FILIPINO Q1 REVIEWER.pdf

Mga Kasanayan sa Pagsulat ng Mga Uri ng Pagsulat Akademikong Sulatin 1. Malikhaing Pagsulat: Nagbibigay-aliw at  Pamantayan: Nauunawaan ang kalikasan, pumupukaw ng damdamin. layunin, at paraan ng pagsula...

Mga Kasanayan sa Pagsulat ng Mga Uri ng Pagsulat Akademikong Sulatin 1. Malikhaing Pagsulat: Nagbibigay-aliw at  Pamantayan: Nauunawaan ang kalikasan, pumupukaw ng damdamin. layunin, at paraan ng pagsulat ng iba't 2. Teknikal na Pagsulat: Nag-aaral para ibang anyo ng akademikong sulatin. malutas ang problema. Natitiyak ang tamang proseso at nagagamit 3. Propesyunal na Pagsulat: Nakatuon sa ang angkop na format at teknika. mga sulatin tungkol sa trabaho o bokasyon. Pamantayan sa Pagganap 4. Dyornalistik na Pagsulat: Konektado sa pamamahayag.  Nasusuri: Nauunawaan ang mga anyo ng 5. Reperensiyal na Pagsulat: Nagbibigay- sulatin. kilala sa pinagkunang kaalaman.  Nakasusulat: Kayang sumulat ng 3-5 na 6. Akademikong Pagsulat: Tumutulong sa sulatin mula sa mga nakalistang anyo. pagpapalawak ng kaalaman.  Nagpapalitan ng Kritika: Nakagagawa ng grupo o partner na palitan ng puna o Katangian ng Akademikong Pagsulat kritika.  Nakabubuo ng Portfolio: Kayang 1. Obhetibo: Nakabase sa pag-aaral at lumikha ng koleksyon ng mga sulatin na pananaliksik. orihinal. 2. Pormal: Gumagamit ng tamang wika, iwasan ang slang. Kahalagahan ng Pagsulat 3. Maliwanag: Dapat organisado ang mga ideya. 1. Natututo kang mag-organisa ng mga ideya. 4. May Paninindigan: Huwag pabago-bago 2. Nalilinang ang pagsusuri ng datos. ng paksa. 3. Nagiging mas kritikal sa pagbasa at 5. May Pananagutan: Kilalanin ang mga pagsusulat. pinagkunan ng datos. 4. Natututo kang maghanap ng tamang sanggunian. Iba’t Ibang Uri ng Akademikong Sulatin 5. Nakaka-enjoy na matuto ng bagong kaalaman. 1. Abstrak 6. Natututo kang magpahalaga sa ibang 2. Sintesis/Buod gawa. 3. Bionote 7. Nagiging mahusay sa pangangalap ng 4. Panukalang Proyekto impormasyon. 5. Talumpati 6. Agenda Mga Pangangailangan sa Pagsulat 7. Katitikan ng Pulong 8. Posisyong Papel 1. Wika: Ginagamit ito para ipahayag ang 9. Replektibong Sanaysay ideya. 10. Pictorial-Essay 2. Paksa: Dito iikot ang mga ideya. 11. Lakbay Sanaysay 3. Layunin: Gabay sa mga isusulat na datos. 4. Pamamaraan: Impormatibo, ekspresibo, Ano ang Lagom? naratibo, deskriptibo, o argumentatibo. Ito ay naglalaman ng pinakabuod ng buong akdang 5. Kasanayan sa Pag-iisip: Kailangang may akademiko o ulat – Ayon kay Philip Koopmans a pagsusuri ng datos. kanyang aklat na How To Writr an Abstarct (1997) 6. Kaayusan ng Wika: Dapat tama ang gramatika at talata.  Ang lagom ay pinaikling bersyon ng isang 7. Pagsasaayos: Dapat organisado at sulatin o akda. malinaw ang mga ideya.  Layunin nitong maipahayag ang kabuuang kaisipan ng isang piraso ng akda o talumpati. Mahahalagang Layunin ng Lagom: Mga Dapat Tandaan sa Pagsulat ng Abstrak: 1. Pagtitimbang ng Kaisipan: Pagsuri sa 1. Sundin ang pagkakasunod ng mga bahagi ng mahalagang kaisipan ng isang akda. papel. 2. Pagsusuri ng Nilalaman: Natutukoy kung 2. Iwasan ang pagpapaliwanag ng mga detalye at alin sa mga ideya ang mahalaga at alin ang paggamit ng mga graph o table. hindi gaanong kailangan. 3. Gumamit ng simple at malinaw na wika. 3. Pagsulat ng Malinaw na Pangungusap: Ang 4. Obhetibong ilahad ang mga pangunahing lagom ay dapat klaro, hindi maligoy, at walang kaisipan. paulit-ulit na ideya. 5. Siguraduhing maikli ngunit komprehensibo. 4. Pagpapaunlad ng Bokabularyo: Mahalaga ang wastong paggamit ng mga salita sa lagom. Hakbang sa Pagsulat ng Abstrak: Kapakinabangan ng Lagom: 1. Basahin at pag-aralan ang kabuuang papel. 2. Hanapin ang pangunahing ideya ng bawat  Nakakatulong sa mga mag-aaral, propesyonal, bahagi. at iba’t ibang larangan tulad ng edukasyon at 3. Buoin ito gamit ang maikling talata. negosyo. 4. Iwasang maglagay ng ilustrasyon maliban  Dahil mabilis ang takbo ng buhay, mas kung kinakailangan. epektibo ang pagbabasa ng pinaikling bersyon 5. Basahing muli at ayusin ang abstrak upang ng mahahabang teksto. masigurong kumpleto ang mga mahahalagang ideya. Abstrak Ano ang Sinopsis? Ano ang Abstrak?  Ang sinopsis ay isang uri ng lagom na  Uri ng lagom para sa akademikong papel tulad karaniwang ginagamit sa tekstong naratibo ng tesis, siyentipikong papel, at mga ulat. tulad ng kwento, nobela, dula, at iba pang  Nasa unahan ng tesis o disertasyon at anyo ng panitikan. nagbibigay ng buod ng introduksiyon,  Maaaring binubuo ng isang talata o higit pa, o kaugnay na literatura, metodolohiya, resulta, at ilang pangungusap lamang. kongklusyon.  Layunin nitong maipaliwanag ang nilalaman  Kadalasan hindi lalampas ng 200-250 salita. ng akda gamit ang sariling salita. Mga Elemento ng Abstrak: Layunin ng Pagsulat ng Sinopsis: 1. Introduksiyon: Layunin at pakay ng  Tumulong sa madaling pag-unawa ng diwa ng pananaliksik. akda. 2. Kaugnay na Literatura: Mga sanggunian na  Maisulat ang pangunahing kaisipan ng akda sa nagbibigay suporta sa pag-aaral. pamamagitan ng pagtukoy sa pahayag ng tesis. 3. Metodolohiya: Paraan o plano na ginamit sa pagsasagawa ng pag-aaral. Pahayag ng Tesis: 4. Resulta: Mga natuklasan mula sa pag-aaral. 5. Kongklusyon: Panapos na pahayag na  Maaaring nakalantad o di-tuwirang nakalahad sumasalamin sa mga natuklasan at mga sa akda. rekomendasyon.  Mahalaga ang mga tanong: Sino? Ano? Kailan? Saan? Bakit? Paano? Tatlong Uri ng Abstrak: Mga Dapat Tandaan sa Pagsulat ng 1. Impormatibo: Naglalaman ng buod ng buong Sinopsis: papel. 2. Deskriptibo: Nagbibigay ng pangkalahatang 1. Ikatlong Panauhan: Gumamit ng ikatlong ideya ngunit walang detalyadong resulta. panauhan sa pagsulat. 3. Kritikal: Nagsusuri ng isang akda o papel at 2. Tono ng Orihinal: Isulat ito batay sa tono ng nagbibigay ng opinyon ukol dito. orihinal na akda; dapat ramdam ang damdamin. 3. Pangunahing Tauhan: Isama ang mga pangunahing tauhan sa buod.  4. Angkop na Pang-ugnay: Gumamit ng mga o Para sa networking sites, 5-6 angkop na pang-ugnay sa pagkakasunod- pangungusap. sunod ng mga pangyayari. 2. Personal na Impormasyon: 5. Wastong Gramatika: Tiyaking wasto ang o Magsimula sa iyong pangalan, interes, gramatika, pagbabaybay, at bantas. at mga tagumpay. 6. Sangguniang Ginamit: Ilista ang mga 3. Ikatlong Panauhan: sanggunian kung saan hinango ang akda. o Isulat sa ikatlong panauhan para sa obhetibong tono. Mga Hakbang sa Pagsulat ng Sinopsis: 4. Simplicity: o Gumamit ng payak na salita at iwasan 1. Basahin at Unawain: Basahin ang buong ang masyadong mahahabang pahayag. akda at unawain ang kabuuang kaisipan. Maaaring gumamit ng kaunting 2. Suriin ang Kaisipan: Hanapin ang pagpapatawa, ngunit huwag lumabis. pangunahing at di-pangunahing kaisipan. 5. Rebisyon: 3. Magtala: Magtala ng mahahalagang detalye at o Basahin muli at muling isulat ang magbalangkas habang nagbabasa. pinal na sipi. Maaaring ipabasa sa iba 4. Isulat sa Sariling Pangungusap: Iwasan ang para sa feedback. paglalagay ng sariling opinyon. 5. Ihanay ang Ideya: Ihanay ang mga ideya Miting o Pulong: sang-ayon sa orihinal na pagkakasunod-sunod. 6. Suriin ang Sinopsis: Basahin ang sinopsis,  One-on-One Meeting suriin, at paiikliin kung maaari nang hindi  Business Meeting nawawala ang kaisipan.  Student’s Meeting Ang pagpupulong o miting ay mahalaga sa buhay ng maraming tao, lalo na sa mga organisasyon, paaralan, Ano ang Bionote? at kumpanya. Modernong teknolohiya tulad ng teleconference, videoconference, at online meetings  Ang bionote ay isang maikling tala sa buhay ang ginagamit sa kasalukuyan. Ang tagumpay ng mga ng isang tao na naglalaman ng buod ng kumpanya at organisasyon ay nakabatay sa pagkakaisa kanyang academic career. at epektibong pagpaplano sa pamamagitan ng pulong.  Ito ay mas maikli kumpara sa talambuhay (autobiography) at kathambuhay (biography). 3 Mahalagang Elemento ng Pulong: Layunin ng Bionote:  Memorandum o Memo  Agenda o Adyenda  Ipakilala ang sarili para sa propesyonal na  Katitikan ng Pulong layunin. Ayon kay Duenas at Sanz sa kanilang aklat na Academic Writing for Health Sciences (2012) MEMORANDUM O MEMO:  Madalas itong makikita sa mga journal, Ayon kay prof. Ma Rovilla Sudraprasert sa kanyang resume, social network, at iba pang digital aklat na English for the Workplace 3 (2014) platforms. Ang memo ay kasulatang nagbibigay kabatiran o Halimbawa ng Paggamit: paalala tungkol sa isang pulong o mahalagang impormasyon. Mahalaga na maikli at tuwiran ang  Ginagamit ito ng mga blogger o ng mga taong memo at nakatuon sa layuning pakilusin ang tao para naglalathala ng aklat o artikulo. sa tiyak na alituntunin. Ayon kay Dr. Darwin Bargo sa kanyang aklat na Mga Dapat Tandaan sa Pagsulat ng Writing in Discipline (2014) – paggamit ng colored Bionote: stationary 1. Haba: Puti – pangkalahatang kautusan o Para sa resume, gawin itong 200 salita. Pink o Rosas – ginagamit naman sa request o order na nanggagaling sa purchasing department. Dilaw o Luntian – galling sa marketing at accounting 3. Manatili sa iskedyul ngunit maging flexible department. – Pagmasdan ang oras ngunit kung kinakailangan, mag-adjust. Tatlong Uri ng Memorandum: 4. Magsimula at magwakas ayon sa itinakdang oras – Ipakita ang respeto sa oras 1. Memorandum para sa kahilingan ng iba. 2. Memorandum para sa kabatiran 5. Ihanda ang mga kakailanganing 3. Memorandum para sa pagtugon dokumento – Para maging handa sa mga estadistika o datos na kailangan sa mga pag- Mga Bahagi ng Memo: uusapan. 1. Letterhead – Naglalaman ng logo, pangalan ng kompanya/institusyon. 2. Para sa/ Para kay – Pangalan ng tao o KATITIKAN NG PULONG: grupong tatanggap ng memo. 3. Mula kay – Pangalan ng gumawa ng memo. Ang katitikan ng pulong ay opisyal na tala ng napag- 4. Petsa – Isinusulat ang buwan, araw, at taon ng usapan o napagkasunduan sa isang pulong. Ito ay buo (hal., Nob. 25, 2015). pormal, obhetibo, at komprehensibo. Mahalaga ito 5. Paksa – Payak at malinaw na paglalarawan ng dahil nagsisilbi itong patunay sa mga legal na usapin o pakay ng memo. gabay para sa mga susunod na aksyon. 6. Mensahe – Dapat magtaglay ng mga sumusunod: Mahahalagang Bahagi ng Katitikan ng Pulong: o Sitwasyon – Layunin ng memo. o Problema – Suliranin (kung meron). 1. Heading – Pangalan ng kompanya/institusyon, o Solusyon – Dapat gawin ng petsa, lugar, at oras ng pulong. kinauukulan. 2. Mga kalahok – Sino ang dumalo, mga o Paggalang/Pasasalamat – Pangwakas. panauhin, at mga hindi nakarating. 7. Lagda – Lagda ng gumawa ng memo. 3. Pagbasa at pagpapatibay ng nakaraang katitikan – Kung may pagbabago o pagtibay. 4. Action items – Mga usaping napagkasunduan, sino ang nanguna sa talakayan, at mga AGENDA O ADYENDA: desisyon. 5. Pabalita o patalastas – Kung may mga Ang adyenda ang nagtatakda ng mga paksang suhestiyong adyenda para sa susunod na tatalakayin sa pulong. Mahalaga ito para maging pulong. organisado ang daloy ng pulong at para alam ng lahat 6. Iskedyul ng susunod na pulong – Petsa at ang mga paksang pag-uusapan. lugar ng susunod na pulong. 7. Pagtatapos – Oras ng pagtatapos ng pulong. Mga Hakbang sa Pagsulat ng Adyenda: 8. Lagda – Pangalan ng gumawa ng katitikan. 1. Magpadala ng memo na nagpapaalam tungkol Mga Dapat Gawin ng Taong Naatasang Kumuha sa pulong. ng Katitikan ng Pulong: 2. Hingin ang mga paksang gusto ng dadalo na pag-usapan at ang oras na kakailanganin para 1. Huwag maging participant sa pulong; dapat sa bawat paksa. pokus sa pakikinig. 3. Gumawa ng balangkas ng mga paksang 2. Umupo malapit sa tagapanguna para madaling tatalakayin, ilagay ang oras at tagapagsalita. magtanong kung may di malinaw. 4. Ipadala ang adyenda dalawang araw bago ang 3. Dapat may listahan ng mga dadalo at mga pulong. absent. 5. Sundin ang adyenda sa mismong araw ng 4. Dalhin ang adyenda at nakaraang katitikan ng pulong. pulong. 5. Dapat nakatuon lamang sa adyenda para hindi Mga Dapat Tandaan sa Paggamit ng Adyenda: maligaw ang talakayan. 6. Siguraduhing kumpleto ang mga heading ng 1. Bigyan ng kopya ang lahat ng dadalo – Para katitikan. 7. Gumamit ng recorder kung kinakailangan. alam nila ang mga paksang tatalakayin. 8. Itala ang mga mosyon, sino ang nagmungkahi, 2. Talakayin muna ang mga mahahalagang sino ang sumang-ayon. paksa – Upang masiguro na matatapos ito kung sakaling kulangin ang oras. 9. Agad isulat o isaayos ang katitikan pagkatapos ng pulong.  10. May tatlong uri ng katitikan:  Ipaliwanag ang dahilan at pangangailangan para sa proyekto.  Ulat ng Katitikan – Lahat ng detalyeng napag-usapan, kasama ang pangalan ng mga 4. Deskripsyon ng Proyekto nagsalita.  Salaysay ng Katitikan – Pinakaimportanteng  Ilahad ang mga layunin at mga hakbang na detalye lamang ang inilalagay.  Resolusyon ng Katitikan – Nakasaad lamang isasagawa. ang mga napagkasunduan. 5. Badyet Mga Dapat Tandaan sa Pagsulat ng Katitikan ng Pulong:  Itala ang lahat ng inaasahang gastusin at gawing malinaw ito. Bago ang Pulong: 6. Pakinabang 1. Maghanda ng kagamitan tulad ng bolpen, papel, o recorder.  Ano ang benepisyo ng proyekto sa mga 2. Gumawa ng outline gamit ang adyenda. direktang maaapektuhan nito? Habang Isinasagawa ang Pulong: Pagsulat ng Panimula 1. Ipaikot ang listahan ng dadalo para lagdaan.  Tiyakin ang pangangailangan ng 2. Itala kung anong oras nagsimula ang pulong. 3. Itala lamang ang mahahalagang ideya o komunidad o organisasyon. puntos.  Magsagawa ng pagmamasid at tukuyin ang 4. Itala ang mga mosyon at suhestiyon. mga suliranin. Pagkatapos ng Pulong: Katawan ng Panukalang Proyekto 1. Agad buuin ang katitikan habang sariwa pa A. Layunin ang mga tinalakay. 2. Siguraduhing kumpleto ang mga detalye tulad  Maging tiyak, simple, at nasusukat ang ng oras at pangalan ng dumalo. layunin. 3. Basahin muli ang katitikan bago ipasa sa kinauukulan. B. Plano ng Dapat Gawain 1. Layunin ng Panukalang Proyekto  Isama ang mga hakbang at ang tamang pagkakasunod-sunod.  Mailahad ang nais matamo sa hinaharap, tulad ng mga solusyon sa isang problema o C. Badyet mga proyekto.  Ilista ang lahat ng gastusin nang detalyado. 2. Espisipikong Nilalaman ng Panukalang Proyekto Konklusyon  Pamagat: Tiyaking malinaw at tiyak.  Ilahad kung sino ang makikinabang at  Proponent ng Proyekto: Ilista ang paano ito makatutulong. impormasyon ng nagmumungkahi.  Kategorya ng Proyekto: Tukuyin kung Ayon kina Jeremy Miner at Lynn Miner (2008) anong uri ng proyekto ito (seminar, ang layunin ay kailangang maging SIMPLE: pananaliksik, atbp.).  Petsa: Ilahad kung kailan ipapasa ang proposal at ang inaasahang panahon ng Specific – nakasaad ang bagay na nais mnakamit pagsasagawa. o mangyari sa panukalang proyekto Immdiate – nakasaad ang tiyak na petsa kung 3. Rasyonal kalian matatapos Measurable – may basehan o patunayan na naisakatuparan ang nasabing proyekto Practical – nagsasaad ng paraan kung paano makakamit ang proyekto Evaluable – masususkat kung paano makatutulong ang proyekto Mga Tagubilin sa Pagsulat  Magplano nang maaga.  Maging makatotohanan at tiyak.  Limitahan ang teknikal na jargon. Mga Dapat Gawin Bago ang Pagsulat  Interbyuhin ang mga tatanggap ng benepisyo.  Tingnan ang mga nakaraang proyekto at datos.