ARALIN-1-2 PDF

ARALIN 1: Pagsulat ng mga sulatin sa ating lipunan. Nakakatulong ito upang PAGSULAT magkaroon ng inetraksyon ang mga tao kahit na malayo ang Isang anyo ng komunikasyon kung saan ang ka...

ARALIN 1: Pagsulat ng mga sulatin sa ating lipunan. Nakakatulong ito upang PAGSULAT magkaroon ng inetraksyon ang mga tao kahit na malayo ang Isang anyo ng komunikasyon kung saan ang kaalaman o mga kanilang mga kausap. Nakakatulong din ang pagsulat upang ideya ng tao ay isinasalin sa pamamagitan ng mga titik at makapagpalaganap ng impormasyon tungkol sa nangyayari sa simbolo. Ito ay nagbibigay-daan para maihayag ng mga tao ang kapaligiran tulad ng pagbabalita gamit ang mga dyaryo at gamit kanilang mga saloobin sa pamamagitan ng tekstuwal na ang social media. pamamaraan. Ang pagsulat ay maari ding ituring bilang isang propesyonal na Isang mental at pisikal na aktibidad na isinasakatuparan para gawain. Sa pagkakaroon ng mataas na kaalaman at kasanayan sa iba’t ibang layunin. Ito ay mental na aktibidad sapagkat sa pagsulat, nagagamit ito ng isang indibidwal upang pinapairal dito ang kakayahan ng isang tao na mailabas ang matanggap sa mga trabaho. Maraming pwedeng pasuking kanyang mga ideya sa pamamagitan ng pagsasatitik sa mga propesyon ang mga manunulat tulad ng pagiging journalist, ito. Ito naman ay maituturing na pisikal na aktibidad sapagkat script writer sa mga pelikula, pagsulat sa mga kompanya at iba ginagamitan ito ng paggalaw ng kamay. pa na maaaring makatulong upang magkaroon ng kita. Isa sa mga paraan upang mapangalagaan ang kasaysayan ay IBA PANG KAHULUGAN NG PAGSULAT AYON SA MGA DALUBHASA ang pagtatala at pagdodokumento dito. Ang mga nailimbag na A) Bernales, et.al, 2001 mga libro at mga naisulat na balita sa kasalukuyang panahon Pagsasalin sa papel o sa anumang kasangkapang maaaring ay maaaring magamit na reperensiya sa hinaharap. magamit na mapagsasalinan ng mga nabuong salita, simbolo at ilustrasyon ng isang tao o mga tao sa layuning maipahayag BAKIT TAYO SUMUSULAT? ang kaniyang kaisipan. Ang kakayahan sa pagsulat ay isa sa mga makrong kasanayan B) Sauco, et.al, 1998 na dapat malinang sa isang indibidwal. Sa pagsulat, hindi tayo Paglilipat ng mga nabuong salita sa mga bagay o kasangkapan makapagpapanggap. Hindi katulad sa pakikinig, tumangi tulad ng papel. Ito ay naglalayong mailahad ang kaisipan ng lamang sa nagsasalita o tumango-tango ay masasabing mga tao. nakikinig na kahit iba ang iniisip at hindi nahahalata; sa C) Badayos, 1999 pagbabasa, makisabay lang sa pagbabasa ng iba o tingnan ang Isang sistema ng interpersonal na komunikasyon na gumagamit libro, iisiping nagbabasa na rin; ng mga simbolo. Maaaring ito ay maukit o masulat sa makinis Sa pagsasalita, malimit ang mga katagang “ah…eh… ma’am/sir na bagay tulad ng papel, tela, maging sa malapad at makapal nasa dulo na po ng dila ko, hindi ko lang po masabi eh!”, at na tipak ng bato. mangingiti lang ang guro…lusot na. D) Rivers, 1975 Sa pagsulat, malalaman ng iyong isip kung ano ang Isang proseso na mahirap unawain (complex). Ito ay nag- nararamdaman mo…ito ang mababasa. Wala kang uumpisa sa pagkuha ng kasanayan, hanggang sa ang maililihim…walang maitatago. kasanayan na ito ay aktwal nang nagagamit. Sa isang mag-aaral, ginagawa niya ang pagsulat sapagkat ito ay bahagi ng kanyang pangangailangan sa paaralan upang siya KAHALAGAHAN NG PAGSULAT ay makapasa. Nagbigay si Arrogante (2000) ng apat na kahalagahan ng Gayundin naman, ang isang manunulat ay nagsusulat dahil ito pagsulat. Ito ay ang kahalagahang panterapyutika, pansosyal, ang pinagmulan ng kanyang ikabubuhay. Kung walang tulad pang-ekonomiya, at pangkasaysayan nila, walang pahayagan na magtatal ng mga nagaganap sa Mahalaga ang pagsulat sapagkat nagiging daan ito upang lahat ng sulok ng daigdig. Wala ring libro na magpapalawak ng maihayag ng indibidwal ang kanyang mga saloobin. Sa ating kaalaman at magbibigay paliwanag sa tama at mali na pamamagitan ng pagsulat, ang hindi natin masabi sa bibig a gagabay sa atin tulad ng mga batas. Wala ring magasin na naibabahagi natin ng maayos sa iba. Nakakatulong ito sa ibang madalas nating piliing paglibangan. tao sapagkat ito ang kanilang ginagawang paraan upang Mula sa ating pagsulat… mula sa sinusulat ng iba, tayo’y mailabas ang mabigat nilang nararamdaman. natututo. Nagagawa nating sumabay sa takbo ng mundong ito. Mahalaga ang pagsulat sapagkat nagiging daan ito upang Nabibigyan tayo ng pagkakataong mapunan ang puwang sa maihayag ng indibidwal ang kanyang mga saloobin. Sa ating pagkatao upang makadama ng kaligayahan. pamamagitan ng pagsulat, ang hindi natin masabi sa bibig a naibabahagi natin ng maayos sa iba. Nakakatulong ito sa ibang LAYUNIN NG PAGSULAT tao sapagkat ito ang kanilang ginagawang paraan upang 1. Ekspresibo mailabas ang mabigat nilang nararamdaman. ginagamit para sa layuning pagpapahayag ng iniisip o Likas na sa ating mga tao ang pakikihalubilo at pakikipagpalitan nadarama ng impormasyon sa ating kapwa. Mahalaga ang ginagampanan ✓ Hal: Tula ng mga Makata 2. Transaksyonal 4. Komunidad ng Diskurso ginagamit para sa layuning panlipunan o pakikipag-ugnay sa Nadedevelop mula sa paniniwalang ang pagsulat ay isang iba pang tao sa Lipunan. gawaing sosyal. Ang pagkaunawa ng mambabasa at ang ✓ Hal: Liham pangkalakal genre ay napakahalaga rito. 3. Impormatibo Ang atensiyon ay nakatuon sa pantersyaryang pagsulat kung ang mismong pokus ay ang paksang tinatalakay saan kailangang makasulat sila nang katanggap-tanggap sa ✓ Hal: Pagsulat ng report ng obserbasyon akademik na komunidad. Balita 1991 – ang development ng prosesong ito ng pagsulat ay Mga estadistikang makikita sa libro at ensayklopidya nagdulot ng maramibg pagbabago sa pagtuturo nito. Isa sa 4. Mapanghikayat mga paraang ito ay dayagram nina White at Arndt sa proseso Naglalayong makumbinsi ang mambabasa tungkol sa isang ng pagsulat. katwiran, opinion o paniniwala. Ang pangunahing pokus nito ay ang mambabasa na nais maimpluwensyahan ng isang awtor nito. ✓ Hal: Pagsulat ng proposal o konseptong papel Editoryal, sanaysay Talumpati na may layuning mapanghikayat 5. Malikhaing Pagsulat Ito ay ginagawa ng mga manunulat ng mga akdang A. Paglabas ng Ideya pampanitikan tulad ng maikling katha, nobela, tula, dula, at Ang mga gawaing tulad ng brainstorming ay nagpapalabas ng iba pang malikhain o masining na akda. ideya na mmakakatulong sa mga manunulat na masabi ang Kadalasan ang pangunahing layunin ng awtor dito ay nasa kanyang iskema. pagpapahayag lamang ng kathang isip, imahinasyon, ideya, B. Pagfofokus damdamin o kombinasyon ng mga ito. Ang pokus dito ay ang Tulad ng malinis na pagsulat ay naugnay sa pangkalahatang manunulat mismo. layunin sa pagsulat tungkol sa isang paksa. Apat na Dibisyon sa Kasaysayan ng Proseso ng Pagsulat C. Pag-iistruktura 1996 Ang pag-oorganisa at muling pag-aayos ng teksto upang William Grabe mailahad ang ideya sa paraang tatanggapin ito ng mga Prof. Robert Kaplan (Harvard) mambabasa. 1. Ekspresiv na Pagsulat D. Paggawa ng Burador Nakapokus sa pangangailangan ng manunulat na malayang Ang transisyon ng kaisipan mula sa manunulat(writer-based maipahayag ang kanyang sarili gamit sa sariling thought) patungo sa tekstong para sa mambabasa (reader- pamamaraan. based text). Walang ginagamit na teorya ngunit nakakaimpluwensya sa Sa bahaging ito, maraming burador ang maaring mabuo batay inobasyon sa pagtuturo ng pagsulat. na rin sa fidbak, mula sa mga guro at/o kasama. 2. Kognitiv E. Evalwasyon Tumitingin sa pagsulat bilang isang pag-iisip at isang Sa pagtataya o evalwasyon, makakatulong ang paggawa ng kompleks na gawain. tseklist upang makakuha ng fidbak at mga pun ana May makalayuning oryentasyon at naniniwalang ito’y isang makatutulong upang maisaayos muli ang binuong burador. pabalik-balik na gawain. F. Muling Pagtingin 3. Sosyal na Antas Ang muling pagtingin sa teksto ay ginagawa upang matiyak Ang mga manunulat ay hindi lamang kumikilos nang nag-iisa kung tama ang ginagawa. kundi bilang kasapi ng isang sosyal at kultural na pangkat na Layunin nitong makalikha ng makabuluhan at mabisang nakakaimpluwensya sa kung ano at paano sila sumulat. pagsulat na makadevelop sa kasanayan ng manunulat. 1980 – Michael Halliday – sa pag-aaral ng sosyolinggwistik Mga Kailangan sa Pagbuo ng Sulatin at edukasyunal na etnigrafi ni Halliday, lumitaw sa kanyang 1. Paksa kritisismo sa mga proseso at ang pananaw sa pagsusulat na kailangan ng isang sulatin ang sapat na kaalaman o nakaligtaan ng mga ito ang krusyal na dimension ng impormasyon sa paksang sulatin. Ang mga kaalaman o kontekstong sosyal. impormasyon ay maaring galling sa mga sangguniang aklat, dyuornal at iba pa. 2. Layunin 8. Sariling Sistema ng Pagpapahalaga dapat na malinaw sa isipan ng manunulat ang dahilan kung dapat isaalang-alang ang mga pagpapahalagang pinanaligan bakit siya nagsusulat. ng isang manunulat at handa siyang panindigan ang mga ito. Malaki ang magiging epekto nito sa kanyang paraan ng Binibigyan pansin niya sa pagsulat ang mga sumusunod: pagsulat. a. Ano ang mahalaga sa paksa? Kaya ang kaibahan sa anyo o porma ng isang sltin ay b. Ano ang maganda o mahusay na pagsulat? nakabatay nang malaki sa layunin. c. Ano ang angkop na paraan ng pakikipagtalastasan sa 3. Interaksyon at isang pagbuo sa Kamalayan ng Awdyens isang taong may edad kaysa sumusulat? dapat isaisip ng isang manunulat na may nagaganap na d. Sino ang awdyens o pinaglalaanan ng sulatin? interaksyon sa pagsulat. Kung minsan, ang manunulat ay MAHALAGANG SANGKAP SA PAGSUSULAT nag-iinterak sa kanyang sarili, halimbawa, kapag nagsulat 1. Manunulat siya ng dyornal, pero sa maraming pagkakataon ang nagpapadala ng mensahe na encoder kung tawagin. interaksyon ay sa ibang tao. 2. Teksto Kailangang linangin din ng isang manunulat ang kanyang nakasatitik na mensahe na pinuprodyus ng manunulat. kasanayang interpersonal. 3. Mambabasa Dapat na alamin niya kung sino ang sinuslatan, ano ang nag-iinterpreta at ang umiintindi sa teksto ng decoder naman maaring gusto niyang malaman, ano ang lawak ng kanyang kung tawagin. pang-nawa at anong uri ng wika ang angkop na gamitin. 4. Wika ARALIN 2: Proseso ng Pagsulat ang isang manunulat ay kailangang mayroon ng kaban ng A. IMBENSYON O PAG-ASINTA wikang maarng gamitin ayon sa pangangailangan. paglikha ng iyong paksa Dapat alam niya ang istilo ng wikang angkop na gamitin sa 1. Brainstorming - paglalahad ng mga ideya sa papel upang lahat ng pagkakataon. maibigay ang posibleng maging paksa. 5. Konbensyon 2. Paglilista - paglista ng mga ideyang ikaw ay interesadong dapat isaalang-alang ang mga konbensyon sa pagsulat na gawin. tinatangkilik sa isang pamayanan. 3. Klaster - pagmamapa ng mga ideya. Halimbawa may sariling pormat ng adbertisment na kaiba sa B. PANGANGALAP NG IMPORMASYON O PAGTATANONG pagsulat. AT PAG-UUSISA 6. Mga Kasanayan sa Pag-iisip 1. Pangangalap ng mga ideya ang isang manunulat ay dapat magtaglay ng iba’t ibang 2. Paghahanap at pagsusuri ng mga pananaliksik kasanayan sa pag-iisip. 3. Pagsasagawa ng interbyu Kailangang may taglay siyang kasanayan sa pagtanggi ng 4. Maaari ring mabuo rito ang paksa mga bagay at pangyayari upang madesisynan niya kung alin C. PALA-PALAGAY ang mahalaga o hindi; 1. Habang wala pang tiyak na balangkas at daloy ng pagtalakay kailangan din niya ang kaalaman sa lohikal upang sa paksang susulatin, naghahain muna ng haka-haka ang makapangatwiran siya nang mabisa; manunulat. kailangang alam din niyang pagalawin ang kanyang 2. Iisa-isahin ng manunulat ang sanhi at bunga ng pangyayari imahinasyon at maging malikhain para sa kawiling-wiling habang nag-iisip kung paano bubuuin ang balangkas ng paglalahad; paksang Napili. kailangang mayroon din siyang kakayahan sa pagbibigay ng 3. Nakararamdam ng pagkabalisa ang manunulat sa yugtong ito sariling pagpapasiya at iba pa. dahil patuloy siyang naghahanap ng kasagutan sa kanyang 7. Kasanayan sa Pagbubuo mga tanong at maaaro pang biglang sumulpot ang iba pang isa sa mga tungkulin ng manunulat ang makabuo nang tanong. maayos na talataan na naglalahad nang malinaw na ideya at 4. Kadalasan, ito ang pinakamahabang bahagi sa proseso ng mga pansuportang detalye. pagsulat. Nagagawa rin ng isang mahusay na manunulat na lohikal na D. PAG-OORGANISA mailalahad ang pagkasunud-sunod ng mga ideya sa pagbuo paglalahad ng mga impormasyon sa isang balangkas. ng isang magkakaugnay na teksto sa pamamagitan ng 1. Balangkas - maituturing na pinaka-kalansay ng isang sulatin. paggamit na mga angkop na pang-ugnay. Lubha itong mahalaga upang maiwasan ang paglayo sa pagtalakay sa isang paksang napili.  Dalawang Klase ng Pagbabalangkas Gumagawa ng synopsis kapag: a) Pangungusap na Balangkas a) Nais magbigay ng bakgrawnd at pananaw hinggil sa isang ❖ nakatuon sa mga makadiwang pangungusap na siyang paksa. kumakatawan sa mahalagang bahagi ng isang sulatin. b) Nais maglarawan ng pangkalahatang kaalaman mula sa b) Talatang Balangkas maraming sanggunian tungkol sa paksang nais na determina ❖ nakapokus sa mga pinag-uugnay-ugnay na mga ang pangunahing ideya ng pinagbatayang teksto. kaisipan, ayon sa pagkakasunod-sunod. E. PAGSULAT NG BORADOR ❖ Introduksyon Bigyan ng sapat na panahon ang iyong sarili na magawa ang iyong sulatin. 1) Pangganyak Humanap ng komportableng lugar ng pagsusulatan. 2) Paglalahad ng Tesis Iwasan ang distraksyon o abala. 3) Katawan Magpahinga. a. Paglalahad ng mga Punto ANG MGA PARAAN SA PAGLALABAS NG IDEYA b. Paglinang ng mga ideya 1) Pagtatala – paglilista ito ng mga kaisipan sa pamamagitan ng c. Pantulong sa pangunahing katwiran pagdadaglat, pagguhit, pagsipit. Masusundan dito ang d. Kongklusyon pagkakasunod-sunod at pagkakaugnay-ugnay ng mga detalye i. Muling-pagdidiin sa pangunahing ideya tungkol sa paksa kapag magsusulat. ii. Pagsasaayos ng mga Datos 2) Palitang-kuro – grupo ang karaniwang gumagawa rito. Malawak DALAWANG URI NG MAPAGKUKUNAN NG MGA DATOS nilang tinitingnan ang paksa sa iba’t ibang anggulo at ang kaligiran 1. Pangunahing Datos – nagmumula ang mga impormasyon sa ng usapin. Ang mga potensyal na opinyon ang bibigyang mga indibidwal na tao, mga akdang pampanitikan, mga pribado konsiderasyon at pagkakaisahan ang mga hakbangin para o publikong organisasyon, batas, dokumento at iba pang marating ang mapagkakasunduang layunin. orihinal na talaan. 3) Malayang Pagsulat – pamamaraan itong kung ano ang basta 2. Sekondaryang Datos – kinalap ang mga datos mula sa mga lumabas na ideya sa isip ay isinusulat. Huwag munang maging manuskrito, ensayklopidya, tesis, disertasyon, magazine, mapaghatol sa isinusulat. Huwag magwawasto. Pabayaang pahayagan at iba pang aklat na naisulat ng mga awtor. malayang dumaloy ang isipan nang walang anumang pagkontrol, TATLONG ISTRATEHIYA SA PAGHAHALO NG SARILING PAG- sa gayon, maging ang mga di-inaasahang nakabaong ideya ay AARAL SA PINAGKUNANG MATERYAL lumitaw. 1. Direktang sipi – eksaktong salita o pahayag ng isang awtor. 4) Pamamaraang Tanong-Sagot – Tinatanong ang sarili tungkol sa Kinopya nang direkta, salita-sa-salita, mula sa sanggunian. paksa at tiyak makakaipon ng laksang impormasyon. Pinaplano ang mga katanungan at ang mga ito’y pinagsunod-sunod at pinag- Ginagamit ito ng mananaliksik kapag nais niyang: ugnay-ugnay. Mapapalalim nito ang pag-unawa sa paksa at a) Idagdag ang kapangyarihan ng salita ng awtor upang nakapagbibigay ng mga kawili-wiling kaisipang maisusulat. suportahan ang argumento F. PAG-REREBISA b) Nais pabulaanan o hindi sang-ayunan ang argumento ng Sa hakbang na ito, dito muli binabasa ng manunulat ang burador awtor. nang makailang ulit para sa layuning pagpapabuti at c) Bigyang-diin particular ang isang malinaw o paghuhubog ng dokumento. Maaaring sinusuri ng isang makapangyarihang pahayag o sipi. manunulat dito ang istraktura ng mga pangungusap at lohika ng d) Naghahambing ng mga ispesipikong punto de vista presentasyon. 2. Parapreys o Hawig – pagsasabing muli ng nakuhang ideya G. PAGWAWASTONG BASA O PROOFREADING mula sa ginamit ng sanggunian gamit ang sariling Pagkatapos na maedit ang manuskrito o manuskrip ay pangungusap. isasatypeset na ito. Ginagamit ang pagpaparapreys kapag: Ang nakatypeset nang kopya ang iwawasto ngayon ng a) Nais gumamit ng mga impormasyon sa nowtkard at umiwas tagawastong-basa. sa panggagaya o pangongopya. Kailangan nang pakinisin o pakaigihin ang kopya para b) Nais iwasan ang masyadong paggamit ng direktang sipi. maipabluprint na. c) Nais gamitin ang sariling boses sa paglalahad ng Masinsing pagbasa sa nakatypeset nang kopya ng manuskrito impormasyon para matiyak ang kalinisan nito. 3. Sinopsis o Buod – pinagsama-sama ang pangunahing ideya H. PINAL NA PAPEL ng isa o maraming manunulat gamit ang sariling pangungusap. Pagkatapos pagdaanan o isagawa ng mabuti ang naunang Mas maikli ito kaysa sa orihinal at naglalaman ng kabuuang pitong hakbang ngayon ay nakatitiyak ka na ng isang mainam na kaisipan ng pinakunang materyal. sulating pananaliksik. I-type na ito gamit ang pormat na ibinigay ng iyong guro.