Πολυφασική Αναπαράσταση της Πανδημίας Covid-19

Εισαγωγή στην Πολυφασική Αναπαράσταση της Πανδημίας Covid-19

• Η έρευνα εξετάζει την πολυφασική αναπαράσταση της πανδημίας Covid-19 κατά τη διάρκεια της πρώτης καραντίνας (Μάρτιος-Μάιος 2020) στην Ελλάδα.
• Εξετάζει την επίδραση της ταυτότητας των ατόμων στην κατασκευή αυτής της αναπαράστασης.
• Ο Covid-19 εισέβαλε στην καθημερινότητα, δημιουργώντας ανάγκη οικειοποίησης και επικοινωνίας του φαινομένου.
• Η κατασκευή κοινωνικής αναπαράστασης είναι πολυφασική, εμπεριέχοντας αντιπαρατιθέμενες μορφές σκέψης.
• Σύμφωνα με τον Moscovici, υπάρχουν τέσσερις τρόποι σκέψης: επιστημονικός, ιδεολογικός, θρησκευτικός και μαγικός.

Μεθοδολογία

• Συμμετείχαν 1.560 άτομα, άνδρες και γυναίκες, διαφόρων ηλικιών και κοινωνικο-οικονομικών επιπέδων.
• Οι συμμετέχοντες απάντησαν σε ερωτηματολόγιο με κλίμακες πολυφασίας και συναισθημάτων.
• Το ερωτηματολόγιο χορηγήθηκε διαδικτυακά κατά τη διάρκεια της καραντίνας.
• Διεξήχθη Διερευνητική Παραγοντική Ανάλυση στις κλίμακες πολυφασίας και συναισθημάτων.
• Εφαρμόστηκε Μοντέλο Δομικών Εξισώσεων (SEM) για την ανάλυση των δεδομένων.

Βασικά Ευρήματα

• Αναδείχθηκαν τρεις τρόποι σκέψης: μαγικός, θρησκευτικός, επιστημονικο-ιδεολογικός.
• Επίσης, προέκυψαν δύο κύρια συναισθήματα: αρνητικό και θετικό.
• Ο επιστημονικο-ιδεολογικός τρόπος σκέψης ήταν ο κυρίαρχος.
• Ο επιστημονικο-ιδεολογικός τρόπος σκέψης συσχετίστηκε αρνητικά με τον θρησκευτικό και τον μαγικό.
• Ο θρησκευτικός τρόπος σκέψης συσχετίστηκε θετικά με τον μαγικό.
• Τα συναισθήματα εκφράστηκαν αμφίθυμα και ουδέτερα.
• Ο ρόλος του φύλου, της ηλικίας, του κοινωνικοοικονομικού επιπέδου, της θρησκευτικότητας και της πολιτικής τοποθέτησης είναι ρυθμιστικός στην πολυφασική γνωστικο-συναισθηματική αναπαράσταση του κορωνοϊού.

Κοινωνικές Αναπαραστάσεις και Covid-19

• Όταν εισέρχεται ένα νέο κοινωνικό αντικείμενο όπως η πανδημία, τα κοινωνικά υποκείμενα επιδιώκουν να το κατανοήσουν και να το επικοινωνήσουν.
• Η νόσος Covid-19 είναι ένα καινούριο και απειλητικό φαινόμενο, οδηγώντας στην παραγωγή νέας γνώσης.
• Αυτό συμβαίνει μέσω της κατασκευής μιας κοινωνικής αναπαράστασης.
• Η κοινωνική αναπαράσταση δείχνει πώς η επιστημονική γνώση μετατρέπεται σε κοινή γνώση.
• Σύμφωνα με τον Moscovici, το αναπαραστασιακό προϊόν εξαρτάται από την επικέντρωση και την αντικειμενοποίηση.
• Με την αντικειμενοποίηση, το άγνωστο γίνεται συγκεκριμένο και ορατό.
• Με την επικέντρωση, το ανοίκειο συγκρίνεται με παλαιότερες γνώσεις.
• Ο Doise προτείνει ψυχολογική, κοινωνιολογική και κοινωνιοψυχολογική επικέντρωση.
• Η διαδικασία της επικέντρωσης εξαρτάται από την ταυτότητα των κοινωνικών υποκειμένων.
• Το περιεχόμενο καθορίζεται από πληροφορίες, στάσεις και οργάνωση των στοιχείων.

Γνωστική Πολυφασία – Τρόποι Σκέψης

• Η γνωστική πολυφασία επιτρέπει την κατανόηση του τρόπου επικοινωνίας, σκέψης και συναισθημάτων απέναντι σε άγνωστα αντικείμενα.
• Η γνωστική πολυφασία μπορεί να είναι εργαλείο της κοινής λογικής για την αντιμετώπιση ενός δυναμικού και πολύπλοκου κόσμου.
• Moscovici προτείνει τέσσερις τρόπους κατανόησης: επιστημονικό, ιδεολογικό, θρησκευτικό και μαγικό.
• Στον επιστημονικό τρόπο υπάρχει ο ορθολογισμός, ενώ στον μαγικό οι προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες.

Γνωστική και συναισθηματική πολυφασία

• Η Aikins μελετά τη συναισθηματική διάσταση των κοινωνικών αναπαραστάσεων και προτείνει τον όρο της γνωστικο-συναισθηματικής πολυφασίας.
• Τα συναισθήματα μπορούν να διαδραματίσουν ρυθμιστικό ρόλο στην έκφραση και την ανάπτυξη της κοινωνικής γνώσης.
• Η αυτογνωσία ρυθμίζει τις επικοινωνιακές και συμπεριφοριστικές λειτουργίες της ετερογενούς κοινωνικής γνώσης.
• Η γνωστική και συναισθηματική πολυφασία αναδεικνύει τον πολυδιάστατο εαυτό ενός κοινωνικού υποκειμένου.
• Οι αναπαραστάσεις καθορίζονται από τις ομάδες υπαγωγής του ατόμου.

Συμπεράσματα

• Από την έρευνα προκύπτει ότι η κοινωνική αναπαράσταση του Covid-19 συνδέεται με τον επιστημονικό, θρησκευτικό και μαγικό τρόπο σκέψης
• Παρόλο που ο επιστημονικός τρόπος σκέψης για την αναπαράσταση των φαινομένων κυριαρχεί στις δυτικές κοινωνίες
• Σύμφωνα με τους Moscovici (1961/1976, 1991/2014) και Provencher, και al. (2012), συχνά βρίσκουμε απομεινάρια παλαιάς γνώσης σε μοντέρνες κοινωνίες.

Η έρευνα εξετάζει την κοινωνική αναπαράσταση της πανδημίας Covid-19 κατά τη διάρκεια της πρώτης καραντίνας στην Ελλάδα. Εξετάζει την επίδραση της ταυτότητας των ατόμων στην κατασκευή αυτής της αναπαράστασης. Η κατασκευή κοινωνικής αναπαράστασης είναι πολυφασική, εμπεριέχοντας αντιπαρατιθέμενες μορφές σκέψης.