Fizjologia - Skrypt PDF

Fizjologia\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ Żywa komórka\ i jej czynności\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ ***\ I. ŻYWA KOMÓRKA I JEJ CZYNNOŚCI.\ ***- błona komórkowa -- izoluje od otoczenia, przekazuje informacje z otoczenia do wnętrza komórki, złożona z fosfolipidów i białek -- białka tworzą receptory\...

Fizjologia\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ Żywa komórka\ i jej czynności\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ ***\ I. ŻYWA KOMÓRKA I JEJ CZYNNOŚCI.\ ***- błona komórkowa -- izoluje od otoczenia, przekazuje informacje z otoczenia do wnętrza komórki, złożona z fosfolipidów i białek -- białka tworzą receptory\ płyn zewnątrzkomórkowy -- ECF\ płyn wewnątrzkomórkowy - ICF\ - retikulum szorstki -- synteza białek\ - retikulum gładki -- synteza enzymów\ - aparat Golgiego\ - mitochondria -- enzymy czynne wytwarzają energię, komunikacja między światem zewnątrzkomórkowym a płynem wewnątrzkomórkowym\ **CECHY ŻYWEJ KOMÓRKI** - komunikowanie się -- zachodzi między błoną a komórką.\ **1. Transport błonowy** -- wymiana pomiędzy komórką, a płynem zewnątrzkomórkowym\ a). Dyfuzja -- substancje przenikają przez błonę komórkową, od większego ciśnienia do mniejszego.\ Dyfuzja na przykładzie wymiany gazów oddechowych: Stężenie CO~2~ w komórce jest większe niż na zewnątrz, błona jest przepuszczalna dla gazów, dwutlenek węgla -- lepiej przez nią przechodzi też tlen.\ b). Osmoza -- przenikanie cząsteczek wody przez błonę półprzepuszczalną, która zawiera pory (otwory), przechodzą przez nią cząsteczki wody, woda będzie przechodziła od lewej do prawej strony.\ C:\\Users\\Właściciel\\Pictures\\trans4.gif\ Jony przechodzące przez błonę komórkową przez kanały od stężenia większego do mniejszego.\ Otwieranie kanałów -- **BRAMKOWANIE** -- otwieranie i zamykanie przez:\ - zmiany elektryczne - bramkowanie napięciami błony komórkowej, zmiana ładunku powoduje otwieranie kanału,\ - przyłączenie substancji -- bramkowanie ligandem, typ klucz-zamek, gdy hormon przyłączy się do kanału zostaje otwarty\ - rozciąganie -- mechaniczne bramkowanie, otwory w błonie komórkowej stają się większe, dotyczy to kanałów wapniowych.\ Kanał niebramkowany -- otwarty\ Kanał bramkowany ligandem -- zostaje otwarty\ Kanał bramkowany napięciem -- ładunek błony komórkowej -- 60mV, gdy zmieni się wartość na -- 45mV dochodzi do otwarcia kanału\ **DYFUZJA ZALEŻY OD:**\ - wysokiej temperatury -- większa szybkość dyfuzji\ - masy cząsteczek -- cięższe przechodzą wolniej\ - powierzchni przekroju poprzecznego środowiska, w gazowym szybciej niż w wodnym\ Wymiana pomiędzy komórką, a płynem.\ \ \ **2.** **Transport nośnikowy** -- substancja łączy się z nośnikiem, który przenosi ją przez błonę komórkową, zwykle nośnik białkowy, część błony komórkowej\ Nośniki w spoczynku -- część cytoplazmy, pod wpływem bodźca przechodzą na zewnątrz i czekają na bodziec.\ Substancja transportowana jest przenoszona przez bodziec:\ -- wiązanie swoiste substancji transportowanych po jednej stronie\ -- zmiana konfiguracyjna nośnika\ -- uwolnienie substancji po drugiej stronie nośnika\ \ Własności układów transportowych z udziałem nośników:\ - SWOISTOŚĆ / STEREOSPECYFICZNOŚĆ -- polega na zdolności wiązania się swoistego tylko po określonej substancji chemicznej z nośnikiem\ - WYSYCENIE- wnikanie cząsteczek do komórek zwiększa się proporcjonalnie do ich zewnętrznego stężenia tylko do pewnych granic tzn. do momentu gdy zostaje osiągnięte max transportowe.\ Transport został całkowicie nasycony, tzn. wszystkie dostępne nośniki zostały wykorzystane do transportu i dalszy wzrost stężenia substancji na zewnątrz komórki nie prowadzi do wzrostu tempa transportu\ - WSPÓŁZAWODNICTWO -- zachodzi pomiędzy cząsteczkami o podobnej budowie i konfiguracji chemicznej o ten sam nośnik.\ - UNIPORT -- przechodzenie cząsteczki [jednej] substancji przez białka nośnikowe do komórki -KOTRANSPORT - transportowanie [dwóch lub więcej] substancji w których wyróżnia się:\ - SYMPORT -- jednoczesne przechodzenie dwóch substancji do komórki\ - ANTYPORT -- jednoczesne przenoszenie dwóch substancji, jednej do wnętrza komórki, a drugiej na zewnątrz**\ TRANSPORT NOŚNIKOWY**\ **1. UŁATWIONY** -- zgodny z gradientem stężeń, od wyższego do niższego, np. glukoza jest przenoszona przez nośniki od stężenia większego do mniejszego\ C:\\Users\\Właściciel\\Pictures\\trans3.gif\ **2. AKTYWNY** -- wbrew gradientowi stężeń, od niższego do wyższego, wymaga stałego dostarczenia energii ATP, umożliwia to utrzymanie równowagi, proces wymagający rozkładów energetycznych, enzym ATP- aza rozkłada ATP,\ PIERWOTNY -- dotyczy jednego typu substancji,\ - transport równocześnie pompujący w przeciwnym kierunku: Na^+^ i K^+^ (Na^+^ - K^+^ - ATP- aza)\ - transport pompujący jony Ca^+^ (Ca^+^ - ATP- aza)\ - transport jonów H^+^ (H^+^ - ATP- aza)\ - transport pompujący w przeciwnych kierunkach jony H^+^ i K^+^ (H^+^ - K^+^ - ATP- aza)\ WTÓRNY -- gdy transport aktywny jednej substancji stwarza niezbędny gradient chemiczny lub elektryczny do transportu drugiej substancji.\ Wchłanianie cukrów i aminokwasów w jelitach i kanalikach nerkowych, np. transport glukozy sprzężony z transportem Na^+^.\ ECF -- płyn zewnątrzkomórkowy, ICF - płyn wewnątrzkomórkowy\ \ **POMPA SODOWO -- POTASOWA**\ - jony Na^+^ - duże stężenie zewnątrzkomórkowe - poza komórkę 3 jony\ - jony K^+^ - duże stężenie wewnątrzkomórkowe - do komórki 2 jony\ Komórki muszą się między sobą komunikować, dzięki receptorom, proces złożony.\ Komunikacja między komórką, a otoczeniem:\ ENDOCYTOZA -- komórki makrofagów ochraniają wnętrze komórki przed ciałami obcymi, tworzą pole i niszczą wirusa, mechanizm wprowadzający substancje z zewnątrz komórki do wewnątrz -- zachodzi gdy transportowana substancja jest zbyt duża, aby przenośniki ją przetransportowały.\ - [pinocytoza] -- substancje wchłaniane są cząsteczkami związków chemicznych znajdujące się w roztworze wodnym\ - [fagocytoza] -- transport cząsteczek stałych, np. bakterii, EGZOCYTOZA - na zewnątrz komórki,\ \ **Lizosom** -- trawienie białek w obrębie cząsteczki zachodzi trawienie zarówno fagocytozy własnej komórki, jaki fagocytozy obcych komórek i obcych cząsteczek.\ Zasada funkcjonowania sprzężenia ujemnego:\ \ W stosunku do organizmów -- utrzymanie temperatury\ APOPTOZA (mechanizmy) -- kontrola śmierci komórki\ - poprzez reakcje ligandów z receptorami błonowymi\ - poprzez uwolnienie cytochromu C z mitochondriom\ \ **HOMEOSTAZA** -- stan harmonii środowiska wewnętrznego, stałość utrzymująca równowagę środowiska wewnętrznego.\ \ **ŚRODOWISKO WEWNĘTRZNE\ ** ↙ ↘**\ ** Komórki Przestrzeń zewnątrzkomórkowa\ (przestrzeń wewnątrzkomórkowa) (płyn opływający komórki naszego ciała)\ - woda - woda\ - K^+^ - 150 mmol/l -- Na^+^ - 130 -- 150 mmol/l\ - Na^+^ - 10 mmol/l -- K^+^ - 5 mmol/l\ - Mg^+^ - 35 mmol/l -- Ca^2+^ - 2,5 mmol/l\ - białka -- 55 mmol/l\ - PO~4~ ^-^ - 140 mmol/l\ **ELEMENTY HOMEOSTAZY:**\ - Izohydria -- stała zawartość wody, ok. 60%, najwięcej wody występuje u noworodków\ - Izoosmia -- stała osmolarność płynów ustrojowych wartość bliska 300mOsm\ - Izojonia -- stała ilość jonów\ - Izotermia- stała temperatura\ - Izobaria -- stałe ciśnienie **SPRZĘŻENIE ZWROTNE** - narząd A działa na narząd B wywołując określony efekt. Kontrolują swoją akt. -UJEMNE - utrzymanie optymalnej wartości kontrolowanej. Narząd A pobudza narząd B, a uzyskany efekt wtórnie hamuje działanie narządu A, uwalnianie hormonów tarczycy ( podwzgórze uwalnia hormon TRH, który pobudza przedni płat przysadki do wydzielania TSH - stymuluje on wydzielanie hormonów T3 i T4 te natomiast hamują działanie podwzgórza i wydzielania hormonu TRH) inny przykład- Niski poziom Na+ stymuluje nadnercza do uwalniania aldosteronu. powoduje on zwiększenie wchłaniania zwrotnego tych jonów w kanalikach nerkowych. CZĘŚCIEJ W ORGANIZMIE WYSTĘPUJE SPRZĘŻENIE UJEMNE! -DODATNIE - narząd A pobudza narząd B który ponownie pobudza narząd A, np. akcja porodowa,\ **WSPÓŁCZYNNIK HOMEOSTAZY --** stosunek odpowiedzi jaka zachodziłaby, gdyby układ nie był kontrolowany na zasadzie sprzężenia zwrotnego do odpowiedzi układu kontrolowanego.\ Współczynnik odpowiedź niekontrolowana\ homeostazy odpowiedź kontrolowana 72 -- 74 -- u człowieka\ Współczynnik ten jest miarą skuteczności z jaką układ wpływa na organizm.\ Biogeneza spoczynkowego potencjału błonowego\ - różnica stężeń, dyfuzja jonów\ - selektywna przepuszczalność błony dla jonów\ - aktywność pompy sodowo -- potasowej\ **POTENCJAŁ DYFUZYJNY** -- potencjał powstały w wyniku rozkładu ładunków na drodze dyfuzji zgodne z gradientem stężeń. Przepuszczalność błony w warunkach stałych gradientów stężeń jonów jest najważniejszym czynnikiem decydującym o wartości potencjału błonowego.\ - w warunkach spoczynkowych błona komórkowa jest najbardziej przepuszczalna dla jonów K^+^ - potencjał błonowy jest najbardziej złożony od potencjału równowagowego dla K^+\ ^- w warunkach pobudzenia komórki pobudliwej -- zmiana przepuszczalności błony komórkowej dla jonów Na^+^ - wartość potencjału błonowego zbliża się do wartości potencjału równowagi dla jonów Na^+^.\ **POTENCJAŁ RÓWNOWAGI --** potencjał błonowy przy którym gradient chemiczny zostaje zrównoważony przez gradient elektryczny, czyli przy którym jony dyfundują w jedną i drugą stronę błony zostaje zróżnicowane przez powstańczą różnicę potencjału elektrycznego danego jonu, nosi nazwę potencjału równowagi tego jonu.\ **1) określa go równanie Nernsta** -- określa matematycznie wartość potencjału błonowego uwzględniając:\ - gradienty stężeń jonów dyfuzyjnych przez błonę komórkową -- const. w warunkach fizjologicznych\ - wartość przepuszczalności błony komórkowej dla tych jonów, zależny od aktywnego stanu czynnościowego komórek pobudliwych\ **2) zależy od gradienta chemicznego.**\ - Jony K^+^ podążają na zewnątrz komórki zgodnie z równowagą stężeń\ - Ujemny ładunek błony komórkowej zatrzymuje jony K^+^ wewnątrz komórki -- pastuch elektryczny -- zatrzymuje jon wewnątrz komórki\ - Ustala się stan równowagi, przy czym część jonów K^+^ przechodzi przez komórkę ale nie dochodzi do wyrównania stężeń po obu stronach błony komórkowej.\ ***II. WŁAŚCIWOŚCI ELEKTRYCZNE KOMÓREK.***\ E -- potencjał równowagi jonu\ R -- stała gazowa\ T -- temperatura bezwzględna\ F -- stała Faradaya\ Z -- wartościowość jonu\ ln -- logarytm naturalny\ E~k~ dla jonów K^+^ = -90mV\ - spadek stężenia K^+^ w płynie zewnątrzkomórkowym -- wzrost gradientu stężeń K^+^ - wzrost dyfuzji K^+^ z płynu wewnątrzkomórkowego na zewnątrz komórki -- wzrost potencjału równowagi -- hyperpolaryzacja błony komórkowej\ - wzrost stężenia K^+^ w płynie zewnątrzkomórkowym -- spadek gradientu stężeń K^+^ - spadek dyfuzji K^+^ z\ płynu wewnątrzkomórkowego na zewnątrz komórki -- spadek potencjału równowagi -- depolaryzacja błony komórkowej. E~k~ dla jonów Cl^-^ = - 70mV\ E~k~ dla jonów Na^-^ = +65mV\ płyn wewnątrzkomórkowy płyn zewnątrzkomórkowy\ K^+^ →\ ← Cl^-\ ^ ← Na^+^\ Dyfuzja jonów przez błony jest bezpośrednio odpowiedzialna za generowanie potencjału membranowego, a pompa sodowo potasowa poprzez swoją asymetrie funkcjonalną i wpływ na gradienty stężeń jonowych bezpośrednio przyczynie się do podtrzymania prawidłowego potencjału błonowego i pośrednio do jego wytwarzania.\ DEPOLARYZACJA -- zmniejszenie wartości bezwzględnej potencjału spoczynkowego, zbliża się do zera.\ HIPERPOLARYZACJA -- zwiększenie wartości bezwzględnej potencjału spoczynkowego, oddala się od 0.\ POTENCJAŁ CZYNNOŚCIOWY -- charakteryzuje komórki pobudliwe:\ - komórki nerwowe, mięśniowe (szkieletowe, gładkie, serca), mają zdolność do zmiany wartości potencjału błonowego, pod wpływem bodźca działającego na błonę komórkową.\ - zdolność do reagowania na bodźce nazywa się pobudliwością -- to zdolność do reagowania na bodźce potencjałem czynnościowym (komórki mięśniowe i bodźcowe)\ - pobudzenie jest zmianą własności błony komórkowej pod wpływem bodźca (neuromediator, hormon) i jest związane z krótkotrwałą i całkowicie odwracalną zmianą metabolizmu komórki.\ - komórki pobudliwe generują potencjały czynnościowe różniące się: mechanizmami jonowymi, czasem trwania, kształtem potencjału czynnościowego.\ Wewnątrz komórki:\ Cytosol ECF\ Na^+^ - 15 mM Na^+^\ K^+^ - 150 mM +150 mM\ Cl^-^ - 10 mM + K^+^ - 5 mM\ A^-^ - 100mM + Cl -- 120 mM\ Zwiększenie lub zmniejszenie pobudliwości mięśni (wartość potasu) jest niebezpieczna.\ Kanały jonowe -- komunikacja:\ - kanał sodowy -- jony sodowe z zewnątrz do wewnątrz, dużo na zewnątrz\ - kanał potasowy -- zgodny z gradientem stężeń, dąży do wychodzenia z komórki\ Gdy dojdzie do zaburzenia proporcji jonów, pompa działa nie zgodnie z gradientem stężeń -- transportuje jony gdzie jest ich mniej do miejsca, gdzie jest ich dużo.\ C:\\Users\\Właściciel\\Pictures\\300px-Scheme\_secundary\_active\_transport-pl\_svg.png\ \ POMPA -- utrzymywanie wewnątrz komórek dużego stężenia jonów K^+^ i niewielkiego stężenia jonów Na^+^ wymagają długotrwałego transportu obu tych kanałów przez błonę komórkową przeciwko gradientowi stężeń.\ FUNKCJE POMPY:\ - transport jonów Na^+^ i K^+^ wbrew gradientowi stężeń\ - podtrzymywanie różnic stężeń Na^+^ i K^+^ pomiędzy płynem zewnątrz i wewnątrzkomórkowym\ - utrzymywanie potencjału błonowego\ - napęd do wtórnego transportu wymiany, np. glukozy do aminokwasów nabłonku jelitowym lub nerkowym.\ \ Jony sodu napływają do wnętrza kanału, a K^+^ uciekają.\ Spoczynkowy potencjał błonowy powstaje na skutek:\ - różnicy stężeń jonów, głównie Na^+^ i K^+^ po obu stronach błony komórkowej\ - dyfuzja jonów zgodnie z gradientem stężeń\ - różnej przepuszczalności błony komórkowej dla jonów, potas bardziej niż sód.\ **BIOGENEZA POTENCJAŁU CZYNNOŚCIOWEGO**\ Hipoteza jonowa Hodkita i Huxlega\ - gradient stężeń jonów w poprzek błony komórkowej\ - przepuszczalność błony komórkowej dla jonów\ - aktywność pompy sodowo -- potasowej\ Potencjał czynnościowy trwa 2 milisekundy:\ - depolaryzacja wznosząca\ - repolaryzacja opadająca\ Powstanie potencjału z **--** do **+**, błona komórkowa **+**, a repolaryzacyjna błona komórkowa zmienia wartość z wartości **+** na **-**.\ **BODZIEC PROGOWY** -- najmniejszy bodziec, który powoduje otwarcie kanałów sodowych i depolaryzację, zawsze jest efektywny.\ **ZASADA „WSZYSTKO ALBO NIC"**\ - potencjał czynnościowy -- odpowiedź elektryczna komórki powstaje, gdy działa bodziec progowy\ - amplituda (wielkość) potencjału jest zawsze stała i nie zależy od siły bodźca wywołującego.\ CHRONAKSJA -- czas potrzebny do wywołania pobudzenia przy dwukrotnej reobazy\ REOBAZA -- najmniejsza wartość bodźcowa, jaka wywoła pobudzenie\ REPOLARYZACJA -- otwieranie kanałów podprogowych, wyrzucanie potasu z komórki.\ **POTENCJAŁ PROGOWY** -- potencjał błony komórkowej, przy osiąganiu którego dochodzi do otwarcia kanałów sodowych i depolaryzację\ **POTENCJAŁ CZYNNOŚCIOWY** -- uwalnianie ładunku czynnościowego w komórce pod wpływem bodźca.\ **POTENCJAŁ BŁONOWY SPOCZYNKOWY** -- jest zbliżony do potencjału równowagi dla K^+^. Jony potasowe są przyciągane przez ładunek błony. Potencjał równowagi dla jonów Na^+^.\ **FAZY POTENCJAŁU CZYNNOŚCIOWEGO**\ **\ **Faza wznosząca potencjału czynnościowego:\ - bodziec depolaryzacyjny\ - stopniowe otwieranie woltażowo zależnych kanałów Na^+\ ^- osiąganie przez potencjał błonowy wartości potencjału progowego\ - gwałtowne otwieranie woltażowo zależnych kanałów Na^+^, 600- krotnie wzrastanie przewodności i przepuszczalności błony komórkowej dla jonów Na^+^\ - lawinowe wnikanie jonów Na^+^ do komórki\ - gwałtowna depolaryzacja błony komórkowej\ - osiąganie wartości potencjału błonowego + 25 mV, potencjał błonowy zbliża się do wartości potencjału równowagi dla jonów Na^+^, inaktywacja sodowa.\ Proces depolaryzacji oparty jest na zasadzie dodatniego sprzężenia zwrotnego.\ otwieranie kanału dla Na^+^\ ↗ ↘\ obniżenie potencjału błonowego wzrost przewodności błony komórkowej\ (depolaryzacja) ↖ ↙ dla jonów Na^+^\ zwiększony wpływ\ jonów Na^+^ do komórki\ **MECHANIZMY REPOLARYZACJI**\ - aktywacja jonów Na^+^\ - stopniowo narastająca aktywacja woltażowo zależnych kanałów K^+^\ - 30 krotny wzrost przewodności i przepuszczalności błony komórkowej dla jonów K^+^\ - gwałtowny wypływ jonów K^+^ z komórki\ - gwałtowny powrót wartości potencjału błonowego w kierunku wartości błony komórkowej dla jonów K^+^ po osiągnięciu wartości potencjału spoczynkowego -- hiperpolaryzacyjny potencjał następczy.\ Proces repolaryzacji oparty jest na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego:\ depolaryzacja błony komórkowej\ ↗ ↘\ repolaryzacja błony komórkowej otwieranie kanałów dla K^+^\ ↖ zwiększony wypływ ↙\ jonów K^+^ z komórki\ **CHARAKTERYSTYKA POTENCJAŁU CZYNNOŚCIOWEGO:**\ - powstaje zgodnie z zasada wszystko albo nic\ - do jego wyzwolenia potrzebny jest bodziec depolaryzacyjny o sile co najmniej progowej\ - stereotypowość: amplituda, czas trwania, kształt, szybkość rozchodzenia się -- wielkości stałe\ - pobudzenie raz wywołane przesuwa się spontanicznie i niezależnie od bodźca inicjującego\ - wielkość odpowiedzi w czasie.\ **POTENCJAŁ CZYNNOŚCIOWY ZALEŻY OD RODZAJU KOMÓREK**\ \ \ \ \ \ \ \ \ Potencjał czynnościowy przewodzony wzdłuż błony komórkowej włókna nerwowego:\ - ze stałą szybkością\ - bez zmiany amplitudy\ - z osłonką mielinową szybciej, skokowo\ **OKRES REFRAKCJI** -- brak odpowiedzi na bodziec komórka jest niepobudliwa\ - Refrakcja względna -- pobudliwość zmniejszona, bezpośrednio po zakończonym potencjale czynnościowym\ - Refrakcja bezwzględna -- komórka nie pobudliwa na bodziec.**\ MECHANIZMY PRZEWODZENIA POTENCJAŁU CZYNNOŚCIOWEGO:\ **- miejscowy przepływ prądu jonowego wzdłuż wewnętrznej i zewnętrznej powierzchni błony komórkowej -- potencjał elektryczny\ - przepływ jonów poprzez błonę komórkową z towarzyszącym wyładowaniem potencjału czynnościowego\ - jednokrotne przewodzenie potencjałów czynnościowych\ - zróżnicowana szybkość przewodzenia potencjałów czynnościowych wzdłuż błony komórkowej: grubość błony komórkowej (wzrost r^2^ -- spadek R -- wzrost r), obecność osłonki mielinowej -- skokowe przewodzenie potencjałów czynnościowych (ok. 50 krotny wzrost przewodzenia), szerokość przewężeń.\ **CZYNNOŚCI SYNAPS**\ C:\\Users\\Właściciel\\Pictures\\untitled.bmp\ + EPSP -- pobudzający potencjał, otwarte kanały Na^+^ - depolaryzacja\ - IPSP -- hamujący potencjał, otwarte kanały K^+^ - hiperpolaryzacja.\ \ **CECHY PRZEWODNICTWA SYNAPTYCZNEGO W SYNAPSACH CHEMICZNYCH**\ - jednokierunkowość\ - opóźnienie synaptyczne (0,5ms)\ - zależność od jonów Ca^2+\ ^- wrażliwość na leki i niedotlenienie\ - sumowanie czasowe i przestrzenne\ **Rola jonów Ca^2+^ w przewodnictwie synaptycznym:**\ - jony Ca^2+^ uwalniane są do kolbki synaptycznej\ - powodują uruchomienie pęcherzyków z neuroprzekaźnikami poprzez „odczytanie" tych pęcherzyków do błon cytoszkiletu - pęcherzyki synaptyczne poruszają się w kierunku błony presynaptycznej.\ **Czynniki modyfikujące pobudliwość:**\ - stężenie Ca^2+^ w płynie zewnątrzkomórkowym -- pobudliwość spada gdy wzrasta stężenie Ca^2+^ i na odwrót\ wzrost Ca^2+^ - spadek pobudliwości\ spadek Ca^2+^ - wzrost pobudliwości\ - stężenie K^+^ w płynie zewnątrzkomórkowym -- przyspieszenie skurczu, dużo K^+^ pobudliwość wzrasta\ - leki, środki miejscowo znieczulające -- zablokowanie jonów sodowych, brak pobudliwości\ - niska temperatura -- pobudliwość spada\ Niektóre komórki wykazują cykliczne zmiany potencjału błonowego, np. komórki rozrusznikowe przewodu pokarmowego i serca -- nadaje rytm serca i Skórczów.\ **Przewodzenie potencjału czynnościowego:\ **- bierne -- następuje spadek amplitudy potencjału w trakcie jego rozprzestrzenienia się\ - czynne -- amplituda potencjału nie zmienia się w trakcie jego rozprzestrzenienia się\ - skokowe -- poruszają się skokowo przeskakując odcinki nerwu pokryte osłonką mielinową\ Potencjał jest przenoszony z jednego miejsca na drugie i nie ma amplitudy.\ Potencjały czynnościowe są prowadzone wzdłuż całego włókna nerwowego ze stałą szybkością i bez zmiany swej amplitudy.\ Laminowy wpływ jonów Na^+^ do wnętrza aksonu i odpychania elektrostatycznego jonów K^+^ na boki od miejsca wystąpienia potencjału czynnościowego.\ \* Pęcherzyki synaptyczne łączą się z błoną postsynaptyczną.\ Uwolnienie neuroprzekaźnika do szczeliny synaptycznej: - otwieranie kanałów Na^+^ **+** EPSP\ - otwieranie kanałów K^+^ **-** IPSP\ ***\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ ***\ Układ\ mięśniowy***\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ III. UKŁAD MIĘŚNIOWY.*\ **\ Mięśnie szkieletowe kurczą się nie zależnie od naszej woli.\ Mięśnie prążkowane -- kontrola ruchowa mózgu.\ Mózg, ośrodki ruchowe - służy do poruszania się\ ↘ nerw ruchowy - wykorzystywane podczas znieczulenia\ Mięsień szkieletowy aby zwiotczyć mięśnie\ **ZŁĄCZE NERWOWO -- MIĘŚNIOWE (PRZEWODZENIE IMPULSÓW)**\ - depolaryzacja zakończenia nerwu ruchowego -- uwolnienie Ach z pęcherzyków synaptycznych\ - dyfuzja Ach przez szczelinę synaptyczną dociera do błony postsynaptycznej, łączy się z receptorem\ - przepuszczalność jonów Na^+^ i K^+^, rozpoczęcie depolaryzacji\ - depolaryzacja błony mięśniowej, wzrost przepuszczalności kanałów Ca^2+^\ - wzrasta stężenie Ca^2+^ w sakroplaźmie, rozpoczęcie skurczu\ - rozkład Ach przez enzym estradę cholinową (AchE)\ \ **Czynniki modyfikujące przekaźnictwo w płytce nerwowo -- mięśniowej.**\ - hamowanie uwalnianie Ach - toksyna botulinowa\ z zakończeń nerwowych jad kiełbasiany\ porażenie\ - blokowanie receptorów - kurara wiotkie\ cholinergicznych (N) płytki - bungarotoksyna\ \ - blokowanie estrazy - fizostygmina blok depolaryzacyjny\ cholinowej -- AchE - prostygmina płytki\ \ MIĘŚNIE -- stanowią 60% masy ciała człowieka:\ - szkieletowe -- zależne od naszej woli, poprzecznie prążkowane\ - gładkie nie zależne\ - sercowy od naszej woli\ Miofibryle -- kurczliwe włókienka\ - filamenty cienkie -- aktyny, równe odległości od siebie\ - filamenty grube -- miozyny, położone w regularnych odstępach.\ \ **Budowa mięśnia:**\ - włókno mięśniowe\ - prążek ciemny\ - prążek jasny\ - miofibryle\ Mięsień prążkowany -- ciemne i jasne prążki to białka\ \ Skaromer -- oddzielony jest dwoma błonami, dzięki skróceniu sakromerów dochodzi do skurczu.\ Włókna aktynowe są umocowane do błony podstawy sakromeru są cienkie.\ - linia M -- aktyna do niej nie sięga, stanowi złącze włókna miozynowego\ - linia Z -- podstawa do której są przyczepione włókna aktynowe\ - odcinek A -- same włókna miozynowe\ - odcinek I -- same włókna aktynowe\ Połączenie aktyny z miozyną -- główki miozynowe dążą do połączenia z aktyną.\ **FILANEMT MIOZYNY -- GRUBY,** mostki poprzeczne -- główka posiada dwa miejsca, jedno to aktywne miejsce wiązania, a drugie miejsce aktynowej ATP -- azy.\ **FILANEMT AKTYNY -- CIENKI,** kompleks troponiny, tropomiozyna, G -- aktyna.\ SKURCZ -- połączenie główki miozyny i aktyny\ Jony Ca^2+,^ które łączą się z troponiną, prowadzą do połączenia się aktyny i miozyny, Ca^2+^ pochodzi z własnych zasobów.\ \ FILAMENT GRUBY FILAMENT CIENKI\  C:\\Users\\Właściciel\\Pictures\\sbq3y.jpg\ filament miozynowy złożony z\ pojedynczych włókienek z główką na zew.\ Skurcz -- włókna aktynowe wchodzą\ pod włókna miozynowe\ **TWORZENIE MOSTKÓW** -- odsłonięcie miejsca wiązania aktyny z miozyną -- miejsce to jest zasłonięte przez troponiny w czasie spoczynku, otwieranie miejsca -- wzrost stężenia Ca^2+^ - podjednostka zmienia swoją konfigurację.\ Powierzchnie włókna mięśniowego -- kanaliki -- znajdują się gęsto upakowane jony wapnia.\ **Powstawanie mostka poprzecznego:**\ - wiązanie aktyny z miozyną -- wytworzenie ATP\ - siła uderzeniowa\ - powrót do pozycji wyjściowej\ - wiązanie aktyny z miozyną\ Wsuwanie się pod siebie aktyny pod miozynę.\ Teoria ślizgowego skurczu mięśniowego:\ - ATP- aza to szczelina do której wchodzi ATP, pod wpływem hydrolizy powstaje ADP, przesunięcie aktyny do miozyny.\ \ **CYKL MOSTKÓW POPRZECZNYCH**\ - mostki poprzeczne miozyny łączą się z aktyna\ - uwolnienie fosforanów powoduje zmiany konfiguracyjne białka\ - siła uderzeniowa powoduje ślizganie filamentów wobec siebie\ - nowa cząsteczka ATP wiąże się z miozyną umożliwiając odłączenie miozyny od aktyny\ - ATP powoduje powrót mostków poprzecznych miozyny do stanu wyjściowego, dzięki temu możliwe jest przesuwanie filamentu cienkiego względem grubego w skali całego sakromeru.\ SKURCZE MIĘŚNI SZKIELETOWYCH\ ↙ ↘\ IZOMETRYCZNE IZOTONICZNE\ - zwiększa się napięcie -- napięcie pozostaje niezmienne\ - mięsień nie skraca się -- mięsień skraca się\ \ \ \ \ \ **OKRES UTAJENIA** -- występuje między pobudzeniem mięśnia, a momentem wystąpienia skurczu, zachodzi wzrastanie napięcia mięśniowego, np. rozciągają się włókna kolagenowe, okres pokonania bezwładności.\ **SKURCZ TĘŻCOWY** -- część pobudzeń jest na tyle duża, że nie dochodzi do technicznego rozkurczu mięśnia przed następnym skurczem -- sumowanie w czasie, może być zupełny i nie zupełny. **ZMĘCZENIE MIĘŚNIOWE** -- niezdolność mięśni do skurczu z wyczerpania neuroprzekaźników lub z wyczerpania zasobów energetycznych\ - kontrola fizjologiczna -- wyczerpanie zapasów ATP i fosfokreatyny w mięśniach\ - utrzymanie się połączenia aktyny z miozyną\ - przykurcz mięśnia\ \ \ \ \ \ Sztywność pośmiertna → ustaje produkcja ATP → połączenie aktyny z miozyną.\ **CZAS TRWANIA SKURCZU RÓŻNYCH MIĘŚNI SZKIELETOWYCH**\ - mięśnie duże -- zdolność do długotrwałego skurczu, ale brak precyzji mięśnia, kurczą się długo\ - mięśnie małe -- szybko się kurczą\ - mięsień obciążony -- kurczy się wolno\ MIĘŚNIE GŁADKIE -- ten sam mechanizm skurczu, włókna aktynowe i miozynowe ułożone są w kratkę, mają kształt wrzecionowaty, mają jedno jądro, Ca^2+^ pochodzi z zewnątrz, nie mają własnych zasobów.\ **CZYNNOŚCIOWE SYNCYTIUM:\ **- potencjał czynnościowy spontaniczny wywołany przez potencjał komórki rozrusznikowej\ - potencjał czynnościowy rozprzestrzenia się do komórek roboczych\ - komórki nie rozrusznikowe mięśni gładkich\ - mostki łączące\ - komórki rozrusznikowe mięśni gładkich\ **Komórki rozrusznikowe**\ fale wolne -- rytmiczne wahania potencjału błonowego\ wartość progowa\ potencjał czynnościowy\ skurcz mięśnia\ Pobudzone do skurczu -- rozciąganie mechaniczne\ \ \ \ Rozciąganie mięśnia gładkiego wywołuje jego Skórcz.**\ ** α -- receptor → ← noradrenalina ← β- receptor\ skurcz naczyniowy ← adrenalina rozkurcz naczyniowy\ Noradrenalina - α -- receptor -- skurcz naczyniowy\ Adrenalina - β- receptor - rozkurcz naczyniowy\ **RODZAJE SKURCZÓW MIĘŚNI GŁADKICH:** - rytmiczne, - toniczne **CHARAKTERYSTYKA SKURCZÓW MIĘŚNI GŁADKICH:**\ 1) skurcze wywołane przez:\ - rozciąganie mięśni\ - działanie hormonów, Ach\ - działanie układu autonomicznego\ - komórki rozrusznikowe\ 2) niezbędny jest Ca^2+^ z płynu zewnątrzkomórkowego\ 3) skurcze trwają długo\ 4) rodzaje skurczów: toniczne i rytmiczne\ **POTENCJAŁ CZYNNOŚCIOWY KOMÓREK ROBOCZYCH\ **C:\\Users\\Właściciel\\Pictures\\image15.gif**\ ORGANIZACJA WŁÓKIEN ROBOCZYCH MIĘŚNIA SERCOWEGO\ **REFRAKCJA -- ZASTÓJ\ - długi okres refrakcji mięśnia sercowego\ - serce kurczy się skurczem pojedynczym\ \ ***\ \ \ \ \ \ \ ***Układ\ nerwowy***\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ IV. UKŁAD NERWOWY.*\ ** CUN OUN\ ↓ ↓\ Centralny układ nerwowy Ośrodkowy układ nerwowy\ ↓ ↙ ↘\ Mózg Dośrodkowy (Receptory) Ośrodkowy (Efektory)\ ↓ ↙ ↘ ↙ ↘\ Rdzeń kręgowy somatyczny autonomiczny somatyczny autonomiczny\ - mięśnie ↙ ↘\ sympatyczny parasympatyczny\ NANC\ - mięśnie gładkie i sercowy\ - gruczoły zew. i wew.\ wydzielnicze\ **BUDOWA NEURONU** -- duża wypustka -- akson, mała dendryt\ \ Nekroza -- uszkodzenie neuronu\ **DEGENERACJA -- WSTECZNA CHERMATOLIZA**\ - wsteczna -- ciało neuronu staje się obrzmiałe, jądro przesunięte jest na bok, zaniki ziarnistości\ - degeneracja Wallera -- zanik włókien nerwowych\ - tran synaptyczna -- synapsy z uszkodzonym neuronem\ **REGENERACJA** -- ponowne unerwienie, odrośnięcie włókna\ Kanał regeneracyjny -- tworzy się wzdłuż uszkodzonego neuronu, dochodzi do powstania osłonki mielinowej, jeśli nie wiedza gdzie podążać, ulegają spaleniu, czas jest potrzebny do regeneracji neuronów.\ Nerwy się zszywa po to aby mogły zachować drogę, którą przesyłany jest sygnał, odtwarzany szlak w którym neuron będzie się regenerować -- żeby odnalazł swoją drogę.\ **NEUTROFINY** -- ułatwiają odnowę i regeneracje nerwów\ - białko niezbędne do przeżycia i wzrostu neuronów\ - produkowane przez komórki nerwowe, mięśniowe, glejowe\ - wiążą się z receptorem wypustek nerwowych i transportowane są wszystkie do ciała neuronu\ NGF -- nerwowy czynnik wzrostu, reguluje wzrost synaps i para sympatycznych neuronów, składa się z podjednostek α i β.\ BDFN -- mózgowo pochodny czynnik neurotroficzny, odpowiedzialny za neurony czuciowe\ CNTF -- czynnik produkowany przez komórki glejowe\ **GLEJ (90%)\ ** ↙ ↘\ **MAKROGLEJ MIKROGLEJ\ ** - astocyty - makrofagi\ - komórki ependymy\ - oligodentrocyty\ ASTROCYTY -- komórki gwieździste rozpowszechnione, stanowią 80% gleju, włókienkowe i protoplazmatyczne.\ **ROLA:**\ - komórki podporowe dla neuronów\ - udział w tworzeniu bariery krew -- mózg\ - tworzenie blizn, dzielą się, zatykają puste miejsce, tworzą nowotwory -- szybko się rozprzestrzeniają, źle\ prognozują\ - wychwyt K^+^, uwalnianie Ca^2+^ - wzrost pobudliwości, wyładowanie neuronów, np. atak padaczki\ **OLIDODENDROCYTY:**\ - tworzą osłonki mielinowe dla nerwów, otaczają nerw\ **KOMÓRKI EPENDRYNY:**\ - występują w wyściółce komór mózgu i rdzenia\ - wytwarzają płyn rdzeniowo -- mózgowy\ **MIKROGLEJ:**\ - pełni funkcje makrofagów\ - zdolność poruszania się i fagocytozy\ - wytwarzanie interleukininy\ - mogą powodować destrukcję\ **PŁYN MÓZGOWO -- RDZENIOWY:**\ - zapewnia wymianę składników pomiędzy różnymi częściami mózgowia\ - chroni mózg przed uszkodzeniami\ - zmienia ciężar mózgu\ - krąży cały czas\ **SKŁAD PŁYNU MÓZGOWO -- RDZENIOWEGO** -- znajduje się minimalna ilość białka, obecność białka mówi, że istnieje stan zapalny, kwas moczowy -- działanie uszkadzające, pozostałe składniki podobne\ do osocza.\ **BARIERA KREW -- MÓZG**\ - utworzone przez astocyty, błonę podstawową i śródbłonek naczyń mózgowych\ - przepuszczalna dla: O~2~, CO~2~, etanolu, hormonów sterydowych, leków lipo filnych\ - nieprzepuszczalna dla białek, substancji wysokocząsteczkowych, jonów wodorowych\ **FUNKCJE:**\ - ochronna, zabezpiecza tkankę mózgową przed wahaniami stężenia poszczególnych składników, występujących w osoczu krwi, oraz przed związkami szkodliwymi krążących we krwi.\ **RDZEŃ KRĘGOWY:\ -** najniższe piętro CUN**\ -** umieszczony w kanale kręgowym\ - budowa segmentowana\ - z każdego segmentu wychodzą nerwy\ SUBSTANCJA SZARA -- neurony, kształt litery H, położona w środku\ SUBSTANCJA BIAŁA -- utrzymane przez włókna nerwowe\ **PRAWO BELLA MAGENDIEGO**\ - kierunek przepływu sygnału do rdzenia kręgowego, komórki tylne\ - kierunek przepływu na obwód rdzenia, komórki przednie\ Sygnały wchodzą do rdzenia przez komórki grzbietowe -- informacje czuciowe, a opuszczają rdzeń kręgowy przez komórki brzuszne -- sygnały ruchowe\ **ODRUCH** -- podświadoma odpowiedź nerwu wykonawczego -- efektora, wywołana pobudzeniem narządu odbiorczego -- receptora, zachodząca za pośrednictwem łuku odruchowego\ \ \ **ŁUK ODRUCHOWY:\ **- receptor -- struktura wyspecjalizowana do odbioru sygnału\ - droga dośrodkowa\ - ośrodek\ - droga odśrodkowa\ - efektor\ \ **ODRUCH ROZCIĄGOWY** -- odruch otrzymujemy uderzając w ścięgno, powoduje to skórcz mięśnia czworogłowego i wyprostowanie kończyny.\ \ ← włókna intrafuzyjne\ owinięte przez zakończenia nerwowe\ bodziec -- rozciąganie mięśnia\ **Rozciąganie mięśnia** -- włókno intrafuzyjne ma prążkowanie na samych końcach, jeżeli dojdzie do pobudzenia, kurczy się na rogach, a pozostała część rozciąga się, dochodzi do pobudzenia zakończenia nerwowego, dochodzi do wzrostu napięcia nerwowego efekt -- skurcz mięśnia\ 1) Receptor -- wrzeciona nerwowo -- mięśniowe, mała struktura, wiele w mięśniach, otoczone tkanką łączną, umocowane do mięśni otaczających\ 2) Droga dośrodkowa -- grube włókna Ia\ 3) Ośrodek - α - motoneuron\ 4) Droga odśrodkowa -- włókna α\ 5) Efektor -- włókna ekstrafuzyjne tego samego mięśnia\ Włókna intrafuzyjne -- włókienko mięśniowe posiada zdolność do kurczenia się, części kurczliwe znajdują się na jego końcach, gdy się go pobudza to dno się rozciąga, biegnie sygnał do rdzenia, pobudza komórki α i sygnał z powrotem biegnie do całego mięśnia. Ośrodki w rdzeniu przedłużonym mogą wpływać na napięcie mięśniowe.\ Odruch rozciągowy -- hamowanie mięśnia antagonistycznych, prostownik -- pobudzenie do skurczu, zginacz -- zahamowanie.\ \ **ROLA:** - utrzymywanie napięcia mięśniowego\ - dostosowuje napięcie mięśniowe do zmieniającej się długości mięśnia podczas skurczu\ \ **ODWRUCONY ODRUCH ROZCIĄGOWY:**\ - dochodzi do zmniejszenia napięcia mięśnia, odruch obronny, mięsień się kurczy, a ścięgno się rozciąga\ - skurcz bicepsa, rozkurcz prostownika\ - przy bardzo silnym skurczu mięśnia, biegnie do rdzenia, neurony hamujące -- zahamowanie skurczu, mięsień się rozluźnia a nie kurczy, pobudzeniu ulega prostownik, dzięki temu mięśnie chronią przed uszkodzeniem\ 1) Receptor -- zakończenia buławkowate w ścięgnach\ 2) Droga dośrodkowa -- włókno 1B 120m/s\ 3) Ośrodek -- wiele synaps α- motoneurony\ 4) Droga odśrodkowa - włókna α\ 5) Efektor -- przeciążony mięsień (-), antagonistyczny mięsień (+)\ **ROLA:** - zapobiega uszkodzeniom mięśni i ścięgien przy gwałtownych ruchach - utrzymuje napięcie mięśniowe\ \ **ODRUCH ZGIĘCIOWY** -- jeśli dojdzie do ponudzenia receptorów bólowych, gdy dotkniemy czegoś gorącego, wchodzi korzeniami bocznymi, neurony zginaczy są pobudzone, a prostowniki są zahamowane, odruch działa błyskawiczne, odruch ochronny, zachodzi zanim sobie uświadomimy co się dzieje, dzieje się to na poziomie rdzeniowym.\ 1) Receptor -- wolne zakończenia nerwowe, bólowe\ 2) Droga dośrodkowa -- włókna typu II i III, 30 -- 70 m/s\ 3) Ośrodek -- wielosynaptyczny, α- motoneurony zginaczy pobudzone, α- motoneurony prostowników zahamowane\ 4) Droga odśrodkowa -- nerwy ruchowe\ 5) Efektor -- zginacze skurcz, prostowniki rozkurcz\ Odruch ten działa przy pobudzeniu receptorów dotyku, a także w lokomocji.\ **ROLA:**- ochronna\ - podstawa lokomocji\ \ **DOLNY NEURON MOTORYCZNY\ **Alfa -- motoneuron rogów przednich rdzenia kręgowego -- droga końcowa dla sygnalizacji.\ \ **OBJAWY USZKODZENIA DNM:**\ - niedowład, porażenie, brak odruchów\ - spadek napięcia mięśniowego -- przerwanie łuku odruchowego\ - brak odruchów rdzeniowych\ - zaniki troficzne mięśni\ - drżenie pęczkowe i włókienkowe -- szybkie skurcze nie zależne od woli\ \ ***V. RUCH.***\ OŚ RUCHOWA -- droga odśrodkowa, kora mózgowa\ **OŚRODKI KONTROLI RUCHOWEJ:**\ - kora mózgowa\ - jądra podstawy mózgu\ - móżdżek\ - układ siatkowaty pnia mózgu\ - rdzeń kręgowy\ **OKOLICE KOJARZENIOWE KORY MÓZGOWEJ**\ RUCHY\ ↙ ↘\ DOWOLNE MIMOWOLNE\ układ piramidowy, np. chodzenie jadra podstawy mózgu np. balans bioder\ **UKŁAD PIRAMIDOWY**\ droga ruchowa + droga piramidowa\ Obszary kory ruchowej -- płat czołowy\ - pierwszorzędowe pole ruchowe - pole nr. 4\ - kora przedruchowa - pole nr. 6\ - dodatkowe pole ruchowe -- pole nr. 8\ Tylna część płata ciemieniowego - kora czuciowa, pole nr. 5, 7\ Poczucie świadomości ciała, uszkodzenie tego pola powoduje, np. nieświadomość drugiej połowy ciała.\ Homunkulus ruchowy - topograficzna reprezentacja mięśni ciała na powierzchni kory ruchowej.\ krtań, język, gardło, mięśnie mimiczne twarzy, mięśnie reki, ramie, tułów, noga.\ **DROGA PIRAMIDOWA** -- zaczyna się w korze m1 i m2, a także w korze czuciowej, na poziomie przedłużenia krzyżują się.\ \ **GÓRNY NEURON MOTORYCZNY**\ Kora ruchowa + droga piramidowa( to co powyżej DNM)\ \ **OBJAWY USZKODZENIA GNM**:\ - niedowład, porażenie\ - wzrost napięcia mięśniowego\ - wygórowane odruchy rdzenia\ - objaw Babińskiego -- duży paluch jest podwinięty do góry, a reszta palców podeszwowo.\ Kora ruchowa bezpośrednio wysyła sygnały i decyduje no sile skurczu\ **\ JĄDRA PODSTAWY MÓZGU-** pętla połączeń, obliczają jaka będzie skala ruchu**\ -** skorupa\ - gałka blada\ - jądro ogniste\ - substancja higra\ - jądro niskowzgórzowe\ \ ↙ Kora ruchowa ↖\ Jądra podstawy → Jądra wzgórza\ **ROLA:** mózgu\ - programuje zakres ruchu w zależności od celu, jakiemu ma służyć ich ruch\ - kontrolują ruchy mimowolne\ **USZKODZENIE JĄDER PODSTAWY MÓZGU**:\ - choroba Parkinsona -- ruchy nie precyzyjne, zanik neuronów z dopaminą\ objawy: hipokinezja, zwiększenie napięcia mięśniowego, drżenie\ przyczyna: niedobór dopaminy\ **MÓŻDŻEK --** centrum informacji o mięśniach, kontroluje równowagę podczas ruchu.\ - płat przedni\ - płat tylny\ - płat grudkowo -- kłaczkowy i robak odpowiada za równowagę, móżdżek przedsionkowy,\ \* część pośrednia półkul (nowsza), połączenie z rdzeniem (rdzeniowy), precyzja ruchów\ \* część boczna półkul -- ma połączenie z korą mózgową poprzez połączenia z jądrami mostku, centrum planowania ruchu\ **MIĘŚNIE** -- każda zmiana dotycząca napięcia mięśniowego, długości mięśni i ich pozycji\ 1) jądra przedsionkowe informują móżdżek o tempie i kierunku ruchu\ 2) sygnały z mięśni informują o stanie mięśni biorących udział w ruchu\ 3) sygnały z kory mózgowej przekazują plan ruchu\ 1+2+3 = pozwala na utrzymanie równowagi podczas ruchu\ **ROLA MÓŻDŻKU W KONTROLI RÓWNOWAGI:\ Kontrolują:**\ - napięcie mięśniowe\ - równowagę\ - ruchy dowolne i mimowolne\ - bierze udział w planowaniu ruchu\ **USZKODZENIE:**\ - zaburzenie równowagi\ - dysmetria\ - ataksja -- brak dokładności ruchów\ - adiadochokineza -- niezdolność np. do ruchów nawracanie i odwracania\ - zaburzenia mowy\ - drżenia zamiarowe\ - oczopląs -- mimowolne ruchy gałek ocznych\ **OŚ CZUCIOWA** -- droga dośrodkowa\ Receptor -- przekształca energię bodźca w potencjał czynnościowy.\ Mózg\ informacja ze świata zew. oraz z wnętrza komórki ↘ ↑\ Receptory\ **RECEPTORY** mechaniczny (dotyk)\ termiczne (ciepło, zimno) ← ↕ → elektromagnetyczne (światło)\ chemiczne (zapach, smak)\ BODZIEC → ENERGIA → RECEBTOR\ Określone receptory są wyspecjalizowane w odbiorze określonego bodźca.\ Receptory mogą reagować na inne rodzaje bodźców.\ **Skórne receptory czuciowe -- prawo swoiste energii zmysłów -- Mullera.\ **Odbiór bodźca czuciowego zależy od rodzaju receptora, a nie od rodzaju energii pobudzającej receptor.\ **TRANSDUKCJA CZUCIOWA**:\ Bodziec → zmiana przewodnictwa błonowego → potencjał receptora → potencjał czynnościowy\ Amplituda -- wprost proporcjonalna do wielkości bodźca\ ↓ BODZIEC →\ bodziec →\ KOD ANALOGICZNY:\ Ilość -- potencjałów wprost proporcjonalna do wielkości bodźca → kod cyfrowy\ **ADAPTACJA CZUCIOWA** -- stałe drażnie nie receptora powoduje spadek wrażliwości tego receptora (zmęczenie).\ ADAPTACJA RECEPTORÓW CZUCIOWYCH:\ Receptory fazowe -- np. receptor dotyku\ - adaptują się szybko\ - rejestrują początek i koniec stymulacji\ - rola w procesach związanych ze zmianami\ Receptory toniczne -- np. bólu\ - adaptują się wolno lub wcale\ - rejestrują w sposób ciągły pobudzenie receptora\ - rola w homeostazie\ **DROGA RDZENIOWO -- WZGÓRZOWA --** cienkie włókna nerwowe, wolne przewodzenie\ - ból, temperatura\ - niedokładne czucie dotyku i ucisku\ - swędzenie i łaskotanie\ - odczucia seksualne\ **UKŁAD TYLNO -- POWRÓZKOWY** -- grube włókna nerwowe, szybkie przewodzenie\ - czucie dotyku z dokładną lokalizacją i siłą bodźca\ - czucie wibracji, czucie z mięśni i ścięgien\ **KORA CZUCIOWA**\ Pole czuciowe I -- płat ciemieniowy (3,1,2) -- homunkulus czuciowy\ Pole czuciowe II -- górna ściana szczeliny Sylwiusz\ Homunkulus czuciowy → lokalizacja receptorów czuciowych ciała na powierzchni kory czuciowej, duża gęstość receptorów.\ **DROGA CZUCIOWA:**\ receptor → rdzeń kręgowy → szlak rdzeniowo -- wzgórzowy → opuszka → wzgórze → kora mózgowa\ Kora czuciowa „odkodowuje" sygnały czuciowe, percepcja czuciowa zachodzi na poziomie kory mózgowej.\ **BÓL --** mechanizm chroniący często przed uszkodzeniem → wywołuje reakcje mające na celu usunięcia bodźca bólowego.\ Receptory bólu -- nocyreceptory (wolne zakończenia nerwowe):\ - stopień ich rozproszenia ma wpływ na odczuwanie bólu\ - bodźce uszkadzające - nocyreceptorowe\ - nie adaptują się pobudzeniu\ **Mechanizm powstawania bólu:**\ Bodźce uszkadzające powodują zapalenie → uszkodzenie tkanek → pobudzenie receptorów bólowych\ **TRANSMISJA BÓLU: BÓL**\ ↙ ↘\ Wolny Szybki\ wolne przewodzenie, cienkie włókna szybkie przewodzenie, grube włókna\ dociera do pnia aktywujący mózg dociera do kory mózgowej\ **BRAMKA BÓLU**- hamuje dopływ informacji do mózgu, sygnał nie dostaje się do kory dlatego nie ma odczucia bólu.\ Wewnętrzny system analgetyczny mózgu:\ Neurony istoty szarej wokół mózgu → jądro szwu → rdzeń kręgowy → zamknięcie bólu\ **Receptory opatowe\ Mi ← ↓ → Delta\ Kappa**\ **ROLA:**\ - hamowanie czucia bólu -- „branka kontrolna", zachodzi w obrębie rogów tylnych rdzenia we wzgórzu\ Struktury neutralne hamujące ból\ - istota szara śródmózgowia ich działanie polega na uwalnianiu opioidów\ - okołokomorowa część wzgórza endogennych\ **BÓL** -- pod względem rozmieszczenia receptorów\ 1) ból trzewny:\ - stały, nieściśle zlokalizowany\ - rozlany\ - pobudza odruchy autonomiczne -- nudności wymioty\ 2) ból ścienny\ - ostry, silny, kłujący\ - dobrze zlokalizowany\ - wywołany podrażnieniem receptorów bólowych błony ściennej jamy opłucnej\ 3) ból odbity\ - odczuwany w obrębie tkanki, która położna jest z dala od źródła bólu -- ból przy chorobie wieńcowej.\ Ból serca -- promieniuje do nadgarstka, ręki\ Ból projekcyjny -- występuje w wyniku bezpośredniego porażenia w chorobie nerwowej\ Ból mięśniowy -- dopływ krwi w mięśniach zamknięty lub pogorszony\ ***VI. STOPNIE AKTYWACJI MÓZGU.*\ **\ CZUWANIE SEN\ ↙ ↘ ↙ ↘\ relaks wzmożona sen REM sen NREM\ koncentracja\ Aktywność kory mózgowej zależy od układu siatkowatego pnia mózgu.\ - układ siatkowaty pnia mózgu jest pojęciem czynnościowym\ - neurony tego układu prowadza impulsy w OUN poza swoistymi drogami czuciowymi i ruchowymi\ - układ ten warunkuje wzbudzenie i uwagę oraz kontrolę czynności somatycznych i autonomicznych\ **UKŁAD SIATKOWATY (US):**\ - lokalizacja -- pień mózgu\ - liczne, drobne neurony\ - połączenia własne neuronów\ PODSTAWY ANATOMICZNE -- skupienie komórek nerwowych występujących w tworze siatkowatym mostku, rdzenia przedłużonego i kręgowego, min. jądra szwu, jądro siatkowate, śródmózgowie, istota szara śródmózgowia, jądro śródbłonkowe wzgórza.\ UKŁAD SIATKOWATY -- ośrodki ważne dla życia, sercowy, regulujący ciśnienie krwi, oddychania, połykania, kichania, kaszlu.\ \ Kora mózgowa hamująca (układ hamujący wzgórza)\ ↖ część wstępująca → ↕\ US → ↕ pobudzająca (RAS)\ pobudzenie układu mostku\ część zstępująca\ ↙ hamujący układ mostku\ rdzeń kręgowy\ \ **UKŁAD SIATKOWATY\ **↙ ↘\ Wstępujący Zstępujący\ - reguluje stan aktywności -- reguluje napięcie mięśniowe\ kory mózgowej i odruchy rdzenia\ RAS -- stan przytomności - układ pobudzający\ ośrodki wzgórzowe -- sen - układ hamujący\ US wstępujący pobudzający RAS przewodzi Kontroluje czynność odruchową\ impulsy pobudzające do: rdzenia kręgowego, napięcie mięśni ośrodków podkorowych hamujących szkieletowych, czynności rdzeniowych\ - wszystkich pól kory mózgu ośrodków kontrolujących krążenie i\ - ośrodków kontrolujących układ oddychanie\ autonomiczny i gruczoły dokrwene\ **Neurony RAS są pobudzone przez różne bodźce czuciowe.**\ Układ rekrutujący -- wzgórze synchronizujące czynność bioelektryczną kory mózgu, a tym samym zwalniający czynność bioelektryczną jej neuronów, obejmuje wzgórza: przyśrodkowe, śródblaszkowe, brzuszne przednio -- boczne, siatkowe wzgórza. Układ ten tworzą jądra, które znajdują się na przedłużeniu tworu siatkowatego pnia mózgu, skupiają one neurony o działaniu antagonistycznym w stosunku do nerwów układu siatkowatego wstępującego pobudzającego.\ **ROLA RAS:\ ** ból ↘ ← bodźce wzrokowe\ bodźce czuciowe ← bodźce słuchowe\ ↗ ↓+ ← bodźce węchowe\ dotyk RAS\ ↓+\ jądra wzgórza\ ↓\ kora mózgowa, stan pobudzenia\ **MÓZG AKTYWNY:**\ Stan czuwania umożliwia:\ - percepcję bodźców czuciowych\ - świadome działanie\ - opracowywanie informacji\ **Wpływ ogólnego znaczenia RAS:**\ - anestetyki przerywają przewodzenie w wielosynaptycznych szlakach RAS, wystarczy zablokowanie kilku synaps by inaktywować RAS → utrata świadomości.\ **CZYNNOŚĆI BIOELEKTRYCZNE MÓZGU:**\ Potencjały kory mózgu są sumą pobudzonych neuronów i ich dendrytów.\ - im więcej neuronów jest pobudzonych rytmicznie, tym wypadkowa potencjałów jest wyższa -- synchronizacja potencjałów\ - podczas występowania stanu czynnościowego w neuronach korowych występuje zjawisko przerwane -- poszczególne potencjały znoszą się wzajemnie, występują fale o niskiej amplitudzie i dużej częstotliwości -- desynchronizacja potencjałów.\ rodzaje fal + powstrzymanie + znaczenie EEG\ **EEG -- ZAPIS SPONTANICZNEJ CZYNNOŚCI ELEKTRYCZNEJ**\ SYNCHRONIZACJA DESYNCHRONIZACJA\ - niska częstotliwość -- wysoka częstotliwość\ - wysoka amplituda -- niska amplituda\ jest wynikiem równoczesnego wyniki kolejno występujących\ pobudzenia dużych grup neuronów wyładowań małych grup neuronów\ U ludzi dorosłych odpoczywających w stanie biernym, z zamkniętymi oczami, występuje całkowicie regularny rytm alfa o częstotliwości 8 -- 12 Hz, częstotliwości 15 -- 30 Hz i amplitudzie 20uV.\ EEG -- rodzaj fal EEG zależy od stanu aktywności mózgu:\ - rytm alfa -- odpoczynek, relaks, rejestr okolicy potyliczno -- ciemieniowej\ - rytm beta -- obliczenia matematyczne, rozwiązywanie problemów, rejestr kory ruchowo -- czuciowej\ - rytm theta -- uczenie się, powstawanie pamięci, okolica skroniowa i ciemieniowa\ - rytm delta -- sen głęboki, w czasie snu\ REM -- szybki ruch gałek ocznych, marzenia senne\ NREM -- wolny ruch gałek ocznych, sen głęboki, wypoczynek\ EEG -- badanie prądów czynnościowych mózgu człowieka nie naruszające powłok czaszki, jest wynikiem następujących po sobie depolaryzacji i repolaryzacji błony komórkowej dendrytów.\ **SEN:\ -** NREM -- sen wolnofalowy, głęboki wypoczynek, cztery stadia EEG, EEG -- wrzeciona senne, fale delta, wolny ruch gałek ocznych\ - REM -- sen paradoksalny, desynchronizacja EEG, marzenia senne, podwyższenie akcji serca i oddychania, rola w homeostazie, tworzenie pamięci, szybki ruch gałek ocznych.\ **CYKLE SNU:**\ - kiedy człowiek zapada w sen, najpierw wchodzi w lekki sen wolnofalowy\ - następnie w czasie około 1 godz. przechodzi stopniowo w głębokie stadia snu, aż zostaje osiągnięty głęboki sen\ - po 15 min. głębokiego snu zaczyna się on stawać coraz płytszy\ - dzieje się tak do chwili, kiedy osoba śpiąca wejdzie ponownie w stan lekkiego snu, ok. 90 min. do początku pierwszego cyklu snu\ - w tym momencie przechodzi ona z fazy snu wolnofalowego w fazę snu REM.\ Taki cykl powtarza się około 5 razy w czasie w nocy, chociaż przerwy między fazami snu REM się skracają, a długość czasu trwania każdej fazy snu REM się wydłuża. Gdy zbliża się ranek, osoba śpiąca spędza mniej czasu w stadium głębokiego snu wolnofalowego.\ Cykle te zmieniają się z wiekiem. W okresie niemowlęcym dziecko śpi około 16 godz. dziennie. Liczba ta spada do 10 godz. w czasie dzieciństwa i 7 godz. w wieku dorosłym. Osoby starsze śpią mniej niż 6 godz.\ \ **FAZY SNU:**\ - faza wstępna -- odprężenie poprzedzające sen\ - faza I -- początek snu płytkiego\ - faza II -- sen jest wciąż dość płytki\ - faza III -- początek snu głębokiego\ - faza IV -- sen głęboki\ C:\\Users\\Właściciel\\Pictures\\Budzik-fazy-snu-w1233-3.jpg\ Stan snu nie wynika z prostego zaniku wzbudzenia -- w pniu mózgu istnieją dwa ośrodki snu: jeden odpowiedzialny za sen wolnofalowy i drugi odpowiedzialny za sen REM.\ Ośrodek snu wolnofalowego jest umiejscowiony w jądrach szwu, znajdujących się w lini środkowej rdzenia przedłużonego -- w neuronach tych jąder jako mediator występuje serotonina, podanie serotoniny bezpośrednio do komór mózgu powoduje u zwierząt stan snu wolnofalowego.\ Ośrodek snu REM jest umiejscowiony w swoistych jądrach tworu siatkowatego mostku -- rolę mediatora spełnia noradrenalina.\ **PODWZGÓRZE --** znajdują się ośrodki odpowiedzialne za utrzymanie stałego środowiska wewnętrznego organizmu, ścisłe połączenie z przysadką mózgową.\ Poziomy integracji autonomicznej w OUN podobnie jak ich somatyczne odpowiedniki zorganizowane są w pewnej hierarchii:\ - proste odruchy jak skurcz wypełnionego pęcherza moczowego integrowane są w rdzeniu kręgowym, odruchy odpowiedzialne za regulację ciśnienia tętniczego i oddychanie integrowane są w rdzeniu przedłużonym\ - odruchy oczne -- śródmózgowie\ - integrowane są złożone mechanizmy odpowiedzialne za utrzymanie homeostazy\ - działa też z układem limbicznym, jako jednostką odpowiedzialną za zachowania emocjonalne.\ **Podwzgórze** -- część przednia międzymózgowia leży poniżej bruzd podwzgórzowych do przodu jąder międzykomorowych śródmózgowia.\ - pomiędzy śródmózgowiem a tylnym płatem przysadki istnieje połączenie nerwowe, natomiast z przednim płatem przysadki łączy się przez naczynia krwionośne\ - większość zakończeń aksonów w tylnym płacie przysadki pochodzi z jąder\ **Podwzgórze -- ściśle połączone z przysadką mózgową.**\ Jądro nadkomorowe\ Jądro przykomorowe\ połączenia nerwowe → ↓\ Płat tylny przysadki\ \ Jądro łukowate\ krążenie wrotne → ↓\ podwzgórzowo -- przysadkowe\ Płat przedni przysadki\ Wyniosłość środowiska będąca częścią podwzgórza brzusznego jest miejscem wychodzenia naczyń wrotnych:\ - w obszarze tym nie występuje bariera krew -- mózg\ - tutaj również kończą się włókna jądra przykomorowego.\ **ROLA FIZJILOGICZNA PODWZGÓRZA:**\ - wpływ na czynności autonomicznego układu nerwowego\ - kontrola gruczołów dokrewnych\ - regulacja rytmów dobowych\ - główne ośrodki homeostazy\ \ **CZYNNOŚCI PODWZGÓRZA:\ **- kontrola czynności trzewnych\ - kontrola układu endokrynowego i hormonalnego\ - regulacja przyjmowania pokarmów\ - regulacja czynności obronnych\ - termoregulacja\ - regulacja gospodarki wodno -- elektronowej\ - regulacja czynności rozrodczych\ - regulacja odpowiedzi organizmu na stres\ \ **OŚRODKI UKŁADU AUTONOMICZNEGO**\ Drażnienie powoduje\ ↙ ↘\ część przednia podwzgórza część boczna podwzgórza\ efekt parasympatyczny efekt sympatyczny\ skurcz pęcherza moczowego podwyższenie ciśnienia i\ przyśpieszenia akcji serca**\ Regulacja temperatury ciała -- część przednia podwzgórza:\ **- prawidłowa temperatura ciała -- 37 \*C\ - wahania okołodobowe -- 0,5 -- 0,7 \*C, najwyższa 18.00, a najniższa 6.00\ - wysiłek fizyczny prowadzi do podwyższenia temperatury\ \ **Podwzgórze -- ośrodek utraty ciepła:**\ - rozszerzanie naczyń krwionośnych\ - pocenie\ - przyspieszone oddychanie\ - anoreksja\ - apatia\ **Podwzgórze -- ośrodek produkcji ciepła:**\ - dreszcze\ - głód\ - wzrost aktywności fizycznej\ - skurcz naczyń krwionośnych\ - zjeżenie włosów\ - zwijanie się w kłębek**\ **Podwzgórze -- kontrola wydzielania przysadki mózgowej, płat przedni -- hormony tropowe\ TRH -- THS\ PRH, PIH → POLACIN\ Uwalnianie ADH\ 1) jest pobudzona przez:\ - wzrost efektywnego ciśnienia osmotycznego\ - spadek objętości płynu zewnątrzkomórkowego\ - ból, emocje, stres, wysiłek\ - morfina, nikotyna\ 2) jest normowana przez:\ - etanol, - AND\ - odruchy nerwowe z baroreceptorów\ Działanie ADH (wazopresyna):\ - zwiększa przepuszczalność dla wody w cewnikach\ - zagęszczanie moczu poprzez resorpcję wody, jonów w kanalikach nerkowych, poprzez pobudzenie receptorów V~2~\ - skurczu naczyń krwionośnych, dzięki obecnym w ścianie naczyń receptorów V~1~\ **OKSYTOCYNA\ Uwalnianie:\ **- uwalniana po podrażnieniu mechanoreceptorów brodawek sutkowych, np. podczas ssania piersi, co ułatwia wydalanie mleka oraz po podrażnieniu szyjki macicy i pochwy, estrogeny wzmagają wydzielanie oksytocyny, a progesteron je hamuje\ **Działanie:**\ - po porodzie połączone w ścianie macicy naczynia krwionośne tamują krwawienie po urodzeniu łożyska\ - w okresie połogu ma bezpośredni wpływ na zwijanie macicy tak więc karmienie piersią przyspiesza ten proces.\ Gospodarka wodno - elektryczna.\ Pragnienie -- mechanizm regulacji picia jest zależny od osmoregulacji osocza i objętości ECF -- pobranie wody wzrasta przy wzroście ciśnienia osmotycznego, a także przy zwiększeniu się ilości niektórych substancji takich jak sól.\ Rola układu R -- A (Regina - angiotensyna) -- utożsamiany jest zwykle z nerkami i funkcją regulacyjną gospodarki wodno -- elektronowej oraz ciśnienia krwi.\ \ \ **Regulacja objętości i osmolarności płynów ustrojowych.**\ Hipertonia Hipowalenia Wzrost osmolarności\ ↓ ↓ ↓\ osmoreceptory baroreceptory angiotensyna II\ ↘ ↓ ↙\ MÓZG\ ↙ ↘\ pragnienie ADH\ **RYTM OKOŁODOBOWY**\ - Światło -- cykliczne zmiany czynności organizmu (sen -- czuwanie, wahanie temp ciała)\ Wpływ na rytmy biologiczne:\ - jądro nadskrzyżowane (SCN)- główne rozruszniki dla wielu rytmów biologicznych\ Jądra nadskrzyżowane -- odbierają impulsy z siatkówki oka przez włókna siatkowo -- podwzgórzowe jąder bocznych pełniąc funkcje synchronizującą rytmy biologiczne organizmu, otrzymuje znaczną liczbę włókien serotogennych z jąder szwu.\ **GORĄCZKA:** endotoksyny\ ↓\ Zapalenie makrofagi\ CYTOKINY gorączka\ ↓ → ↑\ podwzgórze część przednia prostaglandyny przestawienie na wyższy poziom\ **FIZJOLOGICZNE ZNACZENIE GORĄCZKI:**\ - (-) wzrost bakterii - (+) produkcja przeciwciał - (-) wzrost guzów\ **1) regulacja czynności płciowych:**\ - wytwarzanie czynników zwalniających przysadkowe hormony gonadotropowe\ - ich uszkodzenie i zahamowanie, wysokie stężenie estrogenów i progesteronu we krwi -- zaburzenie cyklu i czynności rozrodczych\ **2) regulacja przyjmowania pokarmu:**\ Ośrodek głodu Ośrodek sytości\ boczne podwzgórze przyśrodkowe podwzgórze\ ↓\ stale aktywny, hamowany okresowo\ Regulacja hormonalna Regulacja hormonalna\ - oreksyna -- lektyna\ - enkefalina - CCK\ - NPY\ **3) regulacja krótkoterminowa -- hipotezy**\ - termostatyczna -- podwyższenie temperatury\ - glukostatyczna -- wzrost glukozy sygnał sytości\ - lipostatyczna -- podwyższenie leptyny sytość\ pobieranie pokarmu podwzgórze\ zmniejszony wydatek energetyczny pobudzenie receptorów leptynowych\ ↓\ tkanka tłuszczowa ↓\ zwiększone odkładanie tłuszczu wzrost poziomu leptyny w osoczu\ ↓\ zwiększona produkcja leptyny\ **CHOLECYSTOKININA (CCK)** -- peptydowy hormon tkankowy przewodu pokarmowego, wydzielony przez śluzówkę dwunastnicy i jelita czczego, zadaniem jest stymulacja wydzielania żółci i soku trzustkowego, bodźcem do zwiększenia wydzielenia CCK są głównie produkty częściowego trawienia tłuszczów ma działanie hamujące uczucie głodu.\ \ **DZIAŁANIE CHOLECYSTOKININY (CCK):**\ - pobudzenie wydzielania enzymów trzustkowych\ - skurcz pęcherza moczowego\ - wzrost przepływu krwi\ - przyśpieszenie metabolizmu w komórkach trzustki\ - przyśpieszenie motoryki jelit\ - potęgowanie wydzielania wodorowęglanów przez trzustkę\ - pobudzenie wydzielenia glukagenów\ **BIAŁKO AGRP:**\ - zmniejsza wydatkowanie energii w warunkach głodu, stymuluje przyswajanie posiłków\ **GHRELINA:\ **-- hormon biorący udział w regulacji homeostazy energetycznej ustroju, wpływa na procesy łaknienia i przyswajania energii.\ \ **REGULACJA CZYNNIKÓW OBRONNYCH:**\ - ścisłe powiązanie podwzgórza z układem limbicznym\ - bierze udział w uruchamianiu czynności obronnych (wściekłość, agresja)\ **UKŁAD LIMBICZNY** -- położony jest pod korą mózgową, pod względem filogenetycznym jest najstarszą częścią kory mózgowej.\ Czynności układu limbicznego:\ - zachowania pokarmowe\ - funkcje seksualne\ - stany emocjonalne takie jak strach, gniew, układ kary (mediatory Ach, 5 TH), układ nagrody (NA)\ **KORA**\ 1) Allocortex (stara kora)\ - hipokamp**\ **- zakręt hipokampa**\ **- opuszka węchowa i płat węchowy\ 2) Neocorex (nowa kora)\ - nadoczodołowa część płata czołowego\ - zakręt obręczy\ 3) Jądra\ - jądra migdałowate\ - jądra wzgórza\ - jądra przegrody\ \ **GŁÓWNE POŁĄCZEINA:**\ - sklepienie łączy hipokamp z ciałami suteczkowymi które z kolei są połączone z jądrami przednimi wzgórza drogą suteczkowo -- wzgórzową\ - jądra przednie wzgórza wysyłają swoje projekcje do kory zakrętu obręczy\ - kora zakrętu obręczy łączy się z hipokampem, zamykając złożony zamknięty krąg -- nazywany kręgiem PATEZA.\ Krąg pateza\ sklepienie ↖ → ↙ ciała suteczkowe\ hipokamp wzgórze\ ↖ ↙\ zakręt obręczy\ **ROLA UKŁADU LIMBICZNEGO:\ -** powstawanie emocji mózg emocjonalny - motywacje i uzależnienia - pamięć świeża - reakcje seksualne\ \ **EMOCJE: GNIEW I ŁAGODNOŚĆ:\ -** usunięcie nowej kory gwałtowne reakcje wściekłości, agresji i gniewu\ - usunięcie przegrody przeźroczystej jąder\ - usunięcie jąder migdałowatych- łagodność\ **UKŁAD NAGRODY:** **UKŁAD KARY:**\ Neurony dopaminergiczne Neurony cholinergiczne\ - jądro wtrącone -- tylna część podwzgórza\ - PPP - węchomózgowie\ - część pnia mózgu -- reakcje unikania\ u ludzi powoduje uczucie spokoju i relaksu\ **STAN EMOCJONALNY:**\ - dwa układy związane są z podwzgórzem i układem limbicznym\ - układy wywołujące reakcje gniewu i wściekłości\ - układ promujący łagodność\ Stan emocjonalny zależy od równowagi pomiędzy gniewem i łagodnością\ ***\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ *** ***VII. UKŁAD NERWOWY -- WYŻSZE CZYNNOŚCI NERWOWE.***\ \ **UCZENIE SIĘ I PAMIĘĆ:**\ Uczenie się -- zdolność do zmiany zachowań na podstawie doświadczenia\ Pamięć -- przechowywanie informacji\ RODZAJE PAMIĘCI\ ↙ ↘\ Opisowa (deklaratywna) Odruchowa (produceralna)\ ↙ ↘ ↙ ↙ ↘ ↘\ fakty zdarzenia umiejętności klasyczne odruchy uczenie imprinting\ i nawyki warunkowe nieasocjatywne\ **PAMIĘĆ OPISOWA:**\ - pamięć sematyczna (słowa, języki obce)\ - pamięć epizodyczna (zdarzenia)\ - jest związana ze stanami czuwania i świadomości\ \ **PRZECHOWYWANIE I ODTWARZANIE PAMIĘCI**:\ - pamięć świeża, konsolidacja\ ↓\ - pamięć stała/ trwała\ \ świeżo nabyte informacje szybkie przypominanie\ ↓\ zasoby pamięci świeżej ↓\ ↓ powtarzanie poszukiwanie\ zapominanie konsolidacja zapamiętywanie ↑\ ↓ ↓\ niemożność odtworzenia informacji zasoby pamięci trwałej powolne przypominanie\ \ \ **PAMIĘĆ OPISOWA\ ** Fakty, słowa, zdarzenia\ zahamowanie i opracowywanie\ hipokamp\ ↓\ przechowywanie\ **PAMIĘĆ ODRUCHOWA:**\ Niesocjatywna Asocjatywna\ ↙ ↘ ↙ ↙ ↘ ↘\ habituacja sensytyzacja umiejętności klasyczne odruchy uczenie imprinting\ i nawyki warunkowe nieasocjatywne\ **HIPOKAMP:**\ - pamięć epizodyczna, konsolidacyjna śladów pamięciowych\ - ciała migdałowate -- pamięć emocjonalna\ - okolice słuchowe -- pamięć słuchowa\ - okolica przedczołowa -- pamięć przestrzeni, robocza\ **UCZENIE ASOCJATYWNE --** organizm uczy się o zależności pomiędzy dwoma (co najmniej) bodźcami.\ BODZIEC 1 + BODZIEC 2\ **UCZENIE NIEASOCJATYWNE** -- organizm poddany jest na działanie pojedynczego bodźca, który może spowodować:\ **- HABITUACJĘ** -- gdy bodziec jest powtarzany wielokrotne, co prowadzi do zmniejszenia odpowiedzi na ten bodziec i zignorowania bodźca\ Habituacja na poziomie komórkowym → spadek napływu Ca^2+^ do wnętrza komórki\ **- SENSYTYZACJĘ** -- uwrażliwienie, zwiększenie reakcji organizmu na bodziec gdy połączony jest z nową stymulacją.\ Sensytyzacja na poziomie komórkowym → zwiększenie napływu Ca^2+^ do wnętrza komórki\ \ **ODRUCHY WARUNKOWE (UCZUCIE ASOCJATYWNE)**\ - Klasyczne\ - Instrumentalne\ PAMIĘĆ ODRUCHOWA (niedelkaratywna) -- nie jest uświadamiana, jest oparta na łukach odruchowych mieszczących się na różnych poziomach mózgu.\ **KLASYCZNE ODRUCHY WARUNKOWE\ **- Bodziec bezwarunkowy BB -- efekt\ - Bodziec warunkowy BW -- (neutralny) -- brak efektu\ Trenowanie: BB wielokrotne powtarzanie\ BW efekt\ Podłoże neutralne odruchów warunkowych.\ Interakcja pomiędzy neuronem drogi prowadzącej odpowiedź na bodziec warunkowy, a neuronem ułatwiającym.\ Zmiany zachodzące w neuronie po pobudzeniu bodźcem warunkowym (bez poprzedzającego neuronu ułatwiającego).\ Zmiany zachodzące w neuronie po pobudzeniu bodźcem warunkowym.\ WZMOCNIENIE = BW + BB\ - Dodatnie -- pobudzenie układu nagrody\ - Ujemnie -- pobudzenie układu kary\ \ **INSTRUMENTALNE ODRUCHY WARUNKOWE**\ - wytwarzanie instrumentalnych odruchów warunkowych polega na wzmocnieniu nie bodźca warunkowego lecz wyuczonej reakcji ruchowej zwężenia\ - reakcja ta nazywana reakcją instrumentalną, jest uważana za fizjologiczny model odruchu dowolnego\ - reakcje instrumentalne powstają na bazie popędów apetatywnych, najczęściej głodu\ - z popędem związany jest charakter wzmocnienia, który w przypadku popędów apetatywnych, jest nazwany wzmocnieniem pozytywnym albo nagrodą, a w przypadku strachu wzmocnieniem negatywnym.\ - otrzymanie nagrody lub uniknięcie kary, zwierze uczy się jak osiągnąć cel, zwierze uczy się konsekwencji swego zachowania w wyniku treningu, np. reakcje awersji pokarmowej\ \ **Warunkowanie instrumentalne oparte na wzmocnieniu negatywnym.**\ - w procedurach umocnienia negatywnego w przypadku szczurów stosuje się porażenie kończyn stałym prądem elektrycznym\ - prąd jako bodziec awersyjny wywołuje reakcję obronną w postaci ucieczki.\ **\ \ HAMOWANIE ODRUCHÓW WARUNKOWYCH:**\ - hamowanie zewnętrzne -- w obecności wielu bodźców dochodzi do dekoncentracji i odwrócenia uwagi od bodźca, reakcja orientacyjna, brak odruchu warunkowego\ - hamowanie wewnętrzne -- wygaszanie odruchów warunkowych, hamowanie opóźniające: różnicujące -- reakcja no bodziec lub bodziec podobny, warunkowe -- stasowanie na przemian kombinacji B.\ **\ MECHANIZMY UCZENIA SIĘ NA PAMIĘĆ:**\ 1) krótkotrwałe ułatwienie synaptyczne\ Włączenie neuronu ułatwiającego (5 HT):\ - większy napływ Ca^2+^ do komórki -- uwalnia się więcej neuromediator\ 2) długotrwałe ułatwienie synaptyczne\ - pobudzenie transkrypcji RNA i zwiększenie syntezy białek\ - resuscytacja rozgałęzień aksonu -- nowe połączenia nerwowe z neuronami\ Long -- term potentation (LTP):\ Neuron presynaptyczny\ ↓ ↑\ Uwalnianie neuroprzekaźnika uwolnienie tlenku azotu\ ↓\ Napływ Ca^2+\ ^ ↓ ↑ prowadzi do^\ ^ Aktywacja układu drugiego\ przekaźnika zależnego od Ca^2+^ → zmiana potencjału\ neuron postsynaptyczny\ **AMNEZJA:**\ - WSTECZNA -- niezdolność do odtwarzania przeszłych zdarzeń\ - NASTĘPCZA -- niezdolność do tworzenia nowej pamięci trwałej\ \ **OKOLICE KOJARZENOIWE KORY MÓZGOWEJ:\ **- przedczołowa\ - skroniowa\ - styku skroniowo -- potyliczno -- ciemieniowego\ \ **OKOLICA PRZEDCZOŁOWA:\ -** planowanie ruchów dowolnych\ - opracowanie planów działania na przyszłość\ - zdolność do przewidywania skutków działania\ - rozwiązywanie problemów logicznych i zadań matematycznych\ - kontrola postępowania pod względem etycznym i moralnym\ **STYK SKRONIOWO -- POTYLICZNO -- CIEMIENIOWY:**\ Kora czuciowa\ kora słuchowa ← ↑ → kora węchowa\ - koordynacja przestrzenna ciała\ - słuchowy ośrodek mowy\ - ośrodek czytania\ - nadrzędny ośrodek mowy\ sygnały słuchowe ↘ ↙ sygnały wzrokowe\ nazwa obiektu\ **SKRONIOWA OKOLICA KOJARZENIOWA:**\ Kontroluje:\ - zachowanie\ - emocje\ - motywacje\ **OŚRODKI MOWY (PÓŁKULA ANALIZUJĄCA):\ ** OŚRODEK BROCA (44)\ płat czołowy -- artykulacja (czuciowy)\ pęczek łukowaty\ OŚRODEK WARNICKEGO (22)\ zakręt skroniowy, rozumienie słów (ruchowy)\ OŚRODEK LOKALIZACJA\ - ruchowy mowy - pole Broca\ - słuchowy mowy - pole Warnickego\ - czytania - zakręt kątowy\ - liczenia - zakręt nadbrzeżny\ - pisania - dolna część płata czołowego\ Nadrzędy ośrodek mowy Styk skroniowo -- potyliczno - ciemieniowy\ **ZABURZENIA MOWY:\ ** AFAZJA USZKODZENIA\ - słuchowa - pole Warnickego\ - ruchowa - pole Broca\ - aleksja (niezdolność czytania) - zakręt kątowy\ - akalkulia (niezdolność liczenia) - zakręt nadbrzeżny\ - agrafia (niezdolność pisania) - ośrodek ruchów pisarskich ręki\ **Przecięcie spoidła wielkiego -- mózg rozdwojony:\ **1) Lewa półkula (analizująca) 2) Prawa półkula (rozpoznająca)\ - ruchy i czucie prawej strony ciała - ruchy i czucie lewej strony ciała\ - zdolności matematyczne - zdolności twórcze, artystyczne\ - analizowanie - wyobraźnia\ - wyciąganie wniosków - zdolności przestrzenne\ - mowa - rozumienie mowy ciała.\ **Uzupełniająca specjalizacja półkul mózgowych.**\ PÓŁKULA LEWA PÓŁKULA PRAWA\ - analiza, kategoryzacja, symbolizacja - orientacja czasowo - przestrzenna\ - rozpoznawanie tematów muzycznych\ Uszkodzenie zaburzenia językowe, depresja Uszkodzenie -- euforia\ **ELEKTROENCEFALOGRAM -- EEG** -- zapis czynnościowy mózgu\ - pochodzi z powierzchownych warstw kory mózgowej\ - jest wynikiem różnicy potencjałów pomiędzy dendrytami, a ciałem komórkowym\ - różnica potencjałów -- przepływ prądu pomiędzy komórką, a dendrytami\ - sygnały (+) i (-) dochodzenie do dendrytów stale zmieniają potencjał elektryczny dendrytów i reakcje dendryt -- ciało komórkowe\ - zmiany te zostają zarejestrowane jako fale EEG\ **\ \ \ MECHANIZM POWSTAWANIA FAL EEG:\ ** SYNCHRONIZACJA DESTNCHRONIZACJA\ - niska częstotliwość - wysoka częstotliwość\ - wysoka amplituda drgań - niska amplituda drgań\ jest wynikiem równoczesnego pobudzenia jest wynikiem kolejno występujących wyładowań\ dużych grup neuronów niewielkich grup neuronów\ \ Charakter fal EEG zależy od stanu aktywności kory mózgowej.\ - fale alfa -- w spoczynku, relaks\ - fale beta -- obliczanie matematyczne, rozwiązywanie problemów\ - fale theta -- uczenie się\ - fale delta -- głęboki sen\ **ROLA MECHANIZMU EEG --** diagnostyka padaczki.\ \ **OŚRODEK CZUCIOWY:\ Afazja ruchowa** (aparat ruchowy mowy)\ - upośledzona zdolność mówienia\ - chory mówi wolno, bez płynności i intonacji\ - skrótowość wypowiedzi, ubóstwo przymiotników i spójników\ **Afazja słuchowa**\ - upośledzenie odbioru mowy\ - tworzenie neologizmów, ukrywanie nadmiernie określeń wieloznacznych, wypowiedzi treściowo puste\ Amuzja -- niezdolność rozpoznawania utworów muzycznych\ **Afazja amnestyczna** (odmiana afazji ruchowej)\ **Afazja przewodzenia**\ - uszkodzenie pęczka łukowatego\ - chory nie potrafi powtórzyć zdań\ - nie mają kontroli nad mową\ **Afazja:\ -** słuchowa\ - ruchowa\ - aleksja\ - akalkulia\ - agrafia\ ***\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ ***\ Układ\ krążenia***\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ \ VIII. UKŁAD KRĄŻENIA.\ *\ **SERCE -- najważniejszy z organów\ Komórki mięśniowe robocze Komórki:\ kurczliwość pobudliwość - bodźcowe -- węzeł SA i SV\ - przewodzące -- szlaki międzyprzedsionkowe***\ *** powstanie i przewodzenie\ potencjałów czynnościowych\ **UKŁAD BODŹCOTWÓRCZY I PRZEWODZĄCY SERCA:**\ Ośrodki bodźcotwórcze serca:\ - rytm serca prowadzony jest przez węzeł SA -- 70\ - rytm serca prowadzony jest przez węzeł SV -- 50 wady\ - rytm serca prowadzony jest przez ośrodki komórkowe -- mniejsza częstotliwość patologiczne\ - ośrodki oktopiczne -- za duża częstotliwość 140 -- 160/min.\ \ **POTENCJAŁ CZYNNOŚCIOWY WĘZŁA SA I SV:**\ \ \ \ \ \ \ \ \ \ - powolny wzrost potencjału do wartości progowej\ - zwiększenie przepuszczalności dla Ca^2+\ ^- zmniejszenie dla K^+^\ \ Wpływ układu nerwowego autonomicznego\ na przepuszczalność jonową błony komórkowej\ Układ współczulny ← ↑ → Układ przywspółczulny\ - wzrost Ca^2+^ - spadek Ca^2+^\ - spadek K^+^ - wzrost K^+^\ \ Częstość skurczów serca:\ zwalnia ↗ ↖ przyspiesza\ układ układ\ parasympatyczny sympatyczny\ **Potencjał czynnościowy komórek roboczych mięśnia**\ \ \ \ \ \ \ \ Długi okres refrakcji mięśnia sercowego - mięsień sercowy jest niepobudliwy przez cały okres skurczu.\ Długi okres refrakcji mięśnia sercowego -- serce kurczy się skurczem pojedynczym.\ Od napływu jonów Ca^2+^ w fazie plateau zależy siła skurczu serca.\ **KURCZLIWOŚĆ MIĘŚNIA SERCOWEGO:**\ Kurczliwość wzrasta Kurczliwość spada\ - Na - blokery receptora B~1~(propanolol)\ - Adrenalina - spadek Ca^2+^\ - Dopamina - blokery kanałów Ca^2+^\ - glukagon - kwasica\ - glikosterydy nadnerczowe\ - wzrost Ca^2+\ ^ - glikozydy nadsercowe\ **Wskaźniki kurczliwości mięśnia sercowego:\ ** objętość wyrzutowa 50**\ **1) Frakcja wyrzutu = objętość końcowo -- rozkurczowa 70%\ 2) Prędkość wyrzucenia krwi z lewek komory do aorty w początkowym okresie wyrzutu\ 3) Szybkość narastania ciśnienia w komorze w początkowym okresie skurczu\ **ODPROWADZENIA EKG:**\ - dwubiegunowe kończynowe\ - jednobiegunowe kończynowe\ - przedsercowe\ Zależność pomiędzy depolaryzacja mięśnia sercowego, a zapisem EKG\ \ **KRZYWA EKG** -- zapis potencjału elektrycznego mięśnia sercowego podczas cyklu pracy sercaC:\\Users\\Właściciel\\Pictures\\336.jpg\ **Cykl skurczowo -- rozkurczowy serca:**\ - wypełnienie komór -- krew płynie z przedsionków do komór poprzez otwarte zastawki, rozkurcz komór\ - skurcz izowolumetryczny komór -- zamknięcie zastawek dużych naczyń, wzrasta ciśnienie w komorach, objętość się nie zmienia, skórcz komór\ - wyrzut maksymalny -- wniknięcie krwi z komór do naczyń dużych, podwyższone ciśnienie w naczyniach odprowadzających\ - rozkurcz komór -- ciśnienie spada w komorach, w przedsionkach jest wysokie, rozkurcz komór.\ \ **CYKL PRACY SERCA:\ ** Ciśnienie**\ **1) Skurcz przedsionków, krew przepływa prawy przedsionek lewy przedsionek\ z przedsionków do komór 5 mmHg 5 -- 10 mmHg\ 2) Skurcz komór -- izowolumetryczny, prawa komora lewa komora\ zastawki zamknięte, ciśnienie w komorze rośnie 5 -- 17 mmHg 10 -- 80 mmHg\ - wyrzut krwi -- zastawki pnia płucnego\ i aorty są otwarte krew wpływa do dużych naczyń 25 mmHg 125 mmHg\ 3) Rozkurcz komór - izowolumetryczny, zastawki\ zamknięte, ciśnienie w komorach spada 0 0\ - wypełnienie komór, zastawki przedsionkowo -\ komorowe otwarte, krew płynie z przedsionków do komór.\ \ **TONY SERCA:** ----------------------------------------------------------------------------------------------------- Ton Czas trwania Częstotliwość Mechanizm powstawania --------------------- -------------- --------------- ------------------------------------------------ I (S1) skurczowy 150 ms 25 -- 45 Hz Zamknięcie zastawek przedsionkowo - komorowych II (S2) rozkurczowy 120 ms 50 Hz Zamknięcie zastawek półksiężycowatych\ rozdwojenie: aorty i pnia płucnego III (S3) Wibracje, serce podczas gwałtownego napływu IV (S4) krwi do komór ----------------------------------------------------------------------------------------------------- **\ SZMERY --** zjawiska osłuchowego -- patologie\ \ **POWSTAWANIE SZMERÓW\ **Przepływ krwi laminarny =\> przepływ krwi wirowy\ - zwężenie ujścia zastawki = szmer przepływu\ - niedomykalność ujścia zastawki = szmer fali zwrotnej\ \ **Regulacja pracy serca:\ ** zewnątrz sercowa wewnątrzsercowa\ ↙ ↘ ↙ ↘\ współczulny przywspółczulny heterometryczna homeotyczna\ **WPŁYW UKŁADU WSPÓŁCZULNEGO NA PRACĘ SERCA:**\ EFEKT\ - węzeł SA (+) - wzrost częstości skurczów chronotroponowy dodatni\ - węzeł AV (+) - wzrost szybkości przewodzenia dromotropowy dodatni\ - mięsień przedsionków (+) - wzrost kurczliwości i pobudliwości inotropowy, badmotropowy dodatni\ - mięsień komór (+) - wzrost kurczliwości i pobudliwości inotropowy, badmotropowy dodatni\ \ **WPŁYW UKŁADU PRZYWSPÓŁCZULNEGO (nerwów błędnych)NA PRACĘ SERCA:\ ** EFEKT\ - węzeł SA (-) -- spadek akcji serca chronotroponowy ujemny\ - węzeł AV (-) -- spadek szybkości przewodzenia dromotropowy ujemny\ - mięsień przedsionków (-) - spadek kurczliwości i pobudliwości inotropowy, badmotropowy ujemny\ - mięsień komór (0) -- brak wpływu brak wpływu\ Nerwy błędne wywierają stały , hamujący wpływ na węzeł SA i AV.\ Serce odnerwione kurczy się szybciej -- 120/min.\ \ **REGULACJA WEWNATRZSERCOWA PRACY SERCA:\ PRAWO FRANKA I STARLINGA:\ **Rozciąganie serca przez napływające do komór krew =\> wzrost kurczliwości mięśnia sercowego\ 1) siła skurczu mięśnia sercowego rośnie wraz ze wzrostem objętości końcowo -- rozkurczowej do osiągnięcia wartości optymalnej po przekroczeniu której maleje.\ 2) prawo to zbadano na preparacie serca izolowanego.\ \ **REGULACJA HETEROMETRYCZNA (RÓŻNA DŁUGOŚĆ)\ **- wzrost napływu krwi do komór\ = wzrost obciążenia następczego wzrost kurczliwości mięśnia sercowego\ ↓\ = wzrost preload objętość wyrzutowa serca\ **REGULACJA HOMEOMETRYCZNA (NIEZMIENNA DŁUGOŚĆ)\ \ ** wzrost układu współczulnego**\ **- właściwa długość mięśnia ↓\ sercowego nie ulega zmianie → wzrost kurczliwości mięśnia sercowego\ wzrost układu współczulnego\ - wzrost ciśnienia w aorcie ↓ wzrost kurczliwości mięśnia sercowego\ = wzrost obciążenia następczego → wzrost objętości wyrzutowej serca\ = wzrost afterload\ Duże znaczenie fizjologiczne w regulacji pracy serca: wysiłek fizyczny i stres.\ **POJEMNOŚĆ MINUTOWA SERCA --** ilość krwi, którą serce tłoczy w ciągu 1 min. -- 5000ml.\ \ **POJEMNOŚĆ WYRZUTOWA SERCA --** ilość krwi wyrzucona przez serce podczas pojedynczego skurczu -- 70 ml.\ POJEMNOŚĆ MINUTOWA SERCA = OBJĘTOŚĆ WYRZUTOWA x CZĘSTOŚĆ SKURCZÓW SERCA\ ↑ ↑\ kurczliwość mięśnia sercowego\ ↗ ↖\ wzrost obciążenia wstępnego pobudzenie układu współczulnego\ podwyższenie obciążenia następczego\ \ **REZERWA SERCA** -- zwiększenie pojemności minutowej serca -- 5 l/min -- 25 l/min\ \ **KRĄŻENIE WIEŃCOWE** -- doskonale rozwinięta sieć naczyń włosowatych, 1 naczynie włosowate = 1 komórka mięśnia sercowego.\ \ **AUTOREGULACJA METABOLICZNA PRZEPŁYWU WIEŃCOWEGO:\ **spadek O~2~ → wzrost adenozyny → wzrost aktywności NO\ ↓\ wzrost generacji NO\ \ wzrost aktywności metabolicznej mięśnia sercowego, wzrost zapotrzebowania na tlen\ ↓\ wzrost adenozyny w mięśniu sercowym\ ↓\ wzrost generacji NO\ ↓\ rozszerzenie naczyń wieńcowych\ ↓\ wzrost przepływu wieńcowego\ ↓\ zwiększenie dostawy O~2~ do mięśnia sercowego\ \ **UKŁAD NACZYNIOWY** - gruba warstwa włókien elastycznych → ściana aorty bardzo rozciągliwa\ \ **TEORIA POWIERZCHNI:**\ 1) skurcz komór -- faza maksymalnego wyrzutu\ \ \ \ 2) rozkurcz komór -- faza wypełniania komór\ Pomiar Ciśnienie skurczowe\ 1. ucisk mięśnia przez napompowanie mankietu ↑\ ↓ pojawia się pierwszy odgłos tętnienia\ zamknięcia światła tętnicy ↑\ ramiennej przez ucisk mankietu\ ↓ przepływ bunkilwy krwi przez tętnice\ brak odgłosu tętna ↑\ zwalnianie ucisku mankietu\ ↑\ 2. popuszczanie powietrza z mankietu\ 3. → dalsze zwalnianie ucisku mankietu → przepływ laminarny krwi przez tętnice → ostatni odgłos tętna → ciśnienie rozkurczowe\ Powrót żylny -- napływ krwi do prawego przedsionka\ \ **CZYNNIKI WSPOMAGAJĄCE:**\ - siła z tyłu -- reszta siły tłoczącej lewej komory\ - siła z przodu -- ssące działanie serca\ - pompa mięśniowa **-** skórcze mięśni szkieletowych → wzrost powrotu żylnego\ - pompa piersiowa → wzrost powrotu żylnego\ - pompa brzuszna -- skórcze mięśni gładkich przewodu pokarmowego, pomiędzy mięśniówką gładką a żylną\ Wpływ ciśnienia hydrostatycznego na ciśnienie tętnicze i żylne: 1cm~H2O~ = 0,7 mmHg\ **W pozycji leżącej głowa i nogi znajdują się na poziomie serca i nie ma znaczącego wpływu ciśnienia hydrostatycznego na ciśnienie tętnicze i żylne**\ - odległość od serca do stóp -- 130 cm - odległość od serca do głowy -- 40 cm\ - 130 cm~H2O~ x 0,7 = 100 mmHg (dodaje) - 40 cm~H2O~ x 0,7 = 30 mmHg (odejmuje)\ 100 + 100 = 200 ciśnienie w tętnicy stóp 100 -- 30 = 70 ciśnienie w tętnicy głowy\ 0 + 100 = 100 ciśnienie w żyle stóp 0 -- 30 = -30 ciśnienie w żyle głowy\ \ **MIKROKRĄŻENIE** -- dotyczy naczyń włosowatych, dochodzi do wymiany\ ↙ ↘\ Filtracja - tętnice Resorpcja -- żyły\ osocze rozpuszcza składniki przechodząc pochodne przemiany materii, zostają usunięte\ z naczyń włosowatych do płynu tkankowego przez różnicę ciśnień\ **Regulacja szerokości naczyń krwionośnych**:\ 1) stan spoczynkowy\ 2) stan obkurczony -- wzrost oporu, spadek przepływu\ - wzrost aktywności biogennej\ - wzrost O~2~\ - spadek CO~2~ i inne metabolity\ - wzrost stymulacji układu współczulnego, zimno\ 3) stan rozkurczowy\ - spadek aktywności biogennej\ - spadek O~2~\ - wzrost CO~2~ i inne metabolity\ - spadek stymulacji układu współczulnego, ciepło\ **Regulacja przepływu krwi przez tkanki -- mechanizm autoregulacji.\ AUTOREGULACJA:\ ** ↙ ↘\ metaboliczna -- wypłukiwanie metabolitów miogenna\ ↙ ↘\ przekrwienie czynne przekrwienie reaktywne\ intensywna praca utrudnianie dopływu krwi\ **AUTOREGULACJA MIOGENNA:\ **wzrost ciśnienia krwi → rozciąganie naczyń\ ↓\ wzrost oporu mechanicznego, zwężenie naczyń\ \ spadek ciśnienia krwi → spadek rozciągania naczyń\ ↓\ spadek oporu naczyniowego, rozszerzenie naczyń\ **CEL --** utrzymanie stałego przepływu krwi przez tkankę pomimo wahań ciśnienia napędowego.\ **AUTOREGULACJA METABOLICZNA → NO\ **- wzrost produktów przemiany materii w tkance\ - wzrost poziomu CO~2~ i O~2~ → spadek oporu naczyniowego\ ↓\ - wzrost adenozyny wzrost płynu tkankowego we krwi\ \ \ **POWSTAWANIE NO:**\ **Nitric oxide synthase = NOS\ ** ↙ ↓ ↘\ cNOS eNOS iNOS\ nerwowa synteza azotu śródbłonkowa indukowalna\ NOS -- postać konstrukcyjna = cNOS, postać indukowalna = iNOS\ **UWALNIANIE NO:**\ cNOS i eNOS iNOS\ w warunkach fizjologicznych komórki biorące udział w zapaleniu\ - śródbłonek naczyń\ - mięśnie gładkie\ - neurony\ **DZIAŁANIE NO:**\ - krótkotrwałe -- 3 -- 5s\ - lokalne\ - naczyniorozszerzające\ **UWALNIANIE NO:\ **- spadek O~2~ -- adenozyna\ - Ach\ - histamina\ - trombina\ - PAF\ - VIP\ **POWSTAWANIE NO:**\ Enzym, synteza NO (NOS) NO\ ↓ ↗\ α -- adrenalina → cytrulina\ \ **UKŁAD BARORECEPTORÓW** -- znajdują się w rozwidleniu tętnic szyjnych wspólnych i w luku aorty\ Centralna regulacja ciśnienia tętniczego krwi -- odruch z baroreceptorów.\ 1) baroreceptory, mechanoreceptory - reagują na rozciąganie naczynie przez krew\ 2) nerwy IX, X -- przewodzą sygnały z baroreceptorów do mózgu\ 3) ośrodki mózgowe\ ↙ ↘\ sercowy naczyniowy\ ↙ ↘\ depresyjny presyjny\ rozkurcz naczyń skurcz naczyń\ 4) nerwy X -- przewodzą sygnały do serca, nerwy współczulne -- przewodzą sygnały do naczyń\ 5) efektory: - serce -- przyśpieszenie lub zwolnienie akcji serca, - naczynia -- skurcz lub rozkurcz\ Odruch z baroreceptorów na spadek ciśnienia tętniczego krwi:\ 1) spadek pobudzenia baroreceptorów\ 2) spadek częstości sygnałów przechodzących w nerwach IX i X do mózgu\ 3) ośrodki mózgowe: - sercowy -- wzrost, - naczyniowy -- wzrost, presyjny\ 4) nerwy X, parasympatyczne, zmniejszenie hamujących sygnałów do serca\ nerwy współczulne -- wzrost częstotliwości pobudzeń, do naczyń -- skurcz naczyń\ 5) efektory: - serce -- przyśpieszenie akcji, - naczynia -- skurcz\ **ROLA UKŁADU KRĄŻENIA:\ -** transport tlenu z pług do tkanek oraz usuwanie dwutlenku węgla z tkanek do płuc\ - dostarczanie do tkanek substancji odżywczych -- glukoza, tłuszcze, aminokwasy\ - usuwanie zbędnych produktów przemiany materii\ - udział w utrzymywaniu równowagi wodnej, elektronowej w ustroju oraz w regulacji temperatury\ - rozpoznawanie w obrębie ustroju hormonów lub innych ważnych substancji\ - udział w mechanizmach odpornościowych i rozpoznawaniu stanów zapalnych\ \ Nadmierne skurcze mięśniowe -- przedawkowanie witaminy C.\ 60 kg człowiek → 40l wody → 5l krwi -- krew jest pięciokrotnie lepsza od wody\ ↓\ gdy odpoczywamy 5l/min ← serce 25l krwi nieprzepompowanej gdy jest wysiłek\ tyle krwi serce przepompowuje\ **Serce to:**\ - pompa tłocząca krew\ - kurczy się 70 razy na min u młodych ludzi\ - posiada zastawki: dwudzielna i trójdzielna\ - 70 ml krwi -- objętość wyrzutowa, każda z komór wyrzuca krew przy skurczu\ - pojemność minutowa serca -- 5l/min\ \ **UKŁAD KRĄŻENIA:**\ - krew z prawego serca płynie pod ciśnieniem, pod niskim ciśnieniem prawe serce pracuje, lewe serce -- wysokie ciśnienie systemowe\ - siła skurczu prawego serca -- 25/10mmHg\ prawa komora -- ciśnienie krwi do 0\ - ciśnienie płucne niskociśnieniowe -- 25 mmHg\ - lewe serce -- 120/80 mmHg (u człowieka starszego 140/90)\ - głowa znajduje się 90 cm od serca -- krew musi dopłynąć do głowy, ciśnienie wysokie\ \ **Dystrybucja krwi do narządów:\ **- lewe serce - z aorty krew płynie do mózgu (13% krwi)\ W czasie wysiłku fizycznego ↓\ wątroba jelita 24% krwi -- układ trawienny\ wysiłek -- 40 -- 60% krwi ↓\ 25l krwi 21 % krwi -- mięśnie\ ↓ ↓\ krążenie trzewna zmaleje do 6-8% 20% krwi -- nerki\ ↓ ↓\ aż do momentu pocenia się 18% krwi -- skóra\ \ **Cechy serca:**\ - automatyzm\ - skurcz skurczem pojedynczym\ Serce ma własny układ autonomiczny -- serce potrafi samo działać.\ Z każdym skurczem krew jest wyrzucana jednym tchem, dzięki zastawkom krew jest sprawnie pompowana.\ Wstawki -- złącza niskooporowe umożliwiające przekazywanie potencjałów czynnościowych pompujący poszczególnymi końcówkami mięśniowymi.\ **Sercowe efekty tropowe.**\ - dromotropizm -- jest wynikiem generowania potencjału czynnościowego przez komórki rozrusznikowe I ośrodka bodźcowo twórczego -- węzła SA (odpowiedź układu rozrusznikowego, który umożliwia to, że serce kurczy się nawet gdy zostają usunięte).\ - dromotropizm -- przewodnictwo związane ze zdolnością przewodnictwa potencjałów czynnościowych przez układ przewodzący\ - ino tropizm -- kurczliwość, opisuje dynamikę skurczów komór\ - batmotropizm -- pobudliwość, zdolność generowania potencjałów czynnościowych przez ośrodki oktopiczne\ - nusitropizm - opisuje dynamikę rozkurczu komór.\ Serce może się bardziej rozciągnąć i mocniej skurczyć podczas wysiłku -- dlatego pompuje więcej niż 25l krwi.\ - chromotropizm -- zdolność do generowania potencjałów czynnościowych przez komórki bodźcotwórcze węzła zastawkowo -- przedsionkowego.\ \ \ \ ↑\ potencjał w węźle zatorowym, depolaryzacja prowadzi do\ powstania potencjału czynnościowego.\ \ **Chromotropizm:**\ -- czynniki działające chromotropowo dodatkowo na pobudzenie układu synaptycznego -- noradrenalina i adrenalina, wzrost stężenia jonów wapnia w płynie zewnątrzkomórkowym, spadek stężenia jonów potasu w płynie zewnątrzkomórkowym, wzrost temperatury\ - czynniki działające chromotropowo ujemnie na pobudzenie układu parasympatycznego, Ach -- spadek stężenia jonów wapnia w płynie zewnątrzkomórkowym, rozblkowanie kanałów wapniowych, wzrost stężenia jonów potasu w płynie wewnątrzkomórkowym, spadek temperatury zablokowanie receptorów β1 -- adrenergicznych glikozydy nasercowe.\ \ **WĘZEŁ ZATOKOWY** -- nie ma układu nerwowego\ - mięśniowego zatoru serca\ - szybkość przewodzenia 2-4 m/s -- pobudzenie przedsionków, rozkurcz komór\ impulsacja ↓\ węzeł przedsionkowo -- komorowy\ ↓\ przez włókna Purkiniego 2 -- 4m/s\ ↓\ od rozrusznika serca ← impulsacja do rozrusznika i na odwrót\ \ **WĘZĘŁ PRZEDSIONKOWO -- KOMOROWY:**\ - częstotliwość wzrasta 49 -- 50 krotnie skurczów na minutę.\ \ \ \ \ \ **WYKRESY POTENCJAŁÓW\ \ \ \ \ \ \ \ **Wpływ werapanilu - bloker kanałów wapniowych na potencjał czynnościowy kardiomocyta komorowego:\ - zmiana kształtu potencjału Regulacja depolaryzacyjna wapnia,\ gdy dojdzie do usunięcia\ \ \ \ \ Wpływ tetradoksyny -- bloker kanałów sodowych na potencjał czynnościowy kardiomocyta komórkowego -- zmiany kształtu potencjału.\ Wpływ hiperkolemi -- wzrost stężenia jonów potasowych w przestrzeni pozakomórkowej -- potencjał czynnościowy kardiomocyta komórkowego, potencjał ulega obniżeniu, komórka coraz słabiej ulega pobudzeniu.\ \ **POTENCJAŁ CZYNNOŚCIOWY KARDIOMOCYTA:\ \ \ ** ← zapis mechaniczny mięśnia\ \ \ \ \ (lewa noga) (lewa noga) (prawa ręka)\ prawa ręka lewa ręka lewa noga\ \ \ **FIZJOLOGICZNE ZABURZENIA RYTMU:\ -** bradykardia -- wdech powoduje zwolnienie szybkości akcji serca, wydech -- akcja serca wzrasta,\ zatokowa, do wartości 55 skurczów na minutę\ - zatokowa tachykardia -- wzrost akcji serca powyżej 100 skurczów na minutę.\ \* niedotlenienie serca\ \* uszkodzenie serca\ \ ***IX. KRĄŻENIE***\ \ Objętość końcowo -- rozkurczowa\ Objętość skurczowo -- końcowa\ Objętość wyrzutowa\ \ \ **Pętla zależności ciśnienia i objętości lewek komory.**\ \ \ \ \ \ \ W sercu (prawy przedsionek) ciśnienie musi spaść do 0 mmHg, skurczu przedsionków do 8 mmHg, w lewym sercu -- 25 mmHg, w przedsionkach -- 5 mmHg\ \ **OCENA KURCZLIWOŚCI MIĘŚNIA SERCOWEGO:\ -** stosunek przyrostu ciśnienia do czasu w fazie skurczu\ - wielkość frakcji wyrzutowej -- stosunek objętości wyrzutowej do objętości końcowo -- skurczowej\ - szybkość wyrzutu krwi z komory w fazie szybkiego wyrzutu\ \ **TONY SERCA:**\ **\ SKURCZ SERCA:**\ \ \ \ \ \ \ \ \ **TONY SERCA:\ -** skurczowy, częstotliwość 25 -- 45 Hz, ok. 120 ms\ - rozkurczowy, częstotliwość 50 Hz, ok. 150 ms\ - w fazie szybkiego wypełnienia -- wpływanie krwi do serca\ - w fazie skurczów przedsionków\ \ **POJEMNOŚĆ MINUTOWA** -- objętość krwi, jaką tłoczy serce w ciągu minuty, zależy od częstotliwości akcji serca i objętości wyrzutowej.\ \ Pomiar pojemności minutowej -- metoda Ficka\ pojemność minutowa = minutowe zużycie tlenu / różnica tętniczo -- żylna zawartości tlenu.\ Fizjologiczna pojemność minutowa wynosi 4 -- 5 l/min, podczas wysiłku wzrasta 5 - krotnie osiągając ok. 25 l/min.\ **REZERWA SERCA** -- wyrażona w %, stosunek maksymalnej pojemności wyrzutowej do spoczynkowej pojemności minutowej.\ **AUTOREGULACJA HETEROMETRYCZNA -- WEW. REGULACYJNA\ **- siła skurczu mięśnia sercowego rośnie wraz ze wzrostem wyjściowej (spoczynkowej) długości włókien mięśniowych, wzrost obciążenia wstępnego (objętości końcowo - rozkurczowej ) powoduje wzrost objętości wyrzutowej.\ - mechanizm umożliwiający utrzymanie równowagi pomiędzy lewą, a prawą komorą serca.\ rozciąganie serca objętość końcowo -- rozkurczowa\ **REGULACJA HOMEOMETRYCZNA:**\ - autoregulacja homeometryczna jest wewnątrz sercowym mechanizmem dostosowującym siłę skurczu mięśnia sercowego do obciążenia następczego (ciśnienia panującego w aorcie i pniu płucnym), przeciwko któremu serce tłoczy krew do układu tętniczego. Wzrost ciśnienia w naczyniach tętniczych prowadzi do kompensacyjnego wzrostu siły skurczu mięśnia sercowego co zapobiega nadmiernemu spadkowi objętości wyrzutowej\ - stanowi podstawowy mechanizm zapobiegający pojedynczą wyrzutową serca i ciśnienie rozkurczowe w komorach pomimo zmiennych wartości ciśnień tętniczych.\ **REGULACJA NERWOWA CZYNNOŚCI SERCA**\ 1) układ sympatyczny\ - mediator: NA\ - receptor: β1\ - efekt: chrono, dromo, dodatni\ 2) układ parasympatyczny\ - mediator: Ach impulsacja biegnie do węzła\ - receptor: M1 przedsionkowo - komorowego\ - efekt: ujemny, brak efektu batmotropowego\ - przecięcie układu: derce 120m/s\ \ \ \ **SPOCZYNKOWA CZĘSTOĘĆ AKCJI SERCA -- 70 -- 80/MIN.**\ Toniczna przewaga układu parasympatycznego występuje:\ - wzrost/obniżenia pracy serca\ - leki: atropina -- blokuje układ parasympatyczny\ propanol -- powoduje zwolnienie akcji serca\ **CISNIENIE PANUJĄCE W ODCINKACH UKŁADU KRĄŻENNIA:** Krążenie płucne 8/ 25mmHg\ - arteriole -- regulowane są lokalnie\ - krążenie płucne -- naczynie się rozkurczają\ - krążenie systemowe -- naczynie się kurczą\ **\ CIŚNIENIE TĘTNICZE ZALEŻY OD:**\ - pojemności minutowej serca\ - oporów naczyniowych\ \ **OBJĘTOŚĆ WYRZUTOWA ZALEŻY OD:**\ - objętości rozkurczowo -- rozkurczowej\ - kurczliwości mięśnia sercowego\ \ **EFEKTYWNY CZAS WYPEŁNIENIA KOMÓR ZALEŻY OD:**\ - częstości akcji serca\ - zdolności komór do rozkurczu\ **\ POJEMNOŚĆ MINUTOWA ZALEŻY OD:**\ - efektywnego czasu wypełnienia komór\ - efektywnego ciśnienia wypełniania\ **\ OBJĘTOŚĆ KOŃCOWO -- ROZKURCZOWA NZALEŻY OD:**\ - powrotu żylnego (a ten od objętości krwi i objętości naczyń żylnych)\ - efektywności skurczów przedsionków\ **\ KRZYWA CIŚNIENIA CHWILOWEGO W UKŁĄDZIE TĘTNICZYM**\ \ \ \ \ załamek mikrotyczny -- odbicie się krwi od obwodu\ **\ CIŚNIENIE CHWILOWE (PULSOWE) W UKŁADZIE TĘTNICZYM NARASTA\ \ ** efekt odbicia jest mniej widoczny\ \ **ZANIK IMPULSACJI Z BARORECEPTORÓW W TĘTNICY CZYJNEJ\ **- z baroreceptorów nie ma impulsacji, gdy ciśnienie jest mniejsze od 120 i jest większe od 90.\ Pobudzenie receptorów (fizjologiczne) -- spowalniają pracę serca na skutek odruchu z baroreceptorów.\ Baroreceptory są pomocnicze -- po to aby regulować ciśnienie tętnicze, mroczki przed oczami.\ **TĘTNO TĘTNICZE** -- jest falą mechaniczna powstałą pierwotnie w aorcie i rozchodzącą się wzdłuż tętnic (fala tętnicza wzdłuż słupa krwi, rozchodząca się z szybkością wielokrotnie większą od szybkości krwi).\ Szybkość rozchodzenia się fal tętna:\ - aorta -- 3 -- 5 m/s\ - tętnice duże -- 9 -- 12 m/s\ - tętnice małe -- 15 -- 30 m/s\ - prędkość krwi wynosi od 0,5 do 1 m/s\ Kapilary nie tętnią, krew płynie z prędkością stałą.\ **TĘTNO ZALEŻY OD:\ -** miarowość -- 70/min\ - niemiarowość -- wdech, wydech\ - od stanu naczyń: tętno szybkie -- nie jest twarde i szybko się przemieszcza\ **PRAWO PONISEILLEA:**\ P\ F = R P -- tzw. ciśnienie napędowe, w krążeniu dużym, różnica ciśnień na końcu i na\ początku naczynia wynosi 90 mmHg\ R -- opór w dużym naczyniu jest 10 krotnie większy niż w małym\ Pr^2^ F -- ilość krwi przepływającej w min.\ F = 8 l r^2^ -- czwarta potęga promienia\ - lepkość\ l -- długość naczynia\ **OPÓR ZALEŻY OD:\ -** różnicy ciśnień i przepływu\ - czwartej potęgi promienia\ **OPONY PRZEPŁYWU SUMUJĄ SIĘ:\ -** całkowity opór obwodowy = ciśnienie napędowe/przepływ krwi\ - całkowity opór dobowy dla krążenia systemowego wynosi 1 mmHg x s/ml czyli 1 R\ - całkowity opór obwodowy dla krążenia płucnego wynosi 0,1 mgHg x s/ml czyli 0,1 R\ **ROZKŁAD OPORU OBWODOWEGO W KRĄŻENIU SYSTEMOWYM\ **- 47% - arteriole\ - 27% - tętnice\ - 7% - kapilary\ - 19% - żyły\ \ **ROZKŁAD OPORU W KRĄŻENIU PŁUCNYM\ **- 60% - kapilary\ - 20% - tętnice\ - 20% - żyły\ \ **OPÓR W KRĄŻENIU PŁUCNYM:**\ - niskociśnieniowy\ - niskooporowy\ - zależny jest od przepychania krwi przez kapilary\ - w miarę wzrostu przepływu krwi -- opór w krążeniu płucnym maleje.\ \ **ZASADA CIĄGŁOŚCI PRZEPŁYWU:\ **- w aorcie krew płynie 2m/s**\ \ \ \ \ \ \ ROLA NACZYŃ ŻYLNYCH:\ -** umożliwiają powrót krwi z krążenia narządowego do przedsionków prawego serca\ - są naczyniami niskooporowymi, wysokoobjętościowymi\ - regulują powrót krwi żylnej do serca, a przez to regulują objętość końcowo -- rozkurczową i pojemność minutową co wpływa na ciśnienie tętnicze krwi.\ \ **WPŁYW GRAWITACJI NA CIŚNIENIE ŻYLNE:\ ** 1 - g minus (w głowie) -- ciśnienie w obrębie głowy jest ujemne -- 30 mmHg\ H~2~O\ 40 cm = 40 mmHg 0 mmHg\ 130 cm tg plus -- grawitacyjne (normalne) 100 mmHg**\ **1cm H~2~O = 0,7 mmHg\ \ 100 mmHg -- g - odległość od serca do głowy -- 60 mmHg\ ciśnienie w spoczynku 100 mmHg\ \ 100 mmHg + g - odległość od ręki do stopy 200 mmHg\ **\ SIŁY WARUNKUJĄCE POWRÓT KRWI ŻYLNEJ DO SERCA\ **1) siła od tyłu tłocząca praca serca wytwarzającego gradient ciśnień aortą a prawym przedsionkiem\ - praca mięśni\ - tłoczność brzuszna\ 2) siła od boku\ - pompa mięśniowa\ - pompa jelitowa\ - pompa tętnicza\ - pompa brzuszna\ 3) siła od przodu\ - spadek ciśnienia w przedsionkach w trakcie skurczu komór i obniżeniu się podstawy serca w czasie uderzenia koniuszkowego\ \ \ \ \ \ **MIKROKRĄŻENIE NARZĄDOWE JEST BIERNE.\ **Filtracja kapilarna -- przechodzenie ze światła naczynia do płynu tkankowego wody substancji niskocząsteczkowych w niej rozpuszczalnych.\ W części tętniczej: Pcap= 32 mmHg, ciśnienie onkotyczne nie zmienia się: 25 mmHg póki ciśnienie nie przekroczy 25 mmHg nie filtruje -- wyższe ciśnienie osmotyczne niż onkotyczne.\ 7200l/dzień → filtracja wynosi 3l/dzień\ \ **FILTRACJA** = K x L (P kapilarne -- P tkankowe) -- (II kapilarna -- II tkankowe)\ Filtracja zależy od:\ - przepływ krwi\ - powierzchni, grubości, przepuszczalności błony filtracyjnej\ Wielkość filtracji w krążeniu systemowym wynosi 14 ml/min, a resorpcji 11 ml/min. Pozostaje 3 ml/min układ krążenia naczyniami układu limfatycznego.\ W części żylnej ciśnienie osmotyczne spada -- 15 mmHg, a onkotyczne zostaje takie samo.\ Aorta ze względu na dużą podatność pełni funkcję powietrzni. Aorta po skurczu serca przejmuje 70% frakcji wyrzutowej przepompowywuje krew na obwód, gdy serce odpoczywa w rozkurczu -- wszystko to dzięki swej\ \ **REGULACJA CIŚNIENIA TĘTNICZEGO:\ -** odruch z baroreceptorów tętniczych\ - łuk odruchowy baroreceptory nerwy błędne i nerwy IX- ośrodek naczyniowo -- sercowy ( strefy sercowo -- pobudzająca, sercowo -- hamująca, naczyniowo -- persyjna, naczyniowo -- depresyjna), nerwy sympatyczne, parasympatyczne -- serce i naczynia krwionośne\ - baroreceptory -- odruch depresyjny zwalniają aluzję serca.\ **Nerw błędny przez cały czas kontroluje nasz organizm** -- działa, gdy ciśnienie wzrasta 120 mmHg.\ wzrost ciśnienia\ ↓\ aktywności baroreceptorów\ ↓\ nerwy czuciowe\ ↓\ ośrodek sercowo -- regulujący\ ↙ ↘\ zahamowanie pobudzenia ukł. sympatycznego wzrost aktywności ukł. parasympatycznego\ wzrost pobudzenia węzła\ wzrost pojemność minutowa serca\ spadek wyrzutu serca\ **UKŁAD RENINA -- ANGROTENSYNA -- ALDOSTERAN:** czynniki pobudzające uwarunkowanie reniny z aparatu przykłębkowego (w nerkach).\ - spadek ciśnienia tętniczego, spadek nerkowego przepływu krwi\ - pobudzenie receptorów β- adrenergicznych\ - spadek stężenia NaCl w kanaliku nefronu**\ -** prostenglandyny -- duża mac, jako czynnik sprawczy\ **EFEKTY DZIAŁANIA ANGROTENSYNY II\ -** skurcz naczyń opornych\ - pobudzenie uwalniania wazopresyny\ - pobudzenie ośrodka pragnienia, wzrost ciśnienia tętniczego\ - pobudzenie układu sympatycznego\ - wzrost wody w organizmie, - wzrost ciśnienia tętniczego**\ ** Renina produkowana\ ↓\ angiofenzyna I\ ↓ przy pomocy\ angiotenzynazy\ ↓\ angiotenzyna II\ ↙ ↘\ wzrost sodu wzrost oporu\ ↙\ wzrost ciśnienia\ ↙\ wzrost ciśnienia i objętości krwi\ **RODZAJE TRANSPORTU PRZEZ BŁONĘ KOMÓRKOWĄ:**\ - budowa, rola błony\ - transport\ **MODEL BŁONY KOMÓRKOWEJ:**\ - nie przepuszcza stałego prądu ale prąd elektryczny\ - kanały błonowe dodatkowe rusztowanie, pełnią ważną rolę, kanały rzeczywiste tworzone przez białka\ - skład błony komórkowej -- połączenia lipidowe lub mostków wodorowych, lipidy 60%, fosfolipidy najwięcej w błonie.\ **JONY:**\ - K^+^, Na^2+^, Cl -- odpowiedzialne za transport potencjału czynnościowego\ - Mg^2+^, jony fosforu, Ca^2+^ stabilizują pracę układów\ **Regulacja narządowego przepływu krwi poprzez:**\ - regulację napięcia naczyń krwionośnych\ - regulację pojemności minutowej Regulacja przepływu krwi\ ↙ ↘\ ogólna miejscowa\ - nerwowa -- autoregulacja miogenna\ - hormonalna - regulacja metaboliczna\ \ W regulacji ogólnej dochodzi do zmiany obwodowych oporów naczyniowych w ramach ogólnych mechanizmów regulacji ciśnienia i przepływu narządowego krwi.\ **REGULACJA OGÓLNA NERWOWA:**\ - nerwy układu sympatycznego (współczulnego) uwalniają na zakończeniach włókien pozaustrojowych NA, w obrębie naczynia NA działa głównie na receptory adrenergiczne α1 co daje efekt skurczowy i spadek przepływu narządowego, w naczyniach znajdują się też adrenergiczne receptory β2 -- ich pobudzenie prowadzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych i wzrostu przepływu narządowego. Jednak w naczyniach ilość receptorów β2, a także NA ma większe powinowactwo do receptorów α1.\ **Wpływ pobudzenia ne