Filipino: Aralin sa Mga Anyo ng Panitikan PDF

*FILIPINO* ***Lesson 1: Dula*** **DULA** - - - **TATLONG ANYO NG DULA** 1. - 2. - 3. - **TATLONG BAHAGI NG DULA** 1. 2. 3. **MGA URI NG DULA:** 1. 2. 3. 4. 5. 6. **SANGKAP NG DULA:** **TAGPUAN** - **Panahon at pook** kung saan naganap ang mga pang...

*FILIPINO* ***Lesson 1: Dula*** **DULA** - - - **TATLONG ANYO NG DULA** 1. - 2. - 3. - **TATLONG BAHAGI NG DULA** 1. 2. 3. **MGA URI NG DULA:** 1. 2. 3. 4. 5. 6. **SANGKAP NG DULA:** **TAGPUAN** - **Panahon at pook** kung saan naganap ang mga pangyayari na isinasaad sa dula. **TAUHAN** - Ang mga kumikilos at **nagbibigay-buhay** sa dula. - **SAGLIT NA KASIGLAHAN** - Saglit na **paglayo o pagtakas** ng mga tauhan sa suliraning nararanasan. **TUNGGALIAN** - Maaaring sa pagitan ng mga tuhan: - - - **KASUKDULAN** - Climax sa Ingles; dito **nasusubok** ang katatagan ng tauhan; sa sangkap na ito ng dula tunay na pinakamatindi o pinakamabugso ang damdamin. **KAKALASAN** - Ang **unti-unting pagtukoy sa kalutasan** sa mga suliranin at pag-ayos sa mga tunggalian. **KALUTUSAN** - Sa sangkap na ito **nalulutas**, nawawaksi at natatapos ang mga suliranin at tunggalian sa dula. - **ELEMENTO NG DULA:** **ISKRIP O NAKASULAT NA DULA** - Ito ang **pinakakaluluwa** ng isang dula; lahat ng bagay na isinasaalang-alang sa dula ay naaayon sa isang iskrip; walang dula kapag walang iskrip. **GUMAGANAP O AKTOR** - Ang mga aktor o gumaganap ang **nagsasabuhay sa mga tauhan** sa iskrip; sila ang nagbibigkas ng dayalogo. **TANGHALAN** - **Anumang pook** na pinagpasyahang pagtanghalan ng isang dula ay tinatawag na tanghalan. **MANONOOD** - Hindi maituturing na dula ang isang binansagang pagtanghal kung hindi ito napanood ng ibang tao; kapag sinasabing maitanghal **dapat mayroong makasaksi o makanood.** **TAGA DIHERE O DIREKTOR** - Nagi-interpret ng ng iskrip. ***Lesson 2: Tula*** - - - - **Elemento Ng Ng Tula:** **TUGMA** - Pare-pareho o halos magkakasintunog na dulumpatig (Maaaring magtapos sa patinig o katinig) ng bawat taludtod ng tula. a. - b. - - **SUKAT or SYLLABLE**- Isa pang mahalagang elemento ng tula. May bilang ng pantig sa bawat taludtod ng saknong. **SAKNONG O STANZA** - Ang pagpapangkat ng mga taludtod o linya ng tula. Para sa ganda at balanse ng tula. Nagbibigay ng pagkakataon para sa makata na magbago ng tula o paksa sa tula. - **LARAWANG-DIWA O IMAGERY** - Salitang binabanggit sa tulang nag-iiwan ng malinaw at tiyak na larawan sa isipan ng mambabasa. **SIMBOLISMO O SYMBOLISM** - Mga bagay na ginagamit sa tulang may kinakatawang mensahe o kahulugan at nagpapalalim sa diwa oo esnsiyang taglay ng tula. **KARIKTAN** - May mga tulang walang sukat at tugmang sinusunod subalit mattawag pa ring tula sapagkat pilimpi ang mga salita. Ang pagsasama-sama ng magagandang salita, tugma, at imahe upang makabuo ng isang makabuluhang likha. ***Lesson 3: Maikling Kwento*** - - **Mga Sangkap:** **BANGAY** - Sa maayos, kawili-wili at magkakasunod na mga pangyayari. **TAUHAN** - Mga tao na gumagalaw sa kwento. a. **KATUNGGALING TAUHAN** - Sumasalungat sa hangarin ng pangunahing tauhan. **MGA KATUWANG NA TAUHAN** -Kasama ng pangunahing tauhan biglang kapalagayan ng loob. **MAY-AKDA** - (Domingo Landicho) Ang pangunahing tauhan at ang awtor ay laging magkasama o magkasanib sa loob ng akda. **TAGPUAN** - Sa lugar at oras ng pinangyarihan ng kwento. **PAKSANG-DIWA O TEMA** - Kaisipang iniikutan ng katha. **PANINGIN** - Pananaw ng pinagdaraanan ng mga nangyari. - - - - - **PAHIWATIG** - Tinatalakay ang pangyayari nagaganap sa isang akda. **KATIMPIAN** - Masining na paglalarawan sa damdamin. **SIMBOLO** - salita na kapag binaggit sa isang akdang pampanitikan ay nagiiwan ng kahulugan sa mambabasa. **SULIRANIN** - Mga problemang kinakaharap ng mga tauhan sa kwento. **TUNGGALIAN** - Nagbibigay-daan sa madudulang tagpo upang lalong maging kawili-wili ang mga pangyayari. **Bahagi ng Maikling Kwento** **PAMAGAT** - Pangunahing paksa ng kwento. **MAY AKDA** - Sumulat o lumikha ng kwento. **PANIMULA** - Simulain ng kwento. a. b. c. d. **TUNGGALIAN** - Paglalaban ng pangunahing tauhan at ng kanyang mga kasalungat. **KASUKDULAN** - Pinakamataas na uri ng pananabik. **WAKAS** - Kinalabasan at naging resulta ng pakikipagtunggali ng mga tauhan. ***Lesson 4: Talumpati*** - **Uri ng Talumpati (ayon sa pamamaraan)** 1. - 2. - 3. - **Uri ng Talumpati** 1. - 2. - 3. - 4. - 5. - 6. - ***Lesson 5: Sanaysay*** **SANAYSAY** - Isang maikling komposisyon na kalimitang naglalaman ng personal na kuro-kuro ng may akda. **2 URI:** **PORMAL** - Tumatalakay sa mga seryosong paksa. **IMPORMAL** - Tumatalakay ng mga paksang magaan, karaniwan, pang-araw-araw at personal. ***Lesson 6: Nobela*** - - **Uri ng Nobela** **KASAYSAYAN** - Pangyayaring nakalipas o naganap na. **NOBELANG ROMANSA** - Pumupukas sa emosyon at nagdadala sa kanila sa ibang mundo. **NOBELANG MASINING** - Panitikang Pilipino na kilala sa paggamit ng makulay at malikhaing wika, pamamahayag, at imahe. EX. El Fili, Noli. **NOBELANG BANGHAY** - Madulang pangyayari. Pagkakabalangkas o pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari. **NOBELANG LAYUNIN** - Nagbigay-diin sa mga pilosopiya, etika, at mga mensahe ng mga pangunahing tauhan. **NOBELANG TAUHAN** - Ang karakter o tauhang sentro ng kwento. **NOBELANG PAGBABAGO** - Nagpapakita ng proseso ng pag-unlad ng pangunahing tauhan. **MGA KWENTO:** ***Ika-una: Si Pele, ang Diyosa ng Apoy at Bulkan*:** - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - ***Ikalawa: Macbeth*** - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - **TAUHAN:** **MACBETH** - Thane of Glamis na naging Thane of Cawdor, Naging hari ng Scotland at pumatay kay Haring Duncan. **BANQUO** - Isang heneral at kaibigan ni Macbeth. **MANGHUHULA** - May nakakatakot na itsura. **HARING DUNCAN** - Kasalukuyang hari ng Scotland at mabait sa nasasakupan. **LADY MACBETH** - Dominanteng asawa na nag resulta sa pagiging sunod sunuran ni Macbeth. **MACDUFF** - Kabalyero na pinagkakatiwalaan ng hari na nakakita ng bangkay ng Haring Duncan. **MALCOLM** - Anak ni Haring Duncan at tagapagmana ng kaharian at kapatid ni Donalbain. **FLEANCE** - Anak ni Banquo. **Ikatatlo: Kwento ng Isang Oras** - - - - - - - - - - **TAUHAN:** **GINANG LOUISE MALLARD** - Ang asawa ni Brently Mallard na may sakit sa puso. **BRENTLY MALLARD** - Asawa ni Ginang Mallard na akalang patay na sa isang aksidente. **JOSEPHINE** - Kapatid ni Ginang Mallard na nagsabi paunti-unti tungkol sa balitang iyon. **RICHARD** - Kaibigan ni Brently Mallard at unang nakarinig ng balita. ***Ika-apat: Si Anne ng Green Gables*** - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - **GNG. RACHEL LYNDE** - Kapitbahay na mausisa. **MATTHEW CUTHBERT** - 16 years old na magsasaka, tahimik, mahiyain, at 'di madalas lumabas ng bahay. **ANNE SHIRLEY** - Ang batang inampon ng magkapatid. **AVONLEA** - Bayan nila. **GREEN GABLES** - Lupaing pag-aari ng magkapatid na Matthew at Marilla. **GILBERT BLYTHE** - Ang kanyang karibal. **DIANA** - Ang matalik niyang kaibigan. ***Ika-lima: Ang Pag-ibig na Nawala at Natagpuan sa Berlin Wall*** **TAUHAN:** **AMELIE BOHLER -** bida sa kwento. Siya ang nagsulat ng sanaysay. **LUDWIK** - kasintahan ni Amelie Bohler. - - - - -