Recht Samenvatting PDF

Wat is recht? ============= 1. Kenmerken en definitie van het recht ------------------------------------ Soorten subjectieve rechten --------------------------- Soorten objectief recht ----------------------- *Nationaal publiekrecht*= verhouden tussen burgers en Belgische overheid = organi...

Wat is recht? ============= 1. Kenmerken en definitie van het recht ------------------------------------ Soorten subjectieve rechten --------------------------- Soorten objectief recht ----------------------- *Nationaal publiekrecht*= verhouden tussen burgers en Belgische overheid = organisaties van de overheid \- Grondwettelijk recht= wetten die gemaakt zijn bij de stichting van België \- Administratief recht= de organisatie en werking van uitvoerende macht \- Fiscaal recht = verschillende vormen van belastingen \* Directe belastingen: op basis van inkomen \- Personenbelastingen \* Werknemer \* Zelfstandige \- Vennootschap (vast bedrag) \- Strafrecht = regelt strafbare handelingen en de straffen (strafwetboek) \- Strafprocesrecht = regelt de opbouw en gang van processen (strafvordering (boek)) *Grensoverschrijdend recht* *Internationaal privaatrecht =* discussie tussen burgers over iets internationaal *Internationaal publiekrecht=* afspraak tussen landen of nationale bevoegde personen Opbouw en werking van internationale organisaties Bronnen van het recht --------------------- *Internationale rechtsbronnen* *Belgische wetgeving* KB= koninklijk besluit MB= ministerieel besluit 2. De Belgische staatstructuur =========================== 5. Kenmerken van de Belgische staat -------------------------------- \- Wetgevende macht 1. Staatshoofd : eenheid handhaven 2. Lid wetgevende macht federaal 3. Hoofd uitvoerende macht 4. Ministeriële verantwoordelijkheid 2.2 Politieke instellingen in federaal België --------------------------------------------- *Federale wetgevende macht :* \- Kamer \- Senaat Parlement maken van wetten, controleren van regering \- Koning Federale uitvoerende macht : \- Koning : hoofd van uitvoerende macht, kondigt wetten aan, leidt buitenlandse betrekkingen *Structuren (eigen wetten, instellinge,, bevoegdheden)* 4 taalgebieden: Nederlands, Frans, Duits Tweetalig taalgebied 3 gemeenschappen: Vlaamse, Franse, Duitstalige gemeenschap 3 gewesten: Vlaams, Waals, Brussels  *Vlaamse instellingen* \- Vlaams Parlement = 124 parlementsleden , legislatuur (= periode waarvoor iemand verkozen wordt) = 5 jaar \- Vlaamse regering = 11 leden waarvan min. 1 uit tweetalig gebied Brussel , verkozen door Vlaams parlement Afbeelding met tekst, schermopname, Lettertype Automatisch gegenereerde beschrijving \- provincies: - 10 provincies \- Bevoegdheden: \* ondersteuning aan andere overheden \* Gebiedsgerichte initiatieven \- Organen: provincieraad \* Deputatie \* Provinciegouverneur \- mandaat van 6 jaar \- Gemeenten (581) : \*organen: - gemeenteraad (6 jaar): \* uitvaarding voor alles wat van gemeentelijk belang is \* gemeenten \> 100 000 district oprichten \- schepencollege \* verkozen uit gemeenteraadsleden (6 jaar) \* gemeentelijke regering \*enkel gezamenlijk \- burgemeester \* benoemd door Vlaamse regering (6 jaar) \* vertegenwoordigt het federale en Vlaamse gezag \* leidt de gemeentelijke overheid \* federale, regionale en provinciale wetten uitvoeren 2.3 Controlerende instellingen ------------------------------ *Raad van State* \- Afdeling wetgeving Geven advies aan partijen die komen vragen voor wetten en decreten Waakt over kwaliteit van wetgeving \- Afdeling bestuursrechtspraak \*rechtbanken \* houdt zich bezig met schorsen van overheidsbeslissingen *Grondwettelijke Hof* \- bevoegdheden \* bevoegdheidsconflicten tussen wetten en decreten \* als de rechter niet weet welke wet hij moet toepassen, vraagt hij het aan GH  H3: Internationaal recht ======================== 3.1 Supranationale instellingen ------------------------------- *De internationale rechtsorde* Statelijke rechtsordes= territoriale begrenzing door staten tot stand gebracht *Verenigde Naties* Doelstellingen: \- vrede en veiligheid \- zelfbeschikkingsrecht = mogen doen wat ze als land willen doen \- rechten van de mens Organen: Politiek: \* algemene vergadering alle leden voor grote algemene dingen \*veiligheidsraad voor discussies, over geen oorlog (5 vaste landen: F,R,VK,VS,C) Gerechtelijke: \*Internationaal Gerechtshof discussies met landen tegen elkaar *Raad van Europa* Verenigt de meeste Europese landen Doelstellingen: \- bescherming mensenrechten \- ontwikkeling van cultuur en wetenschap Belangrijkste verwezenlijking: EVRM= Europees Verdrag van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden HEEFT NIKS MET EUROPA TE MAKEN EEN VERDRAG PRIMEERT OP WET Europees Hof van de Rechten van de Mens= EVRM interpreteren en toepassen Staatsburg Klacht wordt ingesteld door: \* lidstaten \* NGO's \* particulieren Klachten enkel mogelijk bij: \* schending van grondrechten \* tegen een publiekrechtelijke instantie \* nationale rechtsmiddelen zijn uitgeput *Europese Unie als bijzondere internationale rechtsorde* Europese instelling = onafhankelijk van de lidstaten Europese organen zijn bevoegd om de besluiten uit te voeren Europese Unie neemt besluiten binden voor de lidstaten Onderdanen lidstaten kunnen rechten opeisen voor nationale rechtscolleges 3.2 Europese Unie ----------------- *Werking van de Europese Unie* 27 lidstaten Politieke instellingen: \- Europees Parlement \- Europese Raad \- Raad van de Europese Unie \- Europese commissie Gerechtelijke instelling: \- Het Gerecht \- Het Hof van Justitie -Het Gerecht voor ambtenarenzaken Doelstelling= economische samenwerking en integratie exclusieve bevoegdheden : douane, monetair beleid, handelspolitiek Politieke unie: \- gedeelde bevoegdheid (bevoegde lidstaten + EU beslissen) : milieu, vervoer, energie Subsidiariteitsbeginsel= nationale staten blijven voor alles bevoegd, tenzij een dergelijke regeling beter door de EU kan worden verwezenlijkt vanwege de omvang of de gevolgen *Politieke instellingen van de Europese Unie* Europees Parlement Steeds verdere uitbreiding van macht en bevoegdheden Verkiezingen om de 5 jaar Samenstelling: \* Vertegenwoordigers van de burgers van de Unie \* Georganiseerd per politieke fractie (= niet per lidstaat, maar per politieke partij) Bevoegdheden: \* toetreding van andere lidstaten goedkeuren \* Europese wetten stemmen \* Controle op de Commissie \* Stelt de begroting vast en toezicht op de uitvoering ervan Raad van de Europese Unie = Raad van Ministers Samenstelling: \* hangt van onderwerp af 27 nationale ministers van landbouw, milieu, onderwijs,. Rol: \* Wetgevende taak (samen met Europese Parlement) \* coördinerende taak (eco beleid) Bevoegdheden: \* Stelt EU-wetgeving vast \* Coördineert het breder economisch beleid van de EU-landen \* bekrachtigt overeenkomsten tussen de EU en de andere landen \* stelt de EU-begroting vast \* voert het buitenlands en defensiebeleid van de EU Europese Raad ( =/ raad van Europa heeft niks met Europa te maken) Europese Commissie Permanent orgaan Samenstelling: \* 27 Europese Commissarissen \* voorzitter \* mandaat = 5 jaar Onafhankelijk van nationale regeringen (= zitten daar niet voor eigen land) Rol: \* Uitvoering EU-bereid \* monopolie voor wetgevend initiatief \* controle op nationale staten *Europese wetgevende akten* Verordening (= verbindend in al haar onderdelen) Na afkondiging, direct toepasselijk Regels met algemene strekking Door commissie, Raad van de Europese Unie en Europees Parlement Moet niet meer omgezet worden in nationale wetgeving Voor elke lidstaat hetzelfde Richtlijn (= verbindend ten aanzien van het te bereiken resultaat) Moet omgezet worden binnen bepaalde periode Richtlijnnormen worden definitief als de termijn door een lidstaat wordt overschreden Geen rechtstreeks bevel wet moet in die richting komen *Europese gerechtelijke instellingen* Europees Gerecht : = een rechtbank Bevoegdheden: \* Beroepen tegen EU-instellingen of organen Nietigverklaring, nalatigheid, schadevergoeding \* Zetelt in Luxemburg Europees Hof van Justitie: Drievoudige taak: Zetelt in Luxemburg H4 Justitie =========== 4.1 De kenmerken van Justitie ----------------------------- *Justitie als bewaker van de rechtsstaat* Toegang tot de rechter \- Het recht moet kunnen afgedwongen door de staat \- Pro-deo advocaat (moet niet betaald worden door client zelf) \- Pro-deo advocaat en rechter krijgen betaald door de staat Recht van verdediging \- iedereen heeft recht op eerlijk proces \- iedereen krijgt de kans zich te verdedigen tegen de beklager \- uitstel bij vakantie, ziekte,.. \- volgen van procedures en spelregels (wetboek) Onafhankelijkheid en onpartijdige rechter \- enkel rekening houden met objectieve argumenten \- onafhankelijkheid = rechter is alleen in de beslissing (scheiding van de machten) Openbaarheid van de rechtspraak \- zittingen zijn publiek \- behalve alles met kinderen & als het niet goed zou zijn voor het proces *De actoren van Justitie* zitting Rechter \- benoeming via de Hoge Raad van Justitie (eerst paar jaar in sector vergelijkend examen) \- voor het leven (kunnen niet ontslagen worden) Griffier -rechterhand van de magistraten \- houden dossier/bewijsstukken bij \- Griffie = secretariaat Openbaar ministerie / procureur \- in strafzaken: vertegenwoordigt de maatschappij Strafvervolging (of geeft die door aan onderzoeksrechter) kan gevangenis Toezien op de uitvoering van straffen \- in burgerlijke zaken: alleen als de wet het vraagt Advocaat \- zelfstandige, onafhankelijk ambtenaar \- alleen advocaten hebben het recht om te pleiten Vakbonden en werkgeversorganisaties onderbreken die monopolie \- beroepsgeheim -ereloon (winnende client krijgt rechtsplegingsvergoeding van verliezer) \- mensen hebben recht op verdedigen bij het aanhouden Gerechtsdeurwaarder \- betekenis van akten \- kunnen beslagen nemen op alles wat je hebt Gerechtsdeskundige \- specialisten die gegevens en advies/toelichting geven over technische vragen \- aangewezen door rechtbank \- hierdoor kan de rechter beslissing nemen met kennis van zaken *Organisatie van Justitie* 1. Hof van Cassatie 2. Hof van beroep 3. Arbeidshof 4. Rechtbank van eerste aanleg 5. Arbeidsrechtbank 6. Ondernemingsrechtbank 7. Politierechtbank 8. Vredegerecht Piramidestructuur eerste aanleg= eerste veroordeling Hof van beroep= eerste betwisting / tweede aanslag (= naar een andere rechter gaan om opnieuw te bekijken) Hof van Cassatie= bewering van procedure fout Europees Hof van Justitie = bescherming tegen vergissingen Specialisatie Rechtbanken bevoegd voor: \* Strafgerechten: \- Politierechtbank \- Correctionele rechtbank \- Hof van Assisen \* Burgerlijke rechtbanken \- Jeugdrechtbank \- Arbeidsrechtbank (sociaal recht) \- Ondernemingsrechtbank (economisch recht) Bevoegdheid \- Bepaalde personen of rechtbanken zijn enkel bevoegd om bepaalde dingen te regelen \* per onderwerp \* per waarde \* voor spoedeisend karakter \* hoedanigheid van de partijen \* territoriale **= regels van *aanvullend* recht:** - Partijen kunnen afwijken van de wettelijke regeling - Uitzondering: - Bevoegdheidsregels van dwingend recht 4.2 De gewone hoven en rechtbanken ---------------------------------- *Vrederechter* \- territoriale bevoegdheid: 1/ kanton \- Materiele bevoegdheid: \* burgerlijke zaken \< 5000 euro \* beschermde personen \* huurproblemen \- Samenstelling: alleenzetelend beroepsmagistraat *Politierechtbank* \- Territoriale bevoegdheid: 1 / arrondissement \- Materiele bevoegdheid: \* kleine misdrijven \* wegverkeer \* GAS-boetes \- Samenstelling: alleenzetelend beroepsmagistraat *Rechtbank van eerste aanleg* \- Burgerlijke rechtbank \* Territoriale bevoegdheid: 1/provincie \* Materiele bevoegdheid: \- in eerste aanleg: burgerlijke zaken \> 5000 euro \- Hof van beroep: burgerlijke zaken \* Samenstelling: \- in eerste aanleg: alleenzetelend beroepsmagistraat \- kan toewijzen aan kamer met 3 rechters \- Familie en jeugdrechtbank \* Territoriale bevoegdheid: 1/ provincie \* Materiele bevoegdheid: \- burgerlijke zaken (discussies tussen ouders en kind) \- strafzaken voor minderjarigen \* Samenstelling: alleen zetelend beroepsmagistraat \- Correctionele rechtbank \* Territoriale bevoegdheid: 1/ provincie \* Materiele bevoegdheid: Wanbedrijven (= gevangenisstraffen tussen 8 dagen en 5 jaar) Grote misdrijven die werden gecorrectionariseerd \* Samenstelling: alleen zetelend beroepsmagistraat \- Overige bijzondere kamers \- Territoriale bevoegdheid: 1 in Antwerpen, Gent, Brussel, Luik, Bergen \- Materiele bevoegdheid: \* uitvoering van vrijheidsstraffen \* internering \* voorwaardelijke invrijheidstelling \* elektronisch toezicht \- Samenstelling: 1 rechter en 2 gespecialiseerde lekenrechters *Ondernemingsrechtbank* \- territoriale bevoegdheid: 1 in Antwerpen, Gent, Brussel, Luik, Bergen \- Materiele bevoegdheid: \*EA: geschillen tussen "ondernemingen" - Faillissementen (= schulden niet meer kunnen betalen binnen de tijd) - Wet Continuïteit Ondernemingen - geschillen tussen vennoten of\ aandeelhouders \- Samenstelling: 1 beroepsmagistraat, 2 rechters in ondernemingszaken *Arbeidsrechtbank* \- Territoriale bevoegdheid : 1 in Antwerpen, Gent, Brussel, Luik, Bergen met uitbreidingen \- Materiele bevoegdheid: \* discussie over arbeidsrecht/ sociale zekerheid \- Samenstelling: 1 beroepsmagistraat, 2 rechters in sociale zaken *Hof van assisen* \- Territoriale bevoegdheid : 1/ provincie \- Materiele bevoegdheid: misdaden met straffen van meer dan 5 jaar \- Samenstelling: 3 beroepsmagistraten, 12 juryleden ( maakt eindbeslissing) *Hof van beroep* \- Territoriale bevoegdheid : 1 in Antwerpen, Gent, Brussel, Luik, Bergen 5 kamers *Arbeidshof* \- Territoriale bevoegdheid : 1 in Antwerpen, Gent, Brussel, Luik, Bergen \- Materiele bevoegdheid: oordeelt in hoger beroep over beslissing \- Samenstelling: 1 raadsheer, 2 raadsheren in sociale zaken *Hof van Cassatie* \- Territoriale bevoegdheid : 1 in Brussel \- Materiele bevoegdheid: controle van vonnissen en arresten op hun wettigheid \- Samenstelling: 5 raadsheren 4.4 De burgerlijke procedure ---------------------------- Afbeelding met tekst, schermopname, Lettertype Automatisch gegenereerde beschrijving *Alternatieve geschillenbeslechting* \* Bedoeling = besparing van geld en tijd \* In de plaats van meteen naar de rechtbank \- Arbitrage \* prive maakt zelf de beslissingen \* oplossing= scheidsrechterlijke overeenkomst \* geen hoger beroep mogelijk \* exequatur= uitspraak moet uitvoerbaar verklaard worden door de rechtbank om te kunnen uitvoeren \- Bemiddeling \* bemiddelaar wordt aangesteld maakt geen beslissingen begeleid partijen tot opl. \* kan vrijwillig of gerechtelijk \* geheimhoudingsplicht als beide partijen akkoord gaan, kan dit wegvallen \* Collaboratieve onderhandelingen = advocaten spelen een rol in de bemiddeling \- Verzoening \* soms verplicht van de wet / soms vrijwillig \* geen formaliteiten \* akkoord meteen uitvoerbaar vonnis \* niet akkoord dagvaarding *Het verloop van een burgerlijke procedure* \* eiser= de partij die als eerste naar de rechtbank stapt \* verweerder= de andere partij 1. Dagvaarding = akte van een gerechtsdeurwaarder naar verweerder verweerder wordt op de hoogte gebracht van wie, waarom, wat en waar \* min. 8 dagen (hoogdringend: 2) \* verweerde in buitenland langere periode 2. Inleidende zitting = dag waarop je moet voorkomen 3. Conclusie = schriftelijk document met weergave van de eisen van partijen en de argumenten als staving van de vordering, opgesteld door de advocaat \- kan bewijsmateriaal bevatten moet naar griffier \- in staat= alle argumentatie staat op papier : \* minnelijke kalenderregeling \* rechterlijke kalenderregeling \* vrije conclusietermijnen 4. Pleidooien 5. Vonnis = uitspraak van de rechter \* bevoegdheid van de rechtbank (zit je bij de juiste rechtbank) \* ontvankelijkheid van de vordering (kunnen ze vordering ontvangen (een kind bv niet)) \* gegrondheid van de vordering (wie heeft er gelijk) \* motivatieplicht \*openbaar *Uitvoering van een vonnis* \* je krijgt gelijk uitvoeren van vonnis \* Grosse = uitvoerbare uitgifte van vonnis \* deurwaarder betekent het vonnis voor winnende partij \* verliezende partij betaalt niet vrijwillig = uitvoerende maatregelen *Enkele bijzondere procedures* \- Kort geding= procedure voor dringende zaken , duurt minder lang \- Summiere rechtspleging om betaling te bevelen= voor kleine schuldvordering (max 1860) \- Beslag= beslag op goederen van de schuldenaar in de plaats van het betalen van zijn schuld \- Collectieve schuldenregeling = 7 jaar lang loon afgeven als terugbetalen (buiten het levensnoodzakelijke) na 7 jaar vallen de schulden weg \- Invordering van onbetwiste geldschulden (=IOS) = gerechtsdeurwaarder vraagt aan schuldenaar hoe hij zal betalen, zonder de rechtbank \* betwist, niet-betwist of afbetalingsplan mins. 8 dagen : \* schuldenaar betaalt einde procedure \* afbetalingsplan aangevraagd \* niet -betwist, betwist zonder reden, geen antwoord proces-verbaal PV uitvoerbaar verklaard door magistraat uitvoeren geen rechtbank meer \- snel en goedkoop 4.5 De strafprocedure --------------------- *Rol van het openbaar ministerie* \- Uitoefening van de strafvordering \* opsporing van misdrijven \* toezicht houden op onderzoeken \* vordert de toepassing van de strafwet in de rechtbank \- Strafprocesinitiatief = de leiding van het proces en de bewijsvoering liggen in de handen van het Open Ministerie \- Organisatie Openbaar ministerie 1\) Minister van Justitie 2\) College van procureurs-generaal 3\) Procureur des Konings *Onderzoek* \- samen met politie brengen OM op de hoogte \- zaak seponeren of verder doen \- geheim \- Opsporingsonderzoek of gerechtelijk onderzoek \* opsporingsonderzoek= door politie, onder gezag van OM, zonder onderzoeksrechter \* gerechtelijk onderzoek= wel met onderzoeksrechter \* raadkamer beslist na het onderzoek \- Verhoor \* zwijgrecht \* Salduz= recht op bijstand van een advocaat *Berechting* \- na het onderzoek \- dossier vrijgegeven onafhankelijke rechter over schuld en straf \- Slachtoffers burgerlijke partijstelling \- strafprocedure eerder mondelinge procedure *Strafuitvoering* \- Gevangenis \- elektronisch toezicht \- geldboete \- werkstraf \-... *Samenloop van strafvordering en burgerlijke vordering* \- feiten = aanleiding strafrechtelijke vordering en burgerrechtelijke vordering \- strafrechten zijn bevoegd om uitspraken te doen over burgerlijke vordering \- burgerlijke partijstelling = slachtoffer stelt zich burgerlijke partij H5 Burgerlijk recht =================== 5.1 Rechtshandelingen --------------------- *Rechtshandeling vs rechtsfeit* \- rechtsfeit= iets dat gebeurt maar dat niet de bedoeling was gevolgen zijn niet gewild (=rechtsgevolgen) \- Rechtshandeling = handeling die je bewust doet om rechtsgevolgen te creëren \* eenzijdige rechtshandelingen (alleen gehandeld) \* meerzijdige rechtshandeling (met meerdere mensen gehandeld) \- indeling naar hun invloed op vermogen *Geldigheid van rechtshandelingen (5 voorwaarden)* \- Wilsuiting (= er moet een geldige wil zijn om rechtsgevolgen tot stand te brengen/ bewust en vrij) niet het geval bij: (sanctie: rechtshandeling nietig verklaard) \* Dwaling= je hebt jezelf vergist \*Bedrog = andere partij heeft je bewust bedrogen doorslaggevend rechtstreeks van de andere partij kwaad opzet (moeten kunnen bewijzen) \* Geweld = er is geweld gepleegd op jou doorslaggevend het moet indruk maken onmiddellijke vrees onrechtmatig \* Misbruik van omstandigheden \- Voorwerp (= concrete rechtsgevolg dat men kan zien) (bv. Geen huis kopen dat niet bestaat) \* bepaald of bepaalbaar (bewijs dat het bestaat) \* nuttig zijn (er moet een rechtsgevolg zijn) \- Oorzaak (= er moet een wettige oorzaak zijn) \- Bekwaamheid (= personen moeten bekwaam zijn) \* Rechtsbekwaamheid= hij heeft het recht om dat te doen \* handelingsbekwaamheid= hij kan het fysiek doen \- Conformiteit met het imperatief/dwingend recht (= mag niet tegen het dwingend recht ingaan) \* regels van openbare orde (= stelt iedereen voor) \- belang van de staat/ gemeenschap \- juridische grondslagen waarop de ordening van de maatschappij berust \* dwingende regels die bepaalde personen beschermen \- bescherming van zwakkere partij *Nietigheid van rechtshandelingen* = geldigheidvoorwaarden niet voldaan, maar schijn van geldigheid Uitzondering \* wet bepaalde rechtsgevolgen behouden \* nietigheid van een deel /= nietigheid van heel RH Soorten nietigheid \* Absolute nietigheid = het gaat in tegen de openbare orde \* Relatieve nietigheid = de beschermde partij vraagt deze aan 5.2 Bewijs ---------- *Bewijslast* \- rechter kan mee beslissen wie bewijslast draagt \- bewijslast = degene die iets beweert, moet dit bewijzen \* rechtsfeiten = zelf kiezen \* rechtshandelingen = wettelijke bewijsvoering \- niet te bewijzen: \* rechtsregels (wetten) \* algemeen bekende feiten \- onsplitsbaar = je mag er niet gewoon een stukje van laten zien, het moet compleet zijn \- gelijk hebben /= gelijk krijgen *Bewijsmiddelen* \- Schriftelijk bewijs \* Bij rechtshandelingen \- geschrift = belangrijkste bewijsmiddel \- uitzonderingen : \* \< 3500 \* arbeidsovereenkomsten \* betwisting ondernemingen \* morele onmogelijkheid \* overmacht \- 3 soorten: \* niet-ondertekende documenten \* Onderhandse akten (contracten) \* authentieke akten (ambtenaar, notaris) \* Bij rechtsfeiten \- alle middelen mogelijk \- Getuigenbewijs \* alleen mogelijk bij burgerlijke verbintenissen \< 3500 euro / verbintenissen ondernemingen \* kan ook schriftelijk \* tijdens procedure \* alleen ooggetuigen, niet gewoon weten wat er gebeurde \* tegenverhoor mogelijk \- Vermoedens \* Wettelijke vermoeden = in de wet staat... \- onweerlegbaar = geen tegenbewijs mogelijk van de tegenpartij \- weerlegbaar = wel tegenbewijs van de tegenpartij \* Feitelijke vermoeden = vermoeden uit feiten opmaken \- enkel als het bewijs van het recht is toegelaten \- rechter leidt onbekende feiten af van bekende feiten \- de vermoedens moet ernstig en precies zijn \- Buitengerechtelijke bekentenis = een feit toegeven dat nadelig is voor jezelf, niet voor de rechter \* moet bewezen worden (moeilijk) H5.3 Personen ------------- *Natuurlijke personen* \- Bestaan van personen \* begin = geboorte \* einde = dood \* afwezigheid procedure over goederen \- Bekwaamheid \* Rechtsbekwaamheid= hij heeft het recht om dat te doen \* handelingsbekwaamheid= hij kan het fysiek doen \- Naam \* identificatie van de persoon \* aard van de naam : openbare orde \* soorten: \- familienaam: vader, moeder of beide (alfabetisch) \- voornaam \- ondernemingsnaam \* naamsverbetering (vergissing rechtzetten = recht) en naamsverandering (geen verwarring of schade = gunst) \- Woonplaats = plaats waar een persoon zijn hoofdverblijf heeft \* te onderscheiden van feitelijke verblijfplaats \- Nationaliteit = juridische band tussen persoon en staat waartoe hij behoort \- Burgerlijke stand = verzameling van gegevens over bestaat, staat en bekwaamheid \* akten van burgerlijke stand= bewijs voor geboorte, huwelijk, overlijden \* publiciteit = registers van burgerlijke stand \- Bescherming van de persoonlijke levenssfeer = verbod op verwerken en bewaren van persoonsgegevens \* uitzonderingen: \- toestemming \- verplicht van de wet voor verwerking gegevens \- noodzakelijke info \* beperkingen: \- enkel voor noodzakelijke doelen verwerken \- niet langer bewaren dan nodig \- informatieplicht= persoon moet weten dat je het bekijkt *Rechtspersoon* = een juridisch constructie dat rechtshandelingen kan stellen, met een afzonderlijk vermogen \- Wettelijkheids- of legaliteitsprincipe= enkel als wet het toestaat, kan je rechtspersoonlijkheid verkrijgen \- Feitelijke vereniging /= rechtspersoon --\> groepering van personen zonder juridische erkenning \- Soorten rechtspersoon \* Publiekrechtelijke rechtspersonen = overheidsorganen \- Territoriaal publiek persoon = openbaar gezag over grondgebied \- Openbare instellingen= bepaald volgens materie, dienstverleningen van publ. belang \* privaatrechtelijke rechtspersonen = privaat initiatief \- Vennootschappen= handelsactiviteit of burgerlijk \- Vereniging = geen commerciële activiteit en geen winst \- Stichtingen = afgezonderd vermogen dat bestemd wordt voor bepaalde doelen \- Gevolgen van de rechtspersoonlijkheid \* naam, woonplaats, nationaliteit \* rechtsbekwaamheid en handelingsbekwaamheid (via organen) \- Einde van de rechtspersoon \*Publiekrechtelijke rechtspersonen wettelijke beslissingen \* Privaatrechtelijke rechtspersonen vrijwillig of gedwongen \- Rechtssubject Natuurlijke persoon EN rechtspersoon hebben rechtspersoonlijkheid 5.4 Familie en gezin -------------------- *Gezinsvermogen* \- Het wettelijk stelsel \* Samenstelling van het gezinsvermogen \* Rechten van de schuldeisers \- Op welke vermogen kunnen zij beslag leggen? \* eigen schulden eigen vermogen \* gemeenschappelijke schulden betalen kan van de drie vermogens komen  \- Andere stelsels \* Scheiding van goederen \- schulden of vermogen van voor en tijdens huwelijk vallen in vermogen M of V \- voor huishoudelijke schulden zijn ze beide hoofdelijk te houden (kinderen,..) 5.4 Goederen en zekerheden -------------------------- Recht Subjectieve rechten Burgerlijke rechten Patrimoniale rechten zakelijke rechten *Indeling van de goederen* \- Lichamelijke on onlichamelijke goederen \* Lichamelijke goederen: tastbaar, zakenrecht van toepassing \* Onlichamelijke goederen: onstoffelijk, intellectuele rechten en zakenrecht van toepassing \- Onroerende en roerende goederen \* Onroerende = goederen die je niet kan bewegen \- uit hun aard (onroerend van zichzelf) \- door bestemming (zelf onroerend gemaakt) \- door het voorwerp waarop betrekking is (zakelijke rechten en vorderingen) \* Roerende = kan je bewegen (doorverkopen zonder registratierechten) \- Publieke en private goederen en "gemene voorwerpen" \* Publieke= eigendom van overheid \* Privaat= eigendom van private personen \* Gemene= eigendom van niemand (bv. Lucht, zee,...) \- Gebruiksgoederen en verbruiksgoederen \* Gebruik: - verdwijnen niet bij het eerste gebruik \- bij lening: zelfde goed teruggeven \* Verbruik: - verdwijnt bij eerste gebruik (wordt verbruikt in iets anders) \- bij lening: gelijkwaardig goed teruggeven \- Vervangbare en niet-vervangbare goederen \* geïndividualiseerd goed (bv. Kunstwerk) niet-vervangbaar \* onderling verwisselbaar vervangbaar \- Zakelijke rechten en vorderingsrechten \* zakelijk= gaat over goederen \* vordering= gaat tussen mensen *Zelfstandige zakelijke rechten* Afbeelding met tekst, schermopname, lijn, diagram Automatisch gegenereerde beschrijving = een recht dat op zichzelf kan bestaan zonder enige rechtstreekse band met een ander recht ( zakelijk zekerheidsrecht = onzelfstandig recht bij vorderingsrecht) \- Eigendom \* omvang van het eigendomsrecht = het recht om het voorwerp ervan te gebruiken, genot te hebben en te beschikken \- eigenaar heeft volheid van bevoegdheden  \- Beperkingen \* privaatrechtelijke beperkingen \- aantasting rechten van anderen \- evenwichtsleer (eigenaar mag geen stoornissen opleggen=burenhinder) \- rechtsmisbruik \* publiek \- op het eigendomsrecht zelf (onteigening,...) \- op de uitoefening van het eigendomsrecht (erfdienstbaarheid,...) \* eigendomsverwerving \- afgeleide eigendomsverwerving = goederen waren van een andere titularis \- Oorspronkelijke eigendomsverwerving= goederen waren van niemand anders \*toe-eigening = goederen zonder eigenaar \* verloren voorwerpen= gevonden in openbare ruimte en privé-eigendom \* niet opgehaalde voorwerpen= na een jaar wordt het verkocht \* recht van natrekking= eigenaar van goed wordt eigenaar van voortbrengingen \* mede-eigendom = eigendomsrecht voor twee of meer personen \- verbonden aan onverdeeldheid \- Vruchtgebruik \- Erfdienstbaarheden = een last op een onroerend goed tot gebruik en tot nut van andermans onroerend goed \- eeuwig, zakelijk, bijkomstig *Intellectuele rechten* *Zekerheden* \* pand= bij lening als zekerheid voor een roerend goed aan de bank \- Traditioneel: \* afgifte roerend goed \* waarborg door afgifte \- bezitloos: \* geen afgifte roerend goed \* waarborg door inschrijving in onlineregister 5.5 Verbintenissen ------------------ = plicht om iets te geven, te doen of te laten als schuldenaar voor de schuldeiser \- vorderingsrecht= de schuldeiser vraagt aan de schuldenaar iets te doen *Soorten verbintenissen* \- voorwaardelijke verbintenissen \- Verbintenissen met tijdsbepaling \- Persoonsgebonden en prestatiegebonden verbintenissen \- Deelbare en ondeelbare verbintenissen -verschillende personen zijn schuldenaar of schuldeiser van 1 verbintenis deelbaarheid = iedere schuldeiser krijgt zijn deel \- uitzonderingen : hoofdelijke en 'in solidum' verbintenissen \- Hoofdelijke verbintenissen (voor huishoudelijke schulden) = elke schuldeiser kan de totale uitvoering van de verbintenissen eisen van elke schuldenaar stel: 2 SA en 1 SE SE moet 2 keer 100% betalen \- = in solidum in solidum (fout van verschillende daders) is voor een rechter \- Restultaats- en inspanningsverbintenissen \* resultaatsverbintenis = garantieverbintenis = verbintenis met een bepaald resultaat = moet in orde zijn \* inspanningsverbintenis = middelenverbintenis= SA moet zich inzetten voor iets of dat nu lukt of niet *Overeenkomsten* = contract; wilsovereenstemming, aangaan/wijzigen/beëindigen van verbintenissen Afbeelding met tekst, lijn, schermopname, Lettertype Automatisch gegenereerde beschrijving \- soorten overeenkomsten  \* benoemde of bijzondere = door de wet bepaalde types van overeenkomsten \* onbenoemde= niet door de wet bepaalde types \* eenzijdig= slechts verbintenis voor 1 partij \* wederkerig = verbintenis langs beide partijen \* consensuele= alleen uit wilsovereenkomst, zonder farmaliteiten \* zakelijke = door afgifte van de zaak waarop de overeenkomst betrekking heeft \* vormelijke= hangt af van het naleven van bepaalde vormvereisten \* standaardovereenkomst of typecontract= vooraf opgestelde contracten \* toetredingsovereenkomst= standaardcontract die 1 partij heeft opgesteld \- totstandkoming van overeenkomsten \* stadia van totstandkoming \- aanbod= voorstel met alle essentiële elementen van de overeenkomst \- aanvaarding overeenkomst (uitdrukkelijk of stilzwijgend) \* geldigheidsvoorwaarden voor overeenkomst \- interpretatie van overeenkomsten Discussie over betekenis rechter interpreteert tekst \- letterlijke tekst \- bij twijfel gaat het voordeel naar schuldenaar \- gevolgen van overeenkomsten \* gevolgen tussen partijen \- contractuele trouw en uitvoering te goeder trouw = je doet niet wat je hebt afgesproken in je contract \- alleen ongeldig bij overmacht \- vrijwillige uitvoering \- sanctie bij niet-uitvoering / laattijdige uitvoering / gebrekkige uitvoering \* algemene voorwaarden van contractuele aansprakelijkheid Afbeelding met tekst, schermopname, Lettertype, lijn Automatisch gegenereerde beschrijving\* \* wederkerige overeenkomst \* gevolgen tegenover derden \- betrekkelijkheid van overeenkomsten \- uitzonderingen op de betrekkelijkheid van overeenkomsten \* beding ten gunste van een derde \* zijdelingse vordering \- tegenwerpelijkheid van overeenkomsten = overeenkomst als feit erkennen \- tenietgaan van overeenkomsten /= tenietgaan van verbintenissen \* nietigverklaring \* ontbinding \* eenzijdige opzegging *Onrechtmatige daad* \- Kenmerken van foutaansprakelijkheid \* algemene regel = aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad \*uitzonderingen: \- samengestelde AS= AS voor andermans fout (onder 18, dieren) \- vermoeden van AS = vermoeden dat veroorzaker schuldig is \- objectieve AS = foutloze AS \- Aansprakelijkheid voor eigen fout  \*Een nalatigheid= een fout waardoor schade kan ontstaan en je zal moeten vergoeden \*Onvoorzichtigheid = je bent onverantwoordelijk met iets dat met de wet te maken heeft bv je ziet iemand die in de schelde wil zwemmen en je doet niks om hem tegen te houden goede huisvader ("zouden we hetzelfde doen") voorzienbaarheid (was het te verwachten) \* soorten schade: \- materiele of morele \- actuele of toekomstige schade (verlies van een kans) \- Aansprakelijkheid voor andermans fout (ouders, onderwijzers, werkgevers) fout in toezicht \- ouders: weerlegbaar door bewijs van goed toezicht en goede opvoeding \- onderwijzer en ambachtslieden: weerlegbaar door bewijs "niet kunnen voorkomen" \- Aansprakelijkheid voor zaken \* aansprakelijkheid voor een gebrek in de zaak \- AS voor schade veroorzaakt door zaken die men onder zijn bewaring heeft \- weerlegbaar door vreemde oorzaak \* aansprakelijkheid voor dieren \- eigenaar is aansprakelijk OOK BIJ ONTSNAPPING/VERDWALING (geen wilde dieren) \* aansprakelijkheid voor gebouwen \- eigenaar is aansprakelijk kan echte dader zoeker en schuld daar op steken \* aansprakelijkheid voor kerninstallaties *Tenietgaan van verbintenissen (=ophouden met bestaan)* \- integrale uitvoering/ betaling Prestatie uitgevoerd/ schadevergoeding betaald verbintenis teniet \- Schuldvergelijking Twee personen zijn elkaar SA en SE verbintenis teniet tot de laagste schulden \- bevrijdende verjaring Verloop van bepaalde tijd bevrijd van verbintenis OF bepaalde rechten verwerft -overmacht en gewijzigde omstandigheden Overmacht = gebeurtenis onafhankelijk van de wil van de SA dat uitvoering onmogelijk maakt Gewijzigde omstandigheden= mogelijkheid tot heronderhandelingen \- overlijden van de SA bij persoonsgebonden verbintenissen \* verbintenis gaan NIET over naar erfgenamen \- realisatie van de ontbindende voorwaarde \- tenietgaan van de overeenkomst verbintenis ook teniet *Bijzondere overeenkomsten* \- Koop \* Algemeen \- eigendomsoverdracht voor een prijs mag alles doen wat die wil \* Eigendomsoverdracht en risico \* Verbintenissen van de verkoper \- levering van de zaak = bezitsoverdracht = het goed doorgeven \- Kwaliteitswaarborg= aansprakelijk voor verborgen gebreken \- juridische waarborg = al de rechten van de eigenaar zijn van jou \* Verbintenissen van de koper \- aanvaarding van de levering (zichtbare gebreken gedekt niet meer terug) \- betaling van de prijs --\> plaats een ogenblik van levering \- betaling van de kosten koper draagt alle kosten \- Huur \* Algemeen \- genot van een zaak \- huur van goederen \- huur van werk (arbeid, diensten) \* Verbintenissen van de verhuur \- leveren van de zaak \- onderhoud van de zaak huurder heeft meldingsplicht \- waarborgen van rustig genot \- waarborgsom alleen contractueel afgesproken (max. 3 maanden huur) \* Verbintenissen van de huurder \- gebruik als goede huisvader \- betalen van de huurprijs \* Einde van de huur Opzeggen voor verstreken termijn schadevergoeding tenzij tenietgaan, wederzijds akkoord, ontbinding,... \* Verhuur aan studenten \- geen hoofdverblijfplaats \- waarborg : max 2 maanden huur \- geen onderhuur behalve bij akkoord verhuurder/erasmus \- opzeg door student is mogelijk /stilzwijgende verlenging is verboden \* Bijzondere vormen van huur Afbeelding met tekst, schermopname, Lettertype, lijn Automatisch gegenereerde beschrijving \- Gemeen huurrecht = alle huurcontracten die niet onder een bijzondere regeling vallen \- Woninghuur= bijzonder voor hoofdverblijfplaats \- 9 jaar \- Handelshuur = huur voor een handelspand \- 9 jaar + 3 extra op tijdige aanvraag \- pacht= verhuur van bv grasvelden voor koeien op heel lange termijn