Filipino Literature Review PDF

L1 - Katutubong Panitikan Katutubong panitikan- mga sumikat na mga panitikan bago tayong sinakop ng Eurupeo, etc. Tungkol sa pamumuhay ng sinaunang pilipino ito’y ipinapahayag sa pasalindila at nakasulat - Pasalindila- pinapasa sa susunod na henerasyon sa paraan ng pagsasalita o verbal. Ito’y...

L1 - Katutubong Panitikan Katutubong panitikan- mga sumikat na mga panitikan bago tayong sinakop ng Eurupeo, etc. Tungkol sa pamumuhay ng sinaunang pilipino ito’y ipinapahayag sa pasalindila at nakasulat - Pasalindila- pinapasa sa susunod na henerasyon sa paraan ng pagsasalita o verbal. Ito’y ang dahilan na nanatili ang mga literatura na sinunog at sinira ng mga mananakop. - Nakasulat- nakasulat sa pirasong kawayan, kahoy, at makinil na bato; sinunog ng mga mananakop 1. Katutubo- “Primitibo”, “Paurong”, o “Napag-iwanan ng panahon” - Nakatira sa relatibong maliit na komunidad - Marunong mamuhay sa lupa labas ng moderynong industriyal na imprastraktura - May sariling wika na kumakatawan sa ugnayan ng lupang ninuno, ekolohiya, mitolohiya, at kuwentong bumubuo sa isang masalimuot na kosmolohiya - Napapanatili ang mga natatanging tradisyong kultural 2. Panitikan- “Pang-TITIK-an” = panitikan; TITIK = salitang ugat, letra - Talaan ng buhay (karanasan) ng mga katutubo na sinasabi sa malikhaing paraan MGA HALIMBAWA: Alamat Mito Bulong Epiko Awiting-bayan Salawikain Kuwentong-bayan Bugtong Kasabihan L2 - Karunungan Bayan (pp. 16-17) Karunungan bayan- “Ka-DUNONG-an” = karunungan; DUNONG = talino/kaalaman na pinapasa 1. Salawikain- Seryoso; Karaniwang patalinhaga ang pagkakalahad - Karaniwang sinusulat na may sukat at tugma Hal. Ang lahat ng palayok, May katapat na suklob 2. Kasabihan- Di seryoso/pang-asar; sabihin ng bata/matatanda - Larong bibig na pangkasanayan ng mga bata sa paglalaro; Mother Goose Rhymes - Ginagamit sa panunukso o pagpuna sa kilos ng isang tao - Payak lamang ang pagpapakahulugan Hal. Bata…batuta! daming muta!  3. Sawikain- salita/ parirala na patambis/ idyoma/limitado - Malayo ang kahulugan sa mismong salita Hal. Binuhat ang sariling bangko 4. Bugtong- larong pang-isipan/panghulaan (riddle); Pahulaan sa pamamagitan ng paglalarawan - Binibigtas nang patula; may 5-12 pantig, dalawang linya/taludtod Hal. Isang bayabas, Pito ang butas 5. Palaisipan- Talata at pangungusap na pahulaan; humihingi ng sagot/kalutasan Hal. Si Ella ay may limang pusa. Dalawa ang tumalon, ilan ang natitira? 6. Bulong- sinasabi para magbigayan galang, pagpapansitabi, at paghingi ng pahintulot sa nilalang hindi nakikita Hal. “Tabi tabi po!”|| “Makikiraan lamang po” || “Patawaran kami kung amin kayong masasagi” L3 - Paghahambing (pp. 14-15) Paghahambing- paraan ng paglalahad; naglalarawan/naghahambing sa dalawang pangngalan - Pangngalan- tao, hayop, bagay, pangyayari, lugar, atbp; NOUN - Panghalip- nagpapalit sa pangngalan (Ako, siya, tayo, atbp); PRONOUN Dalawang uri ng paghahambing: A. Magkatulad- parehong katangian - Ginagamit ang: Tulad, gaya, kapwa, pareho - Ginagamit kung salitang UGAT: ga- , sing- , kasing- , magsing- , at magkasing- Hal. Ang ating mundo’y tulad ng isang mabangis na aso; madumi. Hal. Ang kanyang ngiti ay magkasingtamis ng isang prutas. B. Di magkatulad 1. Palamang- may nakakaangat o nakahihigit sa dalawa - Mas, Lalo, Higit, DI HAMAK Hal. MAS gusto ko ang paglalaro ng softball kaysa sa aking kapatid.  2. Pasahol- kulang sa katangian ang isa sa dalawang hinahambing - Di gasino, Di gaano, Di masyado Hal. Di gaanong nagbabasa ang mga bata ng libro/literatura kaysa nung unang panahon kung saan wala pa gumagamit ng media/internet at nagbabasa lamang. Hal. Di masyadong nagugustuhan ng kapatid ko and softball kaysa sa akin. L4 - Alamat Alamat- nagmula sa LEGENDUS na ibig sabihin “Upang mabasa” - Anyong tuluyan (Pangungusap/ Pahayag) na nagkukuwento ng pinagmulan ng katawagan, pook, bagay, at pangyayari - Nagsimula sa panahon ng katutubo; Kinapapalooban ng mga hindi pangkaraniwang pangyayari, kaasalan, pamumuhay, at paniniwala ng tao; sumasalamin sa kultura at kabihasnan BAHAGI NG ALAMAT (Tatsulok- Tatlong bahagi ng alamat) A. Simula 1. Tauhan- gumaganap sa istorya; nagbibigay kulay sa kuwento - Bida (Protagonist), Kontrabida (Antagonist), atbp 2. Tagpuan- kung saan/kailan/anong oras nagaganap ang isang kuwento - Hal. Batangas/Batangan B. Gitna/Katawan 1. Suliranin- problema ng kuwento - Hal. Di sumasangayon ang ama sa kasintahan ng kanyang anak. 2. Kasukdulan- “Climax” - pinakamataas/pinahihintayan/kinasasabikan na bahagi ng kuwento habang nagaganap ang problema C. Pangwakas 1. Solusyon- Ang aksyon ng sinaunang tao para maresolba ang problema; paglulutas ng problema 2. Aral- matutunan/mahalagang mensahe L5 - Pang-abay (pp. 32-33) Pang-abay- nagbibigay turing sa pang-uri, pandiwa, o kapwa pang-abay A. Pamanahon- “kailan” ginanap, ginaganap, o gaganapin - May sinasaad na panahon - Kahapon, Kanina, Ngayon, Mamaya, Bukas, Sandali, atbp Hal. Ako ay naglaro ng softball, kasama ang aking kaibigan, noong miyerkules. B. Panlunan- “saan” ginagawa ang kilos - Lugar, bansa, etc Hal. Ang softball club at step ay ginaganap sa SHSQC field. C. Pamaraan- “Paano” ginanap, ginaganap, o gaganapin ang kilos Hal. Kami ay naglaro ng softball nang maayos, malikhaing, at masunurin. D. Pangaano- “gaano” nagsasaad ng sukat o timbang Hal. Limang porsiyento ng estudante sa ABC high ay sumusunod sa mga patakaran at tuntunin. E. Ingklitik o Kataga- Katagang karaniwang sumusunod sa unang salita ng pangungusap - Ito’y gumagawa ng isang makabuluhang pangungusap Man Kasi Sana Nang Kaya Yata Tuloy Lamang/Lang Din/Rin Ba Pa Muna Pala Na Naman Daw/Raw *Daw at Din= ginagamit kung consonant/Katinig ang huling letra ng salita *Raw at Rin= ginagamit kung Vowel/Patinig ang huling letra ng salita - Mala patinig (W or Y)- hindi gagamitin ang daw at din, kundi gagamitin ang raw o rin *Lamang- pormal *Lang- di pormal Hal. Siya rin ay may gusto sa palarong pinoy. L6 - Epiko Epiko- “epos”- Salawikain o awit - Kabayanihan at pakikipagtunggali ng tauhan laban sa away na halos hindi mapaniwala. Dahil ang tagpuan ay pawang kababalaghan at hindi kapanipaniwala BAHAGI NG EPIKO A. Simula 1. Tauhan- gumaganap sa istorya; nagbibigay kulay sa kuwento - Bida (Protagonist), Kontrabida (Antagonist), atbp 2. Tagpuan- kung saan/kailan/anong oras nagaganap ang isang kuwento - Hal. Mindanao; kaharian ng bumbaran B. Gitna 1. Banghay- maayos na kasunodsunod na pangyayari; buod ng kuwento 2. Diyalogo- maayos na usapan ng tauhan - Nakikilala natin ang mga tauhan at ang kanilang ugali 3. Saglit na kasiglahan- pangyayari bago ang suliranin 4. Tunggalian- Laban - Laban sa sarili- mental/kaisipan - Laban sa kapwa- kontrabida/kalaban - Laban sa kapaligiran- mga bagay na hindi kontralado; digmaan at sakit 5. Kasukdulan- kinasasabikan na bahagi sa epiko; pangyayari habang nagaganap ang suliranin C. Pangwakas 6. Kakalasan- pangyayari pagkatapos ang suliranin 7. Wakas MGA ISTORYA (MARINDUQUE AT BANTUGAN): FIL STORIES *alphabeto ginagamit dati ay BAYBAYIN *tulong-tulungan ng mga katutubo ay tinatawag BAYANIHAN