LABORATORIO E SEGURIDADE - PDF

LABORATORIO E SEGURIDADE Bibiana Pacios Penelas Bibiana Pacios Penelas 1 Características diferenciadoras dos riscos nos laboratorios Variedade. Intensidade. Multiplicidade. Distinto grao de Profesionalidade. Bibiana Pacios Penelas 2 NORMAS XERAIS DE SEG...

LABORATORIO E SEGURIDADE Bibiana Pacios Penelas Bibiana Pacios Penelas 1 Características diferenciadoras dos riscos nos laboratorios Variedade. Intensidade. Multiplicidade. Distinto grao de Profesionalidade. Bibiana Pacios Penelas 2 NORMAS XERAIS DE SEGURIDADE. RISCOS LABORAIS NOS LABORATORIOS QUÍMICOS E MICROBIOLÓXICOS Muchas de estas imágenes, de autores desconocidxs, están bajo licencia CC BY-NC-ND Hábitos correctos no laboratorio ¡CÚBRELAS! Hábitos hixiénicos Outros hábitos personais ¡CÚBREAS! Bibiana Pacios Penelas 3  Muchas de estas imágenes, de autores desconocidxs, están bajo licencia CC BY-NC-ND Hábitos de traballo ¿Traballar só? ¡NON TOCAR! VIDRIO ROTO Ao terminar unha tarefa ou operación: - a mesa debe quedar limpa, NON - os reactivos empregados ordeados, ALMACENAR ¡Ácido - os equipos desenchufados (se non hai orde PRODUTOS sobre auga! contraria), Bibiana Pacios Penelas a4 NELAS - as chaves da auga e do gas pechadas.  Normas específicas de seguridade en microbioloxía 1. Sempre BATA, que non debe saír do laboratorio salvo para o seu lavado. LUVAS DESBOTABLES. 2. ETIQUETAS AUTOADHESIVAS. Mellor LÁPICES GRAXOS e ROTULADORES INDELEBLES para vidro. 3. FERIDAS E ROZADURAS cubertas. 4. ¿Cultivo derramado? Non coller ata 15 - 20 min despis de ser tratado el e o seu ámbito con SOLUCIÓN BACTERICIDA. 5. Debe terse sempre presente a formación de AEROSOIS, que pode ocurrir simplemente ao abrir un tubo. 6. Para evitar AEROSOIS, o baleirado de pipetas e líquidos en xeral debe efectuarse lentamente, sen menoscabo de atrasos entre distintas operacións. 7. Os cultivos de FUNGOS deben ser manipulados sen movimientos bruscos e en campá a ser posible, pois as súas esporas presentan tanto riscos de infección como de anafilaxis. 8. As ASAS e AGULLAS de inoculación deben esterilizarse antes e despois de cada uso evitando calquera proxección de material. 9. Os TUBOS DE CULTIVO deben estar sempre en soportes. 10. Ás placas de reconto dun alimento NON podemos consideralas INOCUAS só porque o alimento poda ser consumido. Moitos patóxenos como Staphylococcus e Salmonella poden desenvolverse nese medio en moi pouco tempo. 11. Se se usa algodón en pipetas, este non evita a contaminación do usuario, senón que é unha precaución para o inóculo, polo que NUNCA se debe PIPETEAR COA BOCA, senón usar peras de goma ou similares. 12. As pipetas, portaobxetos e cubreobxetos usadxs deben retirarse a recipientes que conteñan SOLUCIÓN DESINFECTANTE. 13. O uso de HOMOXENEIZADORES e AXITADORES debe facerse tomando precaucións contra a contaminación propagada por aire. 14. NON deben utilizarse con cultivos patóxenos as CÁMARAS DE SEMENTEIRA DE PRESIÓN POSITIVA. 15. Unha vez acabado o traballo, a zona de traballo debe quedar perfectamente LIMPA e DESINFECTADA e todo o material usado recollido e listo para ser esterilizado. 16. Deben lavarse as mans cuidadosamente antes e despois do traballo de laboratorio, e siempre que se abandone este.5 Bibiana Pacios Penelas 17. Ubicar o CAIXA DE PRIMEIROS AUXILIOS, os LAVAOLLOS, as DUCHAS DE EMERXENCIA, os EXTINGUIDORES, etc. Riscos laborais nos laboratorios químicos e microbiolóxicos Riscos químicos. Riscos físicos. Riscos biolóxicos. Bibiana Pacios Penelas 6 Riscos químicos EFECTOS dos produtos químicos: VÍAS DE ENTRADA: Efectos agudos (accidentes).  Vía respiratoria. Efectos crónicos (enfermidades).  Vía dérmica.  Vía dixestiva.  Vía parenteral (a través de heridas). NIVEIS MÁXIMOS DE EXPOSICIÓN:  Límite de exposición diaria (8 horas): EFECTOS CRÓNICOS a longo prazo. Denomínase VLA-ED ou TLV-TWA.  Límite de exposición de curta duración (30 min/d): EFECTOS AGUDOS inmediatos. Denomínase VLA-EC ou TLV-STEL. Bibiana Pacios Penelas 7  Riscos físicos  RADIACIÓNS IONIZANTES Tipos: Riscos:  Alfa. Irradiación externa  Beta. Contaminación radiactiva: + grave  Gamma. o Interna. o Externa. Efectos da exposición para o organismo:  Efectos hereditarios.  Efectos somáticos.  RADIACIÓNS NON IONIZANTES ¿Perigo?: Queimaduras Tipos: láser, UV, luz visible, IR, microondas, radiofrecuencia e RMN.  RUÍDO Límite legal: 80 dB(A): obrigatorio PROTECIÓN AUDITIVA, normalmente non superados Pode haber picos de disconfort: opcional PROTECIÓN AUDITIVA. Máquinas que xeran ruído nun laboratorio: centrífugas, ultrasons, compresores, etc. Bibiana Pacios Penelas 8  posibilidade de contraer unha enfermidade infecciosa provocada por 2.2.3. Riscos biolóxicos bacterias, virus, fungos ou parásitos durante o traballo VÍAS DE INFECCIÓN: Vía respiratoria. Vía dixestiva. Vía parenteral. Vía dérmica. CLASIFICACIÓN DE AXENTES BIOLÓGICOS:  Agente biológico de grupo I.  Agente biológico de grupo II.  Agente biológico de grupo III.  Agente biológico de grupo IV. NIVEIS DE CONTENCIÓN:  Nivel de contención biolóxica 1.  Nivel de contención biolóxica 2.  Nivel de contención biolóxica 3.  Nivel de contención biolóxica 4. Bibiana Pacios Penelas 9 EQUIPAMIENTOS BÁSICOS E INSTALACIÓNS. PREVENCIÓN E MEDIDAS DE SEGURIDADE NO LABORATORIO. “Real Decreto 1369/2000, de 19 de julio, por el que se modifica el Real Decreto 822/1993, de 28 de mayo, por el que se establecen los principios de buenas prácticas de laboratorio y su aplicación en la realización de estudios no clínicos sobre sustancias y productos químicos: MÍNIMO EN CUANTO A INSTALACIONES” CONDICIÓN DE TRABALLO (Ley 31/1995, de 8 de noviembre, de Prevención de Riesgos Laborales (LPRL) As características xerais dos locais, instalacións, equipos, produtos e demais útiles existentes no centro de traballo. A natureza dos axentes físicos, químicos e biolóxicos presentes no ambiente de traballo e as súas correspondentes intensidades, concentracións ou niveis de presenza. Os procedimentos para a utilización dos axentes citados anteriormente que inflúan na xeración dos riscos mencionados. Todas aquelas outras características do traballo, incluídas as relativas á súa organización e ordenación, que inflúan na magnitude dos riscos a que estea exposto o traballador. Bibiana Pacios Penelas 10  Consideracións relativas á estrutura, deseño e distribución dos laboratorios As características das instalacións dun laboratorio varían segundo a súa antigüidade e finalidade; así, un laboratorio de ensino será distinto ao dunha industria ou centro de investigación. Non obstante, un laboratorio debera ter locais amplos, ventilados e iluminados. Bibiana Pacios Penelas 11 Necesario:  Almacén de produtos químicos. Mesas de laboratorio  Caseta para gases comprimidos.  Amplas  Instalacións:  De materiais resistentes á acción que se realice o corriente eléctrica, sobre eles, como madeira, materiais plásticos, o auga fría e caliente, azulexo ou pedra. o vapor de auga,  Excepción: para fornos, muflas, etc., convén que o baleiro, sexan de ladrillo, vernizado o sen vernizar. o aire a presión,  Para zonas de pesada convén que sexan de pedra, o calefacción, refrigeración, para evitar vibracións o ventilación,  Con caixóns que poidan pecharse con chave o ventilación forzada,  RF-15 o etc.  Tuberías: usan un código de colores o Vapor: vermello o Auga: verde o Aire: azul o Gas: amarelo o Baleiro: gris  Sala de balanzas: separado, sen correntes nin vibracións, humidade e temperatura.  Oficinas, comedores, aseos xerais ou servizos ao público: externos Bibiana Pacios Penelas 12  Ventilación do laboratorio “Real Decreto 486/1997, de 14 de abril, por el que se establecen las disposiciones mínimas de seguridad y salud en los lugares de trabajo.” «...la renovación mínima de aire en los locales de trabajo será de 30 metros cúbicos de aire limpio por hora y trabajador, en el caso de trabajos sedentarios en ambientes no calurosos ni contaminados por humo de tabaco y de 50 metros cúbicos, en los casos restantes, con el fin de evitar el ambiente viciado y los olores desagradables». O control ambiental do laboratorio esixe dúas actuacións ben diferenciadas: a retirada de contaminantes e a renovación do ar. Tipos: - Ventilación por dilución: Natural. Forzada - Ventilación natural Bibiana Pacios Penelas 13  Instalación eléctrica “Reglamento electrotécnico de baja tensión (REBT)” - a incorporación de novo instrumental debe tener en conta os seus requerimentos eléctricos - locais ou zonas onde se traballe con líquidos inflamables a instalación eléctrica será de seguridade aumentada ou antideflagrante, e debe cumprir as normas específicas do REBT ITC-BT-29 CONTROL DE RISCOS Non ALARGADERAS e MULTICONECTORES (ladróns). Non se deben sobrecargar as redes eléctricas. Non se deben facer reparacións nin alteracións na rede eléctrica sen autorización e supervisión. Non se utilizarán CABLES DE EXTENSIÓN ELÉCTRICA con carácter permanente nin en áreas de moita circulación. Manter as TOMAS, os ENCHUFES dos equipos eléctricos e os CABLES DE CONEXIÓN en bo estado. En caso de dano dun fusible nun equipo, cambialo por outro que teña exactamente as mesmas características. Nunca eliminar a CONEXIÓN A TERRA dos enchufes que a traen. Todo equipo debe ter unha boa conexión a terra que debe inspeccionarse periódicamente. As INSPECCIÓNS, REVISIÓNS e REPARACIÓNS de equipos eléctricos deben ser feitas polo persoal cualificado que a empresa ou os proveedores teñen para ese fin. Os responsables dos equipos só deben facer revisións ou axustes menores. Instalar os EQUIPOS ELÉCTRICOS, en sitios secos, protexidos de salpicaduras de auga e reactivos. Manter apagados e desconectados os EQUIPOS ELÉCTRICOS que non estean en uso. Non manipular conexións e equipos eléctricos coas mans molladas. Bibiana Pacios Penelas 14  Instalación de gases a presión Identificados: cartel con nome e riscos específicos Senón: «CONTENIDO DESCONOCIDO» e retiralo do laboratorio. Situarse en sitios ventilados, secos e limpos, alonxados de fontes de calor, chamas e chispas. INFLAMABLES: o En lugar distinto ou separados por un muro de ladrillo. o Non fontes de ignición. En posición vertical e asegurados a unha parede ou a superficie sólida. Separados de reactivos, graxas, aceites ou outros materiais. Cerca: estinguidores de polvo químico seco. Transporte: seguro, en posición vertical, eliminando a posibilidade de que caian, roden ou sexan golpeados. usar os carros especialmente diseñados para tal fin, coa cuberta de o Inflamables proteción da válvula. o Tóxicos Caseta independente: tamén os dos equipos o Corrosivos Reparacións en válvulas: só con elementos recomendados polo o Oxidantes proveedor. Non lubricar as válvulas. o Autoinflamables Non usar nunca os cilindros sen un regulador adecuado. o Crioxénicos Pechar e purgar cando non se vaian usar. o Inertes Non esgotar totalmente o contido. Poñer o rótulo «CILINDRO BALEIRO». Cilindros con gases tóxicos: dentro de campá (tamaño acorde). Bibiana Pacios Penelas 15 ACETILENO Seguridade dos aparatos de laboratorio El empresario adoptará las medidas necesarias con el fin de que “Artículo 17 de la Ley 31/1995, de 8 de noviembre, de los equipos de trabajo sean adecuados para el trabajo que prevención de Riesgos Laborales” deba realizarse y convenientemente adaptados para tal efecto, de forma que garanticen la seguridad y la salud de los trabajadores al utilizarlo  Equipos de traballo ou compoñentes de seguridade que se compren: ¿marcado CE?. Arquivar a declaración de conformidade. Utilizar o manual de instrucións.  Máquinas ou compoñentes de seguridade xa existentes:  Compradas despois do 1/1/95:  ¿marcado CE? IDEM!!  Arquivar a declaración de conformidade.  Utilizar o manual de instrucións.  Compradas antes do 1/1/95:  RD 1215/1997 na disposición transitoria única e o seu anexo I. Bibiana Pacios Penelas 16 Aparatos con chama NON acadar XAMAIS o límite inferior de inflamabilidade. Quentar LÍQUIDOS INFLAMABLES: sistemas Tª inferior á de autoignición (p. ex. baño maría). Utilizar equipos con DISPOSITIVO DE SEGURIDADE que permita interrumpir a subministración de gases en caso de anomalía. MANTEMENTO correcto da instalación de gas. Prestar especial atención ao enchido dos CHISQUEIROS DE ALCOHOL. Bibiana Pacios Penelas 17 Frigoríficos FRIGORÍFICOS DE SEGURIDADE AUMENTADA: sen instalación eléctrica interior e, preferiblemente, os especialmente preparados e homologados para gardar produtos inflamables. Non gardar neles recipientes abertos ou MAL TAPADOS. Utilizar recipientes capaces de resistir a SOBREPRESIÓN INTERNA en caso de requecerse de forma accidental. Esta foto de Autor desconocido está bajo licencia CC BY Controlar de modo permanente a TEMPERATURA INTERIOR do frigorífico. Bibiana Pacios Penelas 18 Baños quentes e outros dispositivos de calefacción Non encher o baño ata o borde. Asegurar a súa estabilidade con axuda de SOPORTES. Introducir só recipientes tipo PYREX. Dispoñer de TERMOSTATO DE SEGURIDADE para limitar a temperatura. Utilizar aislantes térmicos. Se se utilizan de forma continua, dispoñer de extracción localizada. Mantemento preventivo. Atención especial ás conexións eléctricas. https://www.letslab.es/ba-o-tectron-bio-20.lab Bibiana Pacios Penelas 19  Refrixerantes Tubos ben suxeitos. Con sistema de seguridade que interrumpa a subministración de calor se falla a subministración de auga. Renovación periódica dos tubos. Esta imagen de Autor desconocido está bajo licencia CC BY Estufas Con sistemas de seguridade de control de Tª. Con sistema de extracción se se utilizan para evaporar. Se os vapores que se desprenden son inflamables, empregar ESTUFAS DE SEGURIDADE AUMENTADA ou con instalación antideflagrante. https://www.dhmaterialmedico.com/estufa-de-secado-y-esterilizacion-digitheat-tft-19l- de-capacidad?gad_source=1&gclid=Cj0KCQiAn- 2tBhDVARIsAGmStVmnK4ruwlT43Al6s60SPvHinTJl36Cy9ihwaYYKfOHac6JLoZj9nFMaAkAH Mantemento adecuado: estado de tomas de terra e a EALw_wcB ausencia de corrientes de fuga. Bibiana Pacios Penelas 20  Manexo e o mantemento: persoas entrenadas. Autoclaves Programa de mantemento preventivo. Vapor de auga saturado e exento de substancias químicas. Material colocado en recipientes que permitan unha fácil evacuación do ar e unha boa penetración da calor e sen sobrecarga. Sistema de seguridade que garantice a total DESPRESURIZACIÓN do equipo previo á súa apertura. Non abriros xamais se o manómetro non está a cero. Líquidos no autoclave: evacuación lenta. Luvas e pantallas de protección. Filtro da reixa de drenaxe da cámara debe retirarse e limpeza diaria. Válvulas de descarga dos autoclaves: non bloqueadas. Con PLACA DE INSTALACIÓN: P máxima, nº de rexistro e data de proba. Deben ser validados con métodos apropiados antes de usalos. A intervalos periódicos deben ser novamente certificados, de acordo coas instrucións do fabricante. Con MANÓMETRO e TERMOSTATO, así como válvula de seguridade, sistema Esta foto de Autor desconocido está bajo de desconexión rápido e a purga do vapor farase a un recipiente estanco e con licencia CC BY-SA-NC auga, nunca directamente ao exterior. Se P moi elevadas: situados en locais preparados para o risco de explosión. Aumento de P progresivo, = descompresión. Bibiana Pacios Penelas 21  Centrífugas ¿Material biolóxico?: tubos pechados; con rotores ou cestos de seguridade. Se rotura dun tubo no interior: esperar 30 minutos. AVISAR RESPONSABLE NON se deben UTILIZAR centrífugas antigas que non posean Esta foto de Autor desconocido está bajo licencia CC BY-NC-ND sistema de peche de seguridade. Nunca deberá deterse unha centrífuga manualmente. Os tubos da centrífuga e os recipientes de mostras: de vidro groso ou, preferiblemente, de plástico, e deben inspeccionarse. Os cestos e os soportes débense EMPARELLAR polo peso e EQUILIBRAR correctamente cos tubos no seu sitio. Cando se utilicen rotores de cabeza angular, debe velarse por que o tubo non estea excesivamente cargado, xa que pode haber fugas do líquido. Interior da cubeta da centrífuga: inspección diaria. Bibiana Pacios Penelas 22  Instrumental analítico Vertidos Queimaduras Contaminación ambiental Fugas de gases Contactos eléctricos Ventilación. Dixestións ácidas en vitrinas. Luvas térmicas. EPI’s. Disconfort térmico Purga. Extracción sobre a chama. Mantemento preventivo. Ventilación. ¡Acetileno!. Non mirar directamente Luvas. Material de vidro resistente (baleiro). Tapóns de caucho e parafina nas entradas e saídas de eluínte. Instalación adecuada. Mantemento preventivo. Instrucións de uso e PNT’s con instrucións de seguridade adecuadas específicas. Bibiana Pacios Penelas 23 Esta foto de Autor desconocido está bajo licencia CC BY-NC-ND Consideracións de seguridade relacionadas con algunhas operacións comúns nlos laboratorios Trasvase de líquidos Operacións ao baleiro Mestura ou adición dun produto químico Bibiana Pacios Penelas 24  Trasvase de líquidos ¿Gran V?: bomba ou un sifón: risco de SOBREPRESIÓN: dispositivos de seguridade Utilizar os EPI necesarios: lentes ou pantallas de protección facial, luvas, protetores respiratorios co filtro adecuado.... ¿Líquidos inflamables?  Suprimir as fontes de calor, chamas e chispas na cercanía. https://www.satirnet.com/satirnet/2015/03/12/operaciones-de- trasvase-de-productos-quimicos/  Se moita cantidade: lugar específico acondicionado e con ventilación suficiente.  Empregar funís con pescozo que chegue, polo menos, a 1 cm do fondo do recipiente a encher. Tapar os frascos de novo. Bandexas contenedoras debaixo. Bibiana Pacios Penelas 25  Operacións ao baleiro Recipientes de vidro especialmente resistente. Instalar o aparato nun lugar onde sen risco a choque mecánico. Recubrir con unha cinta adhesiva ou unha rede metálica Esta foto de Autor desconocido está bajo licencia CC BY-SA o recipiente en depresión. Esta foto de Autor desconocido está bajo licencia CC BY-SA-NC Paso de baleiro a presión atmosférica: gradual e lentamente. Trompa de auga: pechar 1º a chave que debe colocarse entre o aparato sometido a baleiro e a trompa. Tamén é útil colocar entre eles un recipiente de seguridade. Esta foto de Autor desconocido está bajo licencia CC BY-SA Esta foto de Autor desconocido está bajo licencia CC BY-SA Bibiana Pacios Penelas 26 Operaciones ao baleiro Esta foto de Autor desconocido está bajo licencia CC BY-NC-ND Filtración ao baleiro Secado ao baleiro Esta foto de Autor Extracción con disolventes volátiles desconocido está bajo licencia CC BY-SA Extracción en quente Extracción líquido-líquido Extracción sólido-líquido Bibiana Pacios Penelas https://tecnoedu.com/Quimi 27 ca/UOP4MKIIA.php Mestura ou adición dun produto químico Protocolo Adicionar reactivos pouco a pouco Reaccións perigosas:  Reaccións exotérmicas  Compostos que reaccionan violentamente coa auga.  Compostos que reaccionan violentamente co ar ou co osíxeno (inflamación espontánea).  Substancias incompatibles de elevada afinidade. Esta foto de Autor desconocido está bajo licencia CC BY-SA-NC  Reaccións perigosas dos ácidos.  Formación de peróxidos e substancias facilmente peroxidables.  Reaccións de polimerización.  Reaccións de descomposición. Bibiana Pacios Penelas 28 MATERIAL BÁSICO DE LABORATORIO: Material de sostén MATERIAL BÁSICO DE LABORATORIO: Material de sostén MATERIAL BÁSICO DE LABORATORIO: Material de sostén MATERIAL BÁSICO DE LABORATORIO: Utensilios volumétricos MATERIAL BÁSICO DE LABORATORIO: Utensilios para filtración MATERIAL BÁSICO DE LABORATORIO: Recipientes MATERIAL BÁSICO DE LABORATORIO: Aparatos MATERIAL BÁSICO DE LABORATORIO CUIDADO DO MATERIAL DE USO XERAL NOS LABORATORIOS: Material de vidro O material de vidro é fundamental no laboratorio. Frente a un conxunto de vantaxes, entre as que destacan o seu carácter inerte, transparencia, manexabilidade e posibilidade de deseñar pezas a medida, presenta como inconveniente a súa fraxilidade e prezo. O vidro é un composto inorgánico, que é mestura de silicatos e outros elementos, que unha vez enfriado, non chega a cristalizar. Dentro das súas características, a máis representativa é a súa transparencia á radiación visible (que non á UV). É quimicamente útil xa que se trata dunha mestura moi estable, é dicir, pouco reactiva, co que non é atacado por case ningún composto químico, a excepción del ácido fluorhídrico e dos álcalis. Dentro dos seus defectos, cabe destacar a súa pouca resistencia á deformación; unha vez que se rebasa o seu límite de elasticidade, rómpese.  Dentro do material de laboratorio de vidro, encontramos dous grandes grupos, atendendo ao uso: Material que se agrupa no que podería chamarse de uso xeral E material de uso volumétrico, é dicir, que permite medir volumes de líquidos con grande exactitude Aínda que algunhas pezas son específicas de técnicas concretas, todas elas son de uso cotiá e utilízanse para levar a cabo traballo cotiá do laboratorio. Para que as pezas podan conectarse entre si, o material de vidro leva bocas esmeriladas de tamaños estándar que proporcionan un axuste perfecto e permiten o ensamblaxe rápido do material. O tamaño dunha boca esmerilada identifícase por un par de números, tales como 14/20 ou 29/40 diámetro da boca Lonxitude (mm) medido na parte máis ancha (mm) (Adoitamos a utilizar un único nº En Europa os q indica o diámetro) diámetros estándar son 29 e 14 mm  A principal causa de adhesión de 2 bocas esmeriladas é a presenza de restos de comp. orgánicos ou inorgánicos q, x efecto do tpo ou dun quecemento prolongado, terminan por selar ambas pezas e impedindo a súa separación. Se isto sucede, recoméndase golpear cunha madeira moi despacio ou quentar o esmerilado das bocas obstruídas cunha pistola de ar quente e inmediatamente despois, introducilo en xeo ou nun conxelador, ou nun baño de ultrasons. O cambio brusco de T xera un proceso de dilatación-contración do vidro q posibilita a separación das pezas na maioría das ocasións, así como a sonicación (acto de aplicación da enerxía do son (xeralmente ultrasons) para axiyar as partículas dunha mostra, con diversos fins científicos ou industriais). Para q 2 piezas non queden soldadas, NON engadir graxa, mellor mantener escrupulosamente limpas as bocas esmeriladas, e fuera de uso meter un papel entre os esmerilados. Pódese á vaselina pero con MOITA MODERACIÓN pois reacciona con algúns compostos.  De modo xeral, a vaselina usarémola nos seguintes casos: a) En reaccións nas que se utilizan bases fuertes ou outros reactivos que poden corroer as bocas esmeriladas. Colocar unha pequena cantidade de graxa soamente na metade superior da boca interior, unir ambas bocas e xiralas en sentido contrario para que a graxa se distribúa uniformemente. b) Cando se vai quentar a temperatura elevada. c) Cando se vai realizar baleiro, para que o material axuste perfectamente. d) Nas chaves de vidro de funís de adición, funís de decantación ou columnas de cromatografía. Non aplicar graxa nas chaves de teflón. Utilizar a mínima cantidade de graxa, aplicándoa exclusivamente.  Limpieza do material de vidro Unha das labores imprescindibles no laboratorio, é un esmero na limpeza e na orde. O traballo nun laboratorio require unha meticulosidade que non é tan acusada en outro tipo de labores. A veracidade, dos resultados, depende en grande medida delo. Os aparatos e material diverso de laboratorio deben limparse inmediatamente despois de usalos, e coas mesmas medidas de protección como para o traballo que se realizou. Os precipitados e adherencias que son moi fáciles de eliminar se son recientes, adquiren unha estrutura compacta e difícil de disolver ao cabo do tempo. O material debe guardarse sempre limpo (e, se se pode, seco ou polo menos escurrido). Estas fotos de Autor desconocido está bajo licencia CC BY-SA  Se se coñece a composición da mancha ou impureza do material obxecto de limpeza Pódese utilizar algunha das seguintes reglas, unha vez extraídos ços restos sólidos e lavado con xabón e agua caliente: Solubles en auga: Substancias inorgánicas Algúns produtos orgánicos (Alcois, cetonas, glicerina...) Solubles en ácidos: Metais Algunhas sales insolubles en auga Solubles en sosa: Graxas Solubles en disolventes orgánicos: Aceites Resinas Alquitráns  Cando se descoñece a/s substancia/s que ensucia/n o material Empézase por quitar a suciedade posible con espátula ou vara, lávase convenientemente e a continuación ensáiase con disolventes por este orde: Auga fría Auga quente NaOH diluído HCl 1:5 HNO3 1:5 Auga rexia (3 volumes de HCl concentrado, 1 volume de HNO3 concentrado) Disolventes orgánicos (alcol, acetona, sulfuro de carbono) Mestura crómica (20 g dicromato potásico en 1 L de ác. sulfúrico concentrado. ¡Moi perigoso e canceríxeno! EVITALO) Mestura nitrosulfúrica: HNO3:H2SO4 1:1  Unha vez limpo Lávase de novo con xabón e auga corriente e despois enxúgase con auga destilada. Se se empregaron disolventes orgánicos, enxúgase con alcol antes. Déixase escurrir e sécase ao ar libre nos escurridores ou mellor en estufa. Nos escurridores e gradillas o material sécase boca abaixo, nas estufas colócase boca arriba. E sempre déixase recollido. Se se traballa nun laboratorio de química orgánica, para lavar o material de vidro, ás veces é suficiente con utilizar auga, deterxente e unha escobiña. Cando o material contén restos de produtos orgánicos, xeralmente insolubles en auga, lávase en primeiro lugar con acetona, para disolver o residuo orgánico, e a continuación con auga e deterxente. Finalmente, o material enxúgase con acetona e déjxase secar ao ar uns minutos antes de introducilo na estufa. A acetona axuda a eliminar a auga, xa que ambos líquidos son miscibles, e ademais evapórase máis rapidamente que esta. https://www.letslab.es/escurridor-para-material-de- laboratorio.lab?gad_source=1&gclid=Cj0KCQiAwvKtBh DrARIsAJj- kThLx92jhEwt6g6hZaq5Px9n3D6F0pkpkeSKBRdp5bPxI 9_JnwZQO_kaAkrnEALw_wcB Antes de lavar o material Hai que desmontar as chaves de vidro e eliminar a graxa con unha toalla de papel impregnada en hexano. Outra alternativa eficaz para a eliminación de restos orgánicos ou inorgánicos consiste en engadir ao material de vidro acetona ou algunha das mesturas anteriores, e introducilo nun baño de ultrasons. En ocasións, despois de intentos infructuosos de lavado, o material de vidro contén restos imposibles de eliminar. Nestes casos extremos, recoméndase empregar medidas máis enérxicas. Mancha de: Desaparece con: Sustancias grasas Álcalis, aguarrás ou bencinas Aceites e resinas Disolventes orgánicos Yodo ou nitrato de plata Tiosulfato de sodio Permanganato de potasio Sulfato ferroso Dicromato de potasio Lixivia de sosa diluida Tinta ordinaria Oxalato ácido de potasio Tinta de bolígrafo Alcohol etílico Depósitos carbonosos 6 g de fosfato trisódico e 3 g de oleato sódico, disoltos en 100 cc de agua Lápis vidriográfico Acetona Manchas de ferro HCl diluído ou concentrado Xofre Solución de sulfuro de amonio  Cuidado de chaves de vidro - Lubricar a chave: vaselina. - Perigo de atascamento: - Disolución diluída de HCl, HNO3, NaOH... - Auga quente ou chama chisqueiro Bunsen. - Desatascadores casas comerciais. Esta foto de Autor desconocido está Esta foto de Autor desconocido está bajo licencia CC bajo licencia CC BY-SA BY-SA-NC  Conservación e limpeza dos filtros de vidro poroso tipo Jena Óxido de cobre ou ferro Ácido clorhídrico quente con clorato de potasio Cloruro de prata Solución de amoníaco Sulfato de bario Ácido sulfúrico concentrado e quente Sulfuro de mercurio Agua rexia quente Residuos de mercurio Ácido nítrico concentrado quente Residuos aluminosos e Ácido fluorhídrico al 2%, seguido de ácido sulfúrico concentrado. silícicos Lavar inmediatamente con auga destilada e, a continuación, con acetona. Repetir o lavado ata que todos os restos de ácido teñan desaparecido. Graxas Tetracloruro de carbono Albúmina, viscosa, Amoníaco quente ou ácido clorhídrico. Solución de sosa (5 a glucosa 10%). Mestura quente de ácido sulfúrico e nítrico concentrado. Outras materias orgánicas Ácido sulfúrico quente ao que se debe engadir nitrato de sodio ou de potasio, ou ácido nítrico. Conservación das soluciones valoradas - FRASCOS: lavalos, secalos e enxugalos. - Solucións estables: en recipientes de ≈ 10 L. - Traballos de precisión: frascos de tapón esmerilado. - Disolucións que afectadas pola luz: frascos cor topacio. - Solucións alcalinas: protexelas do CO2, con tubos de absorción cargado con cal sodada.  Na estufa non debe introducirse a) Material que conteña restos de auga: Porque se se introduciu para unha reacción en condicións anhidras podería arruinarse x aumento da humidade na estufa. b) Material impregnado con graxa. Limpiarase previamente con unha toalla impregnada en hexano. c) Material aforado. d) Material de teflón, plástico ou goma. Ao lavar o material, non hay que perder de vista os imáns axitadores. Son pequenos e, por un descuido, pódense caer involuntariamente ao desaugadoiro. O material metálico https://www.dhmaterialmedico.com/estufa-de-secado-y-esterilizacion-digitheat-tft-19l- de-capacidad?gad_source=1&gclid=Cj0KCQiAn- (agullas, espátulas, etc.) e as xiringas deben lavarse 2tBhDVARIsAGmStVmnK4ruwlT43Al6s60SPvHinTJl36Cy9ihwaYYKfOHac6JLoZj9nFMaAkAH EALw_wcB inmediatamente despois do seu uso para evitar a posible corrosión. Bibiana Pacios Penelas 53  Cando se opera con líquidos normalmente resulta moito máis cómoda a medida de volume que a medida de masas. Utilizando material volumétrico (probetas, pipetas, buretas, matraces aforados, vasos de precipitados, erlenmeyers...) distínguense dous tipos: os empregados para medidas de grande exactitude, ou material aforado (pipetas, matraz aforado e bureta) e, os empregados para medidas de pouca precisión, ou graduados, que son o resto. Bibiana Pacios Penelas 54 Pezas de metal e outros materiais Además do material de vidro, hai outras pezas de materiais variados de uso moi frecuente no laboratorio. Entre outras: adaptadores de neopreno para filtrar, posamatraces de corcho, garrafas de polietileno, tubos de goma e de PVC, tapóns de plástico, séptum de goma, aspirapipetas, pinzas clip para xuntas, etc. Unha boa parte deste material constitúenno as pezas metálicas, entre as que destacan: espátulas, agullas e cánulas de aceiro inoxidable, soportes, aros, pinzas, noces e o chisqueiro Bunsen. Bibiana Pacios Penelas 55  Calquera montaxe que se realice no laboratorio, suxéitase a un soporte metálico mediante unha pinza e unha noz. A noz permite suxeitar a pinza á barra do soporte e debe colocarse coa súa parte cóncava cara abaixo, de maneira que, en caso de afloxarse accidentalmente, o vástago da pinza quede apoiado na noz evitando así o risco de caída da pinza e do material que suxeita. As pinzas están deseñadas para suxeitar sen apretar, xa que en caso contrario habería risco de rotura do material de vidro que sostén. Débese revisar que os dedos metálicos da pinza estean protexidos por un trozo de tubo de goma, para evitar que o contacto e a fricción continuada do metal co vidro acabe fracturando este último. Bibiana Pacios Penelas 56  CHISQUEIRO BUNSEN En canto ao chisqueiro Bunsen, aínda que o seu uso nos laboratorios de investigación é cada día menor, todavía son de grande utilidade. Neles, o gas actúa como combustible e o osíxeno do ar como comburente. Para proceder a encender un chisqueiro Bunsen, débense seguir as seguintes indicacións: 1. Cerrar totalmente a entrada de ar. 2. Abrir a chave do gas e a chave reguladora do paso de gas. 3. Aproximar unha chispa á boca do chisqueiro. A chama é de cor amarela e de pouco poder calorífico, debido a unha combustión incompleta por ausencia de osíxeno. Ábrese o paso de ar, e ao entrar osíxeno, a combustión sexa completa. A chama vólvese firme e adquire unha cor azulada. Esta é a chama que debe utilizarse para quentar. 4. Regular a intensidade da chama. Bibiana Pacios Penelas 57  Instrumental de porcelana Crisois. Cápsulas. Funís Büchner. Crisois de Gooch. Navecillas de combustión ou incineración. Espátulas. Esta foto de Autor desconocido está bajo licencia CC BY-SA Esta foto de Autor desconocido está bajo licencia CC BY-SA-NC INSTRUMENTAL DE PLATINO Análise Gravimétrica: Crisois. Cápsulas. Esta foto de Autor desconocido está bajo licencia CC BY- SA-NC Pinzas. Navecillas. INSTRUMENTAL DE FERRO E DE NÍQUEL Case no se usan: Crisois. Cápsulas. Pinzas. Navecillas. Espátulas. Esta foto de Autor desconocido está bajo licencia CC BY-SA Esta foto de Autor desconocido está bajo licencia CC BY-SA Equipos de seguridade Equipos de protección colectiva. Equipos de protección individual e roupa protectora. Elementos de actuación. Sinalización. Bibiana Pacios Penelas 60 Equipos de protección colectiva  Protexer ao operador. Vitrinas de gases  Área delimitada sen fontes de ignición, protexido de incendios e pequenas explosións.  Entrada de ar limpo naqueles traballos que así o requiren.  Renovación do ar do laboratorio.  Depresión no laboratorio evitando a saída de contaminantes cara áreas anexas. A CUMPRIR:  Adecuada a produtos e operacións.  Emprazamento adecuado.  Mantemento recomendado polo fabricante. Bibiana Pacios Penelas 61 https://www.auxilab.es/es/productos-laboratorio/vitrina-de-gases-modelo-vg-bs-1220-/ https://www.apmueblesdelaboratorio.es/producto/campanas-extractoras/ Cabinas de seguridade biolóxica - nas Cabinas de Seguridad de Tipo I o aire entra directamente do exterior sendo filtrado antes de devolverse ao exterior, é un sistema adecuado para o manexo de microorganismos non patóxenos. - nas Cabinas de tipo II o aire non entra directamente, senón que pasa por un filtro HEPA que elimina as partículas y a maior parte dos microorganismos. Nelas trabállase coa cámara parcialmente cerrada de forma que existe maior protección do usuario se se manipulan microorganismos patóxenos. Como o aire atravesa un filtro antes de entrar evítase a contaminación dos medios de cultivo con microorganismos do exterior, polo que é adecuada para a preparación de medios. Bibiana Pacios Penelas 62 Equipos máis frecuentes: cabinas de seguridade biolóxica As Cabinas de Seguridad de tipo III, constan dunha estrutura totalmente pechada e HERMÉTICA, dentro da cal as manipulacións fanse por medio de LUVAS DESBOTABLES con un mango que recubre todo o brazo. A cámara recibe aire que penetra a través dun filtro HEPA e sae a través de dous filtros HEPA colocados en serie. As manipulacións na cámara fanse baixo presión negativa, co que a PROTECCION do persoal, dos produtos e do medio ambiente é COMPLETA. Utilízase con toda clase de axentes biolóxicos. Convén ABSTERSE de utilizar líquidos ou gases inflamables a causa do risco de explosión. Campana de seguridad biológica clase III Bibiana Pacios Penelas 63 Equipos de protección individual e roupa protectora Protección ocular. Protección de la piel: luvas. Equipos de protección individual das vías respiratorias (EPIVR) Roupa no laboratorio. Bibiana Pacios Penelas 64 EQUIPOS DE PROTECCIÓN INDIVIDUAL (EPIs) debe levar o marcado CE Calquera equipo destinado a ser levado ou suxeito polo traballador para que lle protexa dun ou de varios riscos que podan ameazar a súa seguridade ou saúde no traballo O fabricante debe especificar as características do equipo (nivel de prestación, para que substancias está indicado, tpo de penetración…). Os EPIs + usados no laboratorio son: - protetores dos ollos Nalgúns laboratorios pode ser necesario utilizar protectores do - da pel e ouvido o de todo o corpo (p. ex. nun laboratorio de seguridade - das vías respiratorias biolóxica ou de contención nivel 4). Bibiana Pacios Penelas 65 PROTECCIÓN DA CARA e OS OLLOS Pantallas e lentes: protexen dos riscos causados por proxeccións (de sólidos e líquidos) e exposición a radiacións ópticas (infravermello, ultravioleta, láser). As lentes: protexen os ollos do traballador, en caso de risco e exposición a radiacións ópticas UV, IR ou láser) deben utilizar filtros apropiados. Durante a permanencia nos laboratorios, deben levarse CONTINUAMENTE lentes protectoras. Personas con óculos: graduadas, con protección lateral. NUNCA lentes de contacto, polas posibles salpicaduras e en emanacións de gases; que poden causar danos irreparables. PROBLEMAS QUE CAUSAN  Será prácticamente imposible retirar as lentes de contacto dos ollos despois de que se derrame unha substancia química na área ocular.  As lentes de contacto interferirán cos procedimentos de lavado de urxencia.  As lentes de contacto poden atrapar e recoller fumos e materiais sólidos no ollo.  Se se produce a entrada de substancias químicas e a persoa queda inconsciente, o persoal de primeiros auxilios non se dará conta de que leva lentes de contacto. Bibiana Pacios Penelas 66 Protección da pel Luvas. Bata de laboratorio. Roupa. Bibiana Pacios Penelas 67 LUVAS DE PROTECCIÓN QUÍMICA Para cada luva y cada produto qco defínese unha escala con 6 índices de protección (6: maior e 1: menor). Estes índices determínanse en función do tpo de penetración de cada produto a través da luva. As luvas débense utilizar ao manipular substancias tóxicas, corrosivas ou irritantes. Bibiana Pacios Penelas 68 LUVAS DE PROTECCIÓN TÉRMICA LUVAS DE PROTECCIÓN Luvas contra riscos MECÁNICA térmicos (fogo e/ou calor) Hai establecidos catro niveis de prestación (o 4 é o de maior protección e o 1 é o de menor) para cada parámetro que a LUVAS DE PROTECCIÓN continuación se CONTRA AGENTES BIOLÓGICOS menciona O MICROORGANISMOS Bibiana Pacios Penelas 69 PROTECCIÓN RESPIRATORIA: Máscara, boquilla, equipos autónomos Impiden que o contaminante penetre no organismo a través das vías respiratorias. Os equipos autónomos son os únicos independentes do medio ambiente e utilízanse en laboratorios de moi alto risco, nivel 4. Equipos dependentes do medio ambiente. Reteñen ou transforman os contaminantes presentes no aire do ambiente. Están formadas por: o adaptador facial (responsable do hermetismo do equipo) e o filtro. Máscara completa. Cubre boca, nariz e ollos. Utilizar en presenza de vapores: CORROSIVOS e/ou TÓXICOS Máscara: Cubre nariz e boca. Tipos de adaptadores faciais (equipos dependientes do medio ambiente): Bibiana Pacios Penelas 70 Roupa Aconséllase levar roupa de algodón. A roupa que contén unha elevada proporción de material sintético non debe usarse. Evitar traballar no laboratorio con corbatas, medias, pulseiras e cabelos lungos. Débense utilizar zapatos apropiados, antiestáticos (para permitir a continuidade eléctrica con terra) e con punta reforzada. En operación nas que poda haber risco de salpicaduras (trasvases de produtos químicos, operacións con vidro a presión) pode ser necesario a utilización de mandís que sexan adecuados aos produtos que se manipulan. Esta foto de Autor desconocido está bajo licencia CC BY-NC Bibiana Pacios Penelas 71 Vestimenta para o laboratorio https://sumitexaropala boral.com/sanitario/1 980-bata-de- laboratorio- cluster.html Esta foto de Autor desconocido está bajo licencia CC BY-NC BATA DE LABORATORIO CALZADO PARA NON USAR MEDIAS LABORATORIO Esta foto de Autor desconocido está bajo licencia CC BY-NC-ND https://www.denios.es/ NON USAR PANTALÓNS NO USAR FALDAS BNibiana Pacios PenelasMONO PROTECTOR 72 CURTOS CONTRA QUÍMICOS Elementos de actuación Duchas de emerxencia. Fontes lavaollos. Mantas ignífugas. Extintores. Bibiana Pacios Penelas 73  Duchas de emerxencia Q suficiente para empapar ao suxeito completa e inmediatamente. Auga potable, entre 20 e 35 °C Con desaugue (facilita enormemente o seu mantemento). Cabezal: D ≈ 20 cm, con orificios grandes. H dende o chan á base do cabezal ≈ de 2 a 2,3 m). Separación dende a parede ao cabezal > 60 cm. H dende o chan ao mecanismo de accionamiento < 2 m. Válvula de apertura de activación rápida; o interruptor/activador débese poder coller con facilidade. Chaves de paso de auga: en lugar non accesible para o persoal. Con SISTEMA DE ALARMA ACÚSTICA ou VISUAL. Esta foto de Autor desconocido está bajo licencia CC BY-SA-NC Bibiana Pacios Penelas 74 Fontes lavaollos  Partes: 2 difusores ou boquillas separadas entre 10 e 20 cm pileta, de 25 a 35 cm con desaugue un sistema de fixación ao chan ou á parede activador de pe (pedal) de codo.  Chorro de auga potable, temperada e de baixa presión. Chaves de paso da auga: mesmas precaucións que para as duchas de seguridade. https://preventecsl.es/otros-equipos/lavaojos-de- emergencia-y-duchas/lavaojos-de-emergencia/lavaojos-de- emergencia-2710-con-recogedor-en-plastico/ Bibiana Pacios Penelas 75 Ambas…  A menos de 8-10 m dos postos de traballo.  Fácilmente visibles e accesibles e convenientemente sinalizados.  Alonxados de enchufes e aparatos eléctricos.  En dirección á saída habitual do laboratorio e libres de materiales, aparatos e produtos.  Comprobados unha vez por semana. Bibiana Pacios Penelas 76 Mantas ignífugas  Moi eficaces en fogos pequenos e sobre todo na roupa (alternativa ás duchas de seguridade).  Distintos mecanismos de almacenamento que permiten a súa rápida utilización.  Alternativa: utilización de pezas ou téxteis pouco combustibles ou previamente humedecidos.  Deben existir nos lugares onde se traballe con produtos inflamables. Bibiana Pacios Penelas 77 Estinguidores O risco de incendio é variable en cada laboratorio. Segundo o seu grao de risco, instalarase ou non unha dobre porta. A T deberá estar dentro dos límites habituais de traballo. A ventilación normal deberá evacuar rápidamente os gases e vapores. O emprazamento dos produtos químicos dentro do laboratorio debe ser adecuada. Debe evitarse que produtos inflamables estean cerca de fontes de calor, como estufas, placas calefactoras, radiadores, raios de sol, etc. A fricción de envases ou outros materiais metálicos poden producir chispas, aínda que sexan imperceptibles. Evitarase a formación de electricidade estática, poñendo medios para a súa descarga. En termos xerais cdo se produce un incendio nun laboratorio acostuma este a ser atacable con un extintor de man. Para actuar rápido debe estar nun extremo da mesa de traballo e no sentido da posible fuga de persoas. A idoneidade do material de extinción depende da substancia inflamada pero os extintores de CO2 son os + prácticos. En laboratorios con instrumental eléctrico ou electrónico, todos son inadecuados pola dificultade de limpeza, contactos e agresións; como mal menor: os extintores de Halóns ou de CO2. Na "ZONA DE EMERXENCIA" emprazarase como Bibiana mínimo Pacios Penelas o extintor principal. 78  CLASE DE FOGO AXENTE ESTINGUIDOR NON USAR AUGA (mellor Materiais sólidos: madeira, papel, trapos, etc. pulverizada) POLVO NORMAL As distintas clases de POLVO POLIVALENTE fogo requiren Líquidos e sólidos licuables, disolventes. POLVO NORMAL AUGA estinguidores POLVO POLIVALENTE POLVO ESPECIAL apropiados, podendo, Aceites, ceras, etc. AUGA en algúns casos, ser Gases e vapores: butano, ESCUMA contraproducente a POLVO POLIVALENTE HALÓNS acetileno, etc. CO2 utilización do tipo de POLVO ESPECIAL estinguidor inadecuado. AUGA ESCUMA Metais lixeiros: magnesio, POLVO ESPECIAL HALÓNS litio, sodio, titanio, AREA SECA CO2 aluminio POLVO NORMAL E POLIVALENTE AUGA Equipos e aparatos HALÓNS AREA eléctricos CO2 ESCUMA POLVOS 79 Bibiana Pacios Penelas  ARENA SECA Baixo coste. Deteriora equipos e aparatos. Baixo poder cubrinte. Alto poder cubrinte. Uso moi concreto. Fácil proxección. Estabilidade limitada. Inunda Deteriora equipos e aparatos Alto poder refrixerante Alto poder de estinción Deteriora equipos e aparatos. Alto poder Baixa visibilidade refrixerante. Deteriora equipos e Fácil proxección. aparatos Fácil proxección. Non deixa residuo. Non deixa residuo. Boa visibilidade. Boa visibilidade. Baixo poder de estinción. Alto poder de estinción. Perigo de asfixia en Toxicidade baixa. lugares pechados. Bibiana Pacios Penelas 80 Elevado coste. Estinguidores Bibiana Pacios Penelas 81 Sinalización Bibiana Pacios Penelas 82 PROCEDIMENTOS DE PRIMEIROS AUXILIOS E EMERXENCIA O botiquín a manter en cada laboratorio debe responder ás necesidades do propio centro de traballo, se está illado precisará dun botiquín máis amplamente dotado. Identificarase a un responsable de cuidar os elementos de protección e o botiquín. Convén revisalo coa periodicidade que asegure a reposición dos artigos utilizados e a comprobación das caducidades. Designar responsable. Bibiana Pacios Penelas 83 Actuación en caso de danos persoais Se se prende fogo na roupa Inhalación de produtos químicos tóxicos Intoxicación dixestiva Pinchazos, cortes e feridas Queimaduras Salpicaduras aos ollos Bibiana Pacios Penelas 84  Se se prende fogo na roupa ORDE DE PRIORIDADE: 1. Utilizar inmediatamente a ducha de seguridade ou calquera outra fonte de auga. 2. Se non hai ningunha ducha de seguridade tumbarse no chan e rodar o corpo tapando a cara e os ollos coas mans. 3. Se hai perto unha manta ignífuga utilizala para apagar o fogo e retirala inmediatamente en canto non haxa chamas para impedir a acumulación de calor. ACTUACIÓN:  Se non está danada a pel: botarlle auga corrente durante 5 minutos polo menos.  Se a pel está danada: tapar a ferida con unha gasa estéril e buscar axuda médica. Bibiana Pacios Penelas 85  Inhalación de produtos químicos tóxicos  Levar inmediatamente á persoa a un área non contaminada e ventilar a área afectada.  RCP meentres non chegue a axuda médica.  Proporcionar FDS ao persoal médico.  É necesario usar protección respiratoria para sacar á persoa da área afectada?  Estado de shock?  Axitación ou irritabilidade.  Alteración da consciencia.  Palidez, frío, sudoración.  Respiración lenta e superficial, ás veces irregular.  Pulso moi débil. Se é que si: Tumbar á persoa e procurar que non se arrefríe, aflojarlle a roupa e todo o que lle oprima e non darlle alimento nin bebida nin medicación se non é baixo prescripción médica. Bibiana Pacios Penelas 86 Intoxicación dixestiva Tratamento en f(x) do tóxico inxerido: etiqueta e FDS. Chamar xa ao Servizo de Información Toxicolóxica 915 62 04 20, proporcionándolle a información relativa a primeiros auxilios contida na FDS. É moi importante a atención médica rápida, esta requerirá normalmente o traslado do accidentado, que se fará en condicións idóneas. Bibiana Pacios Penelas 87  Pinchazos, cortes e feridas Pequenos cortes e feridas Lavar con auga e xabón. Desinfectar con auga osixenada e colocar unha gasa limpa na ferida. Feridas punzantes: favorecer o sangrado. Hemorraxias importantes Exercer P na ferida cunha vendaxe estéril ou gasa e poñer a ferida + alta que o corazón. Chamar inmediatamente ao servizo médico. Tranquilizar ao ferido. Acostalo. NON ELIMINAR NINGÚN OBXECTO INCRUSTADO. Se a hemorraxia é importante, elevar as pernas do ferido e cubrilo con unha manta. ¿Torniquete? medida agresiva e a persoa que o fai deberá ter os coñecementos adecuados. Feridas graves Non desinfectalas nin limpalas, cubrilas cunhaBibiana gasa ou texido limpo e trasladar a un centro sanitario. Pacios Penelas 88  Queimaduras Queimaduras por calor local Enfriar a parte queimada introducíndoa en auga (non en chorro forte).  Valorar e acudir a un centro asistencial. Cubrir a zona afectada e trasladar ao ferido. Pequenas ampolas pódense curar sn acudir a un centro sanitario: NON pinchalas. NON aplicar pomadas, cremas, pasta dentífrica... só auga. Queimado grave Se a persoa arde, apagar as chamas primeiro. Pedir axuda sanitaria e mentres esta non chegue: o Afloxarle as roupas sn quitarlle nada pegado á pel. o Botar auga fría e limpa sobre as áreas queimadas, pero nunca botando demasiada. o Quitarlle todos os obxectos de metal (gafas, cadeas, cinturóns...). o Non dar nada por vía oral, aínda que o ferido estea consciente. o Cubrilo con unha sábana ou tela limpa e abrigalo con mantas mentres non chegue a axuda. o Procurar tranquilizar á persoa. Bibiana Pacios Penelas 89 Queimaduras químicas A queimadura prodúcese por reaccionar o produto químico coa auga da pel. Medidas que se deben adoptar: Lavar a pel con abundante auga durante 15 minutos polo menos. Se se verte o produto químico sobre a roupa, quitala todas mentres se aplica auga. Non arrastrar a roupa contaminada por cabeza ou pernas, é mellor cortala con unhas tixeiras. Cubrir a queimadura con un pano limpo. Acudir a un centro sanitario. Queimaduras eléctricas O paso da E eléctrica polo corpo pode producir queimaduras de diferente gravidade e de similares ás térmicas, causando incluso queimaduras internas en nervios, músculos e vasos e danar órganos. Actuación ante unha electrocución 1.Pedir axuda: facer soar a alarma. 2.Rescatar ou desenganchar ao accidentado. 3.Se a víctima está en contacto co conductor separala o máis rápido posible: Cortando a corrente accionando o interruptor xeral. Bibiana Pacios Penelas Desenganchando á persoa con calquera elemento non conductor. 90 Primeiros auxilios: Se hai perda de coñecemento, pero se perciben latidos e pulso é suficiente con poñer ao accidentado acostado sobre un lado e vixiar a respiración e o pulso mentres non chega a axuda médica. Perda de consciencia e síntomas claros de parada respiratoria (pulso perceptible). Fai falta a asistencia respiratoria, preferentemente boca a boca. Paro circulatorio, ausencia de respiración e de latido cardíaco. É moi importante empezar as maniobras de reanimación cardiopulmonar (persoas entrenadas para facelo). Bibiana Pacios Penelas 91  Salpicaduras aos ollos 1) No caso de llevar lentes de contacto (a pesar de estar TOTALMENTE DESACONSEJADAS en el laboratorio) quitalas o antes posible. 2) Utilizar inmediatamente a fonte lavaollos tendo en conta que: A auga non debe aplicarse directamente sobre o globo ocular, senón á base da nariz o que fai máis efectivo o lavado dos ollos. Hai que asegurarse de lavar dende a nariz cara as forellas. Débese forzar a apertura dos párpados para asegurar o lavado detrás deles. Deben lavarse os ollos e párpados durante polo menos 15 minutos. 3) Acudir a un centro sanitario. Bibiana Pacios Penelas 92 Actuación en caso de fugas e vertidos Vertidos de líquidos Líquidos inflamables. Ácidos. Bases. Outro tipo de vertidos. Fugas de gases Fuga de gas nunha garrafa Chama na boca dunha garrafa de gas inflamable. Norma xeral Llama na boca dunha garrafa de gas inflamable Se se produce un incendio nun local con garrafas de gases a presión Bibiana Pacios Penelas 93  Vertidos de líquidos NORMA XERAL: 1) Alertar ao persoal. https://www.shutterstock.com/es/search/lab-science-accident 2) Evaluar a toxicidade, inflamabilidade, etc.. Tb o tamaño e a localización do mesmo → ¿evacuación? ¿axuda externa? 3) Se se trata de cantidades importantes de produtos volátiles, tóxicos ou inflamables: Desaloxar ao persoal da área. Apagar calquera posible fonte de ignición (encendedores, motores en funcionamento...). Abandoar o lugar onde se produxo o vertido e pechar a porta se fose posible. Chamar ao 112. 4) Se se trata de pequenos derrames ou produtos químicos de baixa toxicidade: Utilizar axentes neutralizadores. «EQUIPO BÁSICO». Actuar con rapidez seguindo esta secuencia: neutralización, absorción e eliminación. Utilizar EPI: luvas y óculos seguro, incluso máscara. Bibiana Pacios Penelas 94 Líquidos inflamables Deberase absorber con algún absorbente específico; nunca serrín. Ácidos  Máxima rapidez para evitar a xeración de vapores.  Empregar absorbentes-neutralizadores; se non hai: bicarbonato sódico. A continuación, lavar a superficie con abundante auga e deterxente. Bases Empregaranse para a súa neutralización e absorción os produtos específicos comercializados.  Senón, utilizar abundante auga a pH lixeiramente ácido e logo lavar con auga e deterxente. Serrín con derrames de líquidos non inflamables nin tóxicos nin corrosivos. Outro tipo de vertidos Consultar FDS, se non se dispón de método específico: Absorción con adsorbentes ou absorbentes de probada eficacia (carbón activo, vermiculita, soluciones acuosas ou orgánicas, etc.) e procedimento de destrución recomendado. Eliminación: eliminar a continuación segundo o procedimento específico recomendado para elo ou ben tratalo como un residuo a eliminar segundo o plan establecido no laboratorio. Bibiana Pacios Penelas 95 Fugas de gases  A fuga pódese producir:  operando directamente coas garrafas de gases a presión (extremar precaucións) ou  operando con unha instalación fixa que inclúe unha estación de expansión.  Revisión periódica das conexións das garrafas, por persoal cualificado (contrato de mantemento).  É fundamental recordar o dito no apartado «Instalación de gases a presión» en relación co coñecemento das propiedades fisicoquímicas e toxicológicas dos gases cos que se traballa no laboratorio e as indicacións a seguir. Bibiana Pacios Penelas 96 Actuación en caso dunha fuga de gas nunha garrafa. Norma xeral 1) Aproximarse á garrafa sempre co vento ou a corrente de aire na espalda. 2) Verificar que o gas non se encendeu. 3) Pechar o grifo se é posible. 4) Trasladar a garrafa a un espazo aberto, fora do alcance de persoas e instalacións. 5) Se non se trata de osíxeno ou dun gas inerte chamar aos bombeiros (112). 6) Sinalizar a zoa coa indicación de perigo correspondente, impedendo o acceso. 7) Controlar permanentemente a garrafa ata o total baleirado. 8) Avisar ao subministrador. Actuación en caso de chama na boca dunha garrafa de gas inflamable. Norma xeral 1) Pechar os grifos da garrafa ou garrafas presentes na instalación. 2) Comunicar o incidente ao responsable da instalación ou do laboratorio. 3) Estudar a conveniencia de actuacións de emerxencia: evacuación, aviso aos bombeiros, illamento da área... 4) Avisar ao instalador para que realice as comprobacións e reparacións oportunas. Bibiana Pacios Penelas 97 Actuación en caso de chama na boca dunha garrafa de gas inflamable Pechar o grifo. Se non é posible:  Se está nunha caseta de gases e esta se encontra correctamente acondicionada, apagarase a chama con un estinguidor, preferiblemente de polvo, sinalizarase a zona indicando o perigo e arrefecerase a billas para poder pechala.  Se a garrafa está no propio laboratorio deberase valorar se o risco derivado do escape de gases inflamables, unha vez apagada a chama, non é maior que o da propia chama. Se se toma a decisión de non apagar a chama, deberá actuarse para que esta non provoque un incendio, separando da garrafa con chama todo o susceptible delo. Darase inmediatamente aviso aos bombeiros, ao servizo de prevención e ao subministrador. Se se produce un incendio nun local con garrafas de gases a presión  Retirar las garrafas coa máxima celeridade.  Se non se poden retirar, refrixeralas regándoas con auga, comunicar a circunstancia aos bombeiros, ao servizo de prevención, e ao subministrador.  Despois do incendio deben revisarse cuidadosamente as garrafas que non se retiraron. Bibiana Pacios Penelas 98