Suda Çözünen Vitaminler PDF

19.12.2023 Suda Çözünen Vitaminler (Vitaminler-I) 1002 Hücre Doku Gelişimi Doç. Dr. Cem Horozoğlu Haliç Üniversitesi Tıp Fakültesi 2023 Vitaminlerin genel özellikleri • Makromoleküllerin metabolizmaları; Fizyolojik ve Patolojik süreçler = VİTAMİN • İnsanda direkt sentezleri KISITLI (Beslenme ile a...

19.12.2023 Suda Çözünen Vitaminler (Vitaminler-I) 1002 Hücre Doku Gelişimi Doç. Dr. Cem Horozoğlu Haliç Üniversitesi Tıp Fakültesi 2023 Vitaminlerin genel özellikleri • Makromoleküllerin metabolizmaları; Fizyolojik ve Patolojik süreçler = VİTAMİN • İnsanda direkt sentezleri KISITLI (Beslenme ile alım) • Direkt vitamin eksiklikleri dışında kronik hastalıklarda koruyucu etki, • Vitamin E 100 U/gün Koroner arter hastalığı riskini azaltır • Profilaktik kullanılabilirler. 19.12.2023 Hipovitaminoz & Hipervitaminoz Hipovitaminoz (avitaminoz): Alınan besin öğesinde vit. Eksikliği İçerik veya emilim kaynaklı … Hipervitaminoz: Alınan besin öğesinde vit. fazlalığı Vitaminler Suda çözünen vitaminler Yağda çözünen vitaminler Vitamin A Vitamin D Vitamin K Vitamin E Enerji üretimiyle ilgili suda çözünen vitaminler Hematopoetik suda çözünen vitaminler Folik asid Tiamin Vitamin B12 Riboflavin Niasin Piridoksin Pantotenikasid Diğer suda çözünen vitaminler Askorbik asid 19.12.2023 Suda Eriyen Vitamin ve türevleri • Ara metabolizma enzimlerinin koenzim ve öncülleri • Genellikle toksik değil- Depo edilen miktar kısıtlı • Yüksek doz kolaylıkla idrarla atılır. • Sürekli diyetle alınması gerekli • Özellikle enerji ve hematopoezin metabolik yollarında ağırlıklı Noksanlığında genel olarak; -Dermatit, glossit, diare, periferal nöropati, mental konfüzyon, motor koordinasyon kaybı vb. Tiyamin (Vitamin B1) • Pirimidin ve tiazol halkasından yapılır. • Bitki, mikroorganizma, et, bakliyat temel kaynağı • Emilim: İleum ve jejenum’da • Dolaşım: Albümin’e bağlı. • Metabolizmada: Karaciğerde TPP formuna çevirilir (Pirofosfokinaz) Gerekli fosfat ATP’den sağlanır. Vücutta %10 TTP, %80 TPP, %10 TMP formunda yer alır. 19.12.2023 TPP (Tiyamin pirofosfat)’ın görevi • Aldehit grubunun aktarımı • 1) Oksidatif dekarboksilasyon Alfa keto asitler, pirüvat ve dallı zincirli aminoasitler (lösin, izolösin, valin) 2) Transketolaz reaksiyonları Tiyamin eksikliği- Klinik Günlük gereksinim: 1-2 mg Tiyamin Eksikliğinde; Piruvat, pentoz şekerleri, dallı zincirli aa BİRİKİR ! İNTOKSİKASYON: Sinir sisteminde kritik şekilde enerji metabolizmasını bozar. Diyette pirinci fazla tüketenlerde tiyamin eksikliği-BERİBERİ* *Kraniyal sinirlerde nörit, derin tendon fonksiyon kaybı, arefleksi, konvülsiyon &koma 19.12.2023 Tiyamin eksikliği- Klinik • Alkolizim tiamin eksikliğine sebep olur !!!! • Kronik alkolizimle tetiklenen Wernicke- Korsakoff sendromu • Vit B1 yetersiz alım; ince barsa dismalobsorpsiyon, karaciğerde yetersiz metabolizma. Riboflavin (Vitamin B2) • İki biyolojik aktif form: • FMN: Flavin mononükleotid • FAD: Flavin Adenin dinükleotid Her ikiside demir, mobilden gibi metallerle kofaktör olarak birliktelik gösterir. • Her ikiside 2 H atomu alıp verme yeteneğinde • (Oksidasyon-redüksiyon tepkimeleri) 19.12.2023 Riboflavin eksikliği-Klinik • Yetmezlikte ektoderm kökenli dokularda problem • Gözde vaskülarizasyon problemleri ve kornea inflamasyonu • Sindirim kanalı inflamasyonu • Dermatolojik problemler (Dermatit) • Gebelikte iskelet anaomalileri 19.12.2023 Vitamin 3 (Niasin) • Piridin türevi –Nikotinik asit & Nikotinamid formu • NAD : Nikotinamid adenin dinükleotid • NADP: Nikotinamid adenin dinükleotid fasfar • Her ikiside oksidasyon redüksüyon tepkimelerinde… • 1 hidrid (hidrojen) ve bir elektron taşır… Dehidrogenaz enzimlerinin koenzimi olarak görev yapar. Khid, lipit ve aminoasit met. Nikotinik asit fonksiyon • Günlük : 15-25 mg • Niasin ve triptofan* ilişkisi • Triptofandan niasin sentezi insanda var (sınırlı) Eksiklikleri bir arada olabilmekte. • Yüksek dozlarda vücudun üst segmentinde vazodilatasyon • Kolestrol sentezi için sınırlı inhibitör etki • TG’lerin yağ dokudan serbest yağ asidine dönüşmesini İNHİBE,* • * Bu sebeple hiperlipidemi tedavisinde kullanılabilir. 19.12.2023 Niasin-Klinik • Eksikliği; • PELLEGRA hastalığı • Hartnup Hastalığı (triptofan emilim bozukluğu) BULGULAR: Dermatit, diyare, demans ve death (4D) Pantotenik Asit • Beta alanin veya pantoik asitten türevlenir. • KoA ve • Açil taşıyıcı KoA (ACP) yapısında etkin • Eksikliği nadir görülür. -Burning foot sendromu -Hipotansiyon -Taşikardi -Anoreksiya 19.12.2023 Biyotin (Vitamin B7) • Doğada besinlerde yaygın imidazol türevi… • KARBOKSİLASYON REAKSİYONLARUNDA (CO2 taşıyıcısı) Biyotin eksikliği-Klinik • Normalde eksikliği nadirdir. • Barsak mikroflorası tarafından sentezlenir. • Diyette yüksek protein alımında biyotin EKSİK İSE; -Dermatit -Dil iltahabı (glossit) -İştah Kaybı - Bulantı - Depresyon 19.12.2023 Pridoksin (Vitamin B6) • Pirodoksin, piridoksal ve pridoksamin şeklinde fosfatlanmış şekilde bulunur. • Üç bileşik Vit. B6 aktivitesine sahip, birbirine dönüştürülebilir. • Bitkisel besinlerde daha yüksek. • Plazmada en fazla piridoksal fosfat* şeklinde taşınır. *Transaminasyon, dekarboksilasyon, rasemizasyon’da rol oynar… 19.12.2023 Vit. B6 eksikliği-klinik • Eksikliği tek başına nadirdir (Genelde kompleks B noksanlığı) • Uzun süreli oral kontraseptif kullanımı sonrası gebe kalmış HEM ANNE’DE HEM BEBEKTE eksiklik söz konusu. Alkolizim’de sebepleri arasında Bulgular: SSS’nin matabolizması bozulmasına bağlı; -Konvülsiyon -Aşırı hassasiyet -Periferik nörit Vit. B6 eksikliği-klinik Diğer sistemlerde; Anemi (hem sentezi bozulur, Fe eksikliği’de varsa şiddetlenir) Mesane taşları Hiperglisemi Homosistinüri 19.12.2023 Folik asit • Diyette folat türevleri barsakta monoglutamil folat’a çevirilir. • Bununda büyük bir bölümü NADPH kullanılarak folat redüktaz ile THF’ye çevirilir. • Dolaşımdaki temel formu: N5-metil THF • THF tek C’lık birilerin taşıyıcısıdır. Metil, metilen ve formil gruplarının transferi… • Serin, glisin, histidin gibi vericilerden 1C’alır ve aa, pürin ve timidin sentezinde ara metabolitlere aktarır. • Gebelikte bebeğin nöral tüp gelişiminde (hücre bölünmesi) rol oynar. 19.12.2023 Folat eksikliği-Klinik • Eksikliğinin nedenleri; Gereksinimin arttığı durumlar (gebelik, laktasyon) Alkolizim Antineoplastik ajan kullanımı (metotreksat-akut lösemi) Antikonvülsan kullanımı Oral kontraseptif kullanımı İnce barsak patolojileri Folat eksikliği-Klinik • FOLAT EKSİKLİĞİNİN EN CİDDİ YANSIMASI Pürin sentezinin aksamasıdır!!! (DNA SENTEZİ BOZULUR) • Hücreler S fazında kalır ve hızlı bölünen hücrelerde megaloblastik değişimler olur. • Yüksek mitotik aktivitede bulunan KANIN ŞEKİLLİ ELEMANLARI (eritroid, myeloid seri) en fazla etkilenir böylece MEGALOBLASTİK ANEMİ meydana gelir. 19.12.2023 Folat eksikliği-Klinik DİKKAT: FOLAT GENELLİKLE VİT. B12 VE PRİDOKSAL FOSFAT EKSİKLİKLERİYLE BERABERDİR (HİPERHOMOSİSTİNEMİ) Kobalamin (Vitamin B12) • Korin halkası & Merkeze kobalt bulunur. • Mikroorganizmalar tarafından sentez. • 4 tip • İleum’dan emilir • FAKAT ÖNCE • Parotis R faktör ve IF ile bağlanma reaksiyonları • EMİLDİKTEN SONRA TRANSKOBALAMİN’E bağlanır. 19.12.2023 Metilkobalamin ise homosisteinden metionin sentezini gerçekleştiren metionin sentazın koenzimidir. Vit. B12 eksikliği-Klinik • IF ve pariatal hücrelere • KARŞI OTOANTİKOR GELİŞİMİ ve B12 emilemiyor !!! • Mide mukozası atrofisi büyük etken • Böylece PERNİSİYÖZ ANEMİ gelişir… • Vit. B12 eksikliği SSS, PSS ve spinal kord’da ağır dejenerasyonla gider ! 19.12.2023 Vit. B12 eksikliği-Klinik •EDİNSEL OLABİLİR !!! Askorbik Asit (Vitamin C) • İnsanda L-glukonalakton oksidaz enzimi yok !!! • C vitamini sentezlenemez… • ASKORBİK ASİT; Oksijen, nitrat, sitokrom a,c gibi bileşikleri İNDİRGER. 19.12.2023 Vitamin C’nin önemi & fonksiyonu 19.12.2023 Vitamin C eksikliği & Skorbüt Yaralar, süngerimsi dişetleri, diş kaybı, kan damarlarının kolay zedelenmesi, eklemlerde şişme, derialtı ve diğer kanamalar ve anemiyle karakterizedir… Belirtilerin temelinde kollajenin hidroksilasyon kusuru & bağ dokunun yapısal kusuru … Hematolojik yansıma : megaloblastik anemi Vitamin C eksikliği-Klinik • SİGARA KULLANANLARDA C VİTAMİNİ İHTİYACI NORMALDEN DAHA FAZLADIR !!! • ASPİRİN, ORAL KONTRASEPTİF ve STEROİD KULLANIMINDA DÜZEYİ AZALIR !!! • VİT. C TAKVİYE OLARAK KORONER KALP HASTALIĞI, KANSER GİBİ KRONİK HASTALIKLAR İÇİN KORUYUCUDUR. 19.12.2023 Dikkat !!! Askorbik Asit Toksititesi • Akut toksititeden ziyade Kronik toksitite… • Sürekli yüksek düzeyde alımı; vücutta OKSİDASYONU ARTAR VE oluşan DEHİDROASKORBİK ASİT toksiktir !!! Yeniden askorbata dönüştürülebilir fakat enzim sistemi yetersiz gelebilir… Oksalat atımı ve yalancı glukozüriye sebep olur.