Buhay ni Dr. Jose Rizal: Isang Maikling Talabalato

Kabanat a 1 Pagsilang ng Pambansan g Bayani Dr. Jose Rizal ay katangi- tanging halimbawa ng isang henyo ng maraming larangan at itinanghal na pinakadakila at pambansang bayani ng  “Isinilang ako sa Calamba noong Hunyo 19, 1861, sa pagitan ng ika-11 at hatinggabi, ilang araw bago ang...

Kabanat a 1 Pagsilang ng Pambansan g Bayani Dr. Jose Rizal ay katangi- tanging halimbawa ng isang henyo ng maraming larangan at itinanghal na pinakadakila at pambansang bayani ng  “Isinilang ako sa Calamba noong Hunyo 19, 1861, sa pagitan ng ika-11 at hatinggabi, ilang araw bago ang kabilugan ng buwan. Miyerkules noon at and pagdating ko sa lamba na ito ng luha ay muntik nang ikamatay ng aking ina, mabuti na lamang at namanata siya sa Birhen ng Antipolo, sinabi niyang isasama ako sa peregrinasyon.” -Jose Rizal  Si Jose Rizal ay isinilang sa gabing maliwanag ang buwan, Miyerkules, Hu nyo 19, 1861, sa baybaying bayan ng Calamba, Laguna, Pilip  Bininyagan siya sa Simbahang Katoliko ng kanyang bayan noong Hunyo 22, edad tatlong araw, ng kura paroko, si Padre Rufino Collantes ang kanyang ninong ay si Padre Pedro Casanas, taga-Calamba at kaibigang matalik ng mag-anak na Rizal.  Ang ngalang “Jose” ay pinili ng kanyang ina na deboto kay San Jose. Ang buong pangalan ng bayani ay Ipinanganak noong Mayo 11, 1818. Nag-aral ng Latin at Pilosopiya sa Colegio ng San Jose. Lumipat ng Calamba upang maging kasama sa Haciendang Dominicano sa Calmba. Namatay noong Enero 5, 1898. Ipinanganak noong Nobyembre 8, 1826 sa Maynila. Nag-aral sa Colegio de Santa Rosa. Mayroong interes sa literatura at mahusay sa wikang Espanyol. Namatay noong Agosto 16, 1911 1. Saturnina (1850-1913) 2. Paciano (1851-1930) 3. Narcisa (1852-1939) 4. Olympia (1852-1887) 5. Lucia (1857-1919) 6. Maria (1859-1945) 7. Jose (1861-1896) 8. Concepcion (1862-1865) 9. Josefa (1865-1945) 10.Trinidad (1868-1951) 11.Soledad (1870-1929) Saturnina Paciano Narcisa Olimpia Lucia Maria Jose Concepcion Josefa -Namatay siya sa sakit sa edad na tatlo (3). Trinidad Soledad  Ang tunay na apelyido ng mag-anak na Rizal ay Mercado, na ginamit noong 1731 ni Domingo Lamco(Kanunu-nunuan ni Rizal sa kanyang ama) na isang tsino. Ginamit ng Mag-anak ang “Rizal” –na ibinigay ng isang Espanyol na alcalde mayor ng Laguna, na kaibigan ng pamilya. Domingo Lamco (Mercado) napangasawa si Ines de la Rosa naging anak si Francisca Mercado at napangasawa si Cerila Bernacha naging anak si Juan Mercado at napangasawa si Cerila Alejandro at naging anak si Francisco Mercado at napangasawa si Teodora Alonzo at naging anak si  napangasawa si at naging anak nila si na naging asawa ni at naging anak nila si na napangasawa ni at naging anak nila si na napangasiwa ni at naging anak nila si Jose Rizal. Salamat! MGA KAGANAPAN SA DAIGDIG PAGBUBUKAS NG SUEZ CANAL PAG-USBONG NG MGA DAKILANG ASYANO IMPLUWENSYA NI RIZAL AT ANG KILUSANG NASYONALISTA ANG PINAGMULAN NG GYERA SIBIL NA ITO AY ANG MORAL NA ISYU SA PANG-AALIPIN NAGBUNSOD SA PAGPAPATUPAD NI ABRAHAM LINCOLN NG PROKLAMASYON NG EMANSAPISAYON NOONG SETYMBRE 22, 1863 NASA 2,600,000 NA MAMAMAYAN ANG NASAWI 1861-1865 REPORMASYON NA SYANG NAGPAALIS SA SERFDOM SA ILALIM NI CZAR ALEXANDER II SERFDOM - SISTEMANG NAGOOBLIGA SA MAGSASAKA NA MAGBIGAY NG SAPILITANG SERBISYO KAPALIT NG BAHAGI NG LUPA NAGTAGUMPAY ANG MGA KILUSAN SA PAG-IISA NG BANSA NAGBIGAY DAAN SA BAGONG KAHARIAN AT IMPERYO PANANAKOP NG INGALETRA (ENGLAND) AT NG IBA PANG BANSANG EUROPEAN SA BAHAGI NG ASYA AT APRIKA, PARTIKULAR NA SA TSINA AT INDIA NAGDULOT NG MALAKING EPEKTO SA KALAKALAN NAPADALI ANG PANDAIGDIGANG PANGKALAKALAN NOBYEMBRE 17, 1869 PAGKASILANG NINA: 1.DR. JOSE RIZAL (1861) 2.RABINDRANATH TAGORE (1861) 3.SUN YAT-SEN (1866) 4.MOHANDAS KARAMCHAND GANDHI (1869) KANILANG DINALA ANG BAGONG PAMAMARAAN SA PAGLUTAS NG SULIRANIN NG KANILANG BAYAN - sa pamamagitan ng pagpapahayag ng kanilang panunuri PAGKASULAT NG NOLI ME TANGERE AT EL FILIBUSTERISMO nagbigay inspirasyon sa kilusang rebolusyunaryo sa Pilipinas at ng ibang bansa Kinilala ni Gandhi si Rizal bilang inspirasyon sa kalayaan UNYON NG SIMBAHAN AT ESTADO SISTEMA NG PAMAHALAAN PANLIPUNANG ESTRUKTURA AT EKONOMIYA KONSTITUSYONG CADIZ NG 1812 PAGMAMALUPIT NG MGA KASTILA HUSTISYA AT KATIWALIAN MGA KILUSAN PARA SA PAGBABAGO Noong panahon ng mga Kastila, ang pamahalaan at simbahan ay nagsanib, na tinatawag na frailocracia. Ang gobernador-heneral ang pinakamataas na opisyal sa panahon ng pananakop ng mga Espanyol. Pagdating naman sa ekonomiya, nariyan ang mga inquilino, mga tagapamahala ng mga lupa ng mga prayle. Noong 1812, ipinatupad ang Konstitusyong Cadiz, na nagbigay ng mga karapatan tulad ng kalayaan sa pamamahayag at pagboto. Dito rin nagsimula ang pagmamalupit ng mga Kastila. Isa sa mga kilalang halimbawa ay ang Guardia Civil, na unang itinatag para panatilihin ang kaayusan. Pagdating sa hustisya, napakakorap ng sistema. Ang hustisya ay nabibili, at ang mga korte ay may kinikilingan. Dahil sa lahat ng pang-aaping ito, nagsimula ang mga kilusan para sa pagbabago. ISINILANG SA CALAMBA, LAGUNA HUNYO 19, 1861 BININYAGAN NI PADRE RUFINO COLLANTES (HUNYO 22, 1861) SI PADRE PEDRO CASAÑAS ANG KANYANG NINONG IKA-7 SA 11 NA MAGKAKAPATID  Ama ni Rizal na tubong Binian at ipinanganak noong Mayo 11, 1818. Nangulila sa ama sa edad na 8 taon, at ginabayan ng kanyang ina at nakatatandang kapatid na si Potenciana. Si Francisco ay nag-aral ng Latin at Pilosopiya sa Kolehiyo ng San Jose sa Maynila, doon nya nakilala si Teodora at sila’s ikinasal noong Hunyo 28, 1848. Isang huwarang ama ayon sa tala ni Rizal. Siya ay namatay sa edad na 80 noong Enero 5, 1898.  Dumating si Lamco sa Maynila noong 1690. Siya ay nanirahan nagtakda ng apelyidong sa Biñan at nagpakasal kay Kastila sa mga mamamayan Ginamit ni Lamco Ines de la Rosa, isang ng Pilipinas apelyidong Mercado noong mayamang Tsinong Kristiyano sa ang mga Alonso ay 1731 Maynila. Naging anak nila si nagdagdag ng Realonda at kanunu-nunuan ni Rizal sa Francisco na napangasawa naman ang mga Mercado ay partido ng kanyang ama ni Cirila Bernacha, isang Rizal. mangangalakal na Tsino Tsinong Pilipino. Nahalal si Ang apelyidong Rizal ay mula sa Chinchew (o Francisco bilang mula sa salitang ricial na Chinchow), lungsod ng gobernadorcillo. Isa sa mga ang ibig sabihin ay "bukid Fookien. anak nila, si Juan Mercado na tinatamnan ng trigo, na Ang salitang Mercado sa (lolo ni Rizal) ay napangasawa inaani habang lunti pa at Filipino ay nangangahulugang si Cirila Alejandro, isang muling tutubo". Ang palengke na sya namang akma mestisang Tsino. Tulad ng ama, apelyidong ito ay ibinigay sa pagiging negosyante ni si Juan ay nahalal din bilang ng isang Kastilang alcalde Lamco kaya ito ang kanyang gobernadorcillo. Si Kapitan mayor na kaibigan ng ginawang apelyido. Juan ay nagkaroon ng 13 na pamilya. anak at ang bunso ay ang ama ni Rizal.  Ang ina ni Jose Rizal, isinilang sa Maynila noong Nobyembre 8, 1826. Siya ay nagmula sa angkan ni Eugenio Ursua na may lahing Hapon at napangasawa si Benigna. Naging anak nila si Regina at napangasawa ang isang abugadong Kastila na si Manuel Quintos. Nagkaroon sila ng anak at pinangalanan nang Brigida at napangasawa si Lorenzo Alberto Alonso na naging magulang ni Doña Teodora. Si Doña Teodora ay nag-aral sa Kolehiyo ng Santa Rosa. Mahinhin siyang kumilos, may matatag na kalooban, mahusay sa Matematika at Panitikan. Siya ay namatay sa edad na 85 noong Agosto 16, 1911. (1862-1865)  Saturnina (1850-1913) - may palayaw na Neneng; ikinasal kay Manuel T. Hidalgo ng Tanawan, Batangas Paciano (1851-1930) - kapalagayang loob ni Rizal; naging heneral sa Rebolusyong Pilipino; pagkaraan ng himagsikan ay nagsaka sa kanyang bukid sa Los Baños. Nagkaroon ng dalawang anak sa kanyang kinakasamng si Severina Decena. Narcisa (1852-1939) - may palayaw na Sisa; ikinasal kay Antonio Lopez, isang guro ng Morong Olimpia (1855-1887)- Ypia ang kanyang palayaw, ikinasal siya kay Silvestre Ubaldo, isang operator ng telegrapo sa Maynila. Nag-aral siya sa Colegio de la Concordia. Namatay siya dahil sa mahabang oras ng panganganak.  Lucia (1857-1919) - nag-aral sa Colegio de la Concordia. Nagpakasal kay Mariano Herbosa ng Calamba na pamangkin ni Padre Casañas. Namatay si Herbosa noong 1889 at tinanggihang bigyan ng Kristiyanong libing dahil bayaw siya ni Dr. Rizal. Maria (1859-1945) - Biang ang palayaw; ikinasal kay Daniel Faustino Cruz ng Biñan, Laguna. Jose (1861-1896) - ang pangunahing bayaning Pilipino; Moy at Pepe ang palayaw niya. Sa Dapitan, nakisama siya kay Josephine Bracken, isang Irlandes mula Hongkong. Nagkaanak siya ng lalaki at pinangalanan niya itong Francisco sunod sa pangalan ng kanyang ama. Ngunit ilang oras lamang ito nabuhay pagkasilang. Sa Dapitan na nailibing ang sanggol.  Concepcion (1862-1865) - may palayaw na Concha; namatay siya sa sakit sa edad na tatlong taon. Josefa (1865-1945) - Panggoy ang kanyang palayaw; naging pangulo ng kababaihang grupo ng Katipunan. Namatay siyang walang asawa sa edad na 80. Trinidad (1868-1951) - Trining ang kanyang palayaw; namatay rin siyang matandang dalaga sa edad na 83. Soledad (1870-1929) - palayaw niya ay Choleng; ikinasal siya kay Pantaleon Quintero ng Calamba. (1862-1865)  kabilang sa principalia noong panahon ng Kastila nakapagpatayo ng bahay sa tabi ng simbahan mayroong karuwahe may pribadong aklatan na may mahigit 1,000 tomo napag-aral lahat ng anak SA CALAMBA  Si Dona Teodora ang siyang unang nagturo kay Jose sa pagbabasa ng alpabeto sa edad na tatlong taon. DONA TEODORA Ang magkakapatid na Rizal ay magkakalapit sa isa't isa. Sa mga kapatid na babae ni Jose, si Concha (Concepcion) ang madalas niyang kalaro. concepcion rizal  Mula pagkabata, naipakita rin ni Rizal ang kanyang talino sa sining. Sa edad na 5, gumuguhit na siya sa pamamagitan ng lapis at hurmuhubog ng magagandang bagay na yari sa luwad o wax.  Isa sa mga pinagpipitaganan ni Rizal sa Calamba noong siya'y bata pa ay si Padre Leoncio Lopez, kura ng bayan. Siya ang nagtimo sa kanyang pagkatao ng mataas na pagpapahalaga sa karapatan ng ibang tao at makabuluhang pagpapaliwanag sa mga bagay-bagay sa paligid Padre Leoncio Lopez  Sa edad na walo, nalikha ni Jose ang kanyang unang tulang pinamagatang Sa Aking Mga Kabata. MGA KARANASAN SA BINAN Isang Linggo ng Hunyo. 1869, nagtungo si Jose sa Biñan kasama si Paciano, sakay ng karonata Nagpunta sila sa bahay ng isa nalang tiyahin kung saan mangungupahan si Jose.  Maayos ang buhay estudyante ni Jose sa Biñan. Hindi nawawala sa araw-araw niyang gawain ang pagdarasal, pag- aaral, pagguhit at paglalaro pagkatapos ng klase. PAGKAPIIT NI DONA TEODORA PAGBITAY SA GOMBURZA PAG APPLY NI RIZAL KELAN: IKA-7 NG PEBRERO TAONG 1872 SAAN: GARROTE THE DRINKERS (1850-55) BY HONORÉ DAUMIER KELAN: IKA-7 NG PEBRERO TAONG 1872 ILANG TAON: 11 taong gulang DAGDAG KAALAMAN: 4 buwan pag tapos bitayin ang GOMBURZA  UNANG PROPESOR PAYAT MATANGKAD HUKOT NG KAUNTI MATIGAS ANG MUKA IN YOUR OWN WORDS, COME UP WITH A DEFINITION OF THE WORD "REALISTIC". Bakasyon AT PAG DALAW SA INA AMERICAN GOTHIC, GRANT WOOD, 1930 SA ATENEO TINANGHAL NA EMPERADOR MULI SA KANYANG PANGKAT NAGTAMO NG SOBRESALIENTE SA LAHAT NG ASIGNATURA AT PINAG KALOOBAN NG GINTO UMUWI NA MAY TAGUMPAY NOONG MARSO 1874  “THE COUNT OF MONTE CRISTO” BINASA: ni Alexander Dumas “Travels in the Philippines” ni Dr. Fredor Jagor  IPINASOK SI RIZAL BILANG INTERNO SA ATENEO MAS NAGING TAHIMIK ANG KANYANG BUHAY AT NAKAPAGTUON NG PANSIN SA PAG AARAL  PABORITONG PROPESSOR HINIKAYAT SI RIZAL NA PAGBUTIHIN AND PAG SUSULAT IN YOUR OWN WORDS, COME UP WITH A DEFINITION OF THE WORD "REALISTIC". 1875-1876 Guro sa Pilosopiya at Agham “namumukadkad na makata ay nag-aaksaya lamang ng panahon at tumutungo sa maling desisyon sa buhay” Romualdo de Jesus Naging guro ni Rizal sa paglililok. Don Agustin Saez Ang propesor ni Rizal sa “solfegio” sa pagguhit at pagpipinta. Padre Lleonart Siya ang humiling na ipaglilok sila ng Sagrado Corazon de Jesus. 1877  Marso 23, 1877 Nagtamo siya ng pinakamataas na marka sa lahat ng asignatura. Tumanggap siya ng limang medalyang ginto ng karangalan. TEODORA ALONSO Nais ni Don Francisco at ni Paciano na ituloy ni Jose ang kanyang pag-aaral sa unibersidad. Tutol si Dona Teodora at nasabi sa kanyang asawa na si Jose ay marami ng alam. Ito ang pinakamatandang unibersidad sa Pilipinas at sa Asia. Itinayo ni Arsobispo Miguel de Benavides noong 28 Abril 1611 sa Intramuros, Maynila 1877-1882  nag aral siya ng Pilosopiya bilang pagsunod sa kagustuhan ng kaniyang ama hindi pa siya nakapagdesisyon sa kurso na kaniyang dapat na tahakin UNANG TAON SA UST (1877-1878) 1: Kosmolohiya 2: Metapisika 2: Teodisya 2: Kasaysayan ng Pilosopiya Bilang pagtalima sa payo ng rektor ng Ateneo na si Padre Pablo Ramon Upang magamot ang nanlalabong paningin ng kaniyang ina Kumuha siya ng kursong bokasyonal at naging dalubhaang agrimensor (perito agrimensor). Matagumpay siyang nakapasa sa pagsusulit sa pagka-agrimensor ngunit hindi pa niya nakuha ang kaniyang titulo dahil sa pagiging menor de edad. 1878 Nagbalik siya sa Calamba noong 1878 Isang madilim na gabi noong 1878, hindi niya napansin ang isang tenyente ng Guardia Civil na nadaanan niya sa paglalakad sa kalsada. Nagalit ito at hinampas niya ng kanyang espada sa likuran ni Rizal. Isinumbong ni Rizal ang insidente sa Kapitan- Heneral, na noon ay si Gobernador Heneral Primo de Rivera ngunit hindi niya natamo ang katarungan.  1879 1880 “A La Juventud Filipina” (Para sa Kabataang “El Consejo de los Dioses” Pilipino) (Ang Sanggunian ng mga Nakamit ni Rizal ang Diyos) - 1880 unang gantimpala. R E P O R T B Y : ANG DULANG ALEGORIKAL NA ITO NA PINAMAGATANG “EL CONSEJO DE LOS DIOSES” ANG NAGTAMO NG UNANG GANTIMPALA SA ISANG TIMPALAKANG-PANITIKAN. Taon: 1880; 1883 (La Solidaridad) Saan: Unang nailathala sa Manila ng Liceo Artistico Literario de Manila.  Katauhan: Ang kaniyang pangunahing akda, ang “Don Quixote de la Mancha”, ay itinuturing bílang kauna-unahang makabagong nobelang Europeo, isang klasiko ng Panitikang Kanluranin, at napapabilang ito sa mga pinakamahusay sa lahat ng akdang piksiyon na naisulat. Tinaguriang El Príncipe de los Ingenios ("Ang Prinsipe ng Talas ng Isip"). Miguel de Cervantes Saavedra Kaugnayan o Konteksto: Born: September 29, 1547 in Alcalá de Henares,Spain Idinaos ang patimpalak bilang paggunita Died: 22 April 1616 (aged 68) in Madrid, Spain sa ika-apat na sentenaryong anibersaryo Resting place: Convent of the Barefoot ng pagkamatay ni Miguel Cervantes de Trinitarians, Madrid Saavedra. Tagpuan: Olympus, Olympos, o Bundok Olympus Suliranin o Tunggalian: Isang timpalak-panitik ang idinaos ni Jupiter sa sinumang taong-lupa na karapat- dapat magtamo ng mga gantimpala. Balangkas o Banghay: Sinimulan ni Jupiter ang piging sa pamamagitan ng pagdaraos ng isang timpalak- panitik kung saan pipili siya ng isang karapat-dapat magtamo ng tatlong engrandeng gantimpala. Ang mga gantimpalang ito ay ang mga sumusunod: 1.Tambuli ng mandirigma, 2.Lirang yari sa ginto at garing, at 3.Gintong korona na gawa sa laurel BALANGKAS O BANGHAY: Iminungkahi ng kaniyang asawa na si Juno ang may-akda ng “Iliad” na si Homero. Inirekomenda naman ni Venus ang manunulat na si Virgilio at ang kaniyang akdang “Aedes”. Pumanig naman si Minerva kay Cervantes na siyang may-akda naman sa “Don Quixote”. Dahil sa magkakasalungat nilang argumento, nauwi sa pagtatalo ang timpalak-panitikan na siyang tila gumimbal sa Olimpo. Tinapos ni Jupiter ang pagtatalo sa pamamagitan ng pagtawag kay Katarungan. Tinimbang ni Katarungan ang mga aklat hanggang sa malaman nilang magkasimbigat lamang ang mga ito. Sa huli, napagpasiyahan ni Jupiter na ihandog kay Homero ang tambuli,, kay Virgilio ang kudyapi, at kay Cervantes ang laurel na korona. Wakas: Napagpasiyahan ni Jupiter na ihandog kay Homero ang tambuli,, kay Virgilio ang kudyapi, at kay Cervantes ang laurel na korona. Kabuluhan at Aral: PAGKAKAPANTAY-PANTAY: Ang lahat ay pantay-pantay magkakaiba man tayo o magkakaiba man ang ating mga pananaw sa buhay.  JUPITER: HARI NG OLIMPO Ang kinikilalang nakapangyayari sa JUNO:Isang diyosang Romano na lahat, sa Olimpo o Kalangitan, at kilala rin bilang asawa ni Jupiter gayun din sa lupa.  PALAS O MINERVA Ang Diyosa ng Karunungan sa mitolohiyang Romano. V E N U S Ang Diyosa ng Pag-ibig at Kagandahan sa mitolohiyang Romano. N E P T U N O : Isa sa mga ka- patid ni Jupiter. Kilala bilang ang diyos ng karagatan.  V U L C A N O Tagagawa ni Jupiter ng mga kasangkapan niyang panumpa at pandigma, na gaya ng kidlat at lintik. M E R C U R I O Ang utusang kapalagyang-loob ni Jupiter na may pakpak sa mga sapatos kaya siya ay mabilis. NEPTUNO: Ang ipinalalagay na Romanong tagapag-ingat ng mga binhi at kasaganahan.  G A N I M E D E S Isa rin sa mga pangalawang diyus-disoyan na tagapag- alaga ng mga agila at ng iba pang hayop na may pakpak. H E B E Isa rin sa mga pangalawang diyus- diyosan ng mga Romano. C U P I D O : Ang Diyos ng Pag-ibig; Kinatawan ng isang batang may pakpak, at may dalang buslo at pana. MGA PARALUMAN: Mga paraluman sa wikang Tagalog, na musas naman sa Kastila ay mga anak ni Jupiter kay Mnemosina (Diyosa ng Alaala). SIYAM NA MGA MUSAS NG AGHAM AT SINING: Calliope, Clio, Erato, Euterpe, Melpomene, Polyhymnia, Terpsichore, Thalia at Urania  B E L O N A Kaibigan at kakampi ni Marte na mandirigma rin. M O M O O M O M U S Ang Diyos ng Katatawanan sa mitolohiyang Romano. MARTE: Isa sa mga anak ni Jupiter. Ang kinikilalang Diyos ng Digmaan ng mga Romano.  KATAUHAN NG MGA DIYOSAS AT DIYOSES: Ang diyosang may piring at dalang timbangan at isang espadang mahaba at matalim. Tungkulin niyang magbigay ng hatol sa anumang usapin. Kinikilala rin bilang ang Diyosa ng Katarungan sa mitolohiyang Romano.  O N D I N A S Sila ang mga babaeng namumuhay rin at sumasayaw sa mga katubigan N A Y A D E S Sila ang mga babaeng singaw o nananahan sa mga tubigan. NIMPAS O NIMFAS: Sila ang mga magagandang babaeng tagagubat na nagsasayaw at naglalaro na parang mga bata sa kabukiran, sa mga palanas, at iba pa. Sa kabila ng mga pagtutol, ibinigay pa rin kay Dr. Jose Rizal ang gantimpala - isang gintong singsing na may nakaukit na mukha ni Cervantes. Nagkamit ng ikalawang gantimpala ang Kastilang manunulat na si D.N. del Puzo.  Abd-el-Azis y Mahoma Isinulat niya ito noong 1879 at binigkas ng isang Atenista na si Manuel Fernandez noong gabi ng Disyembre 8 bilang parangal sa Immaculada Concepcion, patron ng Ateneo. Junto Al Paig (Sa Tabi ng Pasig) Isang sarsuwelang itinanghal naman ng mga mag-aaral ng Ateneo noong sumunod na taon para sa kapistahan din ng Immaculada Concepcion. Sa komedyang ito, naging mas malakas ang kaniyang loob na banggitin na mapayapa at masagana pa ang Pilipinas bago dumating ang mga Kastila.  A F i l i p i n a s Isang sonatang kaniyang isinulat para sa Samahan ng mga Iskultor. Dito, hinihikayat ni Jose ang mga artistang Pilipino na magbigay-dangal sa Pilipinas. AI M.R.P. Pablo Ramon Tulang kaniyang nilikha noong 1881 na nagpapahalaga sa kabutihan na ipinakita ng nasabing rektor ng Ateneo. C o m p a n e r i s m o 1880; Lihim na samahan ng mga estudyanteng Pilipino. Ang mga kasapi nito ay tinatawag na “Kasama ni Jehu”, na batay sa ngalan ng isang heneral na Ebreo na nakipaglaban sa mga Arminiano THANK YOU Aralin 4 By Group 2 Pasyang Mangibang- Bayan Nasa ikaapat na taon ng pag-aaral sa Medisina. Piniling tapusin ang kurso sa Madrid Suportado ni Paciano at ng ama ni Leonor Hindi nasiyahan sa sistema ng pagtuturo sa UST. Nais magdalubhasa sa medisina upang mapagaling ang ina. Layunin niyang makita ang kaibahan ng kalagayan ng Pilipinas sa Europa. Paghahanap ng solusyon sa mga suliranin ng bansa. Nilihim ang balak sa kanyang ina dahil alam niyang hindi siya papayagan. Ibinahagi lamang ang plano kay Paciano at ilang malalapit na kaibigan. Si Paciano ang nagbayad ng pamasahe at nangakong magbigay ng buwanang sustento. Mga kaibigan ang naglakad ng pasaporte ni Rizal. Mga paring Heswita nagpadala ng rekomendasyon sa mga pari sa Barcelona. Liham ng pamamaalam sa mga magulang, humingi ng tawad sa lihim na plano. Isang maikling tula ang iniwan para kay Leonor Rivera bilang huling pamamaalam. Ang Pagbiyahe ni Rizal Mayo 3, 1882 - araw na umalis si Rizal sa Maynila upang makapagsimulang maglakbay. Salvadora - barkong Espanyol na sinakyan ni Rizal papuntang Sigapore. “Wala ni isang makikitang mapapakinabangang alikabok sapagkat doo’y naiwala ng diyos ang kaniyang mabiyayang karunungan.” 5 piye at 5 pulgada Leonor, Dolores, Ursula, Felipa, Vicenta Margarita at iba pa ay mga ibang pag-ibig na mag-aangkin ng inyong mga puso at hindi magtatagal at malilimot ninyo ang manlalakbay. Mayo 9 - araw na dumaong na ang Salvador sa Singapore. Hardin Botanikal, templo ng mga Buddhist. Distrito ng pamilihan at estatwa ni Sir Thomas Stanford Raffles. Diemnah - barkong pranses na sinakyan ni Rizal. Ingles, Pranses, Orlandes, Espanyol, Siamese at Malay Colombo, Kabisera ng Ceylon Aden - sa pagtawid ni Rizal ng karagatang Indian siya ay tumigil sa lur ana ito kung saan nagsibabaan ang mga viajero. Hulyo 11, 1882 - araw na nakarating sa Naples. Spain Hunyo 16, Barcelona Pepe Ala Money Heswita - Jesuit Kalye - Sitjes Liham ni Paciano (1) Setyembre, Universidad Central de Madrid Amor Patrio ( Pagmamahal sa Bahay) Basilio Teodoro Moran Los Viajes (Mga Paglalakbay) Revista de Madrid (Pagpunta sa Madrid) (Unpoblish) Liham ni Paciano (2) - Kolera, Leonor Rivera Liham ni Rizal (1) - Nobyembre 3, 1882, medisina at pilosopiya at letra. Juan Luna at Felix Resurrecion Hidalgo Circulo-Hispano Filipino-Mi Peden Versos (Hinilingan nila ako ng Berso) Sobresaliente sa Literatura, Medisina Pagpinta at Eskultura - San Fernando Eskrima at Pagbaril Don Pablo Ortiga Y Rey-Consuelo A La Senorita C.O.y.P - Agosto 22 1883 Eduardo de Lete Prayle Miguel Moyarta Francisco Pi y Madrigral Manuel Becerra Emilio Junoy Juan Ruiz Zorilla Sila yung tumulong kay RIzal na makipaglaban sa mga prayle sa Pilipinas gamit ang pagsusulat. Punong Mason - Lohiya Solidad; Nobyembre 15, 1890 Punong Mason - Le Grand Orient de France; Pebrero 15,1892 Enero 1, 1883 - tala arawan Panaginip - dalawang araw nakaraan Hunyo 21 - Lisensyadong Doktor Hunyo 19, 1885 - Pilosopiya at Letra (24 years old) Pabo - taas upa Hunyo 25, 1884 - wikang Greyego 1884 - Juan Luna (Spoiliarium) - pambansang eksposisyon ng sining sa Madrid 1884 - Hidalgo (Christianas Expuetas Al Populacho) “Para kina Luna at Hidalgo at doon sa lahat ng tumulong sa kanilang pagpapaaral ng sining; sa kabataang Pilipino, ang banal na pag-asa ng bayan, upang kanilang tularan ang ganoong halimbawa; sa Espanya na mapagpala at maasikaso sa kabutihan ng kanyang nasasakupan na siya ang malaon na niyang iniisip at binabalak mga pagbago; at sa mga magulang na mga nagpapakasakit maipadala nila ang kanilang mga anak sa ibang bansa” Jose Rizal sa Paris, Pransya (1885-1886)  1. Mga pangyayari bago tumngo ng Pransya si Jose Rizal Maximo Viola - kaibigan ni Rizal na isang mag-aaral ng medisina La Publicidad - dito nilathala ni Rizal ang isag artikulo tungkol sa hidwaan sa Carolina Senor Eusebio Caromina - patnugot ng pahayagan La Publicidad * Patungkol sa Carolina (Carolines) - Agosto 25, 1885 pagdaong ng isang Alemang barko sa Yap (isang isla ng Carolines) Oktubre 22, 1885 - kinilala ng banal na papa ang soberanya ng Espanya sa Carolina at Palau  1. 2 Nobyembre 1885 - Pebrero 1886 - pananatili ni Rizal sa Pransya upang magpakadaluhasa sa optalmolohiya. Dr. Louis de Weckert - isang kilalang siruhano sa mata sa Pransya, ito ang daluhasa kung saan nagtrabaho si Rizal bilang isang katulong (assistant) sa klinika 1.3 Enero 1, 1886 - petsa na kung saan nagpadala ng sulat si Rizal ng sulat sa kanyang mga magulang patungkol sa kanyang propesyon. 1.4 Pagkatapos ng mga Gawain sa klinika: Pinasyalan ni Rizal ang ibang kaibigan niya na naninirahan sa Paris * Pamilya ng mfa Pardo de Tavera * Juan Luna * Felix Resurrection Hidalgo  Juan Luna - pinakamadalas na pinupuntahan ni Rizal dahil sila ay nagtatalasya ukol sa pagpinta at sa mga suliranin, sa sining, at naging modelo pa siya. * “Kamatayan ni Cleopatra” - modelo bilang paring Ehipsyo * “Sandungan” - modelo bilang Sikatuna, na kung saan si Trinidad Padro de Tavera ang naging Legazpi. 1. 5 Sa Pransya itinuloy ni Rizal ang nobelang sinumulan nya sa Madrid 1.6 Pebrero 1, 1886 - paglisan ni Rizal sa Pransya sa gitna ng pagpatak ng yelo.  Jose Rizal sa Alemanya (1886) Mga Pangyayari, Karanasan, at Ambag ni Rizal sa Alemanya Petsa: Pebrero 3, 1886 Nakarating si Rizal sa Heidelberg. Lumipat malapit sa Unibersidad ng Heidelberg. Nagtrabaho sa Ospital ng mga Mata sa ilalim ni Dr. Otto Becker, isang tanyag na optalmolohista. Nakilala si Prop. Wilhelm Kuehne, isang physiologist Pinahusay ni Rizal ang kanyang wikang Aleman sa tahimil na kapaligiran. Isinulat ang huling bahagi ng Noli Me Tangere sa Wilhelmsfeld. Hulyo Unang liham ni Rizal kay Prop. Ferdinand Blumentritt. Nagbigay ng kopya ng librong Aritmetica. Agosto 9, 1886: Nilisan ni Rizal ang Heidelberg patungong Leipzig. Naging proofreader at isinalin ang William Tell ni Schiller sa Tagalog. Pagsalin ng Fairy Tales ni Hans Christian Andersen para sa kanyang mga pamangkin. Nobyembre 1886: Nakarating si Rizal sa Berlin. Nakilala si Dr. Feodor Jagor, Dr. Rudolf Virchow, at Dr. Hans Virchow. Naging miyembro ng mga prestihiyosong samahan: Antropolohikal at Heograpikal. Binasa at isinulat ang Tagalische Verkunst (Sining Metrikal ng Tagalog). Dumating si Maximo Viola at tinulungan siya sa pagpapalimbag ng Noli. Marso 21, 1887: Lumabas ang Noli Me Tangere mula sa palimbagan. Nagpadala ng kopya ng Noli Me Tangere sa mga kaibigan, kasama si Blumentritt. Ipinadala rin sa Gobernador-Heneral ng Pilipinas at Arsobispo ng Maynila. Paniniwala ni Rizal: Ang nobela ay para sa buong mamamayang Pilipino, hindi lihim. Kalagitnaan ng Abril 1887: Dumating ang perang ipinadala ni Paciano. Binayaran ni Rizal si Viola at naglakbay sila sa Europa bago bumalik si Rizal sa Pilipinas.  Ang Paglalakbay nina Rizal at Viola sa Europa Dr. Maximo Viola – ang nakasama ni Rizal sa paglalakbay Mayo 11, 1887 – nagsimula ang paglalakbay nina Rizal at Viola sa Europa Ang paglalakbay nila sa Dresden ay napataon sa Eksposisyon ng mga bulaklak Binisita ni Rizal si Dr. Aldolph Meyer sa Museo ng Sining Prometheus Bound – obra maestrang labis hingaan ni Rizal Dr. Jagon – nagpayo kay Rizal na padalahan muna ng telegrama si Blumentritt bago siya pumunta ng Leimeritz Mayo 13, 1887 – dumating si Rizal sa Leimeritz at dito sya sinalubong ni Prof. Ferdinand Blumentritt sa istasyon ng tren dala ang larawan na ipinadala ni Rizal. Hotel Kreb- dito tumira sina Rizal at Blumentritt habang bumibisita sa Leimeritz Nakilala ni Rizal ang pamilya ni Blumentritt a. Rosa – asawa ni Blumentritt b. Dolores, Conrad at Fritz – mga anak ni Blumentritt Dr. Carlos Czepelak – isa sa mga kilalang siyentipiko ng Europa na nakilala ni Rizal sa Leimeritz Robert Klutscha- bantog na naturalista na nakilala ni Rizal sa Leimeritz Mayo 17-19, 1887 – dinalaw ni Rizal at Viola and lungsod ng Prague Dr. Willkomm – propesor ng Natural History ng Unibersidad ng Prague na dinalaw ni Rizal sa lungsod dala ang sulat na pagpapakilala ni Blumentritt Binisita ni Rizal at Viola ang libingan ni Cupernicus (dakilang astronomo) Binisita nila ang kweba na nagsilbing bilangguan ni San Juan sa Nepomuceno pati na ang tulay na pinagtapunan ng Santo. Mayo 20 binisita ni Rizal ang lungsod ng Vienna upang mapuntahan si Nornfals na isa sa mga pinakadakilang nobelista sa Europa noong panahong iyon. Sa dakong huli hingaan din niya si Rizal sa katalinuhan nito Hotel Metropole – hotel na tinirahan nina Rizal at Viola sa Vienna Danube- isa sa mga malalaking ilog ng Europa. Sumakay sila Rizal at Viola ng bangka upang makita ang kagandahan nito. Napansin ni Rizal ang kakaibang pag-gamit ng papel na napkin sa pag kain ng mga taga-dito. Munich- panandaliang namasyal si Rizal at Viola sa Munich upang matikman ang Munich beer Nuremberg – dinalaw nina Rizal at Viola ang museo na nagtataglay ng mga kagamitang pangpahirap tulad ng “torture machine” na ginamit sa panahon ng ingkisisyon at ang pagawaan ng manyika Ulm- dinalaw nina Rizal at Viola ang katedral ng lungsod na kilala bilang pinakamalaki at pinakamataas na pinanhikang tore nito. Rheinfall- nakita ni Rizal ang talon na sinabihan nyang “pinakamaganda” sa buong Europa. Pag karaan ay narating nila ang hangganan patungong Switzerland Geneva- pinakamagandang lungsod sa buong Europa ayon kay Rizal  a.) Aleman b.) Prances c.) Italyan Dito rin nakarating kay Rizal ang di mabuting balita tungkol sa kalagayan ng mga igorot sa Eksposisyon ng Pilipinas sa Madrid, Espanya. May namatay sa pulmonya at sa labis na kalungkutan. Dito rin inabutan si Rizal ng kanyang ika-26 na taong kaarawan at kanyang pinakain si Viola ng isang masaganang pagkain. Dito rin naghiwalay si Rizal at Viola. Si Viola ay babalik ng Barcelona at Si Rizal naman ay magpapatuloy sa paglalakbay sa Italya 1. Turlin 2. Milan 3. Venice 4. Florence 5. Rome Roma- narating ni Rizal ang lungsod ng Ceasar noong Hunyo 27, 1887 at hinangaan nya ang karangyaan ng lungsod Vaticano- lungsod na sentro ng Katolisismo sa mundo at dinalaw ni Rizal Hunyo 29, 1887 kapistahan ni San Pedro at San Pablo kung saan nakita nya ang pinakamalaking simbahan sa mundo na Basilica de San Pedro Paglipas ng isang linggo ay naghanda na pauwi ng Pilipinas at sumulat sa kanyang ama na sya ay darating na. Dahil sa pagkalathala ng Noli Me Tangere na hindi nagustuhan ng mga prayle, pinayuhan ni Paciano, Silvestre Ubaldo, Chengoy at ilang kaibigan nya na huwag na muna siyang umuwi ng Pilipinas 1. Operasyon ng mata ng kanyang ina 2. Alamin ang pagtanggap ng mga tao sa Noli Me Tangere 3. Mabatid kung bakit wala na siyang balita kay Leonor Rivera Hulyo 30, 1887 ng dumating sila ng Saigon at lumipatng barko patungong Maynila. Agosto 2, 1887 ng lumisan ang barko galing saigon patungo sa Maynila Agosto 5, 1887 ng dumating ang barko ni Rizal sa Maynila Pagbabalik sa Pilipinas 1887 Aralin 5 Hulyo 3, 1887 - sumakay si Rizal sa barkong Diemnah Hulyo 30, 1887 - nakarating sa Saigon at sumakay ng Haipong Agosto 2, 1887 - umalis patungong Maynila Agosto 5, 1887 - masayang dumating si Rizal sa kaniyang lupang tinubuan. Wala si Leonor Rivera sa Maynila. Bumisita sa ilang mga kaibigan Napansin na walang pinagbago ang Maynila Agosto 8, 1887 - nakabalik si Rizal sa Calamba. Nagbukas siya ng klinika sa Calamba; una niyang pasyente ang kaniyang ina. “Dr. Uliman” ang tawag sakanya ng mga pasyente dahil galing siyang Alemania. Nagbukas din siya ng himnasio para sa mga kabataan, kung saan itinuro niya ang gymnastics, pag-eskrima, at pamamaril. Setyembre 2, 1887 - ipinatawag siya sa Malacanang ni Gobernador Heneral Emilio Terrero. Dahil may nakapagsabi na may supersibong ideya ang Noli Me Tangere. Padre Salvador Font Hunyo 13, 1887 - liham ni Fernando Canon para kay Rizal na ang halagang ibinigay niya sa aklat. Padre Jose Rodriguez - superyor ng Guadalupe, naglathala ng serye ang walong polyeto ng Cuestiones de Sumo Interes (Katanungan ng Dakilang Interes) 1. Porque no los ellos? 2. Guardaos de ellos. Porque? 3. Yque ne dice usted de la peste? 4. Porque triunfun los impios? 5. Cree usted que de versa no hay purgatorio? 6. Hay o no hay infierno? 7. Que le parece a us ted de esos libelos? 8. Confesion o condenacion? Senador na sina Heneral Jose de Salamanca, Heneral Luis M. de PAndo, at Sr. Fernando Vida. Vicente Barrantes - ang nagbatikos sa Noli Me Tangere. Marcelo H. Del Pilar Dr. Antonio Ma. Regidor Graciano Lopez Jaena Mariano Ponce Padre Francisco de Paula Sanchez Don Segismundo Moret Dr. Miguel Morayta Professor Blumentritt Padre Vicente Garcia 1. Hindi isang ignoranteng tao 2. Hindi tinutuligsa ni Rizal ang simbahan 3. Kasalanang mortal ang pagbasa ng Noli. Si Gobernador Heneral Terrero ang nagbigay ng isang personal na tagapagsubaybay na guardia sibil na si Taviel de Andrade para sa kaligtasan ni Rizal. Ayon kay Taviel, kinakalaban ng nobela ni Rizal. Nais ni Rizal pumunta sa Dagupan, pero hindi pumayag ang kaniyang ama na si Don Francisco. Dahil ito sa kaniyang pagiging Filibustero. 1. Ang Hacienda de Calamba ay pag-aaari ng Ordeng Dominikano. 2. Hindi makatwirang pagtaas ng upa sa lupa. 3. Ang may-ari ay hindi nagbibigay ng pera. 4. Nawawalan ng lupa ang mga kasamang naghihirap. 5. Pag nahuli ng bayad, mataas na interes. Pinayuhan siya nina Gobernador Heneral at ng kanilang mga kaibigan at kaanak na mangibang-bayan, Umalis siya dahil; (1) nanganganib ang buhay ng pamilya at kaibigan niya; (2) mas makakalaban siya ng mga kaaway. Bago niya lisanin ang Calamba noong 1888, nakalikha si Rizal ng tula sa paggunita ng pagiging villa ng Lipa, Batangas na may pamagat na Himno Al Trabajo (Himno sa Paggawa).