Thesauri_w05 (2).pdf

Θησαυροί Αφροδίτη Μάλλιαρη, Επίκουρη Καθηγήτρια [email protected] 5η εβδομάδα Διαδικασία κατασκευής θησαυρού Έλεγχος λεξιλογίου – όρων ευρετηρίασης  Διαδικασία κατασκευής θησαυρών  Επιλογή θεματικής ενότητας θησαυρού  Ορισμός κοινού και αναγκών του  Δομή του θησαυρού  Είδος τεκμηρίων...

Θησαυροί Αφροδίτη Μάλλιαρη, Επίκουρη Καθηγήτρια [email protected] 5η εβδομάδα Διαδικασία κατασκευής θησαυρού Έλεγχος λεξιλογίου – όρων ευρετηρίασης  Διαδικασία κατασκευής θησαυρών  Επιλογή θεματικής ενότητας θησαυρού  Ορισμός κοινού και αναγκών του  Δομή του θησαυρού  Είδος τεκμηρίων για εντοπισμό εννοιών  Εντοπισμός τεκμηρίων για τυποποίηση του λεξιλογίου  Επιλογή εννοιών Έλεγχος λεξιλογίου  Σύνθετοι όροι  Σχέσεις μεταξύ εννοιών  Παρουσίαση θησαυρού  Έννοιες και όροι ευρετηρίασης  Μία έννοια πολλές λεκτικές αποδόσεις  Μία λέξη/όρος ευρετηρίασης πολλές έννοιες  Στόχος: μία έννοια να εκφραστεί με έναν και μόνο προτιμώμενο όρο ευρετηρίασης.  οι έννοιες πρέπει να υπάρχουν σε όλες τις γλώσσες (Πολύγλωσσος θησαυρός)  Οι όροι ευρετηρίασης μπορεί να είναι μονολεκτικοί ή να αποτελούνται από περισσότερες από μία λέξεις (σύνθετοι όροι)  Έλεγχος Λεξιλογίου  Πραγματοποιείται προσδιορίζοντας τη μορφή του όρου  γραμματική μορφή, ορθογραφία, ενικός ή πληθυντικός αριθμός, χρήση ή μη συντομογραφιών καθώς και των σύνθετων όρων.  Επιλέγεται η χρήση  ενός όρου μεταξύ συνωνύμων για την απόδοση της ιδίας έννοιας  και η μορφή διαφόρων τύπων όρων (π.χ. δανεικές, εμπορικές, κοινές, επιστημονικές κ.λπ)  Αποσαφηνίζεται η έννοια ενός όρου, ώστε να είναι η πιο κατάλληλη για το σκοπό του συγκεκριμένου θησαυρού  ενώ στα λεξικά θα συνοδευόταν πιθανόν από επεξηγήσεις για τις διαφορετικές χρήσεις. Μέθοδοι ελέγχου λεξιλογίου  Καθορίζεται η μορφή του όρου ευρετηρίασης  Αποδεκτοί τύποι που σχετίζονται  με τη γραμματική μορφή,  τον ενικό ή πληθυντικό αριθμό,  την ορθογραφία κλπ Γραμματική μορφή όρων ευρετηρίασης (1)  Ουσιαστικό ή Φράσεις με ουσιαστικό  ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΖΩΗ  ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ  ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ  ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ  Επίθετα δεν γίνονται αποδεκτά ως όροι ευρετηρίασης  Γραμματική μορφή όρων ευρετηρίασης (2)  Επιρρήματα εξαιρούνται ως όροι ευρετηρίασης  ΠΟΛΥ ΥΨΗΛΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ  Ρήματα δε χρησιμοποιούνται  ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ (όχι «επικοινωνώ»)  Άρθρα δε χρησιμοποιούνται  ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ (όχι Η ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ) Εξαίρεση όταν το άρθρο αποτελεί μέρος του ονόματος, π.χ. Los Angeles, El Salvador  Μορφή όρων ευρετηρίασης  Κεφαλαία ή πεζά γράμματα  Δεν υπάρχει πρόβλημα αρκεί να χρησιμοποιείται σταθερά ένα συγκεκριμένο στυλ.  Αν υιοθετηθούν τα μικρά γράμματα, εξαίρεση αποτελούν οι συντομογραφίες και όποια άλλα ονόματα που είναι γνωστά σε άλλη μορφή.  Μη αλφαβητικοί χαρακτήρες  Να αποφεύγονται  Beta rays (όχι β-rays)  Research and development (όχι Research & development )  Αποδεκτοί τύποι όρων: Ενικός - πληθυντικός αριθμός  Συγκεκριμένες οντότητες – Μετρήσιμα ουσιαστικά Πληθυντικός αριθμός  ΒΙΒΛΙΑ  ΨΑΡΙΑ  ΠΛΑΝΗΤΕΣ Εξαίρεση: τα μέρη του σώματος  ΠΟΔΙΑ  ΜΑΤΙΑ  ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ  ΗΠΑΡ  Αποδεκτοί τύποι όρων: Ενικός - πληθυντικός αριθμός  Συγκεκριμένες οντότητες – Μη - μετρήσιμα ουσιαστικά Ενικός αριθμός  ΧΙΟΝΙ  ΑΛΕΥΡΙ Εξαίρεση: ουσία ή υλικό θεωρείται τάξη με περισσότερα από ένα μέλη, τότε η τάξη πρέπει να εκφράζεται στον πληθυντικό.  ΦΡΟΥΤΑ  ΜΕΤΑΛΛΑ  Αποδεκτοί τύποι όρων: Ενικός - πληθυντικός αριθμός  Αφηρημένες έννοιες, φυσικά φαινόμενα, ιδιότητες, θρησκείες, ενέργειες και επιστήμες Ενικός αριθμός  ΑΤΟΜΙΚΟΤΗΤΑ  ΑΝΟΙΞΗ  ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ  ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΗ  ΧΗΜΕΙΑ Εξαίρεση: αφηρημένη έννοια ως τάξη με περισσότερα του ενός μέλη, τότε πληθυντικός αριθμός.  ΧΗΜΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ  ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ  Ενικός - πληθυντικός αριθμός  Ενικός και πληθυντικός αριθμός όρου με διαφορετική σημασία  χρησιμοποιούνται και οι δυο τύποι με προσδιοριστικό όρο ή φράση.  ΣΠΟΥΔΗ (βιασύνη)  ΣΠΟΥΔΕΣ (φοίτηση)  ΕΞΑΓΩΓΗ (κεφαλαίων)  ΕΞΑΓΩΓΕΣ (οικονομικές συναλλαγές)  Ορθογραφία ενικού και πληθυντικού αριθμού διαφέρει  πρέπει να γίνεται παραπομπή.  μυς ΧΡ ΜΥΕΣ  ύδωρ ΧΡ ΥΔΑΤΑ  Άλλα θέματα επιλογής όρων (1)  Ορθογραφία  πιο πλατιά αποδεκτή ορθογραφία σύμφωνα με προκαθορισμένο λεξικό ή γλωσσάριο  Δανεικές λέξεις και μεταφράσεις δανεικών λέξεων  έχουν γίνει αποδεκτοί ως νεολογισμοί  αν είναι καθιερωμένοι ενσωματώνονται στο θησαυρό.  αν συνυπάρχουν οι δανεικές λέξεις με τις υποτιθέμενες μεταφράσεις τους, τότε η πιο πλατιά αποδεκτή μορφή του όρου θεωρείται ως προτιμώμενος.  Άλλα θέματα επιλογής όρων (2)  Μεταγραμματισμός  ακολουθούνται τα διεθνή / εθνικά πρότυπα ή οι κατευθυντήριες οδηγίες της βιβλιοθήκης που θα χρησιμοποιήσει το θησαυρό (π.χ. ΕΛΟΤ 743.0 & 743.1)  Ιδιωματικοί και τεχνικοί όροι  Δεκτοί μόνο αν δεν υφίσταται πλατιά αποδεκτή εναλλακτική απόδοση  «Επίσημα» και εμπορικά ονόματα προϊόντων  μαύρο ψωμί USE Ψωμί Ολικής Άλεσης  Κοινά και επιστημονικά ονόματα  πάπια - νήσσα/annas  Άλλα θέματα επιλογής όρων (3)  Συντομογραφίες και αρκτικόλεξα  Τοπωνύμια  συνήθως αποκλείονται και περιλαμβάνονται σε ξεχωριστό θησαυρό.  Επίσημη ονομασία και όχι τοπική ονομασία/διάλεκτος π.χ. Πεύκα – Ρετζίκι  Μετάφραση και πρωτότυπος τύπος  Προτιμώμενος = πιο οικείος  Ίδια βαρύτητα, προτιμώμενος = επίσημη ονομασία  Άλλα θέματα επιλογής όρων (4)  Κύρια ονόματα ιδρυμάτων και προσώπων  συνήθως αποκλείονται και περιλαμβάνονται σε ξεχωριστό θησαυρό.  ονόματα οργανισμών/ιδρυμάτων, που παράγουν εκδοτικό έργο, εγγράφονται στην αμετάφραστη μορφή τους  ονόματα ιστορικών προσώπων στην πρωτότυπη μορφή τους  εκτός αν έχουν αποκτήσει και καθιερωμένη τοπική ονομασία. γενικός κανόνας  όροι που χρησιμοποιούνται πάρα πολύ  όροι που χρησιμοποιούνται πολύ σπάνια  υποψήφιοι προς διαγραφή. Όταν ένας όρος διαγράφεται, πρέπει να παραμένει συνοδευόμενος από την έκφραση «μόνο για σκοπούς ανάκτησης» με την ημερομηνία διαγραφής. Αποσαφήνιση όρων ευρετηρίασης  Ο περιορισμός και η αποσαφήνιση της έννοιας ενός όρου εμφανίζεται με την προσθήκη:  Διευκρινιστική Σημείωση (Scope Note)  Προσδιοριστική λέξη / φράση  Ορισμοί και  Ιστορικές Σημειώσεις  Διευκρινιστική Σημείωση (ΔΣ) Scope Note (SN) δίνει οδηγίες και πληροφορίες  αναφορά σε άλλους όρους ειδικά για τον όρο μέσα στο όταν υποδεικνύει πώς να συγκεκριμένο θησαυρό και αντιμετωπισθεί μια έννοια που μπορεί να είναι: εξαιρείται,  πληροφορίες για το ποια  επιπλέον οδηγίες στους πλευρά του όρου ευρετηριαστές, χρησιμοποιείται,  πρόταση για χρήση πιο  έννοια που αποκλείεται από συγκεκριμένου όρου και τον ορισμό του όρου,  οδηγίες για σύνθεση όρου. Π.χ. – Eurovoc Ευρωπαϊκή Ένωση SN: Σκοπός του σχεδίου μεταρρύθμισης των Συνθηκών για την ανάκαμψη της Κοινότητας  Προσδιοριστική λέξη/φράση  Ομοιόγραφα ή πολύσημα  λέξεις με ίδια γραφή αλλά διαφορετική σημασία  Χρησιμοποιούνται ως όροι ευρετηρίασης αλλά με μια προσδιοριστική λέξη ή φράση.  ΚΟΜΜΑ (πολιτικό κόμμα)  ΚΟΜΜΑ (σημείο στίξης)  ΛΥΚΟΣ (ασθένεια)  ΛΥΚΟΣ (σαρκοφάγο ζώο)  ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ (γεωμετρικό σχήμα)  ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ (οικοδομικό τετράγωνο)  Ορισμοί (Definitions - DEF)  Οι ορισμοί αφορούν όρους ευρετηρίασης και όχι έννοιες  Πρέπει πάντα να αναφέρεται η πηγή του ορισμού Π.χ. Eurovoc ανοικτοί εκπαιδευτικοί πόροι DEF: Υλικά διδασκαλίας, εκμάθησης ή έρευνας που είναι ελεύθερης χρήσης ή διατίθενται με άδεια διανοητικής ιδιοκτησίας που επιτρέπει την ελεύθερη χρήση, την προσαρμογή και τη διανομή. διάδοση του πολιτισμού DEF: Διάδοση και προώθηση της πολιτιστικής πολυμορφίας σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.  Ιστορικές Σημειώσεις (History Notes - HN)  Ο θησαυρός αναθεωρείται και μπορεί να επηρεαστεί η ανάκτηση ενός όρου.  Όταν εισάγεται ένας νέος προτιμώμενος όρος ή γίνεται αλλαγή σε υπάρχοντα όρο που επηρεάζει την έννοια.  Ημερομηνία που προστέθηκε ο όρος Π.χ. Eurovoc κοινή πολιτική ασφάλειας και άμυνας HN: Αντικαθιστά την ευρωπαϊκή πολιτική ασφάλειας και άμυνας μετά την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας (1.12.2009).  Παράδειγμα: Ο τοκετός στα 50 είναι το ίδιο ασφαλής με τα 40 Υποψήφιοι Όροι Όροι ευρετηρίασης  τοκετός  τοκετοί  οι εξωσωματικές  εξωσωματική γονιμοποίηση  ψύξη ωαρίων  κρυοσυντήρηση ωαρίων  γυναικολόγους  γυναικολόγοι  Πανεπιστημιακό Ιατρικό  όχι Κέντρο της περιοχής Σορόκα  ηλικιακές ομάδες  ηλικιακό γκρουπ  θνησιμότητα  ποσοστό θνησιμότητας Εργαστήριο Ασκήσεις ελέγχου λεξιλογίου