Gerechtelijke procedure en rechtshulp RV 24_25 (1) PDF

JUSTITIE – Gerechtelijke Procedure & Rechtshulp RECHT VERKENNEN- 1SOW- Katrien Van den Bosch Inhoud INLEIDING ADR DE BURGERLIJKE PROCEDURE DE STRAFPROCEDURE RECHTSHULP Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW  INLEIDING Recht verkennen - Katrien Van de...

JUSTITIE – Gerechtelijke Procedure & Rechtshulp RECHT VERKENNEN- 1SOW- Katrien Van den Bosch Inhoud INLEIDING ADR DE BURGERLIJKE PROCEDURE DE STRAFPROCEDURE RECHTSHULP Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW  INLEIDING Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Soorten Procedures Privaatrechtelijke / burgerlijke - Vb. onbetaalde factuur - Vb. schadevergoeding - Vb. ontslagvergoeding Strafrechtelijke - Vb. gebruik /dealen van drugs - Vb. door rood licht rijden - Vb. iemand in elkaar slaan Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Enkele principes voor rechter/raadsheer Onderzoek van - Bevoegdheid (materieel/territoriaal)  Vb. huurgeschil voor verkeerde vrederechter - Ontvankelijkheid  Is er verjaring ?  Wordt proces ingesteld door een onbekwame ? bv. een minderjarige die niet vertegenwoordigd is door ouders of voogd  … - Gegrondheid  Als rechter bevoegd is én eis ontvankelijk is Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Enkele principes voor rechter/raadsheer Recht van verdediging respecteren Uitspraak motiveren  Antwoord op alle argumenten van alle partijen  Geldt thans ook voor het Hof van Assisen (was vroeger niet zo) Mag niet weigeren om recht te spreken - Zo niet is er rechtsweigering Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW  Vraag Vooraf Vordering voor de Rechtbank OF Alternatieve Geschillenbeslechting - Arbitrage - Bemiddeling - Verzoening Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW  ALTERNATIEVE GESCHILLENBESLECHTING (ADR) Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Waarom ADR? Om tijd/geld te besparen Wordt aangemoedigd door justitie (soms zelfs verplicht) Goede info is nodig om juiste keuze te kunnen maken! Beïnvloedende factoren: Principiële kwestie? Mate waarin het conflict geëscaleerd is Gelijkwaardigheid van beide partijen Onzekerheid over uitkomst indien rechtszaak Relatie in de toekomst – gemeenschappelijk belang Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Arbitrage private ‘rechtspraak’ Beslechting van een geschil wordt toevertrouwd aan scheidsrechter(s) - bestaand geschil of toekomstig geschil - Geschillen waarover ‘je vrij kan beschikken’ - Middels overeenkomst: scheidsrechtelijk beding in overeenkomst of scheidsrechterlijke overeenkomst - Geregeld via Ger. W. Geen HB tegen arbitragebeslissing Problemen met uitvoering van arbitragebeslissing: - Uitvoerbaarverklaring (exequatur) via vonnis VZ Rb. EA Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Bemiddeling Bemiddelaar - Onafhankelijke persoon = bemiddelaar - Helpt partijen bij zoeken naar een compromis - Mogelijk wanneer partijen wederzijdse toegevingen kunnen doen Kenmerken: - Vertrouwelijk karakter/ vrijwillig karakter - Onpartijdig en neutraal - Discretie en beroepsgeheim Erkende bemiddelaars - lijsten - Federale Bemiddelingscommissie - Specialisaties Homologatie akkoord Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW  Mogelijkheden en grenzen van bemiddeling Geslaagde bemiddeling = aanvaardbare en gedragen oplossing voor en door beide partijen Beïnvloedende factoren: - Mate waarin het conflict geëscaleerd is - Gelijkwaardigheid van beide partijen - Onzekerheid over uitkomst indien rechtszaak - Relatie in de toekomst – gemeenschappelijk belang Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW  Soorten Bemiddeling Bemiddelingsbeding in overeenkomst - ‘Verplichte’ bemiddelingspoging vóór stap naar rechter Vrijwillige bemiddeling: eigen initiatief van (een van de) partijen Gerechtelijke bemiddeling (op verzoek of met instemming partijen) - Pauze in procedure onder impuls van rechter Collaboratieve Onderhandelingen Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Bemiddelingsproces Bemiddelingsvoorstel = voorstel om over te gaan tot bemiddeling en aanstelling van een bemiddelaar Bemiddelingsprotocol = spelregels - Concrete regels en verloop worden bepaald (fasen van de bemiddeling) - Ondertekening schorst de verjaring in het conflict - Kosten worden gedeeld Bemiddelingsovereenkomst = akkoord over de gevonden oplossing - Schriftelijk - Wordt eventueel overgemaakt aan rechter ter homologatie (voorwaarde = erkend bemiddelaar!) - Homologatie = gieten in vonnis = uitvoerbare titel geven aan het akkoord Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Verzoening Specifieke procedure Wanneer? voor de rechter Verzoeker vraagt verzoening aan bij Verplicht vooraleer opstarten sommige griffie procedures Beide partijen worden uitgenodigd bij Kan steeds vrijwillig (* kwesties van rechter openbare orde) Akkoord / niet-akkoord in PV Akkoord = uitvoerbaar Niet-akkoord: gewone procedure starten Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Verzoeningsrol in de lift via KMS 2013 KMS opgericht binnen Familiekamers met een verzoeningsrol toegekend aan een rechter. Vanwege dit succes werd in 2018 de verzoeningsopdracht in hoofde van de rechter algemeen bekrachtigd. - Mogelijkheid om voor iedere inleidende hoofdvordering tussen partijen (die bekwaam zijn om een dading aan te gaan), op verzoek van een partij of met beider instemming vooraf ter minnelijke schikking worden voorgelegd aan de rechter die bevoegd is om in eerste aanleg ervan kennis te nemen. - aanleiding tot de oprichting van KMS o.a. bij de ondernemingsrechtbanken te Brussel, Gent en Antwerpen. Groot succes: wens wetgever om dit op te schalen Wet van 19 december 2023: Elke burgerlijke rechtbank moet minstens uit één KMS hebben. Ook binnen het Hof van Beroep zal een KMS worden opgericht. - Inwerkingtreding vanaf 1 september 2025. - Vóór deze datum is de oprichting van een KMS facultatief.. Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW  Bovenpartijdig Tussenpartijdig Partijdig Onderhandelen X Arbitrage X Bemiddelen X Verzoening X Klassieke X rechtbank Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW  DE BURGERLIJKE PROCEDURE Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Procesterminologie& kenmerken Eiser/eiseres verweerder/verweerster Indien verweerder tegeneis instelt - Hoofdeis en tegeneis = Hoofdvordering en tegenvordering - Bv Oorspronkelijke eiser = Eiser op hoofdeis + verweerder op tegeneis - Appellant geïntimeerde (in hoger beroep) Conclusie = schriftelijke argumentatie Partijautonomie & passieve rol rechter Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Procedureverloop Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Het proces starten Dagvaarding - Betekening door gerechtsdeurwaarder (GDW)  Het betekenen van …, de betekening - Fysiek of eventuele e-betekening op gerechtelijk elektronisch adres - Vermelding datum inleidende zitting (min. 8werkd later – recht op verdediging) Verzoekschrift - Griffier rechtbank : oproeping procespartijen - Uitsparing kosten GDW; dus goedkoper Vrijwillige verschijning - Op verzoek beide partijen zelf (enkel vredegerecht & eerste aanleg) Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW  Procedureverloop Rolstelling - Bij dagvaarding, verzoekschrift én vrijwillige verschijning - Op de griffie van de bevoegde rechtbank - Plaatsen op de algemene rol Inleidende zitting - Korte debatten (uitzonderlijk): behandeling zaak - Uitstel op vaste datum  conclusiekalender  Eventueel aanstelling deskundige (tussenvonnis)  Voorlopige maatregelen - Afwijken van kalender = Verwijzing naar wachtrol = de bijzondere rol: ingaan van wachtperiode om conclusies uit te wisselen Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Procedureverloop (2) Als de zaak ‘in staat’ is Rechtsdag vragen aan griffie Zaak komt op zittingsrol Pleidooien (belang ?) Sluiting van de debatten Rechtbank neemt zaak ‘in beraad’ Vonnis Uitspraak zaak ten gronde (na bevoegdheid en ontvankelijkheid) Gerechtskosten voor verliezer (principe) Rechtsplegingsvergoeding Tussenvonnis: expertise, getuigenverhoor… Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Uitvoering vonnis Winnende partij vraagt uitvoering vonnis Uitvoerbare uitgifte : de ‘grosse’ = kopie vonnis + formule van tenuitvoerlegging Gerechtsdeurwaarder betekent het vonnis - Termijn hoger beroep/verzet (1 maand) gaat in Na 1 maand én geen betaling - GWD betekent Bevel tot betaling - Vonnis op tegenspraak: HB schorst niet! (risico) hier moet dus geen maand voor gewacht worden! - Verstek vonnis: verzet schorst wel! Zo nodig gedwongen uitvoering (bv. door uitvoerend beslag) Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW  Rechtsmiddelen Verzet (1m) - Na verstek - Zaak komt opnieuw voor dezelfde rechter - Verzet heeft een schorsend effect op uitvoering Hoger Beroep (1m) - Uitzonderlijk geen hoger beroep mogelijk - Appellant-geïntimeerde - Volledig nieuwe beoordeling Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW - Geen schorsend effect Bijzondere procedures Kort Geding -Spoedeisend karakter -Voorzitter van de normaal bevoegde rechtbank -Sterk verkorte termijnen -Geen uitspraak ten gronde/ bewarende maatregelen Snelle invorderingsprocedure/buitengerechtelijke invorderingsprocedure - Kleine sommen & onbetwist Beslag - bewarend en uitvoerend beslag - beslag op roerende en op onroerende goederen - Niet vatbaar voor beslag Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW  STRAFPROCEDURE Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Actoren - Politie - Openbaar ministerie - Onderzoeksrechter - Raadkamer en K.I. - Strafgerecht - Strafuitvoeringsinstanties Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Verschillende fasen Onderzoek Berechting Strafuitvoering Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW  Politie Registratie van (beweerd) misdrijf in PV - Op basis van:  vaststelling door politie zelf  klacht van het slachtoffer  aangifte door een derde - Attest van klachtneerlegging + gratis kopie verhoor - Bewijskracht (authenticiteit) maar niet voor alle vermeldingen ! Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW  Het O.M. (het Parket): leidende rol Seponering of niet ? Minnelijke schikking / bemiddeling in strafzaken Leidt het opsporingsonderzoek tegen de verdachte - Max 48u aanhouding ikv onderzoek - Bevel PdK vereist (niet bij betrapping op heterdaad) - ≠ Bestuurlijke aanhouding door politie (max.12u) Vraagt soms gerechtelijk onderzoek aan onderzoeksrechter (OR) Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW  Het O.M. (het Parket): leidende rol Toezicht op onderzoek PdK en OR door Onderzoeksrechtbanken = Raadkamer (RK) en Kamer van Inbeschuldigingstelling (KI) Verdachte wordt Inverdenkinggestelde RK / KI verwijzen naar bevoegde strafrechtbank - Correctionele Rechtbank of Hof van Assisen Het O.M. : - legt bewijzen voor - vordert een straf (kan niet door slachtoffer !!) - neemt initiatief tenuitvoerlegging vonnis Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW  Onderzoeksrechter Verregaande Raadkamer beoordeelt Rechter bij de Specifieke benoeming onderzoeksbevoegdheid (verlenging) Correctionele rechtbank door Koning aanhouding/ voorlopige Aanhoudingsmandaat (-bevel) van hechtenis zodra > 48u Enkel voor feiten met min. 1j gevangenisstraf Onderzoeksopdrachten geven aan O.M. bv. Huiszoeking, opsporing van telecommunicatie, onderzoek aan het lichaam, afluisteren van telecommunicatie (telefoontap),DNA-onderzoek, … Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Afsluiten Onderzoek Bij afsluiting van het vooronderzoek - Raadkamer: drie mogelijke beslissingen  Buitenvervolgingstelling  Verwijzing naar bevoegde strafgerecht >Bij verzachtende omstandigheden: correctionalisering  Internering - Kamer van Inbeschuldigingstelling  Behandelt beroep tegen beslissing Raadkamer  Beslist over afsluiting vooronderzoek Assisen Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Berechting: verwijzing naar de rechtbank Welke bevoegde rechtbanken? Weet je nog welke ? Verdachte wordt - Beklaagde : bij verwijzing naar Correctionele Rb - Beschuldigde: bij verwijzing naar Hof van Assisen Persoonlijk aanwezig - ≠ burgerlijk proces O.M. advocaat verdediging Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Strafuitvoering Hoofdstraffen - Geldboete:  Inning door overheidsadministratie - Werkstraf:  Toezicht door Probatiecommissie + Justitieassistent - Vrijheidsberoving:  veel varianten Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Straffen (2) Vrijheidsberoving - Opschorting mogelijk  Beklaagde is schuldig maar krijgt nog geen straf  Indien Probatievoorwaarden dan toezicht Probatiecommissie - Uitstel mogelijk  Beklaagde schuldig, krijgt straf maar moet ze niet (volledig) uitzitten - Geen opschorting/uitstel dan effectieve gevangenisstraf > Verdere aanhouding (bij voorhechtenis ) > Onmiddellijke aanhouding (ter zitting) > Zo niet, zich vrijwillig aanbieden aan de gevangenis Opmerking ivm internering - Er is geen misdrijf dus ook geen straf - Toch vrijheidsberoving die verder wordt opgevolgd door Strafuitvoeringsrechtbank - Geen internering meer na kleine misdrijven (sedert 1/10/2016) Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Samenloop Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW  RECHTSHULP Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Sociaal grondrecht Grondwettelijk bepaald ‘Recht op juridische bijstand’ (art 23 GW) 1° het recht op arbeid en op de vrije keuze van beroepsarbeid in het raam van een algemeen werkgelegenheidsbeleid dat onder meer gericht is op het waarborgen van een zo hoog en stabiel mogelijk werkgelegenheidspeil, het recht op billijke arbeidsvoorwaarden en een billijke beloning, alsmede het recht op informatie, overleg en collectief onderhandelen; 2° het recht op sociale zekerheid, bescherming van de gezondheid en sociale, geneeskundige en juridische bijstand; 3° het recht op een behoorlijke huisvesting; 4° het recht op de bescherming van een gezond leefmilieu; 5° het recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing; 6° het recht op gezinsbijslagen Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Rechtshulp Er wordt een onderscheid gemaakt tussen juridische: - Eerstelijnsbijstand - Tweedelijnsbijstand Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Eerstelijnsbijstand Juridische eerstelijnsbijstand bij de Commissie voor Juridische Bijstand (Justitiehuis) Praktische inlichtingen Een eerste oriënterend Juridische informatie juridisch advies Eerste juridisch advies Verwijzing naar gespecialiseerde organisatie Voorbeelden: vraag ivm huurovereenkomst, koopovereenkomst, huwelijks- of gezinssituatie, erfrechtelijke of strafrechtelijke problemen, leefloon, OCWM dienstverlening,.. Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Eerstelijnsbijstand Wat kan je vragen Wat kan je niet vragen moet ik antwoorden op deze brief? onderzoek en behandeling van welke dienst kan mij verder helpen? uw dossier moet ik aanwezig zijn op de zitting? controle van uw advocaat zit ik op het juiste spoor? opstellen van een brief of akte is het de moeite een advocaat te advies in een ingewikkelde zaak raadplegen? langdurige gesprekken in welke richting moet ik verder? kan ik "nog iets ondernemen"? naam van één advocaat lijst bekomen met namen van advocaten gespecialiseerd in een bepaalde materie Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Tweedelijnsbijstand - Wat Omstandig juridisch advies Bijstand en vertegenwoordiging al dan niet in het kader van een procedure Voorbeelden: - Je wordt aangeklaagd voor een misdrijf - Je wordt door je ex-partner voor de rechtbank gedaagd omdat je alimentatie niet tijdig betaalt - Je daagt je werkgever voor de rechtbank omdat hij je heeft ontslaan Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW Tweedelijnsbijstand - Wie Bureau voor Juridische Bijstand (Orde van advocaten)  De Orde organiseert Pro Deo systeem (niet de rb !)  "pro deo" bijstand betekent dat de toegewezen advocaat geheel of gedeeltelijk kosteloos is. Deze bijstand kan verleend worden in het kader van een gerechtelijke procedure of bemiddeling Https://www.vlaanderen.be/juridische-tweedelijnsbijstand-pro-deoadvocaat https://www.advocaat.be/nl/gratis-rechtsbijstand/tweedelijnsbijstand Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW  Verdere Rechtshulp - OCMW’s - Vakbonden - Mutualiteiten - Huurderbond - Kinderrechtswinkel  http://www.kinderrechtswinkel.be/ index.php?ID=2335 - Testaankoop  http://www.testaankoop.be/ Recht verkennen - Katrien Van den Bosch - 1SOW