EsP 10 Q2 Modyul 2: Mapanagutan sa Sariling Kilos (PDF)

Edukasyon sa Pagpapakatao Ikalawang Markahan – Modyul 2: Mapanagutan sa Sariling Kilos CO_Q2_Edukasyon sa Pagpapakatao 10_ Modyul 2 Edukasyon sa Pagpapakatao – Ikasampung Baitang Alternative Delivery Mode Ikalawang Markahan – Modyul 3: Mapanagutan sa Sari...

Edukasyon sa Pagpapakatao Ikalawang Markahan – Modyul 2: Mapanagutan sa Sariling Kilos CO_Q2_Edukasyon sa Pagpapakatao 10_ Modyul 2 Edukasyon sa Pagpapakatao – Ikasampung Baitang Alternative Delivery Mode Ikalawang Markahan – Modyul 3: Mapanagutan sa Sariling Kilos Unang Edisyon, 2020 Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad. Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyulna ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito. Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran. Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon Kalihim: Leonor Magtolis Briones Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul Manunulat: Mariciel A. Bagayao Editor: Annie Rose B. Cayasen Tagasuri: Erlinda C. Quinuan Tagaguhit: Julius G. Takimpay Tagalapat: Pepe M. Tabanao Jr. Tagapamahala: May B. Eclar, Benilda M. Daytaca, Carmel F. Meris, Rosita C. Agnasi, Edgar H. Madlaing, Rizalyn A. Guznian, Sonia D. Dupagan, Erlinda C. Quinuan, Vicenta C. Danigos Inilimbag sa Pilipinas ng Department of Education – Rehiyong Pampangasiwaan ng Cordillera Office Address: Wangal, La Trinidad, Benguet Telefax: (074)-422-4074 E-mail Address: [email protected].  10 Edukasyon sa Pagpapakatao Ikalawang Markahan – Modyul 2: Mapanagutan sa Sariling Kilos Paunang Salita Ang Self-Learning Module o SLM na ito ay maingat na inihanda para sa ating mag- aaral sa kanilang pag-aaral sa tahanan. Binubuo ito ng iba’t ibang bahagi na gagabay sa kanila upang maunawaan ang bawat aralin at malinang ang mga kasanayang itinakda ng kurikulum. Ang modyul na ito ay may inilaang Gabay sa Guro/Tagapagdaloy na naglalaman ng mga paalala, pantulong o estratehiyang magagamit ng mga magulang o kung sinumang gagabay at tutulong sa pag-aaral ng mga mag-aaral sa kani-kanilang tahanan. Ito ay may kalakip na paunang pagsusulit upang masukat ang nalalaman ng mag- aaral na may kinalaman sa inihandang aralin. Ito ang magsasabi kung kailangan niya ng ibayong tulong mula sa tagapagdaloy o sa guro. Mayroon ding pagsusulit sa bawat pagtatapos ng aralin upang masukat naman ang natutuhan. May susi ng pagwawasto upang makita kung tama o mali ang mga sagot sa bawat gawain at pagsusulit. Inaasahan namin na magiging matapat ang bawat isa sa paggamit nito. Pinapaalalahanan din ang mga mag-aaral na ingatan ang SLM na ito upang magamit pa ng ibang mangangailangan. Huwag susulatan o mamarkahan ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit lamang ng hiwalay na papel sa pagsagot sa mga pagsasanay. Hinihikayat ang mga mag-aaral na makipag-ugnayan agad sa kanilang guro kung sila ay makararanas ng suliranin sa pag-unawa sa mga aralin at paggamit ng SLM na ito. Sa pamamagitan ng modyul na ito at sa tulong ng ating mga tagapagdaloy, umaasa kami na matututo ang ating mag-aaral kahit wala sila sa paaralan. Aralin Kilos Ko, Susuriin at Panagutan 1 Ko! Ang panahon ng pagiging tinedyer ay minsan lang dumating sa buhay ng isang tao. Kapag lumipas, ay hindi na maaaring ibalik pa kaya hindi dapat na sayangin. Napakahalaga kung gayon na ang bawat kilos at pasiya sa panahong ito ay masusing pinag-iisipan dahil may maidudulot na masama o mabuting bunga sa hinaharap. Dito nangangailangan ng tiyak na batayan na siyang tutukoy sa iyong kilos kung tama o mali. Ngunit kailan ba masasabing mabuti at masama ang isang kilos? Dapat bang gawin ang lahat ng bagay na nagbibigay ng kabutihan? Kailan ba obligado ang isang tao na kumilos patungo sa kabutihan? Sa tulong ng modyul na ito, malilinawan ka sa mga kasagutan sa mga tanong na ito. Alamin Pagkatapos mong pag-aralan ang modyul na ito, inaasahang matututuhan mo ang mga sumusunod na kasanayan at pagpapahalaga: 1. Napatutunayan na gamit ang katwiran, sinadya (deliberate) at niloob ng tao ang makataong kilos; kaya pananagutan niya ang kawastuhan o kamalian nito (MELC-5.3) 2. Nakapagsusuri ng sariling kilos na dapat panagutan at nakagagawa ng paraan upang maging mapanagutan sa pagkilos (MELC-5.4) Bago mo simulan ang gawain sa modyul, sagutin mo ang mga sumusunod na panimulang pagsubok. Handa ka na ba? 1 CO_Q2_ESP 10_ Modyul 2  Subukin Panuto: Basahing mabuti ang bawat pangungusap at unawain ang tanong. Piliin ang titik ng pinakaangkop na sagot at isulat ang sagot sa sagutang papel 1. Ayon kay Aristoteles, saan nakasalalay ang pagiging mabuti at masama ng isang kilos? a. intensiyon kung bakit ginawa ang kilos b. paraan upang maisagawa ang kilos c. obligasyong gawin ang kilos d. pagkakataon kung kailan ginawa ang kilos 2. Sa mata ng tao, ang pagtulong sa kapwa ay laging mabuting kilos, kailan ito nagiging masama? a. kung hindi ito kaaya-aya sa tumanggap ng tulong b. kung ang nilalayon sa pagtulong ay para sa pansariling kabutihan lamang c. kung walang layunin ang taong nagbibigay ng tulong d. kung walang kaalaman at malayang pagtanggap sa tumatanggap ng tulong 3. Ayon kay Sto. Tomas, kailan obligado ang taong gawin ang isang kilos? a. kung mas nakakatulong ang kilos sa kapwa kaysa sa sarili b. kung maganda ang magiging bunga o kahihinatnan ng isang kilos c. kung magdadala ito ng kapanatagan ng loob d. kung ang hindi pagtuloy na gawin ito ay magdudulot ng masamang bunga Para sa bilang 4-5: Suriin ang sitwasyon. 4. Ayon kay Aristotle, masasabi bang mabuti ang kilos na pagtulong ni Ginoong Tang? Bakit? a. Mabuti ang kilos dahil kusa niyang ibinigay ang tulong at hindi hiningi sa kaniya b. Mabuti ang kilos dahil kahit natalo siya sa halalan ay hindi niya nagawang bawiin ang mga ibinigay c. Masama ang kilos dahil kung titingnan ang kaniyang intensiyon sa pagtulong ay para makakuha ng boto mula sa mga tinulungan d. Masama ang kilos dahil masama ang loob noong natalo sa halalan 2 CO_Q2_ESP 10_ Modyul 2  5. Pinili ba ni Ginoong Tang ang mas mataas na kabutihan sa kaniyang ginawang pagbibigay ng tulong? Patunayan. a. Hindi. Malinaw na pansariling interes ang intensiyon sa pagtulong b. Hindi. Hindi isinaalang-alang ang magandang paraan sa pagpapaabot ng tulong c. Oo. Nakatulong pa rin naman kahit na may mali sa intensiyon d. Oo. Natugunan niya ang pangangailangan ng kaniyang kapwa. Para sa bilang 6- 7: Piliin ang sagot sa mga pagpipilian sa kahon. 6. Ang pagbibigay ng pera ang naiisip ni Ginoong Tang upang makamit ang layuning manalo sa darating na eleksiyon. Anong hakbang sa Proseso ng Pagkilos ang hindi niya tinugunan? Isa isang pinuntahan ni Ginoong Tang ang mga kabahayang nasalanta ng bagyo sa kanilang lugar upang ipaabot ang kaniyang tulong pinansyal. Malinaw sa sitwasyon na mabuti ang kaniyang ginagawa. Pero kapansin- pansin sa mga ibinigay na envelope, may nakasulat na paalala ng kaniyang pangalan para sa darating na halalan. Pagkatapos ng kaniyang pagkatalo ay hindi na siya nakikitang tumutulong sa mga nangangailangan sa kanilang lugar. a. Paglalayon b. Pag-iisip ng paraan na makarating sa layunin c. Pagpili ng pinakamalapit na paraan d. Pagsasakilos ng paraan 7. Ang pagbibigay ng pera sa mga tao sa kanilang lugar ang pinakamadaling paraang napili upang manalo sa darating na eleksiyon. Anong hakbang sa Proseso ng Pagkilos ang hindi niya tinugunan? Panuto: Suriin ang bawat sitwasyon at tukuyin ang kamalian sa kilos ng tauhan na dapat niyang panagutan. Ikaw ay mabibigyan ng dalawang puntos sa bawat aytem. 8-9. Lumayas ang iyong matalik na kaibigan sa kanilang bahay at sinabi nito na titira na sabahay ng kaniyang kasintahan. Lagi na lang daw siyang pinagagalitan ng kaniyang mga magulang. Mabuti pa daw ang mga magulang ng kaniyang kasintahan dahil sila ay mababait. Maling Kilos: 10-11. Sinabi ng iyong mga magulang na ang kursong kukunin mo ay ang gusto nila dahil ayaw nila sa napili mong kurso. Wala kang nagawa kundi sumunod, lingid sa kaalaman ng iyong mga magulang na sa tambayan ng iyong mga barkada ang pinupuntahan mo at hindi sa paaralan. Katwiran mo, hindi ka masaya sa kurso mo kaya kahit na mabagsak ka sa lahat ng subjects mo. 3 CO_Q2_ESP 10_ Modyul 2 Maling Kilos: 12-13. Nakalimutan mong dalhin ang iyong ballpen sa araw pa naman ng inyong pagsusulit. Kinuha mo ang ballpen na nasa isang upuan kahit alam mong gagamitin ito ng may-ari. Katwiran mo hindi maaaring ikaw ang hindi makakuha ng pagsusulit sa araw na iyon. Maling Kilos: 14-15. Sumama ka sa iyong mga barkada para maglaro ng basketball at iyon ang paalam mo sa iyong mga magulang pero iba pala ang pinuntahan ninyo. Sa isang party dumiritso ang iyong mga kaibigan. Hindi mo rin inaasahan na sila ay mag-inuman at manigarilyo. Wala ka ng magagawa kundi sumama at makisama sa ginagawa nila kahit na alam mong nakasasama ito sa katawan. Maling Kilos: Balikan Sa Aralin 1 ng ating modyul, natutunan mo na ang imahe ng isang tao ay laging nakasalalay sa kanyang mga kilos. Naintindihan mo din ang kahalagahan ng pag-unawa sa bawat makataong kilos mo bilang isang tao at ang pananagutang kaakibat nito. GAWAIN 1: Balik Tanaw Panuto: Makikita sa ibaba ang tatlong uri ng kilos ayon sa kapanagutan na ating pinag-aralan sa nakaraang modyul. Mag-isip ng mga nagawang kilos sa loob ng paralan at isulat sa mga kahon ayon sa hinihiling nito. WALANG KUSANG- KUSANG-LOOB DI KUSANG-LOOB LOOB Nagawang kilos: Nagawang kilos: Nagawang kilos: 4 CO_Q2_ESP 10_ Modyul 2  Pananagutan ko Pananagutan ko Pananagutan ko sa aking sa aking sa aking nagawang kilos: nagawang kilos: nagawang kilos: Tanong: 1. Ano ang naramdaman mo habang sinasagot ang Gawain? 2. Nasiyahan ka ba sa mga kilos na isinulat mo? Bakit? Tuklasin GAWAIN 2: Mali mo, Tukoy Ko Panuto: Basahin ang usapan ng mga mag-aaral sa canteen. Tukuyin ang tama at maling kilos ng mga tauhan. 5 CO_Q2_ESP 10_ Modyul 2 Sagutin Mo: 1. Ano ang napansin mo sa kilos nina Lea, Bea, at Mia ? 2. Sino sa mga tauhan ang nagpakita ng tamang kilos? Bakit? 3. Sino sa mga tauhan ang nagpakita ng maling kilos? Bakit? Kailan mo masasabing tama o mali ang kilos ng tao? Ipaliwanag Suriin Sa paggawa ng isang kilos o aksiyon, nararapat na lagi itong tumutungo sa kabutihan. Walang ibang dapat sisihin kung ang iyong ikinilos ay mali dahil ito ay nararapat na pinag-isipan. Nararapat kung gayon ang masusing pag iisip at sa pagbuo ng ating pasya, mahalaga ang magkaroon ng batayan sa kabutihan upang higit na mapili ang tama at mabuti. I. Layunin: Batayan ng Mabuti at Masamang Kilos Ang layunin ay kumakatawan sa mismong motibo at personal na intensyon ng taong gumagawa ng kilos. Ayon kay Aristotle, ang kilos o gawa ay hindi agad nahuhusgahan kung masama o mabuti. Ipinapahayag nito na ang pagiging mabuti at masama ng isang kilos ay nakasalalay sa intensiyon o dahilan kung bakit ginawa ito. Dito magkaroon ng pagkakaiba ang tao sa pagsasagawa ng isang kilos. Halimbawa, may mga tao na tumutulong sa kanilang kapwa sa iba’t ibang dahilan. Ang iba ay may tunay at malinis na intensiyong talagang tumulong nang walang kapalit, samantalang ang iba naman ay upang humingi ng pabor. Samakatwid, upang maituring na mabuti ang isang kilos, kailangang mabuti ito mula sa intensiyon hanggang sa pagsasagawa nito. Ang tanging tao na nakakaalam sa intensiyon ng kaniyang kilos ay ang kaniyang sarili mismo. II. Makataong Kilos at Obligasyon Sa lahat ba ng pagkakataon ay obligado ang tao na kumilos tungo sa kabutihan? Ayon kay Santo Tomas, hindi lahat ng kilos ay obligado. Ang isang kilos o gawa ay obligado lamang kung ang hindi pagtuloy sa paggawa nito ay magdudulot ng masamang bunga. Halimbawa, ipinagbilin ng iyong nanay na bantayan mo saglit ang iyong nakababatang kapatid na natutulog dahil bibili lang siya ng gamot sa bayan pero naghihintay na ang iyong kaibigan para sa gagawin ninyong 6 CO_Q2_ESP 10_ Modyul 2 proyekto. Kung iwanan mo siya maaaring mahulog sa hagdan pag nagising siya. At kung iyong babantayan habang wala muna ang iyong nanay, makasisiguro kang maayos ang kaniyang kalagayan. May masama kayang bunga kung hindi ka mag-aaral? Mayroon, dahil maaaring maging sanhi ng iyong kapahamakan sa maraming bagay. Ang kaalaman sa isang gawain na kailangan sa hanapbuhay na iyong papasukan ay hindi makakamtam. Obligadong piliin ng tao ang mas mataas na kabutihan-ang kabutihan ng sarili at ng iba, patungo sa pinakamataas na layunin- ang pagbabalik niya sa Lumikha. III. Kabawasan ng Pananagutan: Kakulangan sa Proseso ng Pagkilos Ayon kay Aristotle, ang kapanagutan ng isang tao sa kalalabasan ng ginawang kilos ay may kabawasan maliban lamang kung may kulang sa proseso ng pagkilos. Paglalayon Proseso Pag-isip ng Pagsasakilos ng paraan ng paraan na pagkilos makatarungan pagpili ng pinakamalapit na parran Makikita sa ibaba ang apat na elemento sa prosesong ito. 1. Paglalayon. Kasama ba sa iyong layunin ang kinalabasan ng iyong kilos? 7 CO_Q2_ESP 10_ Modyul 2  Kung inaasahan ng taong gumawa sa kilos ang masamang epekto ng kaniyang gagawing kilos, siya ay may kapanagutan sa kilos. Halimbawa: Kung ang hindi mo pagpapahiram ng payong sa iyong kaklase ay naging sanhi ng kaniyang pagkakasakit, maaaring isisi sa iyo ang kaniyang pagkakasakit. 2. Pag-iisip ng paraan na makarating sa layunin. Tugma ba ang paraan sa pagkamit ng layunin? Kasangkapan lang ba ito sa pag-abot ng naisin? Sa prosesong ito, kinakailangan gamitin ang tamang kaisipan at katuwiran sa pagsasagawa ng isang kilos. Halimbawa: Inilibre mo ng meryenda ang kaklase mong magaling mag- drawing upang siya na ang gagawa sa poster na proyekto mo sa isang asignatura. 3. Pagpili ng pinakamalapit na paraan. Sa yugtong ito, tanungin mo ang iyong sarili: Malaya ka ba sa pagpili mula sa mga opsiyon? Isinaalang-alang mo ba ang maaaring epekto nito? Isinaalang-alang mo ba ang kabutihang panlahat o pansariling kabutihan lamang? Iniwasan mo ba ang opsiyon na nangangailangan ng masusing pag-iisip? 4. Pagsasakilos ng paraan. Sa yugtong ito, isasagawa ang pamamaraan upang makamit ang layunin nang may pagkukusa at pagsang-ayon na siyang magbibigay ng tunay na kapanagutan sa kumikilos. Halimbawa: Isang organisasyon ang inyong binuo sa paaralan na may kinalaman sa pagpapanatili ng kalinisan. Mula sa paglikom ng mga kagamitan gaya ng walis at basurahan hanggang sa pagkumbinsi sa mga mag-aaral na maging bahagi sa programa. Ang layuning mapanatili ang kalinisan sa paaralan ay matagumpay dahil lahat ng mga miyembro ng organisasyon ay nagbahagi ng kanilang makakaya na makibahagi sa lahat ng mga gawain. 8 CO_Q2_ESP 10_ Modyul 2  Saan nakabatay ang bigat ng pananagutan sa isang sitwasyon? Bigat (degree) ng pananagutan sa kinakaharap na sitwasyon ng isang makataong kilos Bigat (degree) ng kagustuhan o pagkukusa ( willfullness o voluntariness) Mula sa diyagram, makikita natin na ang pananagutan ng isang tao sa ginawang kilos ay nakasalalay sa kalayaan o pagkukusa niyang gawin ito. Sa madaling salita, kung mas malawak ang kaalaman at kalayaan noong ginawa ang kilos, mas mataas ang digri ng pananagutan. Kung mas mababa ang digri ng kaalaman at kalayaan noong ginawa ang kilos mas mababaw naman ang digri ng pananagutan. Pagyamanin GAWAIN 3: Pagsusuri Panuto: Suriin ang bawat sitwasyon at sagutin ang hinihingi ng bawat tanong sa hanay. Ang pamantayan sa pagbibigay ng iskor ay nakasulat sa baba ng gawain. Kung ikaw ang nasa May kaakibat sitwasyon, bang ano ang Alin sa ginawa ng pananagutan iyong tauhan ang ang taong Sitwasyon gagawin nagpapakita ng nagsagawa sa upang makataong kilos? kilos? Bakit maging Oo at bakit mapanagutan Hindi? sa iyong pagkilos? 9 CO_Q2_ESP 10_ Modyul 2 1. Nais ni Lucia na makuha ang pinakamataas na score sa kanilang pagsusulit kaya noong lumabas ang guro ay tiningnan niya ang key answer na nasa ibabaw ng mesa ng kanilang guro. Alam niyang sa gagawin niya mahihigitan niya ang pinakamagaling nilang kaklase. 2. Nais ni Joshua na manalo sa paligsahan sa paggawa ng poster kaya kinausap niya ang kakilalang magiging hurado sa patimpalak upang masiguradong mananalo siya. Nakita niyang higit na malikhain ang pagkagawa ng kapwa niya kalahok pero hindi rin niya sasayangin ang pagkakataong manalo ng malaking premyo. 3. Nagmamadaling makauwi si Henry pero malakas ang ulan kaya kinuha niya ang payong ng kaniyang kaklase ng walang paalam. Alam niyang mapipilitang uuwi ang kaniyang kaklase kahit na mababasa sa ulan. 10 CO_Q2_ESP 10_ Modyul 2 Pamantayan sa pagbibigay ng iskor sa Gawain 3 Napakahusay Mahusay Nalilinang Nagsisimula 10 8 5 2 Lahat ng mga May isang May dalawang May higit sa kasagutan na kasagutan na kasagutan na dalawa na naibigay ay naibigay ang hindi naibigay ang kasagutan na makatotohana makatotohanan at hindi naibigay ang hindi n at makatuwiran makatotohanan makatotohanan at makatuwiran at makatuwiran makatuwiran GAWAIN 4: Pagsusuri sa Balita Panuto: Basahin ang sumusunod na artikulo o balita at suriin ito kung ang mga kilos na ipinakita ng tauhan ay mapanagutan o hindi. Pagkatapos, sagutin ang mga katanungan HIGIT 100 KABATAAN DINAMPOT DAHIL SA PAGLABAG SA CURFEW SA MAYNILA Sinulat ni Lyn Montaño MAYNILA- Dinampot ng mga awtoridad sa magdamag ang higit 100 kabataan dahil sa paglabag sa mas pinaigting na pagpapatupad ng curfew sa Maynila. Sa ilalim ng Ordinace No. 8547, ipinagbabawal ang paggala ng mga may edad 17 pababa sa mga pampublikong lugar simula alas-10 ng gabi hanggang alas-4 ng madaling araw. Sa Sta. Cruz, isinakay sa mobile ng barangay ang mga nahuling kabataan. Nasasangkot umano sa gulo ang ilang kabataan kapag nasa labas, ayon sa ilang opisyal. Dagsa naman sa Raxabago Police Station sa Tondo ang mga magulang ng mahigit 100 lalaki at babae na dinampot dahil sa curfew. Katuwiran ng ilang magulang, inutusan lang nila ang mga anak na bumili ng gamot o pagkain. Ilan naman sa mga kabataan ay nahuli sa mga computer shop at tambayan. Aminado rin ang ilang magulang na kagabi lang nila nalaman ang kautusan ng Manila City Hall, pero noong isang taon pa inilabas ang ordinansa ukol sa curfew. Katanungan: a. Ano-ano ang mga maling kilos ang ipinakita sa sitwasyon? b. Dapat ba talagang managot ang may gawa ng kilos? Bakit? c. Ano ang maaaring gawin ng mga tauhan upang maitama ang maling kilos? 11 CO_Q2_ESP 10_ Modyul 2 GAWAIN 5: Panuto: Bumuo ng isang kasabihan o sawikain na binubuo ng dalawa hanggang tatlong linya na humihikayat sa iyong kapwa kabataan na maging mapanagutan sa kanilang kilos. Ilagay ito sa loob ng hugis puso. Pamantayan sa Gawain 5: 10 8 6 4 Ang sagot ay Ang sagot ay Ang sagot ay Ang sagot ay orihinal at ang orihinal at ang hindi orihinal at pawing hindi mensahe ay lubos mensahe ay hindi ang mensahe ay orihinal o ito ay na nagpapatunay lubos na hindi lubos na kinopya lamang ng kapanagutan nagpapatunay ng nagpapatunay ng at ang mensahe sa kamalian o kapanagutan sa kapanagutan sa ay hindi kawastuhan ng kamalian o kamalian o nagpapatunay ng kilos na ginawa. kawastuhan ng kawastuhan ng kapanagutan sa Ang pagkasulat kilos na ginawa kilos na ginawa kamalian o ay malinis at Ang pagkasulat Ang pagkasulat kawastuhan ng ang pagpantig sa ay may kaunting ay may 2 bura at kilos na ginawa mga salita ay bura at may maling pantig na Ang pagkasulat tama mali sa salita ay marumi at pagpantig may 3 o higit pang salita na mali ang pantig 12 CO_Q2_ESP 10_ Modyul 2  Isaisip GAWAIN 6: Panuto: Punan ng wastong salita ang mga patlang upang mabuo ang mga konsepto ng aralin. Piliin ang sagot sa mga pagpipilian sa kahon. piliin obligado kapwa nahuhusgahan layunin kabutihan bunga sarili 1. Hindi agad ang pagiging masama o mabuti ng isang makataong kilos hangga’t malalaman ang kung bakit isinagawa ito. 2. ang tao na isagawa ang isang kilos kung ang hindi pagtuloy sa paggawa nito ay may masamang. Dapat laging ng tao ang mas mataas na - ang kabutihan ng at ng. Isagawa GAWAIN 7: Kilos Ko, Pag-iisipan Ko Panuto: Sa bawat kilos anuman ang kalalabasan nito, walang ibang dapat sisihin kundi ikaw mismo. Bilang tao, hindi natin hangad ang masamang bunga ng ating piniling kilos kaya’t nararapat ang masusing pag-iisip at sa pagbuo ng bawat pasya. Kung mahaharap ka sa mga sitwasyon sa ibaba, ano ang dapat mong gawin? Ipaliwanag. 13 CO_Q2_ESP 10_ Modyul 2 1. Nalaman mong sinisiraan ka ng iyong matalik na kaibigan dahil naiinggit siya sa iyong pagkapanalo sa isang patimpalak na sinalihan ninyong dalawa.. 2. Nakita mong may kodigo ang pinakamagaling ninyong kaklase habang kayo ay kumukuha ng pagsusulit.. Tayahin Panuto: Basahing mabuti ang bawat pangungusap at unawain ang tanong. Piliin ang titik ng pinakaangkop na sagot at isulat ang sagot sa sagutang papel. 1. Ayon kay Aristoteles, saan nakasalalay ang pagiging mabuti at masama ng isang kilos? a. intensiyon kung bakit ginawa ang kilos b. paraan upang maisagawa ang kilos c. obligasyong gawin ang kilos d. pagkakataon kung kailan ginawa ang kilos 2. Sa mata ng tao, ang pagtulong sa kapwa ay laging mabuting kilos, kailan ito nagiging masama? a. kung hindi ito kaaya-aya sa tumanggap ng tulong b. kung ang nilalayon sa pagtulong ay para sa pansariling kabutihan lamang c. kung walang layunin ang taong nagbibigay ng tulong d. kung walang kaalaman at malayang pagtanggap sa tumatanggap ng tulong 3. Ayon kay Sto. Tomas, kailan obligado ang taong gawin ang isang kilos? a. kung mas nakakatulong ang kilos sa kapwa kaysa sa sarili b. kung maganda ang magiging bunga o kahihinatnan ng isang kilos c. kung magdadala ito ng kapanatagan ng loob d. kung ang hindi pagtuloy na gawin ito ay magdudulot ng masamang bunga 14 CO_Q2_ESP 10_ Modyul 2 Para sa bilang 4-7: Suriin ang sitwasyon. 4. Ayon kay Aristotle, masasabi bang mabuti ang kilos na pagtulong ni Ginoong Tang? Bakit? a. Mabuti ang kilos dahil kusa niyang ibinigay ang tulong at hindi hiningi sa kaniya b. Mabuti ang kilos dahil kahit natalo siya sa halalan ay hindi niya nagawang bawiin ang mga ibinigay c. Masama ang kilos dahil kung titingnan ang kaniyang intensiyon sa pagtulong ay para makakuha ng boto mula sa mga tinulungan d. Masama ang kilos dahil masama ang loob noong natalo sa halalan 5. Pinili ba ni Ginoong Tang ang mas mataas na kabutihan sa kaniyang ginawang pagbibigay ng tulong? Patunayan. a. Hindi. Malinaw na pansariling interes ang intensiyon sa pagtulong b. Hindi. Hindi isinaalang-alang ang magandang paraan sa pagpapaabot ng tulong c. Oo. Nakatulong pa rin naman kahit na may mali sa intensiyon d. Oo. Natugunan niya ang pangangailangan ng kaniyang kapwa. Para sa bilang 6- 7: Piliin ang sagot sa mga pagpipilian sa kahon 6. Ang pagbibigay ng pera ang naiisip ni Ginoong Tang upang makamit ang layuning manalo sa darating na eleksiyon. Anong hakbang sa Proseso ng Pagkilos ang hindi niya tinugunan? Isa isang pinuntahan ni Ginoong Tang ang mga kabahayang nasalanta ng bagyo sa kanilang lugar upang ipaabot ang kaniyang tulong pinansyal. Malinaw sa sitwasyon na mabuti ang kaniyang ginagawa. Pero kapansin-pansin sa mga ibinigay na envelope, may nakasulat na paalala ng kaniyang pangalan para sa darating na halalan. Pagkatapos ng kaniyang pagkatalo ay hindi na siya nakikitang tumutulong sa mga nangangailangan sa kanilang lugar. a. Paglalayon b. Pag-iisip ng paraan na makarating sa layunin c. Pagpili ng pinakamalapit na paraan d. Pagsasakilos ng paraan 7. Ang pagbibigay ng pera sa mga tao sa kanilang lugar ang pinakamadaling paraang napili upang manalo sa darating na eleksiyon. Anong hakbang sa Proseso ng Pagkilos ang hindi niya tinugunan? Panuto: Suriin ang bawat sitwasyon at tukuyin ang kamalian sa kilos ng tauhan na dapat niyang panagutan. Ikaw ay mabibigyan ng dalawang puntos sa bawat aytem. 8-9. Lumayas ang iyong matalik na kaibigan sa kanilang bahay at sinabi nito na titira na sa bahay ng kaniyang kasintahan. Lagi na lang daw siyang pinagagalitan ng kaniyang mga magulang. Mabuti pa daw ang mga magulang ng kaniyang kasintahan dahil sila ay mababait. 15 CO_Q2_ESP 10_ Modyul 2 Maling Kilos: 10-11. Sinabi ng iyong mga magulang na ang kursong kukunin mo ay ang gusto nila dahil ayaw nila sa napili mong kurso. Wala kang nagawa kundi sumunod, lingid sa kaalaman ng iyong mga magulang na sa tambayan ng iyong mga barkada ang pinupuntahan mo at hindi sa paaralan. Katwiran mo, hindi ka masaya sa kurso mo kaya kahit na mabagsak ka sa lahat ng subjects mo. Maling Kilos: 12-13. Nakalimutan mong dalhin ang iyong ballpen sa araw pa naman ng inyong pagsusulit. Kinuha mo ang ballpen na nasa isang upuan kahit alam mong gagamitin ito ng may- ari. Katwiran mo hindi maaaring ikaw ang hindi makakuha ng pagsusulit sa araw na iyon. Maling Kilos: 14-15. Sumama ka sa iyong mga barkada para maglaro ng basketball at iyon ang paalam mo sa iyong mga magulang pero iba pala ang pinuntahan ninyo. Sa isang party dumiritso ang iyong mga kaibigan. Hindi mo rin inaasahan na sila ay mag-inuman at manigarilyo. Wala ka ng magagawa kundi sumama at makisama sa ginagawa nila kahit na alam mong nakasasama ito sa katawan. Maling Kilos: 1. Sa mata ng tao, ang pagtulong sa kapwa ay laging mabuting kilos, kailan ito nagiging masama? a. kung hindi ito kaaya-aya sa tumanggap ng tulong b. kung ang nilalayon sa pagtulong ay para makahingi ng pabor c. kung walang kaalaman at pagkukusa sa taong nagbibigay ng tulong d. kung walang kaalaman at malayang pagtanggap sa tumatanggap ng tulong 2. Ayon kay Sto. Tomas, kailan obligado ang taong gawin ang isang kilos? a. Kung mas nakakatulong ang kilos sa kapwa kaysa sa sarili b. Kung maganda ang magiging bunga o kahihinatnan ng isang kilos c. Kung magdadala ito ng kapanatagan ng loob d. Kung ang hindi pagtuloy na gawin ito ay magdudulot ng masamang bunga 3. Ayon kay Aristoteles, saan nakasalalay ang pagiging mabuti at masama ng isang kilos? a. intensiyon kung bakit ginawa ang kilos b. paraan upang maisagawa ang kilos c. obligasyong gawin ang kilos d. pagkakataon kung kailan ginawa ang kilos Para sa bilang 4-5: Suriin ang sitwasyon. Isa isang pinuntahan ni Ginoong Tang ang mga kabahayang nasalanta ng bagyo sa kanilang lugar upang ipaabot ang kaniyang tulong pinansyal. Malinaw sa sitwasyon na mabuti ang kaniyang ginagawa. Pero kapansin-pansin sa mga ibinigay na envelope, may nakasulat na paalala ng kaniyang pangalan para sa darating na halalan. Pagkatapos ng kaniyang pagkatalo ay hindi na siya nakikitang tumutulong sa mga nangangailangan sa kanilang lugar. 16 CO_Q2_ESP 10_ Modyul 2  4. Pinili ba ni Ginoong Tang ang mas mataas na kabutihan sa kaniyang ginawang pagbibigay ng tulong? Patunayan. a. Hindi. Malinaw na pansariling interes ang intensiyon sa pagtulong b. Hindi. Hindi isinaalang-alang ang magandang paraan sa pagpapaabot ng tulong c. Oo. Nakatulong pa rin naman kahit na may mali sa intensiyon d. Oo. Natugunan niya ang pangangailangan ng kaniyang kapwa 5. Ayon kay Aristotle, masasabi bang mabuti ang kilos na pagtulong ni Ginoong Tang? Bakit? a. Mabuti ang kilos dahil kusa niyang ibinigay ang tulong at hindi hiningi sa kaniya b. Mabuti ang kilos dahil kahit natalo siya sa halalan ay hindi niya nagawang bawiin ang mga ibinigay c. Masama ang kilos dahil kung titingnan ang kaniyang intensiyon sa pagtulong ay para makakuha ng boto mula sa mga tinulungan d. Masama ang kilos dahil masama ang loob noong natalo sa halalan Para sa bilang 6- 7: Piliin ang sagot sa mga pagpipilian sa kahon a. Paglalayon b. Pag-iisip ng paraan na makarating sa layunin c. Pagpili ng pinakamalapit na paraan d. Pagsasakilos ng paraan 6. Ang pagbibigay ng pera sa mga tao sa kanilang lugar ang pinakamadaling paraang napili upang manalo sa darating na eleksiyon. Anong hakbang sa Proseso ng Pagkilos ang hindi niya tinugunan? 7. Ang pagbibigay ng tulong pinansyal ang naiisip ni Ginoong Tang upang makamit ang layuning manalo sa darating na eleksiyon. Anong hakbang sa Proseso ng Pagkilos ang hindi niya tinugunan? Karagdagang Gawain Panuto: Alalahanin ang mga kilos sa loob ng nakaraang isang linggo. Magtala ng tatlong mga kilos o gawaing sa iyong palagay ay mali mong isinagawa. Isulat sa tapat nito ang nararapat mong ginawa upang naging tama ang iyong kilos. Nararapat na kilos upang hindi mali Maling Kilos ang ikinilos/nagawa 1. 2. 3. 4. 5. 17 CO_Q2_ESP 10_ Modyul 2  Suriin 1. B 5. C 2. D 6. D 3. A 7. B 4. A Para sa sagot sa bilang 8-15, maaaring magkakaiba ang sagot ng mga mag-aaral. Tayahin 1. A 2. B 3. D 4. C 5. A Gawain 4 1. nahuhusgahan/layunin 2. obligado/bunga 3. piliin/ kabutihan/sarili/kapwa Suriin 1. A 5. A 2. B 6. B 3. D 7. C 4. C Suhestiyon na sagot sa bilang 8-15: 8-9. Ang ginawang paglayas sa kanilang bahay 10-11. Ang pagsama sa mga barkadang tumambay imbes na pumasok sa paaralan 12-13. Ang pagkuha sa ballpen ng iba kahit na walang ibang magagamitin ang may-ari nito 14-15. Ang pakikisama sa barkada sa masamang gawain Mga Sanggunian Aklat Brizuela, MJ B. et al. Edukasyon sa Pagpapakatao (Meralco Avenue, Pasig City: FEP Printing Corporation, 2015), 92-96 Hsieh, DM. “ Aristotle on Moral Responsibility” Accessed August 14, 2020. https://enlightenment.supersaturated.com/essays/text/dianamertzh sieh/aristotl e_responsibility.html Punsalan, TG. Et al. Kaganapan sa Maylalang ( Sta. Mesa Heights, Quezon City: Rex Printing Company, Inc., 2007) Montano, L.(2019).Higit 100 bata dinampot sa Maynila | DZIQ Radyo Inquirer 990AM 19 CO_Q2_ESP 10_ Modyul 2 For inquiries or feedback, please write or call: Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR) Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600 Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985 Email Address: [email protected] * [email protected]