Pag-aaral Tungkol sa Buhay at Gawain ni Rizal PDF

LIFE AND WORKS OF RIZAL Semester 1 | A.Y. 2024-2025 1.0 PANUKALANG BATAS BLG. 438 ng pag-aaral (Elementarya, (Senate Bill No. 438) Sekundarya, o Kolehiyo) ang Senate Bill No. 438 (“An Act to...

LIFE AND WORKS OF RIZAL Semester 1 | A.Y. 2024-2025 1.0 PANUKALANG BATAS BLG. 438 ng pag-aaral (Elementarya, (Senate Bill No. 438) Sekundarya, o Kolehiyo) ang Senate Bill No. 438 (“An Act to Make pag-aaral sa buhay, ginawa at Noli Me Tangere and El Filibusterismo sinulat ni Dr. Jose Rizal, lalo na ang Compulsory Reading Matter In All kanyang dalawang nobelang Noli me Public and Private Colleges and Tangere At El Filibusterismo. Universities and For Other Purposes”). Ika 12 ng Hunyo 1956 - Opisyal na Sen. Claro M. Recto at Sen. Jose P nalagdaan ng Pangulong Ramon Laurel - Ika 3 ng Abril 1956 inihain sa Magsasaysay ang Batas Republika Mataas na Kapulungan. Blg. 1425 o Batas Rizal. 1.1 Panukalang Batas Blg. 5561 (House 1.3 Batas Republika Blg. 229 Bill No. 5561) Isang kautusan na ipinagbabawal ★ MGA HINDI SUMANG-AYON ang sabong, karera ng kabayo at Jai ➔ Decoroso Rosales, kapatid ni Arsobispo Rosales; Mariano Cuenco, alai sa ika-30 araw ng Disyembre kapatid ni Arsobispo Cuenco; at kada taon at bumuo ng lupon para Francisco “Soc” Rodrigo, dating pangulo ng Catholic Action. manguna sa tamang pagdiriwang ng araw ni Rizal sa bawat bayan at Ika-19 ng Abril 1956 - Ipinakula ni lungsod sa tamang kadahilanan. Kong. Jacobo Z. Gonzales. Naaprubahan: Hunyo 9, 1948. Ang panukalang batas na ito sa Mababang Kapulungan ay nanganib na maibasura noong ika-3 ng Mayo 1.4 ANG KAUTUSANG BLG. 247 s. 1994 sa simula ng deliberasyon dahil walong boto lamang ang naging Sa kautusan ito ng Malacañang ay lamang ng 45 na sumang-ayon sa inaatasan ang Kalihim ng 37 na tumutol, at may isang Edukasyon, Kultura, at Sports, at nag-abstain. ang tagapangasiwa ng CHED na ipatupad ang Batas Republika Blg. 1.2 Batas Republika Blg. 1425 1425 na nag-uutos na isama sa pag- aaral ng mga pampubliko at Ang batas na ito ay nag-aatas na pribadong paaralan, mga kolehiyo at isama sa umiiral na kurikulum ng unibersidad ang buhay, mga bawat paaralan maging pribado o nagawa, at naisulat ni Jose Rizal. pampubliko man, sa lahat ng antas LECTURE #1 | COURSE – RLW Trinidad 1857-1925 Hermenigildo Kilalang ARALIN III. – Pardo de maka-Amerikanon Tavera g creole (mga MGA LUPON NA PUMILI KAY RIZAL: Pilipinong may dugo o pamilya ng William Setyembre 15, 1857 -– Kastila na Howard Marso 8, 1930 ipinanganak sa Taft Siya ang 27 pangulo ng bansa) nang Lubao, Estados Unidos ng Pampanga Amerika (1909-1913). Isa siya sa tatlong Ito ang naging tulay niya upang maging pangulo napiling ng Estados Unidos at kumakatawan sa naging Gobernador Sibil bansa sa Second ng Pilipinas noong 1901 Philippine hanggang 1904. Commission bilang isang resident William 1877-1960 commissioner. Morgan Siya ay naging custom Shuster collector ng Estados Gregorio 1869 – 1930 Unidos para sa Cuba Soriano – Siya ay isa sa mga noong 1899, at noong Araneta Pilipinong pinili ng Spanish – American War. Siya ay mas nakilala sa gobernador- kasaysayan ng mundo heneral Elwell Otis bilang pinakamahusay bilang kinatawan na treasurer – general ng tribunal na ng bansang Persia (Iran) siyang ipinapalit sa noong 1911. Real Audiencia Real Audiencia - Bernard 1846 – 1930 Katumbas ng Korte Moses Commissioner ng Suprema Bureau of Education at nang huli’y naging Jose Isa sa tatlong kalihim ng Public Luzuriaga Instruction. Nakilala siya unang Pilipinong sa kasaysayan ng mundo napiling bilang pioneer of the kumakatawan sa Latin-American bansa sa Second scholarship. Philippine Commission bilang Dean Oktubre 1, 1866 – 1924 resident Conant Kilalang pulitiko at commissioner. Worcester zoologist. Siya noo’y kasapi ng United States Cayetano Marso 2, 1847 – Philippine Commission at Arellano Disyembre 23, 1920 Commissioner ng Interior Government ng Bansa. Siya ang unang punong mahistrado ng Korte Suprema ng Pilipinas. Henry Clay Siya ay Ide Commissioner ng Finance and Justice ng Philippine Commission. LECTURE #1 | COURSE – RLW MGA PINAGPILIAN NA MGA BAYANI: 1565 - si Andres de Urdaneta ay naglayag mula Cebu papuntang Marcelo H. Bulacan Isang Del Pilar propagandista, hindi Acapulco at dito niya natuklasan napili sapagkat ang ruta mula sa Karagatang nangibabaw ang pagiging pinuno nang Pasipiko papuntang Mexico. magkaroon ng alitan sa pagitan ni Rizal sa Ipinangalan ang kalakalang ito sa La Solidaridad. malalaking barkong Galeón. Antonio Binondo, Maynila, isang Situado Real - Tulong na pinansyal Luna parmasyutiko at ng pamahalaang Kastila sa Pilipinas. heneral, hindi din napili dahil siya ay - Dalawang daan at limampung sinasabing bugnutin, may napatay pisong tulong ang tinatanggap ng umanong isang Pilipinas bilang situado real. sundalo, sa pamilya at sa mga kapwa Kanal Suez - Ito ay isang artipisyal o Pilipino likha ng tao na daanan ng mga Graciano Jaro, Iloilo, isa ding barko at iba’t iba pang uri ng Lopez-Jaena reformista at propagandista, hindi sasakyang pandagat. din napili sa kadahilanang 1.6 PAGBUBUKAS NG PILIPINAS SA namatay sa depresyon KALAKALANG PANDAIGDIG Emilio Trozo, Maynila, isang Ilustrado o Naliwanagan - Jacinto manunulat at katipunero, isa siya sa Nabibilang sa gitnang uri o ang mga utak ng Katipunan. nakapag aral sa Europa. Jose Rizal Calamba Laguna Monopolyo - isang klase kung saan isang repormista at propagandista, isang tanging nag ng isang produkto. Pilipinong ginising ang Paring Heswita at Dominikano - kaisipan at kamalayan ng bansa sa totoong Nagtatag ng mga kolehiyo. kalagayan nito. Paaralang Normal - 1865, para sa Huwaran ng kapayapaan. babae at lalaki. Paaralang Bayan - Sapilitan at walang bayad ang pagpasok sa KABANATA II: ANG PILIPINAS SA IKA-19 mga paaralang iyan. DANTAON SA KONTEKSTO NI RIZAL Mga lalaki - Kasaysayan ng 1.5 KALAKALANG GALYON Espanya, heograpiya, pagsasaka, aritmetika, doktrina kristiyana, Ang monopolyo ng kalakalang pagsulat, pag awit at magandang ipinatupad ng pamahalaang asal. Espanyol sa Maynila at sa Acapulco Mga Babae - Nagbuburda, na Kálakaláng Galeón. paggagantsilyo at pagluluto na LECTURE #1 | COURSE – RLW siyang kapalit ng pagsasaka, 1.9 KONSTITUSYON NG CADIZ SA heograpiya, at kasaysayan ng ESPANYA Espanya. Cadiz Constitution ng 1812 - Nilikha Unibersidad ng San Ignacio - Ang bunga ng hangarin ng Espanya na kauna unahang unibersidad sa wakasan ang mga pang-aabusong Pilipinas ng mga Paring Heswita. dala ng sistema ng konserbatibong Colegio de Nuestra Señora del umiiral sa kanilang bansa. Santísimo Rosario (1611) - Lumaon ay naging Colegio de Santo Tomas 2.0 PAGSIBOL NG DIWANG sa alala ng Dominikanong si NASYONALISMO Thomas Aquainas noong 1645. Nasyonalismo - Ito ang katawagan 1.7 Pagdami ng mga Mestisong Tsino sa maalab na pagmamahal at at mga Inquilino pag-aalaga sa lupang sinilangan at Mestizo - salitang mestíso (mestizo) pagkakaroon ng adhikain para sa ay tumutukoy sa mga anak ng Inang Bayan. mag-asawang magkaiba ang lahi. Class Media - Yumaman sila dahil sa Mestizo de Sangley - Mga mestiso pag unlad ng komersyo at bago ang ika-19 na siglo. Agrikultura. Inquilino - Ang mga inquilino sa Kilusang Sekularisasyon - Itinatag Pilipinas ang nagpapaupa o upang ipagtanggol ang karapatan nagbebenta ng mga lupang ng mga paring sekular sa mga ibinenta sa kanila ng mga prayle. parokya. ➔ Paring Regular - Kinakaanibang orden tulad ng 1.8 PAGLAGANAP NG IDEYANG LIBERALISMO SA EUROPA Dominikano, Heswita, Pransiskano at iba pa. Liberalismo - Isang malawak na uri ➔ Paring Sekular - Hindi ng pilosopiyang politikal kung saan kabilang sa kahit anong orden. binibigyang-diin ang kahalagahan ng kalayaan at Gobernador Carlos Maria Dela Torre pagkakapantay-pantay. - Naniniwala siya sa liberalismo at Liberal na ideya - Ito ay nagmula sa ipinamalas niya ito sa pamamagitan Europa at umusbong dahil sa hindi ng mga patakaran at mahusay na pantay na katayuan ng mga tao sa pakikitungo sa mga Pilipino. lipunan. - Siya ay may pantay na pagtingin sa mga Espanyol at mga Pilipino. LECTURE #1 | COURSE – RLW - Namatay siya sa Maynila Ang pag aalsa sa Cavite noong 1872 noong Enero 5, 1898 sa edad - Noong panahon ng pamamahala na 80. ni Gobernador Rafael Izquierdo, ang Donya Teodora lahat ng mga manggagawang - Ina ng bayani Pilipino sa Cavite na hindi - Isinilang sa Maynila noong nagbabayad ng taunang buwis ay Nobyembre 8, 1826. inalisan niya ng karapatan at - Namatay si Donya Teodora sa kabuhayan. Maynila noong Agosto 16, 1911 Pagbitay sa tatlong paring martir - sa edad na 85. Padre Mariano Gomez, Padre Jose Burgos at Padre Jacinto Zamora. 2.2 ANG PAMILYA RIZAL Labing-isang anak – dalawang lalaki at KABANATA III: KABATAAN AT siyam na babae. REBOLUSYONG PANGKAISIPAN NI JOSE Saturnina (1850 – 1913) - Panganay RIZAL sa magkakapatid na Rizal. 2.1 PAGSILANG AT PAMILYA - Palayaw niya’y Neneng - Kinasal siya kay Manuel T. Jose Rizal Hidalgo ng Tanawan, - Isinilang ika-l9 ng Hunyo, 1861 Batangas. - Isinilang siya sa Calamba sa Paciano - Kapatid na lalaki at lalawigan ng Laguna. katapatang-loob ni Jose Rizal. - Ika-pito sa labing –isang anak - Namatay noong Abril 30, 1930, nina Francisco Mercado Rizal isang matandang binata sa at Teodora Alonso Realonda. edad na 79. - Siya ay bininyagan noong - Severina Decena, Kinakasama ika-22 ng Hunyo, 1861 ni Pari ni Paciano Rufino Collantes. Narcisa (1852 - 1939) - Palayaw niya - Ang kanyang ninong ay si ay Sisa at ikinasal siya kay Antonio Pedro Casañas. Lopez. Olimpia (1855 - 1887) - Ikinasal kay Francisco Mercado Rizal Silvestre Ubaldo, isang operator ng - Ama ng bayani telegrapo mula Maynila. - 1818-1898 Lucia (1857 - 1919) - Ikinasal siya kay - Isinilang sa Binan, Laguna Mariano Herbosa ng Calamba. - Nag-aral siya ng Latin at Maria (1859 - 1945) – Biang ang Pilosopiya sa Kolehiyo ng San kanyang palayaw; ikinasal siya kay Jose sa Maynila. Daniel Faustino Cruz ng Biñan, Laguna. LECTURE #1 | COURSE – RLW Jose (1861 - 1896) - Ang kanyang Protacio - Buhat sa kalendaryo, palayaw ay Pepe sapagkat lahat ng isinilang sa ika-19 - Josephine Bracken, isang ng Hunyo ay may katumbas na Irlandes mula Hongkong; pangalan sa kalendaryo ng katoliko Nagkaanak siya rito ng lalaki na Gervacio y Protacio. ngunit ilang oras lamang Mercado - Galing sa kanyang nuno nabuhay ang sanggol at na si Domingo Lamco, isang namatay. mangangalakal na intsik. - “Francisco” pangalan ng Rizal - Napili ni Don Francisco na namatay niyang anak. idinikit sa kanilang pangalan Concepcion (1862-1865) - Ang alinsunod sa kautusan ni Gob. kanyang palayaw ay Concha; Narciso Claveria noong nobyembre namatay siya sa sakit sa edad na 3; 11, 1849, na lahat ng mga Pilipinong ang kanyang pagkamatay ay unang walang apelyido ay maglagay at kalungkutan naranasan ni Rizal. magdagdag sa kanilang pangalan. Josefa (1865-1945) - Ang kanyang - Hango ito sa salitang kastila palayaw ay Panggoy; namatay na Ricial na ang kahulugan ay siyang matandang dalaga sa edad “Luntiang Bukirin. na 80. Trinidad (1868-1951) – Trining ang Realonda - Buhat sa apelyidong kanyang palayaw; namatay rin ginamit ng kanyang ina na kinuha siyang isang matandang dalaga naman sa kanyang ninang. noon 1951 sa edad na 83. Alonzo - Matandang apelyido ng Soledad (1870-1929) - Bunso sa pamilya ng kanyang ina. magkakapatid na Rizal; ang kanyang palayaw ay Choleng; 2.3 KABATAAN AT EDUKASYON ikinasal siya kay Pantaleon Quintero Unang naging guro ni Jose ay ang ng Calamba. kanyang ina, tinuturuan na siyang magbasa sa edad na tatlong taong 2.2 PANGALAN NG BAYANI gulang. Dr. Jose Protacio Rizal Mercado Y Amigo de los Niños - Kwento ng Alonzo Realonda gamu-gamo na naging huwaran Jose - Ang Jose ay ipinangalan sa niya sa kanyang paglaki. kanya ng kanyang ina bilang Mahilig din siya sa pagsulat ng tula, pagbibigay-karangalan kay San kaya sa edad na walo ay isinulat niya Jose na isinilang noong ika 19 ng ang tulang tagalog na “Sa aking Marso. mga Kabata”, ito ay tungkol sa kahalagahan at pag-ibig sa wika. LECTURE #1 | COURSE – RLW Pribadong Tagapagturo 1. Maestro Celestino Ikaapat na Taon (1875-1876) - 2. Maestro Lucas Padua. Ipinagpatuloy ni Rizal ang pagsulat 3. Leon Monroy - Naging guro ni Rizal sa ng mga tula at sinulat niya sa Latin. panahong ito ang Felicitacion (pagbati) bilang tugon sa kahilingan 2.4 ATENEO DE MUNICIPAL ng kanyang kapatid na si Narcisa para sa kanyang asawa na si Antonio Unang Taon sa Ateneo (1872– 1873) - Lopez. Unang buwan pa lang ng pag-aaral ni Rizal sa Ateneo ay nakapag malas Huling Taon (1876 – 1877) - Nag – na siya ng kakayahan. Siya ang aral si Rizal ng Pilosopiya, Physics, tinanghal na pinakamahusay sa Chemistry at Natural History. klase at tinawag siyang ➔ Sa kanyang pagtatapos “Emperador”. nakamit ni Rizal ang Bachiller ➔ Padre Jose Bech - Ang en Artes noong Marso 23, 1877 guro ni Rizal sa unang at limang medalya. taon niya sa Ateneo. ➔ Títulong Perito de Agrimensor - Pinakamahusay na surveyor Pangalawang Taon (1873 –1874) - Masaya si Rizal dahil dumating sa 2.5 UNIBERSIDAD NG SANTO TOMAS Ateneo ang ilan sa mga dati niyang kamag –aral sa Biñan. A La Juventud Filipina - ➔ Taong 1874 - Nakalaya Nagpapahayag na ang Pilipinas ay si Donya Teodora. bayan ng mga Pilipino. ➔ Mi Primera Inspiración Pangalan sa Sulat (ang aking unang ➔ Rizal - “Pepe” Salamisim) - Unang ➔ Leonor - “Taimis” kastilang tula na isinulat ni Rizal. Compañerismo - Isang samahan o kapatiran ng mga Pilipinong Ikatlong taon (1874-1875) - Isa sa mag-aaral sa Santo Tomas na mga naging guro ni Rizal ay si Padre naglalayon na ipagtanggol ang Francisco de Paula Sanchez, bawat miyembro laban sa mga inilarawan niya bilang isang modelo mapangutyang estudyante ng ng katwiran at pagsisikap para sa kastila. pag – unlad ng kanyang mga mag –aaral. LECTURE #1 | COURSE – RLW 2.6 PAGHAHAMBING SA PAMAMARAAN - Kapatid ng kaklase at kaibigan NG PAGTUTURO SA ATENEO AT ni Pepe na si Mariano Katigbak SANTO TOMAS SA KARANASAN NI - Kolehiyo ng La Concordia ang RIZAL kanyang paaralang Ang Ateneo sa panahong iyon ay pinasukan kung saan rin pinamamahalaan ng mga paring nag-aral ang kapatid ni Rizal Heswita. na si Olympia. ➔ Unang Pangkat - tinatawag na Imperyong Romano. Leonor Valenzuela Karamihan sa kabilang dito ay - Si Leonor na kilala sa palayaw nakatira sa loob ng paaralan. na “Orang”. ➔ Pangalawang Pangkat - Imperyong Kartigyano. Leonor Rivera Karamihan naman sa labas - Si Leonor ay anak ng kanyang ng paaralan nakatira. ama na si Antonio Rivera na siyang pinsan ng kanyang 2.7 PAGSIBOL NG PAG IBIG: SI RIZAL amang si Francisco. BILANG ISANG DAKILANG - Nagkakilala ang dalawa ng 13 MANGINGIBIG taong gulang pa lamang si Si Julia Leonor. - Puppy love ni Dr. Rizal. - Nagtagal ng 11 taon ang - Nakilala niya si Julia noong kanilang relasyon at sa mga isang araw ng Abril 1877 panahon taon naging habang nasa dalampasigan inspirasyon ang dalaga sa ng ilog ng Dampit, Los Baños, kanyang pag-aaral. Laguna upang maligo. - Narinig niya na tinawag ang Consuelo Ortiga y Rey dilag ng kanyang lola sa - Si Consuelo ay sinasabing pangalang Julia kaya’t pinakamagandang anak kanyang nalaman ang dating alkalde ng Maynila na pangalan nito. si Don Pablo Ortiga y Perez, sa panahon ng panunungkulan ni Segunda Katigbak Gobernador Heneral Carlos - Unang pag-ibig ni Rizal Maria dela Torre noong - Siya ay labing apat (14) na 1869-1871. Labing walong taong gulang na dalagita na taong gulang ang dalaga. LECTURE #1 | COURSE – RLW - Setyembre taong 1882 ng magkita ang dalawa. Dahil Adelina at Nellie Boustead nga nag-iisa at malayo sa - Si Nellie ay may dugong Pinoy. kanyang pamilya at bayang Ang kanyang ina ay Pilipino sinilangan, hindi maiiwasan samantalang ang kanyang tumibok muli ang puso ni Rizal ama ay isang nag para sa iba. nagngangalang Eduardo - Maraming regalo ang Boustead. inihandog niya kay Consuelo: - Adelina, Panganay na kapatid telang gawa sa sinamay, ni Nellie. panyong gawa sa pinya at tsinelas bilang paghanga sa Pastora Necesario dalaga, nakasulat pa nga ito - Si Pastora ay isang tagahabi ng tula na pinamagatang A La ng Dapitan. Kilala siya sa Senorita C.O. y P. tawag na Torak. O Sei-San - Naging magkaibigan ang - Ang tunay na pangalan ni O dalawa ng nakatira si Rizal sa sei –san ay Seiko Usui, isang Dapitan. anak ng Samurai. Josephine Bracken Gertrude Beckett - Si Josephine ang maituturing - Si Gertrude ay isa sa anim na na legal na asawa ni Rizal. anak ni Charles Beckett. - Dulce extranjera ang bansag ni Pepe sa kanya. Suzane Jacoby - Si Suzane ay ang pamangkin ng may ari ng paupahang bahay na tinitirhan ni Rizal sa Brussels noong Pebrero noong 1890. - Dentro de Cien Anos (Ang Pilipinas sa Loob ng Isang Siglo), Sobre de la Indolencia de los Filipinos (Ang Katamaran ng mga Pilipino).