RA 1425: History of Rizal (PDF)

RA 1425 ○ dito lumaki ang limang anak ni Lorenzo Alonzo de Alberto batas na nagtatakdang ituro ang buhay at mga (kumpleto at walang censor Jose Maria Alonzo - half brother ng ina ni Rizal; “pa...

RA 1425 ○ dito lumaki ang limang anak ni Lorenzo Alonzo de Alberto batas na nagtatakdang ituro ang buhay at mga (kumpleto at walang censor Jose Maria Alonzo - half brother ng ina ni Rizal; “paboritong kapatid” nya na) gawa ni Rizal mula elementarya hanggang kolehiyo (Philippine rin; asawa ni Institutions 100) Teodora Formoso panukala nina Claro M. Recto at Jose Laurel ○ 1872 - nahuling may ibang lalaki; kinulong ni Jose Alonzo sa bahay tinutulan ng simbahan dahil mawawalan daw ng pananampalataya ang mga at ibinilin kay Lolay kabataan dahil hindi maganda ang depiksyon ng simbahan at mga prayle sa ○ Nagalit kay Lolay dahil “pinagtangkaan s’yang lasunin” (pinakain mga akda ni Rizal sa aso ang dinalang meryenda at namatay ang aso) 1956 - binansagan ang mga Pilipino bilang “Brown Americans of Asia” Nakulong si Lolay nang dalwa’t kalhating taon kahit matagal na matapos sakupin ng mga Amerika Compromises: ○ Pwedeng sumulat ang mga Katoliko para ma-exempt sa pagbabasa ng mga ito pero kailangan pa rin i-take ang kurso Bakit unedited (unexpurgated) na bersyon ang pinapabasa? - umamin si Lolay pero hindi pa rin pinalayo di Orihinal dapat dahil ang mga nagsalin ay interpretasyon o tulad ng pangako ng alkalde opinyon at hindi sigurado kung iyon talaga ang gustong sabihin ni - “Panatikong tuta” ang alkalde na nagkulong kay Rizal. Lolay, ayon kay Rizal - Ang kaso ay maaaring isang “frame-up” Kalayaan → mabuting kalooban mayroon dapat ang mga pinuno nito (mabuting kalooban) para dumaloy sa Mga Alberto (sunod na henerasyon ni Jose Maria at Teodora Formoso) na ang bayan may-ari ng bahay walang plaque ng pagkilanlan kahit matanda na ang bahay – Pokus ng dalawang akda ni Rizal binabansagang National Landmark ang mga estrukturang mahigit nang 50 Nasyonalismo taon ○ “Nacion” Nagkaroon ng cultural protest para hindi buwagin ang bahay ○ ideolohiya ng Espanyol Kalayaan, Kasarinlan (sarili) ○ mula sa katutubong Pilipino ○ kaginhawaan na nakabatay sa kabutihang loob ○ sekularisasyon - pamumuno ng paring Indio sa pagtatangkang magkaroon ng ginhawa 1832 - nagtayo ng kongregasyon si Hermano Pule (Apolinario dela Cruz) – Confradia de San Jose On half-brother lang ni Lolay si Jose: kinasal si Lorenzo Alonzo (24) sa isang batang babaeng taga-Vigan (Paula Rizial - green meadow Florentino) ○ fixed marriage at hindi nagkaanak ○ 1824 - 10 taon after ikasal kay Florentino, nakitang nakatira kasama si Quintos - hindi legitimate si Jose lang daw ang “legitimate” - ni-disown ang sariling Mga Lihim ng Pamilya ni Rizal ina (Quintos) Ginigiba ang bahay dahil ayaw ma-connect ng mga Alberto kay Lolay Mansyon ng mga Alonzo de Alberto sa Biñan → mga kamag-anak ng ina (“bastarda”) ni Rizal (Teodora “Lolay” Alonzo) ○ di isinama ni Rizal sa family tree (1896) ang mga kamag-anak pagkatapos ng kanyang ina Dagdag impormasyon na maaaring isa sa malaking dahilan kung bakit may alitan sa naudlot matapos pauwiin si Segunda ng ina para alagaan ang pagitan ng mga Alberto at Alonzo: sanggol na kapatid Nagkaroon ng affair si Jose Alberto kay Saturnina (panganay na kapatid ni Rizal; pamangkin ni Jose Alberto) at ang anak nila ay si Soledad (bunsong Leonor Rivera - kaanak ni Rizal kapatid ni Rizal) Nakaligtaan ni Rizal bumati sa isang Gwardya Sibil; nakatatlong hagupit s’ya “Anybody can be a hero.” ○ Inilapit sa Malacañang pero hindi s’ya pinansin - hindi kailangan na perpektong pamilya etc. El Consejo de los Dioses - sulat ni Rizal na nanalo pero walang pumalakpak nang makitang Pilipino/Indio si Rizal Nagdesisyon si Rizal na mag-aral sa Espanya para makapanggamot ○ Hinikayat ng tiyo (Antonio Rivera - ama ni Leonor) Ang Buhay ng Isang Bayani ○ Pinakasuportado at pinagplano ni Paciano – si Rizal na lang ang tumupad sa pangarap nya habang sya mangangasiwa sa Memorias de un estudiante de Manila pangkabuhayan nila ○ katipunan ng mga alaala ni Rizal noong 17 taong gulang na ○ Lihim sa pamilya nilimbag sa pangalang P. Jacinto Teodora “Lolay” Alonzo - mahilig sa literatura, Matematika Patungo sa Liwanag ng Dunong at Daigdig ○ “Ang ina ang lahat sa isang tao, pagkatapos ng Diyos.” may Php 365 si Rizal mula kay Paciano Francisco “Kikoy” Mercado - nagbigay ng edukasyon kina Rizal Nagpuntang Maynila at huminging recommendation letters kina Pedro Lumipat ang pamilya nila mula sa Biñan patungong Calamba sa bahay na Paterno at mga paring Heswita pagmamay-ari ng mga prayle. Naglayag pa-Europe (20 taong gulang) Hinatid ni Paciano si Rizal (9 taong gulang) para mag-aral sa Biñan Namalagi nang ilang buwan sa Barcelona, Spain – tinatapos ang summer ○ Bayolente ang guro niya (Justiniano Cruz) vacation ng mga unibersidad ○ Nagsulat ng mga artikulo para sa Dyaryong Tagalog - unang Atenistang Probinsyano pahayagang nakasulat sa Tagalog at Kastila na pinamumunuan ni Ateneo Municipal (Intramuros) Marcelo del Pilar sa Pilipinas Nag-aral nang sekundarya (11 taon) Tumungong Madrid para mag-aral ng Medisina at Pilosopiya Malumbay na probinsyanong malayo sa bayan ○ Nakasama ang iba pang mga Pilipinong intelektwal: nagsimba at nagbasa ng aklat ng kasaysayan Graciano Lopez Jaena - dating med student na sumisikat Nakalaya si Lolay bago siya mag-kolehiyo sa Ateneo na dahil sa pagsulat at talumpati ○ Humusay sa pag-aaral si Rizal at nagtapos nang 15 taong gulang Gregorio Sanciano - akda ng El Progreso de Filipinas Padre Francisco de Paula Sanchez - naghasa kay Rizal sa Espanyol Sumapi si Rizal sa Circulo Espano Filipino - samahan ng Filipino at Bumalik sa Calamba matapos magtapos, patutulungin na lang dapat kay Espanyol na nagpupulong at nag-uusap sa isang lugar tungkol sa Pilipinas Paciano sa bukid Consuelo Ortega - anak ng may-ari ng bahay ○ “...sapat na ang aking nalalaman, at pag nadagdagan pa ito’y Niligawan pero ang pinili ay si Eduardo de Lete mapupugutan ako ng ulo” Namatay ang Circulo dahil sa kakulangan sa pondo at paglaganap ng aktibista si Paciano noon sa Ateneo at UST → na-expel politikal na kulay na kinailang ng matatandang Kastila dahil alam n’ya ang nangyari sa GomBurZa (1872) ○ Tumatalab na ang liberal na ideya sa mga Pilipinong intelektwal Nanghinayang ang tatay sa talino, pinag-aral ng Pilosopiya sa UST at Land Iba ang buhay ng mga konserbatibong Pilipino sa liberal Surveying sa Ateneo na Espanya Matapos ang isang taon ay nagdesisyon syang Medisina na lang ang aralin “Mas mahalaga ang katuwiran kaysa sa relihiyon at bulag matapos malaman na nabubulag na si Lolay na pananampalataya” Nagsimula ang pulitikal na pag-iisip sa talumpati ni Rizal sa parangal nina Segunda Katigbak - first love, kasama sa domitoryo ni Olympia Juan Luna at Felix Resurreccion Hidalgo sa painting contest  ○ “...at nang ibigay na ng Madre Espanya na maasikaso at maingat sa kultura at pagkatao ng mga Filipino laban sa mga sa ikabubuti ng mga probinsya ang mga repormang matagal nang Espanyol) binabalak para sa Pilipinas” Lahat ng iyo habang gipit s’ya at pinahihirapan ang ○ minasama sa Pilipinas ito kahit na pinapurihan ng mga liberal sa pamilya sa Pilipinas dahil sa akda n’ya at patuloy na Espanya suporta nila ni Paciano sa paghain ng kaso laban sa mga Nagkasakit ang ina pammroblema rito prayleng may-ari ng Hacienda de Calamba Di muna pinauwi si Rizal → Opthalmoglogy sa Paris Manuel Hidalgo - bayaw ni Rizal; asawa ni Saturnina; ilang beses Pinapautang ni Juan Luna dahil pintor na mapera minsan pinatapon sa Tagbilaran Naging kaibigan ni Rizal si Ferdinand Blumentritt - Austrian scholar na nag-aaral ng wika natin Umabot ang kaso sa sukdulan at pinalayas ang mga magsasaka ng Patapos na sa Noli Me Tangere si Rizal pero hindi malimbag dahil walang Calamba kasama ang pamilya ni Rizal pondo Pinatapon sina Paciano at mga bayaw sa Mindoro ○ Maximo Viola - humanga kay Rizal at nagbayad ng paglimbag ng ○ Pinagkaitan ng libing ang mga kamag-anak ni Rizal na Noli at dinala rin sa doktor si Rizal nama(ma)tay Bumalik si Rizal sa Pilipinas dahil baka mahusgahan s’ya na matapang lang “Mas mabuti pa ang mamatay para sa kababayan kaysa mabuhay nang magsulat dahil nasa malayo s’ya maginhawa” Nagkaroon ng falling-out FALLING OUT?!? Sina Del Pilar at Rizal dahil Ang Lakbayin Patungo sa Ligalig nagpapayo *lagi* si RIzal sa pagpapalakad ni Del Pilar sa La Solidaridad sinusuri pa ng mga prayle ang Noli noong bumalik sa Pilipinas si Rizal ○ Pinunong pandangal ng La Solidaridad si Rizal Mainit ang pagtanggap sa kanya dahil sa husay sa paggamot ○ Bumalik s’yang Espanya – teritoryo ni Del Pilar at ka-level n’ya rin Matapos ang tatlong linggo, pinatawag si Rizal sa Malacañang dahil sa Noli (pinahiya s’ya sa eleksyon) ○ Nagtalaga ng bantay sa kanya (Taviel de Andrade) Nabalitaang ikakasal na si Leonor sa isang Ingles Pinagbawalan ni Kikoy at makisalamuha sa tao si Rizal ○ “...ang mga Ingles ay malaya, ako’y hindi” Pinipilit ng mga prayle ang Gobernador na ipakulong si Rizal ○ “Nawala na ang lahat sa akin, wala nang maaaring mawala. Siguro ○ Pinayuhan ng mga kamag-anak na umalis na lang s’ya para nama’y bubuti na ang mga bagay.” matahimik; tumungong Japan kung saan ligtas Nellie Boustead - sinusuyo ni Antonio Luna (nagpaubaya) O-sei-san di makapagpakasal si Rizal dahil sa mga gawain n’ya Tumungo sa Amerika kung saan may mga isyu pa ng race → England Belgium - pinalimbag ang El Filibusterismo; kinapos sa pondo kung saan nakilala si Dr. Reinhold Rost dahil kay Blumentritt ○ Valentin Ventura - nagbayad ng paglilimbag ○ tumulong kay Rizal na magkaroon ng pahintulot gumamit ng ○ Jose Basa - nagbayad ng kanyang pamasahe patunong British Museum Hongkong – muling nakatagpo ang pamilya may nakitang Philippine History Book na sinulat ni Antonio Morga - tagapayo ng Gobernador Heneral na Dapithapon at Dilim namalagi nang 10 taon sa Pilipinas nilipat sa Jolo sina Paciano noong nalamang pauwi na si Rizal sa Asia – - Muling nilimbag ni Rizal para pabulaanan ang nakatakas pa-hongkong kasama si Kikoy “Walang sibilisasyon ang mga Pilipino bago Pinag-initan si Lolay - dinakip sa “hindi paggamit ng tamang apelyido” ; apat sakupin ng mga Espanyol” ng Espanya na araw pinaglakad mula Maynila papuntang Sta. Cruz Di tumupad si Antonio Maria Regidor na ililimbag ang akda kaya tumungo ○ Naawa ang gobernadorcillo at pinadala rin s’ya sa Hongkong si Rizal sa Paris para makamura sa paglilimbag Maligaya na sila sa Hongkong pero di mapanatag si Rizal ○ Naging aktibo s’ya sa La Solidaridad - pahayagang propagandista ○ Pinadala sa Pilipinas ang Konstitusyon ng Liga Filipina - hinimok ng mga Pilipino sa Espanya ang mga Pilipino na magtulong-tulong para sa pagbabago Nagsulat s’ya sa pag-imbita ni Graciano Lopez Jaena na North Borneo (Sabah) - gusto magtayo ni Rizal ng bayang malilipatan ng unang editor nito (kadalasan ay patungkol sa pagtatanggol mga Pilipinong pinatapon mula sa Calamba  ○ Hinarap ang plano sa Gobernador Heneral at huminging pahintulot Austronesia para bumalik upang ayusin ang mga personal na bagay → Auster - bugso ng hangin pinayagan pero di ni-guarantee ang kanyang kalayaan Nesia - timog Dapitan (sa Zamboanga del Norte) - pinatapon si Rizal; tumaya at tumama Bugso ng hangin mula sa timog (Southern wind) sa lotto → nakabili ng lupain si Rizal nang Php 18, nagtayo rin ng klinika at Kuroshio current - dahilan kaya mabilis nalakbay ni Moana ang dagat; paaralan mainit na parte ng dagat Josephine Bracken Galing sa mga ninunong austronesyano ang kalinangan natin dinala sa klinika ang nabubulag na ama pinagkaitan ng kasal hangga’t hindi nagbabalik-loob sa Katoliko si Austronesian Migration Theory (Peter Bellwood) Rizal Nusantao Theory Tutol ang pamilya ni Rizal sa kanila naglibot ang mga ninuno sa Southeast Asia patungong Southern Africa gamit ang kalakalan – kumakalat ang wika Malaki ang ambag ng mga akda ni Rizal sa kaisipan ng mga piniling makibaka Bayan ○ Nag-volunteer si Rizal bilang isang doktor sa Cuba tulad ng bahay, balay, balai (house) suhestyon ni Blumentritt; pinili na ang buhay na tahimik bahayan, kabahayan (houses) Malayo na sa Pilipnas nang pinatawag s’ya ng korte Kinulong sa Fort Santiago sa kasong rebelyon at pagbuo ng mga ilegal Bayani/Bagani na samahan; hinatulan ng kamatayan Bayanihan - maraming bayaning nagtutulungan para sa isang goal ○ Nilibing sa Paco, Maynila nang palihim; walang kabaong o ex. Maria Makiling (protektor ng mga hayop at halaman), Lam-ang pangalan (malakas), Mebuyen (maraming suso para sa mga batang namamatay) Panahon ng Amerikano inalok ng pensyon si Lolay upang maibsan ang mga hirap na pinagdaanan Pinayagang hukayin ang labi ni Rizal at bigyan ng maayos na libing – nilibing sa Luneta later on Luneta Park ○ Bagumbayan ○ Luna - moon, Luneta - half-moon ○ Kilometer 0 - simula ng pagsukat ng bansa ○ Motto Stella (Guiding Star) - disensyong monumento ni Richard Kissling Bayan at Banua Tahanan sa Kalinangang Austronesyano ng Pilipinas Bayani Heroe - Greek goddess ○ nagpakamatay dahil sa pag-ibig (personal/indibidwal) ○ inspirasyon sa likha ni Shakespeare (Romeo and Juliet)