Epitel Doku x PDF

Epitel Dokusunun Genel Özellikleri  Çeşitlilik:  Tek katlı ya da çok katlı olabilir.  Örtü veya salgı epiteli yada özelleşmiş epitel türleri vardır.  Metaplazi: Bir epitel türü bir başka epitel türüne dönüşebilir (Örn: sigara içimi trakea da; yalancı çok katlı kinosilyumlu epitel  çok katlı yas...

Epitel Dokusunun Genel Özellikleri  Çeşitlilik:  Tek katlı ya da çok katlı olabilir.  Örtü veya salgı epiteli yada özelleşmiş epitel türleri vardır.  Metaplazi: Bir epitel türü bir başka epitel türüne dönüşebilir (Örn: sigara içimi trakea da; yalancı çok katlı kinosilyumlu epitel  çok katlı yassı epitel değişimine yol açar).  Örtme: Ar küler kar laj ve eklem kavitesi dışında tüm vücut yüzeyi ve boşluklarını epitel dokusu döşer.  Bazal Lamina: Al a bulunan bağ dokusundan bazal lamina ile ayrılır.  Yenilenme(tamir): Bazal laminaya yakın hücreler sürekli mitoza girer.  Avaskülarite: Kan damarı yoktur. Bağ dokusundaki kan damarlarında diffüzyon aracılığı ile beslenir.  Birbirine bi şik hücrelerden yapılmış r. Hücre yapışma molekülleri ve bağlan birimleri ile bir arada tutulurlar.  Kökenleri: Ektoderm, mezoderm ve endoderm olmak üzere her üç embriyon yaprağından köken alırlar. Epitel dokusu her üç embriyon yaprağından köken alır EKTODERM Ağız boşluğunun üst yarısı, diş etleri, paro s bezi Nazal mukoza Kornea Derinin epidermis tabakası Deri ve meme bezleri MEZODERM Böbrek tübülleri Kadın ve erkek üreme sistemini döşeyen epitel Dolaşım sistemini döşeyen endotel Vücut boşluklarını döşeyen mezotel ENDODERM Ağız tabanı, submandibular, sublingual bezler Safra kesesi,karaciğer,pankreas Solunum yollarını döşeyen epitel Gastro Intes nal kanalı döşeyen epitel EPİTEL DOKU İŞLEVİ  Epitel eklem yüzleri dışında kalan bütün vücut yüzey ve boşluklarını kaplar.  Koruma. Belirli yüzeyleri örtme (Dış etkenlerden koruma, iç boşlukları döşeme). Örn. Deri.  Emilim (absorbsiyon);Örn. ince barsağı döşeyen epitel.  Salgılama (sekresyon);salgıyı üre p dışarı veya kana verme.  Yüzeyel madde taşınımı ; Örn. Soluk borusunu döşeyen trek tüylü epitel.  Gaz değişimi (akciğerlerde O2-CO2).  Hücre boyunca taşınım (transselüler transport).  Hücreler arasından taşınım (paraselüler transport-seçici geçirgenlik).  Uyarıların alınması(reseptör fonksiyonu); Nöroepitel  Kasılma (kontraksiyon); Miyoepitel ÖRTÜ EPİTELİ Sınıflaması Sınıflama Kriterleri: Epitel hücre tabakasının sayısına, yüzeyde bulunan hücrelerin şekline ve apikal yüz özelleşmesi içerip içermemesine göre sınıflandırılır. Tek katli Yassı Epitel: ENDOTEL:Kan ve lenf damarlarını, kalbin atrium ve ventriküllerini döşeyen tek katlı yassı epitel. MEZOTEL: Periton, plevra, perikard gibi vücut boşluklarını sınırlayan tek katlı yassı epitel. Alveol p I hücresi Bowman kapsülü parietal yaprağı Henle kulpu İşlevi: Sıvı geçişinin fazla olduğu yerlerde görülür. Sitoplazmada pinositoz vezikülleri vardır. Sınırlayıcı membran oluşturmak Sıvı transportu Gaz değişimi Kayganlaş rma Örtücü membran Sürtünmeyi azaltma Tek katli Kübik Epitel: Dış salgı bezlerinin boşaltma yollarında, Böbrek tübüllerinde, Tiiroid folliküllerinde, Ovaryumların çevresinde görülür İşlevi: Salgılama Emilim Koruma Tek katli Prizma k: Safra kesesi ve bezlerin büyük boşal m kanallarında bulunur Küçük bronşlar, Uterus, Tuba uterina, bulundugu yerler: Midenin iç yüzünü döşer, Duktuli efferentesler, Paranazal sinüsler islevi: Koruma Çok Katlı Yassı Epitel Kera nleşmeyen: (Boynuzlaşmayan): Bazaldeki prizma k hücre tabakası Ortada poligonal hücre tabakası Yüzeyde yassı hücre tabakası bulunur. Kornea,ağız boşluğu, farinks, özofagus, ses telleri, vajina iç yüzü gibi ıslak boşlukları döşer. Islevi: Salgılama Koruma Su kaybını önleme Çok Katlı: Çok Katlı Yassı Epitel Kera nleşen: (Boynuzlaşan) Vücudun dış kısmını örten çok katlı yassı epitele EPİDERMİS denir. Bazalde prizma k epitel; Stratum Bazale Üstünde poligonal hücreler bulunur. Poligonal hücreler arasındaki intersellüler köprüler bu hücrelere dikenli görünüm verir. Stratum Spinozum denir. Desmozomlar bu ka a bulunur. Üst katlarda yassı hücreler içinde keratohiyalin granülleri bulunur. Stratum Granülozum denir. Daha üst tabakalarda hücrelerde eleidin maddesi birikir.; Stratum Lusidum En üst tabaka homojen kera n filamanlarından oluşur; Stratum Korneum Stratum Bazale ve Stratum Spinozum tabakasında mitoz sık r. Bu nedenle doğurucu tabaka anlamında Stratum Germina vum'da denir. Islevi: koruma, su kaybini onleme Çok Katlı Kübik Epitel: Ter ve tükrük bezlerinin boşaltma kanallarını döşer. Koruma Salgılama Cok katli prizma k: Bazı salgı bezlerinin geniş boşaltma yollarında, Erkek üretrasının bazı bölümlerinde, Konjuk vada bulunur. Koruma Salgılama Yalancı Çok Katlı prizma k : Bazı bezlerin boşal m yolunda Bazal membran üzerinde tek bir hücre ka bulunur. Bütün hücreler bazal membrana değer. Fakat hücrelerin bir kısmı apikal yüzeye ulaşmaz. Çekirdekleri de değişik yüksekliklerde yerleşmiş r. Solunum epiteli de denir. Trakea, primer bronşlar, kulak yolu, mpan boşluğu, nazal boşluk, lakrimal kese Erkek üretrasında, epididimiste Salgılama Koruma Yüzeyde madde taşınması EPİTEL DOKUSU - APİKAL YÜZ ÖZELLEŞMELERİ EPİTEL HÜCRELERİNİN KUTUPLAŞMASI Her bir hücrenin 3 yüzü vardır.  Apikal yüz (serbest yüzü)  Lateral yüz (yan, komşu hücreye bi şik yüzü)  Bazal yüz ( bazal laminaya tutunduğu yüzü) MİKROVİLLUSLAR:  Emilim yüzeyini ar rır. Işık mikroskobunda ince barsak epiteli yüzeyinde çizgili kenar, böbrek tübülüs hücreleri yüzeyinde rçamsı kenar olarak adlandırılır.  Hareketsiz parmaksı uzan lardır.  Ak n filamanları (mikrofilaman) içerirler. Mikrovillus içindeki ak n apikal sitoplazma içine doğru uzanarak yine ak n filamanlarınca oluşturulan terminal web ile ilişki kurar. STEREOSİLYUMLAR:  Yan dalları olan mikrovilluslar gibidir.  Hareketsizdir.  Ak n filamanları bulunur.  Erkek üreme sisteminde epididimis ve duktus deferensin proksimal parçasında bulunur, emilim yüzeyini ar rır.  İç kulakta cochlea’nın duyusal hücrelerinde ise duyu reseptörü olarak fonksiyon yapar. SİLYUMLAR:  Gövde ve bazal cisimcikten oluşan hareketli uzan lardır.  Mikrotübülüsler gövde kısmında Axonem (9+2) dizilimi gösterir.Periferik yerleşimli 9 mikrotübülüs çi i merkezde yerleşen santral çi i çevreler.  Periferik çi ler arasında dynein proteininden kollar bulunur.  Periferik mikrotübülüs çi leri silyum tabanında Bazal cisme ka lır.  Bazal cisim sentriyol yapısına benzer, mikrotübülüsler 9 adet üçerli (9x3) dizilim gösterir.  Silyumun yapısı flagella (spermatozoonun kuyruğu) ile aynıdır.