FILIPINO 9 1st Quarter Reviewer PDF

FILIPINO 9_1ST QUARTER REVIEWER Made by : Khristina Cassandra Gersalia kung paano ito malulutas at ipinakikita rin ang ugnayan ng MITOLOHIYA...

FILIPINO 9_1ST QUARTER REVIEWER Made by : Khristina Cassandra Gersalia kung paano ito malulutas at ipinakikita rin ang ugnayan ng MITOLOHIYA tao at ng mga diyos at diyosa. ✓ Agham o pag-aaral ng mga mito. 4. Tema - Ipinaliliwanag ang ✓ Latin = Mythos natural na mga pangyayari, ✓ Greek = Muthos = Kuwento pinagmulan ng buhay sa ✓ Nakakatakot na puwersa ng daigdig, pag-uugali ng tao, mga kalikasan ng daigdig paniniwalang panrelihiyon at katangian at kahinaan ng MITOLOHIYANG ROMANO tauhan. ➤ Katangian : Politikal, ritwal, 5. Estilo - Pasalaysay ang estilo ng moralidad (Kristiyanismo) pagsulat ng mito na nagbibigay ➤Kabayanihan at paniniwala ng idea hinggil sa paniniwala, ➤ Virgil - “Aenid”, pambansang epiko kaugalian at tradisyon at may ng Roma, pinaka dakilang likha paniniwalang kayang ➤ Iliad at Odyssey ni Homer malampasan ng bida ang mga pagsubok. ELEMENTO 6. Tono - Nadadala ang 1. Tauhan - Ito ay ang mga mambabasa sa tonong gumaganap sa kwento. mapang-unawa at nangangaral. Kadalasang mga diyos o diyosa 7. Pananaw - Kadalasang nasa at mga karaniwang ikatlong pananaw ang pagsulat mamamayan ang tauhan dito. nito. 2. Tagpuan - Ito ay tumutukoy sa kung saan at kailan naganap POKUS NG PANDIWA ang mitolohiya. May kaugnayan ➔ Ito ang tawag sa relasyong ito sa kulturang kinabibilangan pansemantika ng pandiwa sa at kadalasang sa sinaunang simuno o paksa ng panahon naganap ang isang pangungusap. Nagkakaroon ng mito. iba’t ibang pokus ayon sa paksa 3. Banghay - Maraming at panlaping ikinakabit sa kapana-panabik na aksiyon at pandiwa. tunggalian ang banghay ng 1. Pokus sa Tagaganap (Aktor) – isang mito. Maaaring Ang paksa ng pangungusap tumatalakay ito sa ang gumaganap ng kilos na pagpapaliwanag ng isinasaad ng pandiwa. pagkakalikha ng mundo at mga Magagamit ang mga panlaping natural na mga pangyayari. um-/-um. mag-, ma-, mang Nakatuon sa mga suliranin at (m/n)-, mag- an, at magsipag-  an/han. Pananda ng pokus o PARABULA paksa ang si/sina at ang at magagamit din bilang pokus sa ★ ang tawag sa isang akdang tagaganap ang mga pampanitikang nagtuturo ng nominatibong panghalip na kinikilalang pamantayang moral ako, ka, kita, siya, tayo, kami, na karaniwang batayan ng mga kayo at sila. kuwento ay nasa Banal na 2. Pokus sa Layon (Goal) – Ang Kasulatan. pokus ay nasa pokus sa layon ★ Ito ay galing sa salitang kung ang pinag-uusapan ang Griyegong “parabole” na siyang layon ng pangungusap. nangangahulugang pagtabihin Ginagamit na panlapi sa ang dalawang bagay upang pandiwa ang –in/hin, -an/-han, pagtularin. ma-, paki-, ipa- at pa- at ★ Ang nilalaman ng parabula ay panandang ang sa paksa o maikli, praktikal at kapupulutan pokus. ng mga ginintuang aral. 3. Pokus sa Tagatanggap ELEMENTO NG PARABULA (Benepaktibo) – Ang paksa ng pangungusap ay ang 1. Tauhan – kadalasang ang tumatanggap o pinaglalaanan karakter nito’y humarahap sa ng kilos na ipinahihiwatig ng isang suliraning moral o pandiwa. Kilala rin ito sa tawag gumagawa ng kaduda-dudang na Pokus sa Pinaglalaanan. mga desisyon at pagkatapos ay Sumasagot ito sa tanong na tinatamasa ang kahihinatnan “para kanino?” Ginagamit ang nito. mga panlaping i-, -in, ipinag-, 2. Tagpuan - Ito’y nagpapakita ng ipag-, -han/-an atbp. tagpuan, naglalarawan ng 4. Pokus sa Kagamitan aksiyon at nagpapakita ng (Instrumental) – Ang resulta. ‘ kasangkapan o ang gamit ang 3. Banghay – Realistiko ang paksa ng pangungusap upang banghay at ang mga tauhan ay maisagawa ang kilos ng tao. pandiwa. Kilala rin ito sa tawag Lukas 16 : 1 - 5 (Ang tusong na Pokus sa Gamit. Sumasagot katiwala) ito sa tanong na “sa PANG-UGNAY pamamagitan ng ano?” Pangatnig – ang mga kataga o Ginagamit ang panlaping ipa-, salitang nag-uugnay sa ipang-, maipang-. dalawang salita, parirala o sugnay na pinagsusunod-sunod sa pangungusap o ng isang kaisipan sa kapwa kaisipan. Mga  Halimbawa: Kataga – at, na, o, ni patinig. Ikinakabit ito sa Salita – kahit, bagkus, ngunit, unang salita. subalit, dapatwat, sakali, ○ c. –g - Ito ay ginagamit samantala, liban, maging, kung ang unang salita ay habang, kung, sana, palibhasa, nagtatapos sa n. sapagkat, kasi, tuloy, bunga, Ikinakabit ito sa unang pati, saka, bago, upang, nang salita. Lipon ng mga salita – sa halip, ALEGORYA kung bagaman, kung hindi, sa katagang sabi, sa bagay na ito, - Akdang ang estilo ay nag dahil sa, kung kaya, kaya naman, kukwento at gumagamit ng gayon din mga simbolo Pang-ukol – kataga o salitang - Tauhan, tagpuan, paksa = higit nag-uugnay sa pangngalan o na nagpapakahulugan panghalip sa iba pang salita sa - Masimbolo at masagisag pangungusap. Mga Halimbawa: - Pinagmulan ng pamahalaan, ng, sa, nasa, kay/kina, para pilosopo, palarong olimpiko at sa/kay/kina, ayon sa/kay/kina, agham tungkol sa/kay/kina, laban ANYONG PANITIKAN sa/kay/kina, hinggil sa/kay/kina, ukol sa/kay/kina, alinsunod ★ Nobela, tula, dula, sanaysay, sa/kay/kina, maikling kwento Pang-angkop – ang salitang GREECE nag-uugnay sa panuring at Europe, Asia, Africa salitang tinuturingan (na, -ng, Klasikong kabihasnan -g). Sa ibang salita, ginagamit Duyan ng sibilisasyon ang mga ito sa pag-uugnay ng Tahanan ng mga pilosopo mga salitang naglalarawan at ○ Aristotle, Pythagoras, inilalarawan. Plato, Socrates, Thales ○ a. na - Ito ay ginagamit kapag ang unang salita SIMBOLISMO ay nagtatapos sa katinig Pader : hadlang o limitasyon sa maliban sa n. Hindi ito pangarap isinusulat nang nakadikit Yungib : kamangmangan o sa unang salita. bulag sa katotohanan Ihinihiwalay ito. Araw/ Apoy : pag-asa Napagigitnaan ito ng Lagusan ng yungib : kalayaan, salita at ng panuring. katotohanan, at edukasyon ○ b. –ng - Ito ay ginagamit kung ang unang salita ay SANAYSAY nagtatapos sa mga ✔ Nag papahayag ng sariling opinyon ✔ Sanaysay / Salaysay -> Eksperto ng KOHESTIYONG GRAMATIKAL paksa ✔ Kaisipan Anapora : ang panghalip ay nasa huling bahagi na TATLONG BAHAGI tumutukoy sa mga nabanggit 1. Simula – Sa bahaging ito sa unahan ng teksto / sentence. madalas inilalahad ang Katapora : panghalip sa pangunahing paksa, kaisipan o unahang tumutukoy sa mga pananaw ng may-akda at kung babanggiting pangngalan sa bakit mahalaga ang paksang hulihan. tinatalakay. EPIKO 2. Gitna o Katawan – Inilalahad sa bahaging ito ang mga - ang tawag sa tulang pasalaysay pantulong na idea at iba pang na naglalahad ng kabayanihan karagdagang kaisipan o at pakikipagsapalaran ng pananaw kaugnay ng tinalakay pangunahing tauhang na paksa upang patunayan, o nagtataglay ng katangiang suportahan ang inilahad na nakahihigit sa karaniwang tao. pangunahing kaisipan. - Ang karaniwang paksa nito ay 3. Wakas – Nakapaloob sa kabayanihan ng pangunahing bahaging ito ang kabuoan ng tauhan sa kaniyang paglalakbay sanaysay, ang pangkalahatang at pakikidigma. palagay o pasya tungkol sa - Ang salitang epiko ay galing sa paksa batay sa mga katibayan, salitang Greek na “epos” na at katuwirang inisa-isa sa nangangahulugang “salawikain katawan ng akda. o awit” ngunit ngayon ito’y tumutukoy sa kabayanihang ELEMENTO isinasalaysay. Tema : tinutukoy sa isang akda - Ang pangkalahatang layunin ng na nangingibabaw na paksa. tulang epiko ay gumising sa Anyo / Estraktura : damdamin upang hangaan ang pagkakaayos. pangunahing tauhan. Kaisipan : nagpapalinaw ng - Dactylic hexameter ang estilo paksa. ng pagsulat ng epiko. Wika / Estilo : simple at natura;, - Ito’y karaniwang nagsisimula sa ito din ay matapat. isang panalangin o inbokasyon Larawan ng buhay : pansariling sa isang musa at naglalaman ng interes. masusing paglalarawan, mga Damdamin : kaangkupan / pagtutulad at talumpati. emosyon. - Ito ay ipinahahayag nang Himig : nagpapahiwatig ng pasalita, patula o paawit. kulay o kalikasan.  Ang Epikong Ingles ay nagsimula sa KASAYSAYAN NG EPIKO Beowulf. Ang Epiko ni Gilgamesh, isang epiko Sa Pilipinas, tinatayang umaabot sa mula sa Mesopotamia ay kinikilala 28 ang kilalang epiko. Ito ay bilang kauna-unahang dakilang likha kumakatawan sa mga paniniwala, ng panitikan. Ang kasaysayan ng kaugalian at mabubuting aral ng Gilgamesh ay nagsimula sa limang mamamayan. Ilan sa mga ito ay ang tulang Sumerian tungkol kay Ibalon ng Bikol, Hudhud ni Aliguyon “Bilgamesh” (salitang Sumerian para ng mga Ifugao, Biag ni Lam-Ang ng sa ‘Gilgamesh’), hari ng Uruk. mga Ilocono, Tuwaang ng mga Nagsimula kay Homer ng Greece Bagobo at marami pang iba. ang tradisyon ng epiko sa Europa ELEMENTO NG EPIKO noong 800 BCE. Mahalagang mabasa ng mga mag-aaral ng literaturang 1. Sukat at Indayog – Tumutukoy Ingles ang The Iliad and Odyssey. ang sukat sa bilang ng pantig sa Si Virgil (70-19 BC) ay lumikha ng bawat taludtod na bumubuo sa mahahalagang epiko ng Imperyong isang saknong samantalang Romano. Kinuha ang pangalan ng The ang indayog ay ang diwa ng Aeneid sa isa sa mga tauhan ng Iliad ni tula. Homer na umalis sa Troy at nagtungo 2. Tugma – sinasabing may tugma sa Italy upang hanapin ang Rome. ang tula kapag ang huling Sa Italy ay hindi lamang si Virgil, pantig ng huling salita ng bawat mayroon din si Dante. Ang kilalang taludtod ay magkakasingtunog. epiko ni Dante ay ang The Divine 3. Saknong – Ito ay ang Comedy. Ito’y naging inspirasyon ng pagpapangkat ng mga taludtod maraming makata at pintor sa loob ng ng isang tula. Tinatawag din maraming dantaon. itong taludturan. Isa sa mga kilalang epikong 4. Matatalinghagang salita – ito Espanyol ng Middle Ages ay ang El Cid ay tinatawag ring idyomang o El Cantar Mio Cid na sinulat noong may kahulugan taglay na naiiba 1207 ni Per Abbat. sa karaniwan. Di-tuwirang Isa sa mga kilalang epikong French nagbibigay ng kahulugan ang noong Middle Ages ay ang Chanson de mga ito. Roland. 5. Banghay – Ito ay ang Ang dalawang kilalang epikong pagkakaugnay-ugnay ng mga German ay ang The Heliad, ika-19 pangyayaring maaaring maging siglong bersyon ng Gospels sa Lumang payak o komplikado. Binubuo Saxon; at ang “The Nibelungenlid”. Ang ito ng simula, saglit na huli ay kuwento ni Seigfried, Brunhild, kasiglahan, kasukdulan, Dietrich, Gunther, Hagen at Attila the kakalasan at wakas. Hun. Ito ay nagbigay ng kakaibang 6. Tagpuan – lugar o panahong impluwensiya sa literaturang German. kung kailan ginanap ang mga  pangyayari. Nakatutulong ito sa pagbibigay ng linaw sa paksa, banghay at mga tauhan. Kadalasang sa sinaunang kapanahunan ito naganap at puno ng misteryo. 7. Tauhan – Ang tauhan ang siyang kumikilos sa epiko. Siya ang gumagawa ng desisyong nagpapatakbo ng epiko. Mapapansing ang tauhan sa epiko ay nagtataglay ng pambihira o di-pangkaraniwang kapangyarihan.