Social Geography PDF

ӘЛЕУМЕТТІК ГЕОГРАФИЯ ==================== \*Дүниежүзі халықтары тілдерінің жалпы саны -- **4-5 мың.** \*Бір тілді қолданатан мемлекет -- **Жапония.** \*Адамдар арасындағы қарым-қатынастың басты құралы -- **Тіл.** \*Тек қоғамда ғана болатын әлеуметтік құбылыс -- **Тіл.** \*Тілді классификациялау...

ӘЛЕУМЕТТІК ГЕОГРАФИЯ ==================== \*Дүниежүзі халықтары тілдерінің жалпы саны -- **4-5 мың.** \*Бір тілді қолданатан мемлекет -- **Жапония.** \*Адамдар арасындағы қарым-қатынастың басты құралы -- **Тіл.** \*Тек қоғамда ғана болатын әлеуметтік құбылыс -- **Тіл.** \*Тілді классификациялаудың негізгі екі өлшемі -- **Тіл, ұлт.** \*Адамзат мәдениетінің негізі немесе арнайы символдардың көмегімен ақпарат тарату әдісі -- **Тіл.** \*Экзя және мокша тілдерінде сөйлейтін халықтар -- **Мордва.** \*Тілдер мен мәдениеттердің ұқсастығын, ежелгі түп-тамырына қарай отырып анықтайтын ғылым -- **Этнология.** \*Дүниежүзі тілдерінің 96%-ға жуығын қамтитын тіл әулеттерінің саны -- **18 тіл әулеті.** \*Әрбір тіл әулетінің географиялық немесе әлеуметтік жағдайына қарай бөлінетін нұсқасы -- **Диалект.** \*Тіл әулеттері -- Үндіеуропа, афроазия, картвель, солтүстік кавказ, дравит, орал, эскимос-әлеует, алтай, чукот-камчатка, негр-кордофан, ніл-сахара, қойсан, синотибет, австроазиат, паратай, андаман, австралия, үнді. ======================================================================================================================================================================================================================= +-----------------------------------+-----------------------------------+ | | | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Герман | Неміс, австриялық, люклембурлық, | | | швейцар, голланд, исланд, швед, | | | | | | норвег, даниялық, ағылшын, | | | шотланд, америкалық т.б. | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Славян | Орыс, украин, белорус, чех, | | | словак, поляк, хорват, серб, | | | болгар, | | | | | | черногориялық, словен, | | | македониялық, босниялық | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Роман | Итальян, испан, каталон, француз, | | | португал, румын, молдаван, | | | | | | аргентиналық, бразилиялық, | | | мексикалық | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Кельт | Ирланд, Уэльс тұрғындары | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Балтық | Латыш, литвалық | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Грек | Грек | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Албан | Албан | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Армян | Армян | +-----------------------------------+-----------------------------------+ | Иран | Парсы, күрд, пуштун, тәжік, | | | белуджий, хазар, осетин | +-----------------------------------+-----------------------------------+ --------------- --------------------------- **Тіл тобының халықтары** Түркі Моңғол Тұңғыс-манжұр --------------- --------------------------- ---------------- --------------------------- **Тіл тобының халықтары** Қытай Тибет-бирмалық ---------------- --------------------------- \*Халық құрамындағы негізгі емес этнос өкілдерінің үлес салмағы 5%-дан жоғары болатын елдер -- **Этносаралық елдер.** \*Азаматтық бірегейлікке негізделген саяси қауымдастық **-- Ұлт.** \*Жаңа кезеңдегі индустриалды және постиндустриалды қоғамның нарықтық қарым-қатынастың дамуымен қалыптасады -- **Ұлт.** 4,5%. ===== \*Қазақстан Республикасының Конституциясының 19 бабында жазылған -- «Әркімнің ана тілі мен төл мәдениетін пайдалануға, қарым-қатынас, тәрбие, оқу және шығармашылық тілін еркін таңдап алуға құқығы бар». ===================================================================================================================================== Дүниежүзі халықтарының діни құрамы ================================== \*Қоғамдық сананың бір түрі -- **Дін.** \*Бір Құдайға деген сенімге негізделген түсінік -- **Дін.** ------------- ---------- ---------------------------- **Дәстүрлі (ру-тайпалық)** Иудаизм Христиан Индуизм Ислам Конфуцийлік Буддизм Даосизм Синтоизм ------------- ---------- ---------------------------- \*Діни сенімнің басты белгілері: ================================ 1. 2. 3. 4. \*Әртүрлі елдерде немесе континенттерде таралған және көпшілік ұстанатын діндер -- **Дүниежүзілік діндер.** \*Дүниежүзілік діндердің белгілері: =================================== 1. 2. 3. 4. \*2011 жылғы зерттеулер бойынша дүниежүзі халқының қанша пайызы дін ұстанады -- **56%.** \*Әлемдік діндер арасындағы ең көне дін -- **Буддизм.** \*Б.з.д. VI ғасырда Үндістанның солтүстігінде пайда болған әлемдік дін -- **Буддизм.** \*Буддизм дінің негізін салушы -- **Гаутама.** \*Оңтүстік-Шығыс Азияда таралған әлемдік дін -- **Буддизм.** \*ХІХ ғасырдың соңында иврит тілінде кең тарала бастаған термин -- **Иудаизм.** \*Иудаизм дінін ұстанатын халықтар -- **Еврей.** \*Иудаизм дінінің басты кітабы -- **Таурат**. \*Дін ретінде және құқықтық, моральдық-этикалық, философиялық және діни түсінік ретінде 4000 жыл бойы және бүгінгі уақытта еврейлердің өмір салтын айқындап отыр -- **Иудаизм.** \*Пайда болу уақыты жағынан екінші орындағы әлемдік дін -- **Христиан.** \*Христиан дінінің басты дереккөзі -- **Библия.** \*Араб елдерінде кең таралған дін -- **Ислам.** \*VIІ ғасырда Арабия түбегінде пайда болған дін -- **Ислам.** \*Ұстанушының «бойсұнушы» деген мағына білдіретін атауына байланысты қалыптасқан дін -- **Мұсылман.** \*Мұсылмандардың қасиетті кітабы -- **Құран**. \*Азия мен Африканың 30 мемлекетінде мемлекеттік дін ретінде қабылданған әлемдік дін -- **Ислам.** \*Конфуций діні таралған мемлекет -- **Қытай.** \*Синтоизм діні таралған мемлекет -- **Жапония.** \*Иудаизм діні таралған мемлекет -- **Израиль.** \*Еврей халықтары ұстанатын ұлттық дін -- **Иудаизм.** \*Қазіргі заманғы әлемдік діндердің рөлі: ========================================= 1. дүниежүзі халықтарының орасан зор бөлігі қандай да бір әлемдік діннің ұстанушылары 2. көптеген елдерде діни бірлестіктер мемлекеттен бөлінген, бірақ діннің қазіргі қоғамның саяси өміріне ықпал етуі айтарлықтай рөл атқаруда 3. дін-мәдениеттің бір түрі ретінде адамгершілік құндылықтардың және нормалардың басты бір көзі болып табылады. Ол адамдардың күнделікті өмірін реттеп, жалпы адами моральдың қағидаларын сақтап отырады. \*Мұсылмандардың аса қасиетті орны -- **Қағба.** \*Барлық мұсылмандардың ортақ құлшылық орны -- **Мекке.** Дүниежүзінің тарихи-мәдени аймақтары ==================================== 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. \*Дүниежүзінің тарихи-мәдени аймақтарын оқып үйренуде маңызы зор ғылым -- Этнография. =========== \*Халықтардың өмір салтының ұқсастығы ен айырмашылығын, олардың табиғи ресурстарды шаруашылықта пайдалану жолдарын зерттейтін ғылым -- **Этнография.** \*Әрқайсысының бір-біріне ұқсамайтын өзіндік даму жолдары бар аудандар -- Тарихи-мәдени аудандар. \*Халықтарының өмірі мен тарихи тағдыры, әлеуметтік-экономикалық дамуы және бірге қалыптастырған мәдени-тұрмыстық ерекшелігі ұқсас аумақтар -- Тарихи- мәдени аудандар. \*Тарихи-мәдени аудандардың негізгі айырмашылықтары -- Осы ауданды мекен еткен халықтардың мәдени ескерткіштері, дінінің ерекшелігі, ұлттық дәстүрінің сипаты, шаруашылығының дәстүрлі түрлері.  \*Ежелгі дүниенің жеті кереметі: ================================ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. \*ХХІ ғасырдың жаңа жеті кереметі: ================================== 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- \*Қазақстанның інжу-маржаны -- **Жетісу.** \*ТМД көлеміндегі ең терең ойыс -- **Қарақия.** \*Маңғыстауда орналасқан бұлақтары мен кішігірім көлшіктері бар шатқалдар -- Тамшалы, Саура. =============== \*Ежелгі Тетис теңізінің табаны болған Маңғыстау өлкесінде орналасқан тау -- Ақтау. ====== \*VІІІ ғасырға жататын Қозы Көрпеш және Баян сұлудың мазары орналасқан өзен жағалауы -- **Аягөз өзені.** Ұлтаралық және дінаралық келісім ================================ \*Адамзат тарихында болған соғыстар саны -- **14,5 мың.** \*Соғыста және қарулы қақтығыстарда қайтыс болған адамдардың 90% тиесілі уақыт -- **ХХ ғасыр.** \*ХХ ғасырда екі дүниежүзілік және жергілікті соғыстарда қаза тапқан адамдар саны -- **100 млн-нан аса.** \*Адамзат мәдениетінің біртұтас ғаламдық жүйе болып өзгеруіне бағытталған үдеріс -- **Жаһандану.** \*Ядролық қаруды таратпау туралы келісімшартқа қол қойған мемлекеттер саны -- 178 мемлекет. ============= \*Қазақстан халқы Ассамблеясының басты міндеттері: ================================================== 1. 2. 3. 4. 5.