İNSAN ÜREME FİZYOLOJİSİ PDF

İNSAN ÜREME FİZYOLOJİSİ Dr. Öğr. Üyesi Gülsen Çayır 1  2 Dersin Hedefleri  Hücre bölünmesini açıklayabilme  Gamatogenezisi tanımlayabilme  Fertilizasyon ve implantasyon aşamalarını öğrenebilme  Plasentanın oluşumunu anlatabilme  Plasenta hormonlarını açıklayabi...

İNSAN ÜREME FİZYOLOJİSİ Dr. Öğr. Üyesi Gülsen Çayır 1  2 Dersin Hedefleri  Hücre bölünmesini açıklayabilme  Gamatogenezisi tanımlayabilme  Fertilizasyon ve implantasyon aşamalarını öğrenebilme  Plasentanın oluşumunu anlatabilme  Plasenta hormonlarını açıklayabilme  Fetal gelişimi açıklayabilme  3 İnsan Kromozomları 22 çift (44 adet) otozomal karakterde ve vücut hücrelerini oluşturacaktır. 1 çift (2 adet) cinsiyet (gonozom) kromozomu olmak üzere, insanın kromozom sayısı 46'dır. Cinsiyet (eşey) kromozomları kadınlarda XX, erkeklerde XY’dir. Kromozomların üzerinde kişisel özelliklerden sorumlu genler bulunur. X kromozomunda yaklaşık 3000 gen Y kromozomunda yaklaşık 30 gen  4 HÜCRE BÖLÜNMESİ MİTOZ BÖLÜNME MEYOZ BÖLÜNME  5  Eşey hücrelerinin dışındaki tüm somatik (vücut) hücreleri mitozla bölünerek oluşur.  Mitotik hücre döngüsünün tek hedefi bir öncül hücreden bölünmeyle genetik benzerliği olan iki hücreyi oluşturmaktır.  Mitozun temel amacı türe öz kromozom sayı ve düzenini korumaktır.  6 MİTOZ BÖLÜNME  Zigotoluştuktan sonra başlayan mitoz bölünme üreme hücreleri dışında hayat boyu devam eder.  Sinir,sperm ve yumurta hücrelerinde mitoz bölünme olmaz.  7 MEYOZ BÖLÜNME Meyoz sırasında üç farklı önemli genetik olay gerçekleşir; 1. Kromozom sayısının yarı yarıya azalması 2. Gametlere anne ve babadan gelen kromozomların bağımsız düzenlenerek geçmesi 3. Anne ve babadan gelen eş kromozamlar arasındaki rekombinasyonla genetik alışverişin gerçekleşmesi ve yeni kromozom bileşimlerinin oluşması.  8 GAMATOGENEZİS Gonadlarda, germ hücrelerinin gelişerek olgun ovum ve sperm haline dönüşme sürecine gamatogenezis denir. Oogenezis: Ovumun olgunlaşma sürecidir. Spermatogenezis: Spermin olgunlaşma sürecidir.  9 OOGENEZİS SPERMATOGENEZ  Üretim yeri  Üretim yeri (over primordial fol.) (testis seminifer  Üretim başlama zamanı tubili sertoli) (ort 14 yaş)  Üretim başlama zamanı  Düzeni (fetal 6. ay) (ritmik, kesintili)  Düzeni  Bitişi (sürekli, yaşlılıkta  Yaşam süresi giderek azalır)  Bitişi (12-36 saat)  Yaşam süresi (48-72 saat)  10 SPERMATOGENEZ Primer spermatositten sperme kadar, tüm işlem yaklaşık olarak 64-74 gün alır. Normal erkekte günde yaklaşık 30 milyon sperm yapılır. 11  12 Fertilizasyon ve implantasyon Tubalarda ovum ve spermin birleşmesi olayıdır. Fertilizasyon ve implantasyon corpusluteum zigot blastomer morula trofoblast embiryoblast (Oosit 2) blastosit Ön ve arka duvar 13 14  15 TANIMLAR  Zigot: Fertilizasyon sonrası 46 kromozomlu oluşan yeni hücre  Blastomer: ilk iki yavru hücre  Morula: 8-16 hücreli 3-4 günlük oluşum (dut, üzüm salkımı görünümünde)  Blastosist: 58 hücreli uterusa ulaştığında, şekillenen yeni oluşum 16  17 Blastosist Oluşumu (107 hücre--‐5 gün) Morula uterus boşluğuna girince uterus sıvıları, blastomerler arasına sızar, kısa sürede tek ve büyük bir boşluk olan blastosöl boşluğu oluşur. Bu aşamadaki embriyoya blastokist denir.  İç Hücre Kütlesi: Embriyoblast  Dış Hücre Kütlesi:Trofoblast  18 İMPLANTASYON (6--‐7.gün postfertlizasyon)  oluşmazsa  İmplantasyon Kavum uteri içerisindeki blastokist aşamasındaki yeni oluşum, zona pellucidayı (dış zarı) kaybederek endometriyumda implante olmaya hazırdır.  19 DESİDUA Gebelikte endometrium (5-10mm) desidua adını alır. Ovumun üzerini örten desiduaya desidua kapsullaris, altındakine desidua basalis, uterusun içini saran desiduaya desidua vera adı verilir. Trofoblastlardan salgılanan enzimler endometriumda yıkıma yol açar ve lakuna adı verilen kan gölcüklerini oluştururlar. Embiryonun ilk beslenmesi bu yapılardan sağlanır.  20 PLASENTANIN OLUŞMASI Trofoblastların hızlı çoğalması sonucunda üç tabaka şekillenir;  Sinsityotrofoblast Embiryonun beslenmesi için glikoz ve protein sentez edilir ve koryonik gonodotrop (hCG) hormonu salgılar.  Sitotrofoblast Desiduanın içlerine doğru yayılırlar ve anne ile embiriyo arasındaki ilişkiyi sağlayan koryonikvilli denen parmak şeklindeki çıkıntılı oluşumları meydana getirirler.  Mesablast Plesantanın destek dokuları ve damar sistemi SAT’a göre plasental gelişim 3. hafta sonlarında Koryon zarı başlar, 20. hafta sonuna kadar devam eder.   Desidua basalis ile temas eden koryonik villiler gelişme gösterir koryon frondosum adını alır.  14.haftada koryon frondosumun gelişmesiyle fetal plesanta, desidua basalisin gelişmesiyle maternal plesanta oluşur. Umlikal kord Doğuma yakın plasenta ortalama 500 gr ağırlında 15-25 cm çapında, 2 cm kalınlığındadır. Maternal yüzü ___ 100 kotiledon, 15-20 lobtan oluşur. Plasentanın fonksiyonları; gaz alış verişi, beslenme, eliminasyon, antikor trasferi, koruma ve hormon üretimidir. 21  22  Termde uteroplasental kan akımı 500-750ml/dk.’ya ulaşır. Bu akımın %90’ı kotiledonlara olur.  Serviksde progesteron etkisi varken, ovulasyon durur, yeni follikül gelişmez.  İlk trimestir boyunca progesteron ihtiyacı corpus luteum tarafından karşılanır. Takiben bu görevi plasenta üstlenir.  Uterus ile beraber lig. Latum ve Rotundum’lar uzar. 23 5  24 PLASENTA  25 PLASENTA HORMONLARI HCG (human chorionic gonodotrop): Üretim yeri ve zamanı: Sinsityotrofoblastlardan 10. günde Pik: 60-70. günlerde 14. haftada plasentanın gelişmesi ile görevini plasentaya devreder. Görevi: Korpus luteumun gerilemesini önlemektir. HPL(human plesantal laktojen): Üretim yeri ve zamanı: Plesantal trofoblastlardan 12-18. günlerde Pik: 34-36. haftalarda Görevi: Anne insülinini duyarsız hale getirerek fetüsün anne kanından çektiği glikoz düzeyini düzenler. -Aminoasitlerin anne tarafından kullanılmasını kısıtlayarak fetüsün aminoasitleri kullanmasını sağlar. -Göğüslerin laktasyona hazırlanmasını sağlar.  26 UMBLİKAL KORDON  5.haftada şekillenir  Kesitinde 2 arter, 1 ven  Arterler ven etrafını spiral şeklinde sarar.  Fetüsün göbeğinden plasentanın fetal yüzünün ortasına uzanır.  50-55 cm uzunluğundadır.  Sinir içermez  27 AMNİYOTİK SIVI Gebeliğin erken evrelerinde amnion boşluğu içinde büyük kısmı maternal kandan çekilen amniotik sıvı birikir. İŞLEVLERİ Gebeliğin ilerleyen  Fetal hareket safhalarında (3.trimestir sonra) amnionun önemli  Yapışıklıkları önler kaynağı fetüsün idrarıdır.  Travmalardan korur (400cc/gün içer, 500cc/gün idrar yapar)  Isı kaybını önler  Özel tetkik Doğuma yakın bu sıvının miktarı 1000-1500ml’dir. 5 aydan  Doğumda itibaren fetüs bu sıvıyı - hidrolik basınç yutmaya başlar. pH 7,2 alkalen - aseptik yıkama  28 EMBRİO/FETUSUN BÜYÜME VE GELİŞMESİ Ovulasyon, fertilizasyon ve implantasyondan sonra bu devre ikiye ayrılır; Embriyonel devre Fetal devre İlk sekiz haftalık evredir. Bu devrede 8. haftadan miada kadar hücrelerin hızlı artışıyla geçen süredir. Embrio 12. haftadan sonra artık fetüs organogenezis tamamlanır. ismini alır. Sistemler gelişir. 3. haftanın sonunda embriyodan mezoderm, Ektoderm, endoderm yapıları gelişir  29 FETAL GELİŞİM  3. ayda: Dış genitaller farklılaşır.  4. ayda: Fetal hareketler anne tarafından hissedilir.  6. ayda: Akciğer alveollerinde surfaktan madde üretimi  8. aydan sonra: Testisler skrotuma iner.  30 YENİDOĞAN  Ağırlığı: 2500-4000 gr (ort 3200)  Boy: 48-52 cm (ort 50cm)  Lanugo, Vernix Caseosa  31 FETAL DOLAŞIM 1. Ductus venozis: Umblikal venden vena kava inferiora açılır. 2. Foramen ovale: Kanın sağ artriumdan direk sol artriuma geçmesini sağlayan açıklıktır. 3. Ductus arteriozis: Pulmoner arter ile aortanın inen kolu arasında bir kanaldır. 4. Hipogastrik arterler: İki tanedir. Her iki kanalda iliak arterlerden dallanır ve umblikal korda girerek umblikal arteri oluşturur (plasentaya kirli kan taşır).  32 Plasenta O2’li kan Umblikal ven Karaciğer, hepatik ven vana kava inferior Ductus venosus VKİ sağ atrium foramen ovale sol atrium sol ventrikul Aorta inen aorta hipogastrik arter umblikal arter Plasenta Vena kava süperior sağ atrium sağ ventrikül pulmoner arter %10 Akciğer, %90 Duktus arteriosus inen aort hipogastrik arter Plasenta umblikal arter 33  34 FETAL KANIN ÖZELLİKLERİ Kan volümü: Kilosunun %10-15, 300-370 ml Kan hücreleri: 8.hafta- 6.ay karaciğerde üretilir 6. aydan sonra karaciğer, dalak ve lenf bezleri Miad: Kemik iliği Hemoglobin: 18 gr/ml Kalp atım hızı: 120-160/dk Atım Hacim: İstirahatteki erişkinden 3 kat fazla Refleksleri: Yutma, solunum, emme, tutma, tat duyusu, ışığa reaksiyon, ürinasyon-defekasyon  35 Milyonlarca atom birleşerek DNA yı oluşturdu....  36 Milyonlarca DNA birleşerek hücreleri oluşturdu.  37 Ve iki hücre birleşti... +  38 Sonra böyle bir hücre oluştu.  39 Bölündü,  40 Bölündü,  41 Tekrar,tekrar bölündü, milyarlarca kere... Ve sonra bu hücreler tekrar birleşti. Ne mi oldu?... 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53  54 Böyle bir şey oldu...