Genel Farmakoloji Farmakodinamik PDF

Genel Farmakoloji Enzim inhibisyonu...

Genel Farmakoloji Enzim inhibisyonu ikinci haberciler Dihidrofolat redüktaz ➼ Metotreksat (MTX) Transmembran aktif transportun inhibisyonu IP3 (inozitol trifosfat) sarkoplazmik retikulumdan Ca salınımını uyarır. Dihidropteroat sentetaz ➼ Sülfonamidler Böbrek tübülleri - Na, K, Cl transportu ➼ Furosemid Farmakodinamik Vazokonstriksiyon yapar. Dopa dekarboksilaz ➼ Benserazid Miyokard - Na/K ATPaz ➼ Glikozitler Kafein sarkoplazmik retikulumdaki Ca kanallarını açarak sitoplazmaya Ca geçişisin artırır. İlaç türleri Fosfodiesteraz ➼ Teofilin Tapsigargin sarkoplazmik retikuluma Ca'u geri pompalayan Ca-ATPaz'ı inhibe eder. Agonist ➼ İlaç reseptöre bağlanması etki oluşturur. Kafein de tapsigargin de hücre içi (sitoplazma) Ca'u artırır. Tam agonist Enzim aktivasyonu Antimetabolit ilaçlar Forskolin adenilat siklazı direkt uyarır. Parsiyal agonist Guanilat siklaz Oral antikoagülanlar ➼ antivitamin K DAG (diaçil gliserol) PKc'yi aktive eder ve nörotransmitter salınımından sorumludur. Ters (invers) agonist Nitrovazodilatatörler (NO gibi) ve Sülfonamidler ➼ PABA antimetaboliti Ca Ca/kalmoduline bağlı adenilat siklaz ve PK aktivasyonu yapar. Veya endojen aktivatör mekanizma inhibe edilir. ➼ artmış etki PABA: para-amino benzoik asit - folik asit öncülü Natriüretik peptitler (ANP gibi) Sülfonamidler: Antibiyotik türü Antagonist Doz-cevap ilişkisi Kompetitif inhibitör Transmembranal iyon kanallarını açıp Allosterik aktivatör Yerine koyma esaslı ilaçlar Kademeli doz-cevap ilişkisi kapatan ilaçlar Allosterik inhibitör N-asetil sistein ➼ Glutatyonu yerine koymak için İlacın kademeli olarak artan dozlarda uygulanması, etkisinin de aynı oranda artmasını sağlar. Na kanal blokörleri ➼ lokal antestezikler (LA) Glutatyon eksikliğini önlemek için kullanılır. EC50: Ortaya çıkan maksimum etkinin (Emax) yarısını oluşturan ilaç konsantrasyonudur. K kanal aktivatörleri ➼ Diazoksit Kuvantal doz-cevap ilişkisi Reseptörler not Vücutta normalde inaktif olan bir maddeyi İncelenen etkinin vardır-yoktur olarak incelenebilmesi gerekir: epilepsi ilaçları veya ağrı kesiciler G protein aracılı reseptörleri Tolerans: Uzun süre kullanılan ilaçlarda, aynı etkiyi oluşturmak oluşturan / aktifleştiren ilaçlar Belirli bir Emax değeri olamaz. İyon kanalı olan reseptörler ➼ hidrofilik maddeler için için dozu artırmak gerekir. (Etkiye karşı tolerans gelişir.) Atropin ED50: 100 kişinin 50'sinde bu etkiyi ortaya çıkaran dozdur. hücre yüzeyindeki reseptörler Bazı ilaçlarda yan etkiye karşı da tolerans gelişir. Kürar histamin açığa çıkarırlar. Emax ~ efikasite EC50 ~ 1 / potens Tirozin kinaz aracılı reseptörler Morfin gibi narkotik analjezikler Morfin Astım olgularında kontraendikedir. (Bronkospazm yapabilir.) Sitokin reseptörleri Agonistler için: pD2 = - log EC50 Taşiflaksi: Çok hızlı gelişen tolerans Alerji yapabilir. Guanilat siklaz reseptörleri ➼ lipofilik hormonlar Antagonistler için: pA2 = - log EC50 Efedrin. Genel anestezikler (GA) membran akışkanlığını artırarak etki gösterebilir. KD sabiti: Reseptörlerin %50'sini işgal eden agonist konsant- Hücre içi reseptörler Bu gibi bazı ilaçların farmakolojik etkisi ilacın fiziksel veya kimyasal non-spesifik bir özelliğine bağlıdır. Sitoplazma rasyonudur. ➼ Disosiasyon sabiti de denir. Çekirdek Afiniteyi gösterir. farmakodinamik prensiplere göre ilaç türleri G protein aracılı reseptörler (Gq) İyon kanalı özelliğindeki reseptörler Agonist: Reseptörü uyaran, direkt veya indirekt olarak etki (intrensek aktivite) oluşturan ilaç (Ör: asetilkolin) 1 adrenerjik, Histamin H1, Serotonin 5-HT2 ve Muskarinik 1-3-5 reseptörler Nikotinik asetil kolin reseptörleri ➼ Na-Ca kanallarına kenetlidir. Sinerjizm: İki ilacın kombinasyonu, bireysel etkilerinin toplamından fazladır. Agonist, reseptöre bağlanır. GABA ve glisin ➼ Cl kanalı Potansiyalizasyon: Yine iki ilacın kombinasyonu, bireysel etkilerinin toplamından fazladır ancak burada ilaçlardan biri, diğeri olmadan etkisizdir. G proteinden ayrılan alt ünitesi gidip enzime bağlanır. Glutamat ve aspartat ➼ Na-K-Ca kanalı Sumasyon (Additif etkileşme): Benzer etki oluşturan iki ilacın kombinasyonu, bireysel etkilerinin cebirsel toplamına eşittir. Fosfolipaz C veya fosfolipaz A2 5-HT3 (serotonin) ➼ Na-K kanalı Farmakolojik antagonist: Bir reseptöre bağlanarak diğer moleküllerle yarışarak onların bağlanmasını önleyen ilaçlardır. (Ör: Atropin) İyon kanalı özellikteki tek serotonin reseptörüdür. Enzimin aktive olmasıyla 2. haberci moleküller gidip protein kinaz C'yi aktifler. Kompetitif antagonizma Diaçil gliserol (DAG) veya inozitol trifosfat (IP3) ➼ Ca Sitokin reseptörler Non-kompetitif antagonizma Protein kinazlar (PK) etkiyi oluşturur. JAK/STAT mekanizması Allosterik etki: Agonist ile aynı reseptöre bağlanır ve agonistin reseptöre bağlanmasını bloke etmez. Stimülan G proteini aracılı reseptörler (Gs) Tirozin kinaz aracılı reseptörler GH (büyüme hormonu) En tipik örnek -adrenerjik reseptörlerdir. İnsülin Prolaktin İntrensek aktivite ( ) Parsiyal agonist, kendinden daha güçlü bir agonist varlığında antagonist gibi davranır. Ayrıca Histamin H2, Dopamin 1-5 ve glukagon reseptörleri İnsülin benzeri büyüme faktörleri İnterferon tam agonist: 1 -blokörler: pindolol, asebutolol… Östrojen reseptör blokörü Tamoksifen Agonist, reseptöre bağlanır. Epidermal kaynaklı büyüme faktörü EPO (eritropoietin) parsiyal agonist: 0 ile 1 arası Opiyatlardan nalorfin, nalbufin… Anjiotensin reseptör blokörü Saralazin G proteinden ayrılan alt ünitesi adenilat siklaza bağlanıp onu aktifler. antagonist: 0 -blokör olan ergot alkaloidleri Serotonin reseptör blokörü Metizerjid cAMP artışı ile PKa aktiflenir ve etki oluşur. Guanilat siklaz aracılı reseptörler Kimyasal antagonizma: Agonist, antagonist ile kimyasal olarak bileşir ve etkisiz hâle gelir. İnhibitör G proteini aracılı reseptörler (Gi) cGMP ile kenetlidir. Cıva zehirlenmelerinde kullanılan dimerkaprol 2 adrenerjik, Dopamin 2-3-4 ve Muskarinik 2-4 reseptörler ile opioid reseptörleri PKg'yi aktive eder. Heparin ve protamin sülfat Adenilat siklaz inhibe edilir, cAMP azalması ile PKa inhibe edilerek etki görülür. NO reseptörden bağımsız olarak hücre içine girerek solubl guanilat siklazı aktive eder. Digoksin ve digibind Fizyolojik antagonizma: Bir maddenin etkisinin, ayrı bir reseptör ve mekanizma yoluyla, diğer madde tarafından ortadan kaldırılmasıdır. kompetitif antagonizma Burada yer alan iki madde de agonisttir. Kolinerjik maddeler ile katekolaminler Kompetitif antagonizmada Emax aynıdır. Non-kompetitif antagonizmada ise Emax ve maksimum yanıt düşer. ACE inhibitörleri ile NSAİİ'ler EC50 değeri değişmez. EC50 değeri değişir. Negatif antagonist yani ters agonist ise kompetitif antagonist gibi reseptöre bağlanır ve etki oluşturmaz. Eğri sağa kayar. Kayma paralel değildir. Kompetitiflerden farklı olarak reseptörün bazal aktivitesini de inhibe eder. konsantrasyon Ör: Benzodiazepin reseptörlerine etki ederek anksiyolitik etki gösteren -karbolin türevleri 𝛼 𝛼 𝛼 𝛽 𝛽 𝛼 𝛼 𝛼 𝛽