Retorika Finals PDF

RETORIKA FINALS ARALIN 1: MASINING NA PAGKUKWENTO AT PANUNURING  Pagpapalawak ng Imahinasyon - Hinahamon nito ang PAMPANITIKAN kakayahan ng isip na lumikha ng mga mundong naiiba...

RETORIKA FINALS ARALIN 1: MASINING NA PAGKUKWENTO AT PANUNURING  Pagpapalawak ng Imahinasyon - Hinahamon nito ang PAMPANITIKAN kakayahan ng isip na lumikha ng mga mundong naiiba at komplikado. MASINING NA PAGKUKWENTO  Pag-uugnay sa Komunidad - Ang mga kwento ay  Ang masining na pagkukuwento ay pagbibigay ng nagsisilbing salamin ng mga karanasan ng isang interpretasyon sa isang maikling kuwento o salaysay lipunan, at maaaring magsilbing paraan upang sa pamamagitan ng madamdaming pagbabasa at magkakilala at magkaintindihan ang mga tao. pagkilos.  Ang pagkukuwento ay isang buhay na sining. Ang MONOLOGO produkto nito ay paglikha ng magkatuwang na  Ang Monologo ay isang aparato sa panitikan na karanasan na ibinatay sa mga salita at imahinasyon. Ito nagtatampok ng isang “pagsasalita” na ginagawa ng ay nakapagtuturo, nakapagbibigay ng liwanag, isang solong tauhan sa isang gawain ng panitikan o nakapagdudulot ng inspirasyon, nakapagpapatalas ng dramatikong gawain (para sa teatro o pelikula). isipan, at nakapag-aalis ng pagod.  Ang monologo ay nagmula sa Griyego, na binubuo ng  Si Severíno Réyes ay isang mandudula, direktor, at mga salitang mono at legein. Ang ibig sabihin ng Mono mangangatha. Kinikilala siyá bilang “Ama ng ay isa, habang ang legein ay nangangahulugang Sarsuwelang Tagalog.” Unang dula na isinulat ni magsalita. Reyes ay ang R.I.P. (1902). Naging mapanuri ito sa  Sa isang monologo, isang tao lamang ang nagsasalita komedya, ang anyong pandula na popular noon. at may pansarili itong pakay o layunin. Kasunod nitó, isinulat at idinirihe niyá ang Walang Sugat, isang naging bantog na sarsuwela. Ang MGA URI NG MONOLOGO kaniyang ginamit na pangalan sa kan’yang mga libro ay 1. SOLILOQUY – Ito ay ginagamit sa drama, at ito ay isang ang Lola Basyang. pagsasalita na sinasalita ng isang tauhan upang ibunyag ang kanyang saloobin. Ang soliloquy ay isa sa MGA ELEMENTO pinakamahalagang dramatikong aparato na ginamit ni  Lakas ng tinig o boses Shakespeare sa kanyang mga drama.  Pagpapalit ng estilo ng tinig ayon sa iba’t ibang tauhan 2. DRAMATIC MONOLOGUE – Isang pagsasalita na  Pagbabasa ayon sa iba’t ibang damdamin direktang ibinibigay sa madla o ibang tauhan.  Ekspresyon ng mukha a. Romantic Monologue - Kung saan  Naaayon na aksyon o kilos ng katawan nagsasalita ang isang tauhan tungkol sa isang  Kasuotan romantikong relasyon, alinman sa nakaraan, kasalukuyang, o ninanais ay tinatawag na ESTILO NG MASINING NA PAGKUKUWENTO isang romantikong monologo. 1. Wika at Diksyon - Ang pagpili ng mga salitang b. Conversational Monologue - Ang gagamitin sa kuwento, pati na ang tono o paraan ng dramatikong monologo na ipinakita ng pagpapahayag. Maaaring gumamit ng matalinghagang nagsasalita na para bang bahagi ito ng isang wika o mga simpleng salita depende sa nais na epekto. pag-uusap. 2. Pagbuo ng mga Tauhan - Paano nilalarawan at c. Philosophical Monologue - Kung saan pinapalalim ang mga karakter sa kuwento upang isinalarawan ng tauhan ang kanilang personal maging makatotohanan o kapani-paniwala. Ang na pilosopiya o teorya tungkol sa mundo. pagkakaroon ng mga tauhan na may malalim na 3. INTERNAL MONOLOGUE – Ang pagpapahayag ng mga personalidad ay isang mahalagang bahagi ng estilo ng saloobin ng isang tauhan upang masaksihan ng mga pagkukuwento. madla ang kung ano ang nangyayari sa loob ng isipan 3. Pagsasalaysay - Ang paraan ng pagpapahayag ng ng tauhang iyon. Depende sa istilo sa teksto na kuwento, tulad ng pagkakaroon ng unang panauhan nagpapahayag ng panloob na mga saloobin ng isang ("I") o pangatlong panauhan ("he/she"). Maaari ding karakter. gamitin ang mga teknik tulad ng pagtalon-talon sa ora, o ang pagiging limitado ng pananaw ng PANUNURING PAMPANITIKAN tagapagsalaysay.  Ang Panunuring Pampanitikan ay isang malalim na 4. Pagbuo ng mga Eksena - Paggamit ng mga paghimay sa mga akdang pampanitikan sa detalyadong paglalarawan ng kapaligiran upang pamamagitan ng paglalapat ng ibat’t ibang dulog ng magbigay ng konteksto at damdamin. kritisismo para sa mabisang pag-unawa sa mga 5. Pagganap ng Tema - Ang mga tema ay maaaring ibatay malikhaing manunulat at katha. Ito rin ay isang pag- sa mga aspeto ng buhay, tulad ng pag-ibig, aaral, pagtatalakay, pagsusuri, at pagpapaliwanag ng pagkakaibigan, laban sa sarili, o mga isyung panitikan. panlipunan. Ang estilo ng pagkukuwento ay makikita sa kung paano ipinapakita at pinag-uusapan ang mga DALAWANG SANGAY NG PAGSUSURING PAMPANITIKAN temang ito. 1. PAGDULOG 2. PANANALIG KAHALAGAN  Pang-aliw at Pagkatuto - Sinasanay nito ang kaisipan PAGDULOG at emosyon ng mga tagapakinig.  Mga tanong bago magsulat ng pagdulog:  Saan ito nagmula?   Ano ang layunin nito? 2. Panimula – Impormasyon na may kaugnayan sa iyong  Ano ang mga halimbawa? sanaysay at kasiya-siyang pambungad na talata na  Ano ang mga katangian? kinabibilangan ng angkop na pahayag ng tesis. 3. Paglalahad ng Tesis – Kadalasang nakapaloob sa MGA URI NG PAGDULOG panimula; nagsasabi sa iyong mambabasa kung ano  PORMALISTIKO - Pinagtutuunan ng pansin ang mga ang aasahan sa kaniyang mababasa; ito ay istruktura o pagkabuo, kabisaan ng pagkakagamit ng nagpapahayag ng layunin ng iyong sanaysay – ang matatalinhagang pahayag (sukat, tugma, kaisahan ng puntong iyong gusto iparating. mga bahagi, at teknik ng pagkakabuo ng akda). 4. Katawan – Naglalaman ng paliwanag ng iyong mga  MORALISTIKO - Pinahahalagahan ang moralidad, ideya at katibayan mula sa teksto at sumusuporta sa disiplina, at kaayusang nakapaloob sa akda. iyong inilalahad na tesis. Nagbibigay-diin sa mga layuning dakila at 5. Konklusyon – Ang buod ang mga pangunahing punto pinahahalagahan nito ang mga kabutihang asal. na iyong ginawa, na may-katuturang komento tungkol  SIKOLOHIKAL - Makikita ang takbo ng isip ng may sa teksto na iyong pinag-aaralan. katha antas ng buhay, paninindigan, pinaniniwalaan, pinahahalagahan at mga tumatakbo sa isipan at KAHALAGAHAN kamalayan ng may-akda. 1. Pagpapalalim ng Pag-unawa - Tinutulungan ang mga  SOSYOLOHIKAL - Layunin nito na ipakita ang mambabasa na mas malalim na maunawaan ang mga kalagayan at suliraning panlipunan ng lipunang akdang pampanitikan at ang mga ideya o damdaming kinabibilangan ng may-akda o tauhan. (political, etikal, ipinapahayag nito. kultura, ekonomiya, pilosopiya atbp.) 2. Pagkilala sa Kalidad ng may Akda - Mahalaga ang panunuri upang malaman kung ang isang akda ay MGA URI NG PANANALIG mahusay na isinulat, at kung paano ito nakakaapekto  MARXISMO - Ipinapakita ang pagtutunggalian o sa kultura at lipunan. paglalaban ng dalawang magkasalungat na puwersa 3. Paglinang ng Kritikal na Kaisipan - Ang pagsusuri sa malakas at mahina, mayaman at mahirap, mga teksto ay isang paraan upang mahubog ang makapangyarihan at naaapi. kritikal na pag-iisip ng mga mambabasa, pati na rin ang  HUMANISMO - Ipinapakita na ang tao ang simula ng kakayahang magsuri ng mga mensahe ng mundo. Binibigyang-tuon ang kalakasan at mabubuting pampanitikan at masalimuot na kaisipan. katangian ng tao.  ROMANTISISMO - Layunin nito ay ipamalas ang iba’t ibang paraan ng tao o sumasagisag sa pag-aalay ng kanyang pag-ibig sa kapwa, bansa, at bansang kinalakihan. o Romantisismong Tradisyunal - nagpapahalaga sa halagang pantao. o Romantisismong Rebolusyonaryo - pagkamakasarili ng karakter ng isang tauhan.  BIYOGRAPIKAL - Layunin nito ay ipamalas ang karanasan o kasagsagan sa buhay ng may-akda.  EKSISTENSYALISMO - Ang layunin ng panitikan ay ipakita na may kalayaan ng tao na pumili o mag desisyon para sa kapakanan ng marami na siyang pinakasentro ng kamatayan sa mundo o pagkabuhay sa mundo.  FEMINISMO - Maaaring tingan ang imahen, pag papaka larawan, posisyon at gawain ng mga babae sa loob ng akda at layon nitong labanan ang anumang diskriminasyon, exploitation, at operasyon sa kababaihan.  PISIKAL - Tumutukoy ito sa mga salitang kapag binanggit sa akda at nag-iiwan ng malinaw at tiyak na larawan sa isipan ng mambabasa. Nagpapatalas ito sa pandama ng mga mambabasa.  QUEER - Inaangat at pina pantay sa paningin ng lipunan ang mga homosexual. Kung ang mga babae ay may feminismo, ang mga homosexual naman ay queer.  HISTORIKAL - Ipinapakita ang karanasan ng isang lipi ng tao na siyang masaalamin sa kasaysayan bahagi ng kanyang pagka hubog. Nais din nitong ipakita na ang kasaysayan ay bahagi ng buhay ng tao at ng mundo. MGA BAHAGI NG PANUNURING PAMPANITIKAN 1. Pamagat – Binubuo ito ng pangalan ng akda at may- akda ng iyong sinusuri at paksa na iyong ilalahad sa paghihimay.