Hfdst 12 Gramnegatieve kokken PDF

Medische microbiologie: bacteriologie theorie BL 2 Gramnegatieve kokken  Op basis van deze oriënterende test: bespreking van Gramnegatieve micro-organismen in verschillende groepen  Enterobacterales (vroeger Enterobacteriaceae) (oxidase negatief)  Oxidase positieve fermenterende Gramnegati...

Medische microbiologie: bacteriologie theorie BL 2 Gramnegatieve kokken  Op basis van deze oriënterende test: bespreking van Gramnegatieve micro-organismen in verschillende groepen  Enterobacterales (vroeger Enterobacteriaceae) (oxidase negatief)  Oxidase positieve fermenterende Gramnegatieven  Strict aërobe niet-vergistende Gramnegatieven  Moeilijk kweekbare Gramnegatieven (Haemophilus sp.)  Micro-organismen met speciale isolatieomstandigheden  Gramnegatieve diplokokken  Strikt anaëroben 3 Inhoud 12. Gramnegatieve kokken 12.1 Neisseria sp. 12.2 Moraxella catarrhalis 4 Bespreking van het genus Neisseria sp. en Moraxella catarrhalis Familie van de Neisseriaceae Gramnegatieve diplokokken Positieve oxidase test 5 12.1. Neisseria Algemene beschrijving  onbeweeglijke Gramnegatieve diplokokken (0,6 – 0,9µm)  ovoïd, aan 1 zijde afgeplat, voorkomend in paren, met platte zijde naar elkaar toe gekeerd = “koffieboon”  intra-als extraleukocytair 6 Polymorfonuclaire leukocyt Extracellulaire Gramnegatieve diplokokken Intracellulaire Gramnegatieve diplokokken 7  11 species  Neisseria gonorrhoeae (gonokok) Strikt humane parasieten  Neisseria meningitidis (meningokok)  andere species: commensalen in neus-en keelholte  recent beschreven: Neisseria elongata (zie HACEK-groep)  sterk positieve cytochroomoxidasereactie  katalase positief (behalve Neisseria elongata) 8 Pathogeen vermogen Neisseria meningitidis  geïsoleerd uit nasofarynx gezonde mensen (niet invasieve serotypen)  transmissie via aërogene weg (via speekseldruppeltjes)  besmetting asymptomatisch / lichte faryngitis → centrale zenuwstelsel/bloedbaan en ontstaat resp. meningitis en sepsis  Meningokokken worden geïsoleerd uit liquor (lumbaal vocht), bloed 9  pathogeen vermogen te danken aan 2 factoren:  aanwezig kapsel om zich te beschermen tegen fagocytose  vormt een endotoxine (syndroom Waterhouse-Friederichsen): vaak fataal….  Andere kiemen die meningitis verwekken: Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae en Listeria monocytogenes!  Vaccinatie! 10 Epidemiologie  Infecties: sporadisch/epidemisch  in West-Europa: sporadische gevallen  Bepaalde werelddelen: epidemische golven  België: meningokok → bacteriële meningitis  indeling op basis kapselpolysachariden: 12 serogroepen: A,B,C,X,Y,Z,W135,29E … (bij ons vooral type C) → invasieve infecties: A,B,C en W135 → Afrika: serotype A, West-Europa: serotype B en C (vaccin) → antisera tegen kapselpolysacchariden: commercieel 11 Neisseria gonorrhoeae  Obligate parasiet mens  SOA: ontstekingsreacties urogenitale tractus, rectum en conjunctivae (neonati: postpartale conjunctivitis)  man: etterige urethritis (“druiper”), eventueel uitbreiding infectie naar prostaat en epididymis (bijbal)  vrouw: urethritis en cervicitis, eventueel uitbreiding naar endometrium, eileider, ovarium (soms verloopt infectie totaal asymptomatisch!) 12 Isolatie  zeer gevoelig voor uitdroging en afkoeling (Stuart transportmedium of direct op voorverwarmde voedingsbodems) → lumbaal vocht: zo snel mogelijk enten → gonokok nog gevoeliger voor afkoeling  strikt aëroob, enkel in 5-10% CO2.  optimale groeitemperatuur bij 36 - 37°C. 13  Chocolade agar (gonokok), maar meningokok groeit ook op bloedagar.  VB wordt selectief gemaakt door toevoeging van antibiotica (vancomycine) → Zowel niet-selectieve als selectieve VB enten!!  Thayer-Martin (TM) = chocolade agar + antibioticamengsel  Na 18-24u incubatie: ronde grijze kolonies, transparante, niet hemolytische kolonies. 14 Neisseria meningitidis op bloedagar 15  alle commensale Neisseria sp. en M.catarrhalis → TSA en op kamertemperatuur maar NIET op TM (behalve N.lactamica)  sommige commensale Neisseria sp. → sterk geel pigment 16 Identificatie  berust op bijkomende testen (o.a. suikerverzuring (oxidatief)) → CTA (Cystine Tryptic Agar) + suikerdisk + fenolroodindicator of chocolade agar + suikerdisk + fenolroodindicator (na incubatie) → gamma-glutamyl aminopeptidase 17 glucose maltose lactose sucrose glucose maltose lactose sucrose + + - - + - - - gamma-glutamyl aminopeptidase + gamma-glutamyl aminopeptidase - Neisseria meningitidis Neisseria gonorrhoeae 18  Gamma-glutamyl aminopeptidase hydrolyse van γ-glutamyl-β-naphthylamide a.d.h.v. Rosco-tablet → dense suspensie in fysiologisch water + γ-glutamyl-β-naphthyllamide tablet gamma-glutamyl- hydrolyse β- naftylamine beta- naphthylamide enzym γ-glutamyl aminopeptidase reagens: amino-peptidase Rode/oranje kleur 19 Antibiogram en therapie  steeds antibiogram (omwille resistentie penicilline)  MIC-bepalingen  AB voor behandeling meningitis: penicilline G, rifampicine en fluorochinolones  meer en meer resistentie → antibiogram is nuttig  groter probleem: resistentie gonokokken! 20 12.2. Moraxella catarrhalis  verschillende naamveranderingen sinds ontdekking…..  familie van Neisseriaceae  Gramnegatieve diplokok  commensaal bovenste luchtwegen bij 50% jonge kinderen, 25% bejaarden en 5% volwassenen  infecties: endogene oorsprong  treden op bij voorbeschikkende factoren (virale infectie of chronisch obstructief longlijden: COPD) 21 Pathogeen vermogen  luchtweginfecties: etter bij bovenste luchtwegen: otitis media, sinusitis  chronische bronchitis (samen met H.influenzae en S.pneumoniae geïsoleerd bij infectieuze exacerbaties)  af en toe pneumonie toename van ziektesymptomen 22 Cultuur en identificatie  vaak verward met Neisseria (omwille van morfologie en positieve oxidase)  groeit snel op niet-verrijkte voedingsbodems (op KT)  op bloedagar: grijze, niet-hemolytisch, schuift over bodem  onderscheid met Neisseria:  afwezigheid van pigment  afwezigheid van verzuring van suikers  positief voor nitraatreductase, DNase en tributyrine hydrolyse positief 23  hydrolyse van tributyrine a.d.h.v. Rosco-tablet → dense suspensie in fysiologisch water + tributyrine tablet hydrolyse → tributyrine boterzuur + glycerol → pH↓: fenolroodindicator rood → geel (binnen 4 uur) negatief positief 24  Isolatie van M. catarrhalis uit een sputum wordt pas pathogeen beschouwd als:  Purulent en talrijke aanwezigheid van leucocyten met intracellulaire gramnegatieve diplokokken (gramkleuring)  Zeer rijke groei van M. catarrhalis op de bloedagar. 25 Moraxella catarrhalis uit een sputum 26 27 Vragen?