabangan ng industriya. bansa anupat darami ang magtatrabaho  Ang gawaing kinapapalooban ng  7. Transportasyon at Komunikasyon sa loob mismo ng bansa at hindi na pagbibigay tugon sa mga  Pangunahing sektor kung saan nakasal kailangan ng mga pilipino na dumayo produktong nagsisilbing ig ang paglago ng ekonomiya. Ang pa sa kabilang mga bansa para lamang pangunahing pangangailangan ng sector na ito ay nagsisilbing kagamitan makahanap ng pagkakabuhayan. tao at nagsisilbing ding sa iba pang sector upang Nasusukat na ngayon ang estado ng pangunahing s angk ap na maisakatuparan ang pagsasagawa ng bansa sa pamamagitan ng dami ng mga bumubuo sa iba pang mga kani-kanilang tunguhin. gusali o konstruksyon. Kung patuloy na produkto. Kinapapalooban ito ng darami ito ay tiyak na uunlad ang bansa pagsasaka, paghahayupan,  8. Edukasyon natin sa sektor ng industriya. pagtotroso, at pangingisda  Sektor na nangangasiwa sa paglinang  BUILD BUILD BUILD PROGRAM ng kaisipan, kakayahan at abilidad ng  Ito ay planong pang imprastraktura  Sektor ng Paglilingkod mamamayan ng lipunan. ng pamahalaan na naglalayong  Dito pumapasok ang pagbibigay ng  Pabahay at imprastraktura maglatag ng mga road networks, iba't ibang serbisyo sa mga  Ang pinakamagandang halimbawa sa negosyo at mga konsyumer. Ang mahahabang tulay, flood control at sektor na ito ay ang mga titulong urban water systems, mga mga bumubuo sa sektor ng ipinamamahagi sa mga mamamayan. paglilingkod ay pananalapi, pasilidad para sa public transport Upang maunawaan ng mga tao ang gaya ng mga ports o daungan, insurance, komersyo, real state, lahat ng kanilang karapatan sa lupa at kalakalang pakyawan, kalakalang airports o paliparan, at mga riles ng tahanan, ang titulo ay malimit na tren. pagtitingi, transportasyon, pag iimbak, at komunikasyon.  agham para sa kalinangang pambansa at ng pananaliksik mayroong pinuntuhan dahil  Industriyalisasyon sa ibang bansa koneksyon sa karunungang pandaigdig. mayroong sinagot na katanungan. Walang  Japan nananaliksik na hindi na hindi muna inalam ang  Taong 2018, natala na ang japan na Filipinohiya – pagpapataas ng kamalayan sa wikang SOP. Dahil mahirap puntohin kung saan pupunta pang-apat sa buong mundo na Filipino at pagkilala sa sariling bayan ang pananaliksik kung walang binuo na suliranin. pinakamataas na nag-aangkat at Industriya – pumupuno sa konseptong tinatawag na Laging tatandaan na sabi ni Good na ang naglalabas ng produkto. pambansang kaunlaran pananaliksik ay kailangang matukoy ang suliranin  Pangalawa sa mundo na pinakamaunlad na bansa tungo sa klaripikasyon o resolusyon nito. Kapag Pambansang Kaunlaran – mahalaga sa  Pangatlo sa buong mundo na may suliranin, mayroon dapat solusyon. Ang Filipinolohiya dahil sa Filipinolohiya tinatalakay ay suliraning ibingay ay kailangan ay masolusyonan. nagmamanupaktyur ng mga sasakyan. kung ano ang mayroon mismo doon sa bansa na Pangatlo sa pinakamalaking kinabibilangan  Aquino (1974) kumonsumo sa merkado  Ang pananaliksik ay isang sistematikong  Saudi Arabia  Kahulugan paghahanap sa mga mahalagang  Simula taong 1970, ito ang bansa  Good (1963) impormasyon hinggil sa isang tiyak na paksa pinakamalaking naglalabas ng langis sa  Ang pananaliksik ay isang maingat, kritikal, o suliranin. merkado at disiplinadong inquiry sa pamamagitan ng  Pinakamalaking Ekonomiya sa arab at iba’t ibang teknik at paraan batay sa Sistematikong paghahanap dahil ito ay may pangalawang pinakamalaki sa rehiyon kalikasan at kalagayan ng natukoy na pagkakasunod-sunod, organisado, at may kasunod ng Turkey suliranin tungo sa klaripikasyon at/o prosesong sinusunod.  Isa sa pinakamababang ranggo sa UN resolusyon nito. (united nation) gender equality index  Manuel at Medel (1976) Maingat dahil ang lahat ng impormasyon o datos  Ang pananaliksik ay isang proseso ng kung saan pang-135 sa bilang na 187 na ilalagay sa pananaliksik ay kailangan ito ay pangangalap ng mga datos o impormasyon na bansa kung saan sinasabing mas maingat sa paglalagay dahil maaring ang upang malutas ang isang partikular na mababa ang oportunidad para sa pananaliksik na ginawa ay maging reperensiya suliranin sa isang syentipikong pamamaraan. kababaihan ng iba pang mananaliksik. Kapag mali at hindi  Parel (1966)  Singapore naging maingat maaring magkadamay-damay.  Ang pananaliksik ay isang sistematikong  Sa dekada ng paglaya ng singapore, Kumbaga dahil mali ang binasa, mali yung umunlad ang kanilang bansa mula pag-aaral o imbestigasyon ng isang bagay susunod na pananaliksik at sa mga sususnod pa. sa layuning masagot ang mga katanungan mababang nakukuhang kita hanggang sa isa sa pinakamataas na kinikitang ng isang mananaliksik. Ito ay kritikal dahil ito ay ginamitan ng mga bansa  E. Trece at J.W Trece (1973) masusing pag-iisip. Na kaya ang adbentahe ng  Ang pananaliksik ay isang pagtatangka  Ang pagmamanupaktyur at serbisyo isang pananaliksik , halimbawa, pangkatang upang makakuha ng mga solusyon sa mga ang haligi ng pangunlad ng kanilang pananaliksik, nasusuring maigi kung ano yung suliranin. Idinagdag pa nila na ito ay isang bansa nilalaman nung pananaliksik. pangangalap ng mga datos sa isang  Sa pinakabagong tala sa World Bank Disiplinadong inquiry sa pamamagitan ng iba’t kontroladong sitwasyon para sa layunin ng Human Capital Index, ang Singapore ibang technique. Disiplinado sapagkat ito ay prediksyon at eksplanasyon. ang bansa na nangunguna sa human capital development, na isang organisado na paghahanap ng impormasyon sa pamamagitan ng iban’t ibang Kontroladong sitwasyon dahil ito ay may nangangahulugang ang batang technique. Mayroon kasing ginagamit na paraan limitasyon at delimitasyon. Inaalam kung ano pinanganak ngayon ay may tsansa na sa pangangalap ng datos. Halimbawa, lamang ang kasali. Mas malilimitahan at mas maging 88% produktibosa kanyang questionnaire, focus group discussion, o magiging espesipiko ang ginagawang paglaki. interview na kapag pinagsama-sama ay dahil sa pananaliksik na kung saan pwedeng ito pananaliksik. Ang mga ito ay isinasagawa dahil lamang ang hangganan, ito lamang ang mga sa pananaliksik. Ginagawa din ito sa pananaliksik kasali, ito lang ang mga lugar , o ito lang ang Aralin 4: Introduksyon sa Industriyal na Pananaliksik para matimbang kung ano yung ideya o sakop. impormasyon na mas kinakailangan ay  Pananaliksik sa Filipinolohiya  Calderon at Gonzales (1993) mapasama sa pag-aaral.  naglalayong maglathala ng mga pananaliksik,  Formulated in more comprehensive form, artikulo, kritikal na sanaysay ukol sa wikang Sa isang pananaliksik, kinakailangan na research may be defined as a purposive, Filipino, mga wika sa Pilipinas, panitikan, kultura, mayroong suliranin. Sa paggawa ng pananaliksik, systematic and scientific process of pananaliksik sa pagsasalin at mga pag-aaral na karaniwang unang inaalam ang title o pamagat gathering, analyzing, classifying, organizing, kasalukuyang tumutugon sa tunguhin ng na susundan ng statement of the problem o mga presenting and interpreting data for the mapagpalaya at makabayang karunungan na tanong. Mahalaga ang SOP dahil ito ang solution of a problem, for prediction, for maaaring maiugnay sa agham panlipunan, tinutukoy na suliranin. Ito ang tinutukoy na mga invention, for the discovery of truth, or for the midya, edukasyon, komunikasyon, sining at katanungan na nararapat ay sagutin para sa huli expansion or verification of existing  knowledge, all for the preservation and  Upang makakita ng mga sagot sa mga Halimbawa: Bunga ng mga pananaliksik, improvement of the quality of human life. suliraning hindi pa ganap na nalulutas ng napag-alaman na ang mga mag-aaral sa  Sa kabuuan, ang pananaliksik ay ang pagkuha ng mga umiiral na metodo at impormasyon hyskul ay kulang sa kaalaman at kasanayan kasagutan sa suliranin. Ang isang pananliksik ay sa paggamit ng wika sa mga iskolarling dapat ding tumugon sa SMART. Ito ang mga Kung dati ay may mga bagay na tila diskurso. Ito ang naging isa sa dahilan katangiang hinihingi kapag gumagawa ng isang imposible, ngayon ay may posibilidad upang ipasya ng Departamento ng pananaliksik. nadahil sa pananaliksik. Edukasyon na baguhin ang kurikulum sa batayang edukasyon kung kaya’t sa  Specific (Tiyak) – tiyakin kung alin o ano ang Halimbawa: Ang kanser ay isang malubhang kasalukuya’y ipinatutupad ang Basic bibigyang tuon. sakit na hindi pa nahahanapan ng ganap na Education Curriculum o BEC.  Measurable – kayang sukatin o gawin lunas, ngunit sa pamamagitan ng mga  Attainable – kapanipaniwala at kayang-kayang intensib at patuloy na pananaliksik, ang sakit  Ma-satisfy ang kuryosidad ng gawin na ito ay maaaring malunasan na sa mananaliksik.  Relevant – hinaharap.  Timely/Time-bound – may target na panahon Halimbawa: Naging misteryo kay Thomas upang makuha ang resulta  Mapagbuti ang mga umiiral na teknik at Edison kung paano nangingitlog ang manok. makadebelop ng mga bagong Bunga ng kanyang kuryosidad sa bagay na instrumento o produkto. ito, nagsaliksik siya at kalauna’y  Layunin nakaimbento ng tinatawg na incubator.  Ang pangunahing layunin ng pananaliksik ay ang Halimbawa: Sa pamamagitan ng mga preserbasyon at pagpapabuti ng kalidad ng pananaliksik sa komunikasyon at  Mapalawak o ma-verify ang mga umiiral pamumuhay ng tao. Lahat ng uri ay nakatuon sa teknolohiya, napakikinabangan na natin sa na kaalaman. layuning ito. Wika nga nila Good at Scates kasalukuyan ang mga makabagong (1972), “The purpose of research is to serve man kagamitan tulad ng komputer, cell phone, fax Halimbawa: Sa pamamagitan ng and the goal is the good life.” machine at iba pa.Inaasahan na bunga ng pananaliksik hinggil sa mga isda, maaaring patuloy na pananaliksik sa larangan ma-verify ng mga mananaliksik ang mga Ang mga nakikita natin sa ating paligid ay nabanggit, higit sa sopistikado at episynte kaalamang una nang natuklasan ng mga kadalasang bunga din ng pananaliksik na kung ang mga kagamitang maiimbento at naunang pananaliksik o di kaya nama’y saan may dulot na maganda sa ating gagamitin natin sa hinaharap. maaari silang makatuklas ng mga bagong pamumuhay. Mayroong pananaliksik upang kaalaman hingil sa mga katangian at mapagigi, kumbaga mayroong inobasyong Dati ay wala tayong ganito pero dahil sa kalikasan ng mga isda na maaaring nagagnap sa pangaraw-araw na buhay. Ngunit pananaliksik, inano nila na pwede palang pakinabangan ng mga mangingisda, may ilang pananaliksik na nakakasira din sa ating maging wireless ang mga telepono. mangangalakal at maging ng mga mamimili. buhay.  Matuklas ng hindi pa nakikilalang  Samantala, sina Calderon at Gonzales (1993) substances at elements.  Mga Katangian ng Mabuting Pananaliksik ay nagatala ng mga tiyak na layunin ng  Mula pa lamang sa mga depinisyong inilahad na pananaliksik. Ilan sa mga ito ay ang sumusunod: Halimbawa: Dati-dati, mayroon lamang sa unang bahagi ng liksyon ito ay mahahango na tayong siyamnapu’t dalawang (92) elements, natin ang mga sumusuno na katangian ng  Upang makadiskubre ng mga bagong ngunit bunga ng pananaliksik, mayroon na mabuting pananaliksik na binigyan ng sapat na kaalaman hinggil sa mga batid nang ngayong higit sa isandaan (100). pagpapaliwanag sa mga kasunod na talataan: penomina.  Higit na mauunawaan ang kalikasan ng  1. Ang pananaliksik ay sistematik Bunga ng pananaliksin may mga bagay na mga dati nang kilalang substances at  May sinusunod itong proseso o nadiskubre. Mayroon ding tinatawag elements. magkakasunud-sunod na mga hakbang nainobasyon o panibangong kaalaman na tungo sa pagtuklas ng katotohanan, bunga ng pananliksik. Bungad sa mga dating Halimbawa: Dati-dati, mayroon lamang solusyon ng suliranin, o ano pa mang kaalaman mayroon tayong nababatid na tayong siyamnapu’t dalawang (92) elements, nilalayon sa pananaliksik. mga bagong penomina. ngunit bunga ng pananaliksik, mayroon na ngayong higit sa isandaan (100). May pagkakasuno-sunod o may sistemang Halimbawa: Ang alkohol ay isa nang batid na sinusunod na kung saan ito ay tungo sa penomina at sa pamamagitan ng  Makalikha ng mga batayan ng pagtuklas ng katotohanan, solusyon sa pananaliksik, maaaring makalikha ng isang pagpapasya sa kalakalan, industriya, suliranin o anumang layunin. Kailangan fuel mula sa alkohol na ang kalidad ay edukasyon, pamahalaan at iba pang sunod-sunod upang hindi sabog-sabog o katulad ng sa gasolina. larangan. labo-labo. Dapat sistematiko at may plano din sa mga pangkat na gumagawa ng pananliksik.   5. Ang pananaliksik ay gumagamit ng mga  Lahat ng datos na nakalap ay kailangang  2. Ang pananaliksik ay kontrolado kwatiteytib o istatistikal na metodo. maingat na maitala. Ang maliit na  Lahat ng mga baryabol na sinusuri ay  Ang mga datos ay dapat mailahad sa pagkakamali ay maaaring makaapekto sa kailangang mapanatiling konstant. Sa pamamaraang numerikal at masuri ang mga tuklas ng pananaliksik. Kailangan din madaling salita, hindi dapat baguhin, nang kanilang pamamagitan ng istatistikal na itong maiulat sa pagsulat na paraan sa anyo sa gayon, ano mang pagbabagong tritment upang matukoy ang kanilang gamit ng isang papel-pampananaliksik (halimbawa: magaganap sa asignatura sa pinag-aaralan at kahalagahan. Halimbawa, ang pagsasaad pamanahong-papel, tisis at disertasyon) ay maiuugnay sa eksperimental na baryabol. ng siyamnapung bahagdan (porsyento), isa para sa angkop o ang tinatawag na oral Ito ay kailangan lalung-lalo na sa mga sa sampung mag-aaral (ratio) at limang presentation o defense. eksperimental na pananliksik. tanong bawat respontente (distribusyon) ay ilang mga halimbawa ng kwantiteytib na Baryabol – mahahalagang salita na makikita datos, kumpara sa mga pahayag na tulad ng sa thesis at kung ito ba ay makakapekto sa marami, ilan, humigit-kumulang na walang resulta ng pananliksik. Kapag sinabing malinaw na istatistikal na halaga. kailangan ay constant, dapat simula  6. Ang pananaliksik ay isang orihinal na akda hangang dulo iyon ang pinatutunguhan ng  Maliban sa historikal na pananaliksik, ang pananaliksik. mga datos na nakalap ng mananaliksik ay sarili niyang tuklas at hindi mula sa panulat,  3. Ang pananaliksik ay empirikal tuklas o lathala ng ibang mananaliksik.  Kailangang maging katanggap-tanggap ang Idagdag pa na ang mga datos ay kailangang mga pamamaraang ginagamit sa nagmula sa mga praymari sorses o mga pananaliksik, maging ang mga datos na hanguang first-hand. nakalap. Halimbawa, kapag sinabi ng isang  7. Ang pananaliksik ay isang akyureyt na tao na mayroong limang tao sa loob ng silid, imbestigasyon, obserbasyon at deskribsyon magiging katanggap-tanggap ang datos na  Bawat aktibidad na pampananaliksik ay iyon kapag naobserbahan na at na-verify ng kailangang maisagawa nang tumpak o ibang tao ang limang tao sa loob ng silid na akyureyt nang ang tuklas ay humantong sa iyon. Samakatuwid, ang bilang ng tao ay pormulasyon ng mga syentipikong isang datos na empirikal. Ngunit kapag paglalahat. Samakatuwid, lahat ng sinabing may limang multo sa loob ng isang konklusyon ay kailangang nakabatay sa mga silid, maaaring sang-ayunan iyon ng isa o aktwal na ebidensya. dalawa. Ibig sabihin, ang iba ay maaaring  8. Ang pananliksik ay matiyaga at hindi tumutol at sabihing wala namang multo o minamadali kaya’y hindi naman lima ang multo kundi  Upang matiyak ang katumpakan o accuracy ibang bilang. Ito ay sa kadahilanang ang ng pananaliksik, kailangang pagtiyagaan mga multo ay halimbawa ng mga di-empirikal ang bawat hakbang nito. Ang pananaliksik na na datos. minamadali at ginawa nang walang pag- iingat ay kadalasang humahantong sa mga Magiging katanggap-tangap ang isang hindi matitibay na kongklusyon at paglalahat. pananaliksik depende sa mga ilalahad na  9. Ang pananaliksik ay pinagsisikapan patunay o ebidensya.  Walang pananaliksik na naisasagawa nang walang pagsisikap. Kailangan itong  4. Ang pananaliksik ay mapunuri paglaanan ng panahon, talino at sipag upang  Sa pananaliksik, ang mga datos na nakalap maging matagumpay. ay kailangang suriin nang kritikal upang hindi  10. Ang pananaliksik ay nangangailangan ng magkamali ang mananaliksik sa paglalapat tapang ng interpretasyon sa mga datos na kanyang  kailangan ang tapang ng isang mananaliksik nakalap. Kadalsan pa, gumagamit ang mga sapagkat maaaring makaranas siya ng mga mananaliksik ng mga nabalideyt nang hazards at discomforts sa kanyang pamamaraang pangestadistika sa pagsusuri pananaliksik. May mga pagkakataon ding ng datos upang masabing analitikal ang maasi siyang dumanas ng di-pagsang-ayon pananaliksik. ng publiko at lipunan. Maaari ring magkaroon ng di pagkakaunawaan sa pagitan ng mga Dapat accurate, dapat sinusuring mabuti kasamang mananaliksik. para ang interpretasyon ay hindi naliligaw,  11. Ang pananaliksik ay maingat na pagtatala kumbaga tamang-tama. at pag-uulat