Covid-19: Κοινωνική αναπαράσταση και ταυτότητα

Εισαγωγή

• Η έρευνα μελετά την πολυφασική αναπαράσταση της πανδημίας Covid-19 κατά την πρώτη καραντίνα (Μάρτιος-Μάιος 2020) και την επίδραση της ταυτότητας των κοινωνικών υποκειμένων στην κατασκευή της.
• Ο κορωνοϊός (Covid-19) εισέβαλε στην καθημερινότητα, δημιουργώντας την ανάγκη οικειοποίησης και επικοινωνίας.
• Αυτό γίνεται μέσω της κατασκευής μιας κοινωνικής αναπαράστασης, η οποία είναι πολυφασική, εμφανίζοντας αντιπαρατιθέμενες μορφές σκέψης.
• Στόχος της έρευνας είναι η μελέτη της αναπαράστασης του κορωνοϊού και των συναισθημάτων σε σχέση με την ταυτότητα των ερωτώμενων σε συνθήκες καραντίνας.
• Στην έρευνα συμμετείχαν 1.560 άνδρες και γυναίκες διαφόρων ηλικιών, κοινωνικοοικονομικού επιπέδου, θρησκευτικότητας και πολιτικής αυτο-τοποθέτησης.

Μεθοδολογία

• Οι συμμετέχοντες απάντησαν σε αυτοσχέδιο ερωτηματολόγιο, το οποίο περιλάμβανε κλίμακες πολυφασίας και συναισθημάτων.
• Το ερωτηματολόγιο χορηγήθηκε διαδικτυακά κατά τη διάρκεια της καραντίνας.
• Πραγματοποιήθηκε Διερευνητική Παραγοντική Ανάλυση στις κλίμακες της πολυφασίας και των συναισθημάτων.
• Ένα Μοντέλο Δομικών Εξισώσεων (SEM) εφαρμόστηκε στα δεδομένα της έρευνας, το οποίο έδειξε ότι ο επιστημονικο-ιδεολογικός τρόπος σκέψης είναι ο κυρίαρχος.

Θεωρητικό Υπόβαθρο

• Η θεωρία των κοινωνικών αναπαραστάσεων, που προτάθηκε από τον Moscovici (1961/1976), αναφέρεται στην πρακτική γνώση που κατασκευάζουν οι καθημερινοί άνθρωποι, οι «απλοϊκοί σοφοί».
• Σύμφωνα με τον Moscovici (1961/1976), το αναπαραστασιακό προϊόν εξαρτάται από δύο διεργασίες κατασκευής: την επικέντρωση και την αντικειμενοποίηση.
• Για την επικέντρωση, ο Doise (1992) προτείνει ψυχολογική, κοινωνιολογική και κοινωνιοψυχολογική επικέντρωση.
• Το περιεχόμενο των κοινωνικών αναπαραστάσεων καθορίζεται από τις πληροφορίες, τη στάση και τον τρόπο οργάνωσης.

Γνωστική Πολυφασία

• Η γνωστική πολυφασία περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο διαφορετικοί τρόποι σκέψης συνυπάρχουν στην κατασκευή νοήματος.
• Οι Provencher, Arthi και Wagner (2012) υποστηρίζουν ότι η γνωστική πολυφασία υποδηλώνει τη δυναμική συνύπαρξη διαφορετικών τρόπων σκέψης.
• Η Jovchelovitch (2007, 2008) αναφέρει ότι στην ανθρώπινη σκέψη συνυπάρχουν διαφορετικές μορφές γνώσης (επιστήμη, θρησκεία, απλοϊκή γνώση, τέχνη κ.α.).

Αποτελεσματα

• Η ανάλυση ανέδειξε τρεις τρόπους σκέψης: μαγικό, θρησκευτικό και επιστημονικο-ιδεολογικό και δύο κύρια συναισθήματα: αρνητικό και θετικό.
• Ο επιστημονικο-ιδεολογικός τρόπος σκέψης συσχετίζεται αρνητικά με τον θρησκευτικό και τον μαγικό, ενώ ο θρησκευτικός συσχετίζεται θετικά με τον μαγικό.
• Τα συναισθήματα εκφράζονται αμφίθυμα και ουδέτερα.
• Αναδείχθηκε ο ρυθμιστικός ρόλος του φύλου, της ηλικίας, του κοινωνικοοικονομικού επιπέδου, της θρησκευτικότητας και της πολιτικής τοποθέτησης στην πολυφασική γνωστικο-συναισθηματική αναπαράσταση του κορωνοϊού.
• Υπερτερεί ο επιστημονικο-ιδεολογικός (ΜO=3,24, TO=0,41), έπεται ο θρησκευτικός τρόπος σκέψης (MΟ=2,39, TA=0,51) και τελευταίος ο μαγικός τρόπος σκέψης (ΜΟ=2, TA=0,6).

Συζήτηση

• Η κοινωνική αναπαράσταση του Covid-19 συνδέεται κυρίως με τον επιστημονικο-ιδεολογικό τρόπο σκέψης και δευτερευόντως με τον θρησκευτικό και τον μαγικό, με τον πρώτο να συσχετίζεται αρνητικά με τους άλλους δύο, οι οποίοι μεταξύ τους συσχετίζονται θετικά.
• Η ύπαρξη αρνητικών συναισθημάτων επιβεβαιώνεται και από προηγούμενες έρευνες, που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια καθεστώτων καραντίνας λόγω επιδημιών, με το άγχος, το θυμό και το φόβο να είναι τα πιο σημαντικά.

Έρευνα για την πολυφασική αναπαράσταση της πανδημίας Covid-19 κατά την πρώτη καραντίνα (Μάρτιος-Μάιος 2020) και την επίδραση της ταυτότητας των κοινωνικών υποκειμένων. Εξετάζει την αναπαράσταση του κορωνοϊού και των συναισθημάτων σε σχέση με την ταυτότητα των ερωτώμενων.