WIKA.CHAPTER 1.pdf

WIKA AT PANITIKAN SA PAGPAPATIBAY NG PILIPINONG IDENTIDAD Sinfuego, Lyriz Jhoy S. | CHAPTER 1 na alon, na naging sanhi ng pagkakaroon Kasaysayan ng ng iba't ibang kultura at wika sa bansa. Wikang Pamba...

WIKA AT PANITIKAN SA PAGPAPATIBAY NG PILIPINONG IDENTIDAD Sinfuego, Lyriz Jhoy S. | CHAPTER 1 na alon, na naging sanhi ng pagkakaroon Kasaysayan ng ng iba't ibang kultura at wika sa bansa. Wikang Pambansa  Dr. Robert B. Fox: Pambansang Museo ng Pilipinas, nag-aral ng Yungib ng Tabon sa Palawan noong 1962. Pinagmulan ng Wika  Taong Tabon: Nabuhay mula 24,000- 22,000 BCE, natagpuan sa Tabon Caves;  Ayon sa Bibliya Genesis 11:1-9 gumagamit ng chert, may mga buto ng ibon at uling.  Tore ng Babel- Sinasabi ng kwentong ito na nagmula ang iba't ibang wika mula sa  Landa Jocano: Dalubhasa sa kasaysayan iisang wika na pinagkaiba ng Diyos upang ng Pilipinas, nagtrabaho sa UP Center for pigilan ang pagtatayo ng tore, kaya Advanced Studies noong 1975 at nagkaroon ng magkakaibang wika. National Museum.  Ebolusyon- Pinapaliwanag nito na ang wika  Taong Tabon, Taong Peking, Taong Java: ay nagbago at nag-develop kasabay ng Ang Taong Tabon ay mas maaga kaysa sa pag-evolve ng mga tao sa paglipas ng Taong Peking (Homo sapiens) at Taong panahon Java (Homo erectus).  Mga Teorya:  Dr. Armand Mijares: Natagpuan ang Ding-dong- Tunog ng kalikasan buto ng paa ng Taong Callao sa Kuweba Bow-wow- Tunog ng hayop ng Callao, Cagayan, na tinatayang 67,000 Pooh-pooh- Emosyonal na tunog taon ang edad. Ta-ta- Kilos ng katawan.  Wilhelm Solheim II: Tinaguriang "Ama Yo-he-ho- Tunog mula sa pisikal na ng Arkeolohiya ng Timog-Silangang paggawa Asya," nag-aral ng Austronesian, Sulu at Ta-ra-ra-boom-de-ay- Tunog mula sa ritwal Celebes, at Nusantao. o sayaw.  Peter Bellwood: Dalubhasa sa arkeolohiya, nag-aral ng migrasyon mula Timog-Tsina at Taiwan patungo sa Pilipinas noong 5000 BCE. Panahon ng Katutubo Austronesian (Unang nakatuklas ng  Teorya ng Pandarayuhan pagtatanim ng palay at rice terracing, Paglilibing sa patay sa isang banga) Mula sa rehiyong Austronesyano  Taglay ng mga unang nanirahan sa  Dr. Henry Otley Beyer (Americanong Pilipinas (Patakarang Pangkabuhayan, antropologo, 1916) Kultura, Paniniwalang Panrelihiyon) -ang mga sinaunang tao mula sa  Baybayin (Paraan ng pagsulat ng mga tao rehiyong Austronesyano ay nag-migrate noon, Biyas ng kawayan – Museo ng papunta sa Pilipinas sa magkakahiwalay Aklatang Pambansa at UST, 17 titik (3 Patinig at 14 na Katinig)) WIKA AT PANITIKAN SA PAGPAPATIBAY NG PILIPINONG IDENTIDAD Sinfuego, Lyriz Jhoy S. | CHAPTER 1 ang wikang Espanyol sa pagtuturo sa mga paaralan. Panahon ng mga Espanyol Panahon ng Rebolusyong  Paggamit ng katutubong wika sa pagpapatahimik ng mga mamamayan Pilipino kaysa libong sundalong espanyol  Nagtungo sa ibang bansa ang mga  Mahirap palaganapin ang relihiyon, mamamayan upang kumuha ng patahimikin at gawing masunurin ang karunungan mga Pilipino kung iilan lamang ang prayleng mangangasiwa  Sumibol sa kaisipan ng mga manghihimagsik ang kaisipang “Isang  Limang Orden ng Misyuneryong bansa, isang diwa” Espanyol: Agustino, Heswita, Pransiskano, Rekoleto, Dominiko  Ang kongkretong pagkilos ng mga Pilipino ay nang pagtibayin ang  Nang sakupin ng mga espanyol ang Konstitusyon ng Biak na Bato 1899 mga katutubo ay mayroon na na silang sariling wika na ginagamit sa pakikipag-  Itinatag ang Unang Republika sa usap at pakikipagkalakalan. pamumuno ni Aguinaldo, isinaad sa Kontitusyon na ang paggamit ng  Ang mga misyonerong Espanyol mismo wikang Tagalog ay opisyal ang nag-aral ng mga wikang katutubo.  Nagsulat ang mga prayle ng diksyonaryo at aklat-panggramatika, katekismo at mga kumpesyunal. Kasaysayan ng Wikang  Hari – gamitin ang wikang katutubo sa Pambansa (Ikalawang Bahagi) pagtuturo Linggo ng Wika/ Buwan ng Wika  Carlos I at Felipe II –  Pangulong Serio Osmeña kailoangan ay bilingguwal ang Proklamasyon Blg. 25 March 26, 1946, mga Pilipino pagdiriwang Marso 27- Abril 2  Carlos I – Doctrinang Cristiano  Pangulong Ramon Magsaysay gamit ang wikang Espanyol Proklamasyon Blg. 12 Marso 26, 1954,  Hari Felipe II – Nagbigay ng pagdiriwang Marso 29- Abril 4, Agosto utos noong Marso 2, 1634 na 13-19 Linggo ng Wika ituro ang wikang Espanyol sa  Pangulong Fidel Ramos Proklamasyon Pilipinas Blg. 1041 Hulyo 15, 1997, pagdiriwang  Carlos II – linagdaan ang Agosto 1-30 Buwan ng Wika dekrito tungkol sa kautusan  Carlos IV – Noong Disyembre 29, 1802, nag-utos na gamitin WIKA AT PANITIKAN SA PAGPAPATIBAY NG PILIPINONG IDENTIDAD Sinfuego, Lyriz Jhoy S. | CHAPTER 1 Paglago ng Wikang  Mga dahilan sa pagtataguyod ng paggamit ng Ingles Pambansa Panahon ng mga Amerikano  Paglilipat ng mag-aaral sa ibang pook (ibang lugar ibang  Pananakop ng mga Amerikano- bernakular). Almirante Dewey  Rehiyonalismo sa halip na  Ginamit ang wikang Ingles bilang nasyonalismo wikang panturo mula primarya  Masagwang paghaluin ang hanggang kolehiyo. paggamit ng Ingles at  Ginamit na wikang pantalastasan ang bernakular wikang Ingles  Paglinang ng Ingles - wikang pambansa  Jacob Schurman, pinuno ng komisyon  Pambansang pagkakaisa  Batas Bilang 74 Marso 21, 1901  Wika ng pandaigdigan  Kailangan ang wikang Ingles sa  Mayaman sa katawagang pansining at edukasyong primarya pang-agham  Nagtatag ng paaralang pambayan at wikang Ingles ang gagawing wikang  Yaman ang wika at kailangang panturo. hasain  Tatlong R Reading, Writing, Arithmetic  Pagtataguyod ng paggamit ng Bernakular  Unang taon ng paggamit, nanibago kaya gumamit ng bernakular sa  80% nakakaabot ng Baitang 5- pagtuturo sayang lamang  Superintende Heneral ➡️ Gobernador  Epektibo ang pagtuturo sa Heneral primarya  Librong ipinalimbag – Ingles-Ilokano,  1% lamang ang gumagamit ng Ingles-Tagalog, Ingles-Bisaya at Ingles- Ingles sa loob ng tahanan Bikol  Hindi magagamit ang Ingles  Pagpapalit ng Direktor ng Kawanihan lalo’t di tutuloy ng kolehiyo ng Edukasyon at nakasaad sa service manual nito ang, “… Tanging Ingles  Hindi pagpapakita ng lamang ang dapat gamitin sa pag-aaral, nasyonalismo sa bakuran ng paaralan, at sa gusali ng paaralan. Ang paggamit ng Ingles sa  Malaking gastos para malinang paaralan ay nararapat biglang-sigla.” ang Ingles  Mga unang guro: Mga sundalo at  Nakasulat sa wikang Ingles ang Thomasites mga klasikong akda  Ipalaganap sa buong kapuluan ng  Makatitipid sa pagggawa ng wikang Ingles kagamitang panturo WIKA AT PANITIKAN SA PAGPAPATIBAY NG PILIPINONG IDENTIDAD Sinfuego, Lyriz Jhoy S. | CHAPTER 1  Kumbensyong Konstitusyunal - 1934  Pagpili ng wikang pambansa na iminungkahi ni Lope K. Santos na manggagaling sa isa Panahon ng mga Hapon sa mga ginagamit na wika sa bansa.  Ipinagbawal ang paggamit ng wikang  Sinusugan ito ni Pangulong Ingles upang burahin ang impluwensya Manuel L. Quezon na ng mga Amerikano. nakabatay sa probisyong  Ordinansa Militar Blg. 13 – Gawing pangwika ng Saligang Batas ng opisyal na wika ang Tagalog at Hapones 1935. (Nihonggo)  Surian ng Wikang Pambansa  Isinilang ang KALIBAPI o Kapisanan sa pagkakatatag nito noong Nobyembre Paglilingkod sa Bagong Pilipinas, si 13, 1936 na pinamunuan ni Jaime de Benigno Aquino ang direktor. Layunin Veyra. nito ang palaganapin ang wikang Pilipino sa tulong ng Surian ng Wikang  Tungkulin nito : manaliksik, Pambansa. gumabay, at lumikha ng alituntunin sa pagpili ng  Jose Villa Panganiban nagturo ng magiging wikang pambansa Tagalog sa mga Hapones at di Tagalog sa pamumuno ng Surian ng Wikang  Kautusang Tagapagpaganap Pambansa. Blg. 134 na inilabas noong 1937 - Tagalog ang batayan ng  Sa panahong ito na matuto ng Tagalog wikang gagagamitin sa pagbuo ang mga bihasa sa Ingles. ng wikang pambansa.  Nanalo ang Tagalog sa Cebuano dahil sa mga sumusunod na dahilan: Panahon ng Pagsasarili Hanggang  Ito ang wikang sinasalita sa sa Kasalukuyan sentro ng bansa.  Batas Komonwelt Blg. 570 Tagalog ang  Maraming taong gumagamit wikang opisyal nito.  Kautusang Pangkagawaran Blg. 7  Mas maraming akdang pinalitan ang tawag sa Tagalog ng pampanitikan ang nakalimbag Pilipino noong Agosto 13, 1959 ng sa wikang Tagalog. Kalihim ng Edukasyon na si Jose B. Romero.  Kautusan Tagapagpaganap Blg. 96 s. 1967 sa kautusan ni Pangulong Ferdinand Marcos na pangalanan sa WIKA AT PANITIKAN SA PAGPAPATIBAY NG PILIPINONG IDENTIDAD Sinfuego, Lyriz Jhoy S. | CHAPTER 1 Pilipino ang mga edipisyo, gusali at katutubong wika na ginagamit mga tanggapan. sa buong Pilipinas, sa komunikasyon pabigkas man o  Memorandum Sirkular Blg. 199 (1968)- pasulat, pati na ng mga ulong-liham ng mga tanggapan ay isulat sa Pilipino pangkating katutubo. Buhay na wika ito kaya patuloy na  Kautusang Tagapagpaganap Blg. 187 pinauunlad… (1969) pakikiisa sa pagdiriwang ng Linggo ng Wika  Hamon: Araw-araw  Kautusang Pangkagawaran Blg. 25 s. itong gamitin upang 1974 – pagpapatupad ng Patakarang maging wika ito ng Edukasyong Bilingguwal karunungan.  WIKA  Seksiyon 6 ng Artikulo XIV ng Saligang Batas 1987 Wikang Pambansa – Filipino  Pang. Corazon Aquino Executive Order No. 335 – Gamitin ang Filipino sa opisyal na transaksiyon, komunikasyon, at korespondensiya ng lahat ng kagawaran, kawanihan, opisina, ahensiya at instrumentaliti.  Pang. Gloria Macapagal- Arroyo Executive Order No. 210 May 2003 – wikang panturo ang Ingles  Maraming sagabal pa rin sa pagsulong ng wikang Filipino, subalit sa pagbabantay napapasulong natin ito. Resulta: maraming akda ang nasusulat sa Filipino at paggamit nito sa radio at telebisyon.  Agosto 5, 2013- Kapasinayaan Blg. 13-19, Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) na ang depinisyon ng Filipino ay