Жай Сөйлемнің Мағыналық Түрлері PDF
Document Details
Uploaded by Deleted User
Ерасыл Еркин
Tags
Summary
This document discusses the types of simple sentences in the Kazakh language. It details the different structural elements and examples of each category. Also explained are the usage context in different linguistic situations.
Full Transcript
Жай Сөйлемнің Мағыналық Түрлері Қазақ тіліндегі жай сөйлемнің мағыналық түрлері сөйлемнің мазмұнын, яғни оның нені білдіретінін анықтайды. Әрбір түр сөйлемнің мазмұнын жеткізудің белгілі бір тәсілін көрсетеді. by Ерасыл Еркин Атауыш Жай Сөйлем 1 Мағынасы 2 Мысалдар Атау...
Жай Сөйлемнің Мағыналық Түрлері Қазақ тіліндегі жай сөйлемнің мағыналық түрлері сөйлемнің мазмұнын, яғни оның нені білдіретінін анықтайды. Әрбір түр сөйлемнің мазмұнын жеткізудің белгілі бір тәсілін көрсетеді. by Ерасыл Еркин Атауыш Жай Сөйлем 1 Мағынасы 2 Мысалдар Атауыш жай сөйлем Мысалы: "Тау биік", "Күн заттың, құбылыстың ашық", "Жауын жауып немесе ұғымның атауын тұр", "Кітап жаңа", білдіреді. "Қала үлкен". 3 Ерекшеліктері Бұл түрдегі сөйлемдер әдетте бір сөзден тұрады және бір ғана мүшені - атауышты қамтиды. Анықтауыш Жай Сөйлем Мағынасы Мысалдар Ерекшеліктері Анықтауыш жай сөйлем заттың, Мысалы: "Тау биік және тасты", Анықтауыш жай сөйлемдерде құбылыстың немесе ұғымның "Күн ашық және ыстық", "Жауын заттың атауынан басқа оның белгісін, қасиетін немесе жауып тұр және суық", "Кітап белгісін, қасиетін немесе сипатын білдіреді. жаңа және қызықты", "Қала сипатын көрсететін анықтауыш үлкен және әдемі". мүшесі бар. Толықтауыш Жай Сөйлем Мағынасы Толықтауыш жай сөйлем заттың әрекетін, күйін немесе белгісін толықтырады. Мысалдар Мысалы: "Ол кітап оқыды", "Мен ән айттым", "Олар үйге келді", "Жаңбыр жауып тұр", "Күн шуақты". Ерекшеліктері Толықтауыш жай сөйлемдерде әрекетті, күйді немесе белгіні толықтыратын толықтауыш мүшесі бар. Пысықтауыш Жай Сөйлем Мағынасы Пысықтауыш жай сөйлем әрекеттің, күйдің немесе белгінің жағдайын, уақытын, орнын, себебін немесе мақсатын білдіреді. Мысалдар Мысалы: "Ол үйге кеш келді", "Мен сабақтан кейін кітап оқыдым", "Олар бақшада ойнады", "Жаңбыр жауып тұрғандықтан, біз үйде қалдық", "Мен дәрігерге қаралуға бардым". Ерекшеліктері Пысықтауыш жай сөйлемдерде әрекеттің, күйдің немесе белгінің жағдайын, уақытын, орнын, себебін немесе мақсатын көрсететін пысықтауыш мүшесі бар. Өзара Қатынастағы Жай Сөйлемдер Түсіндірмелі Қатынас Салыстырмалы Қатынас Бір жай сөйлем екінші жай Екі жай сөйлем бір-бірімен сөйлемді түсіндіреді немесе салыстырылады немесе қарама- оның мағынасын толықтырады. қарсы қойылады. Тізбектеме Қатынас Сұрақ-Жауап Қатынасы Бірнеше жай сөйлемдер Бір жай сөйлем сұрақ қояды, ал тізбектеліп, бір-біріне екіншісі оған жауап береді. байланыстырады. Жай Сөйлемнің Мағыналық Түрлерінің Ерекшеліктері Құрылымы 1 Әрбір мағыналық түр сөйлемнің құрылымында өзіне тән ерекшеліктерге ие. 2 Мағынасы Мағыналық түр сөйлемнің мазмұнын, яғни оның нені білдіретінін анықтайды. 3 Қолданылуы Мағыналық түрлер сөйлемдердің әртүрлі контексттерде қолданылуына әсер етеді. Қорытынды және Талқылау Маңыздылығы Қолданылуы Жай сөйлемнің Мағыналық түрлер тілдің мағыналық түрлерін әртүрлі жағдайда ажырата білу тілдің дұрыс қолданылуына, сөйлемді қолданылуы үшін өте дәл және нақты жеткізуге маңызды. мүмкіндік береді. Оқу-Тәрбие Жумыстарында Қолдану Мағыналық түрлерді оқу-тәрбие жұмыстарында оқушылардың сөйлеу тілін дамытуда пайдалануға болады. Сұрақтарға Жауап Беру Жай сөйлемнің мағыналық түрлері туралы тақырып бойынша сұрақтарға жауап беру оқушылардың білім деңгейін тексеруге мүмкіндік береді. Сұрақтар сөйлемнің мазмұнын түсіну, түрлерін ажырату, мысалдар келтіру, ерекшеліктерін атап көрсету сияқты тапсырмаларды қамтуы мүмкін. Жауаптарды бағалау кезінде оқушылардың сөйлемнің мазмұнын дұрыс түсініп, оны тілдік тұрғыдан дұрыс қолданып отырғанын тексеру қажет.