FILIPINO-REVIEWER-G10-FIRST-QUARTER.docx

**FILIPINO REVIEWER\ **GRADE 10 -- FIRST QUARTER **AKDANG PAMPANITIKAN:**\ ↪ Ang **AKDANG PAMPANITIKAN** ay tumutukoy sa mga akda tulad ng mga **tula**, **maikling kwento**, **pabula**, **parabula**, **epiko**, **alamat**, **sanaysay**, **talumpati** at marami pang iba na nagsasabi o nagpapahayag n...

**FILIPINO REVIEWER\ **GRADE 10 -- FIRST QUARTER **AKDANG PAMPANITIKAN:**\ ↪ Ang **AKDANG PAMPANITIKAN** ay tumutukoy sa mga akda tulad ng mga **tula**, **maikling kwento**, **pabula**, **parabula**, **epiko**, **alamat**, **sanaysay**, **talumpati** at marami pang iba na nagsasabi o nagpapahayag ng mga *kaalaman*, *kaisipan*, mga *damdamin*, mga *karanasan*, *hangarin*, *ideya* at *diwa* ng mga tao. Ito rin ang pinakapayak na paglalarawan sa pagsulat ng [tuwiran o tuluyan] at [patula].\ \ ***Ang Iba't ibang Uri ng Pagtukoy ng Akdang Pampanitikan:***\ --- PAKIKINIG\ --- PAGBASA\ --- DULA-DULAAN O PAGSASADULA\ --- PANONOOD ***URI NG MGA AKDANG PAMPANITIKAN:\ *MITOLOHIYA**:\ Ito ay mula sa mga bansa sa **MEDITERRANEAN**. Ang [Mitolohiya/Mito] ay mga kwento tungkol sa [*BATHALA*, *DIYOS* o *DIYOSA*, *HARI* o mga *REYNA*] at maging tungkol sa *[KABAYANIHAN]* ng isang nilalang.  Ito ay tungkol din sa PINAGMULAN ng isang BAGAY o PANGYAYARI.\ *[Halimbawa ng Mitolohiya]*: **Si Damon at Phytias, Ang Babae at ang Pulang Rosas na Tsinelas**\ \ **SANAYSAY:**\ Ito ay panitikang naglalahad ng **OPINYON**, **DAMDAMIN**, **KAISIPAN**, **SALOOBIN**, **REAKSYON** at iba pa ng manunulat hinggil sa isang *[MAHALAGA, MAKABULUHAN at NAPAPANAHONG ISYU]*.\ Ayon kay ***G. Alejandro Abadilla*** - Nakasulat na karanasan ng isang sanay sa pagsasalaysay. Ang sanaysay ay nagmula sa DALAWANG SALITA-SANAY at PAGSASALAYSAY.\ *[Halimbawa ng Mitolohiya]*: **Nais ko muling maging bata** **ANG TAMANG PAGGAWA O PAGKASUNOD-SUNOD NG SANAYSAY:** --------------------------------------------------------------------------------------------------- **PANIMULA** -- dito makikita ang PAGPAPAKILALA ng isang sanaysay. **GITNA** -- dito makikita ang EBIDENSIYA at DETALYENG SUMOSUPORTA. **KONKLUSYON o WAKAS** -- dito makikita ang BUOD o PANGKALAHATANG DETALYE na nasa isang sanaysay. **\ PARABULA**:\ Ito ay isang [MAIKLING KWENTO] hango sa **BIBLIYA** na nagbibigay ng aral.\ *[Halimbawa ng Mitolohiya]*: **Alibughang Anak** ***ELEMENTO NG PARABULA:***\ **A) BANGHAY o BALANGKAS** - ito ay tumutukoy sa **PAGKAKASUNOD-SUNOD** ng mga pangyayari sa kwento.   **LIMANG BAHAGI NG BANGHAY:** -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- **PANIMULA** -- ipinakikilala sa bahaging ito ang mga tauhan at tagpuan ng kwento.  **TUNGGALIAN** -- ipinapakita rito ang pakikitunggali ng pangunahing tauhan sa mga suliraning kanyang kinakaharap. **KASUKDULAN** -- ipinapakita sa bahaging ito ang kahihinatnan ng pakikitunggali ng tauhan sa kanyang suliranin. **KAKALASAN** -- ito ay tumutukoy sa parte kung saan unti-unti nang naaayos ang problema.  **WAKAS** -- ito ay tumutukoy kung paano nagwakas o natapos ang kwento. **B) TAUHAN** - Ito ay tumutukoy sa mga ***PANAUHIN*** sa kwento. Ito ay tumutukoy sa kung **SINO-SINO** ang mga naging actor o actress na gumaganap sa kwento.\ **C) TAGPUAN** -- Ito ay tumutukoy sa **ORAS** at kung **SAAN NAGANAP** ang kwento.\ **D) ARAL** - Ito ang **PINAKALAMAN at SENTRO NG PARABULA**, ang aral na umaakay sa mga tao o mambabasa tungo sa tamang landas upang [gumawa ng mabuti]. EPIKO:\ Ito ay kwento na **NAGLALAHAD NG KABAYANIHAN**.\ \ KAYARIAN NG MGA SALITA:\ **[PANLAPI]** - ay isang **MORPEMA** na ikinakabit sa isang *SALITANG-UGAT* upang makabuo ng isang **BAGONG SALITA o ANYO NG SALITA**. **1) PAYAK** -- SALITANG **UGAT**\ **2) MAYLAPI** - salitang *binubuo* ng salitang **UGAT** at **PANLAPI**.  **UNLAPI** -- ikinakabit sa ***UNAHAN*** ng salitang ugat. -------------------------------------------------------------------------------- **GITLAPI** -- ikinakabit sa ***GITNANG BAHAGI*** ng salitang ugat. **HULAPI** -- panlaping nasa ***HULIHAN*** ng salitang-ugat. **KABILAAN** -- panlaping nasa ***UNAHAN*** at ***HULIHAN*** ng salitang-ugat. **LAGUHAN** -- merong panlapi sa ***UNAHAN***, ***GITNA***, at ***HULIHAN***. ***\ *INUULIT** -- **PAULIT-ULIT** na salita at merong **GITLING**.\ **TAMBALAN** - **PINAGTATAMBAL** na salita. **MGA PANDIWA:**\ **[PANDIWA]** (**verb or action word**) - ay isang salita (***bahagi ng pananalita***) na nagsasaad ng [KILOS] o [GALAW] (***lakad, takbo, dala***), [ISANG PANGYAYARI] (***naging, nangyari***), o [ISANG KATAYUAN] (***tindig, upo, umiral***).  **ASPEKTO NG PANDIWA:** ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- **PERPEKTIBO** -- Kapag ang kilos ay **TAPOS NA**. **IMPERPEKTIBO** -- Kapag ang kilos ay **HINDI PA TAPOS** o **GINAGAWA** pa lamang. **KONTEMPLATIBO** -- Kapag ang kilos ay **MANGYAYARI PA LANG**, **GAGAWIN** pa lamang. **KATATAPOS** -- Kapag ang kilos ng pandiwa ay **KATATAPOS** pa lamang. Ito ay pinangungunahan ng panlaping **ka-.** Ito ay **KABUUANG MENSAHE** ng kwento: **[TEMA]**\ Ito ay **KALULUWA** ng kwento: **[PAKSA]**\ **MENSAHE** ng kwento: **[ARAL]**\ Maikling kwento: **[AKDANG PAMPANITIKAN]**\ **KALIPUNAN** ng mga **SULATIN**: **[PANITIKAN (LITERACY)]**\ Ito ay sinasabi ng **ISANG AKDA** tungkol sa **ISANG PAKSA**: **[KAISIPAN]**\ Dito malalaman kung ano ang **DINADAMDAM** ng isang akdang pampanitikan: **[DAMDAMIN (NG KWENTO)\ \ ]**Katawagan ng **PAMAMARAAN** ng **AKSYON**: **[DULA]**\ Ginagamit para mabigyan ng **BUHAY** ang isang akda: **[PAGSASADULA]**\ Ang **PAGPAPALIWANAG** at **PAGBIBIGAY** ng patunay sa mga bagay na pinaniniwalaan o mga pahayag ukol sa sariling **KURO-KURO** o palagay sa isang bagay: **[PANGANGATWIRAN]**