GNED 12 AMBAGAN PDF

G N E D 1 2 KABANATA 1 AMBAGAN Bb. Leonisa M. Codizal  AMBAGAN Taong 2009 unang naganap ang Kumperensyang Ambagan mula sa konseptwalisasyon ni Dr. Galileo Zafra na may layuning pagyamanin at palaganapin ang wikang Filipino bilang wikang Pambansa ng Pilipinas gamit ang ib...

G N E D 1 2 KABANATA 1 AMBAGAN Bb. Leonisa M. Codizal  AMBAGAN Taong 2009 unang naganap ang Kumperensyang Ambagan mula sa konseptwalisasyon ni Dr. Galileo Zafra na may layuning pagyamanin at palaganapin ang wikang Filipino bilang wikang Pambansa ng Pilipinas gamit ang iba’t ibang wika at diyalekto sa Pilipinas. Naniniwala ang mga tagapagtaguyod nito na ang Ambagan ay isang malaking hakbang upang maisagawa ang atas ng 1987 Konstitusyon ukol sa wikang Pambansa.  AMBAGAN Ayon kay Zafra (2014; sa Coroza, 2014), sa pagpasok ng ambag na salita mula sa ibang wika sa Pilipinas, higit na makikilala ang iba’t ibang kultura ng mga Pilipino, at sa proseso, kolektibo ring nabibigyang-hugis ang ating pagka-Filipino at ang ating pagkabansa.  Mga salitang RUTH M. TINDAAN (2011) may kaugna- Ibinahagi nya sa Ambagan noong 2011 yan sa ang mga salitang Kankanaey, isa sa kabuhayan wika ng CAR , partikular sa mga gaya ng bayan ng Buguis, Kapangan, Kubungan, Mankayan, Bauku, Cesao, pagsasaka, Sagada, at Tadian na maaaring materyal at makaambag sa pagpapayaman ng ‘di materyal leksikon ng wikang Filipino. na kultura. Ang mga ambag na salitang may kaugnayan sa kabuhayan gaya ng pagsasaka, materyal at ‘di materyal na kultura. 1. Alluyun Tumutukoy sa bukal na palitan ng tulong sa pagitan ng mga magsasaka sa mga gawain sa bukid. Sa Tagalog, ito ay maaaring katumbas ng salitang Larawan mula sa Google bayanihan. 2. Ayusip tinatawag na black berry sa Ingles. tumutubo sa gubat at sa mga gilid ng sakahan. tawag rin sa balat o birth mark na bilugan at maitim. Larawan mula sa Google 3. Batakagan pinakamaliwanag at pinakamalaking bituin na makikita sa hilagang bahagi ng himpapawid kapag madaling araw. katumbas ng salitang morning star sa Ingles Larawan mula sa Google 4. Beska unang paglabas ng buwan sa kalangitan na hugis letrang C. katumbas ng salitang quarter moon sa Ingles. pagdaraos ng ritwal upang magkaroon ng masaganang ani. Larawan mula sa Google 5. Dasadas ritwal bago tumira ang pamilya sa ipinatayong bahay house blessing sa Ingles nagkakatay ng manok o baboy upang magpasalamat at humungi ng tawad sa mga espiritung nabulabog sa pagpapatayo ng bahay. Larawan mula sa Google 6. Dilli isang tradisyonal na telang pangkumot sa patay na nakapagdaos ng cañao hinabing telang hugis parihaba na may matingkad na itim at pulang kulay na hugis tuko, bituin, at iba pang mga burda. Larawan mula sa Google 7. Inayan pagpigil sa isang tao sa paggawa ng isang bagay laban sa kanyang kapwa bunga ng takot kay Kabunian o makapangyarihang diyos batay sa paniniwala ng mga mamamayang Kankanaey. pagpapahayag ng pagkadismaya at takot Larawan mula sa Google 8. Lungayban pangkalahatang tawag sa orchids. ginagamit na pangalan o palayaw sa mga anak ginagamit ng mga kalalakihan upang ilarawan ang napupusang dalaga Larawan mula sa Google 9. Pakde ginagawa pagkatapos ilibing ang pumanaw dahil sa suicide o aksidente pangunahing layunin ng ritwal ay manalangin upang hindi na maulit ang trahedya at mapasalangit ang espiritu ng namatay. 10. Pinit tinatawag na wild berry sa Ingles na halos katulad ng strawberry bunga ng malapunong halaman na may mga tinik tulad ng rosas. Larawan mula sa Google 11. Watwat hiwa-hiwang karne tuwing kainan sa isang ritwal o cañao isa-isang pinamimigay ng mga naatasan sa bawat taong dumalo. Larawan mula sa Google  Mga Genevieve L. Asenjo salitang Ang Bug-at kang Lamigas may kag Bugas (Ang Bigat ng kaugna- Lamigas at Bigas) yan sa Ibinahagi nya sa Ambagan pang- noong 2011 ang mga agrikultura salitang Kinaray-a.  Ang mga ambag na salitang pang-agrikultura 1.QuickBaliskad Activity 1: pangalawang pag-aararo para mapino ang nabungkag na tigang na lupa. sinusuyod ng tao, kalabaw, at araro ang mga ligaw na damo Larawan mula sa Google 2. Bangag lupang nagbitak-bitak bunga ng matinding tag-init o tagtuyot Larawan mula sa Google 3. Binati ang palayan na naararo na at natutubigan handa na para taniman ng palay Larawan mula sa Google panggas- palay na tumubo na at nabunot na at itatanim na 4. Bungkag unang proseso ng pag-aararo para mabaklas ang tigang na lupa Ang pagbungkag ng lupa ay Larawan mula sa Google pagbungkal upang mapatag ito at malinis. 5. Hamod uri ng lupang mabato hindi ito masustansya kaya hindi mainam pagtaniman Larawan mula sa Google 6. Hinalon napakaitim na lupa masustansya at mainam pagtaniman Larawan mula sa Google 7. Inupong bugkos ng mga naani komunidad ng mga inaning palay Larawan mula sa Google 8. Lamidas malulusog at mabubuting uri ito ng butil ng palay Larawan mula sa Google 9. Linas proseso ng pag-aalis, paghihiwalay ng lamigas sa uhay nito sa pamamagitan ng pagkiskis dito ng mga paa. sayaw ng paa sa palay upang Larawan mula sa Google magkahiwa-hiwalay ang mga butil nito.  QuickLikyad 10. Activity 1: mababaw na pag-araro ito matapos makapagpanggas sa tuyong lupa o palayan. Larawan mula sa Google 11. Limbuk bigas na sinangag mula sa bagong ani ng palay, Sa Kinaray-a, tradisyon ang paglimbuk, kapag bagong ani bilang tanda ng pasasalamat Larawan mula sa Google 12. Linapwahan tinola mula sa iba’t ibang gulay na karaniwang napipitas sa bukid gaya ng talbos ng kamote, sayote, malunggay, alugbate, at bulaklak ng katuray isa rin itong matingkad na imahen ng kahirapan sa bulubunduking barangay ng Antique 13. Marinhut tawag sa maliliit na tumutubong palay. madalang ang tubo o sibol at arikutoy o malnourished Larawan mula sa Google 14. Panudlak ritwal na isinasagawa bago ang pagbubungkal ng lupa at pagtatanim 15. Panggas ito ang katawag sa pagsasabog ng binhi ng palay sa tigang na naararong lupa o palayan. Sa kaso ng mais, mani, munggo, at iba pang buto, ito ay paglagay, paghasik Larawan mula sa Google isa-isa sa hanay na gawa ng pag-aararo sa tulong ng panungkod at pagtakip dito sa pammagitan ng paa. 16. Pinalinpin ito ang palay na walang laman o maupa Larawan mula sa Google 17. Suka ito ang unang ani. Larawan mula sa Google 18. Wayang bukas at malawak na lupain katumbas ng parang sa Tagalog isang bahagi ng bukid na bukas dahil hindi pinagtataniman Maraming Salamat!