Q1 FIL.pdf

Lesson 1: Pagbasa, Pagsusuri at makita ng mambabasa ang tiyak na Pananaliksik kinakailangang impormasyon Skimming Mga Uri Ng Teksto...

Lesson 1: Pagbasa, Pagsusuri at makita ng mambabasa ang tiyak na Pananaliksik kinakailangang impormasyon Skimming Mga Uri Ng Teksto - mabilisang pagbasa na ang layunin ay - sa iba't ibang uri ng teksto tayo'y alamin ang kahulugan ng kabuuang natututo at nagpapalago teksto, kung paano inorganisa ang mga - impormatibo, deskriptibo, naratibo, ideya o kabuuang diskurso ng teksto, at prosidyural, persuweysib, argumentatibo kung ano ang pananaw at layunin ng manunulat. Pagbasa - pagkilala ng mga simbolo o sagisag ng nakalimbag at pagpapakahulugan o Mga Antas ng Pagbasa interpretasyon sa mga ideya o kaisipan na gusto ng manunulat na ilipat sa Primarya kaisipan ng mambabasa pinakamababang antas ng pagbasa at - tiyak at madaling pagkilala ng ayos at pantulong upang makamit ang literasi sa pagkakasunod-sunod ng mga salita pagbasa upang makabuo ng mga ideya at kahulugan Mapagsiyasat nauunawaan ng mambabasa ang Mga Paraan ng Pagbasa kabuuang teksto at nakapagbibigay ng mga hinuha impresyon tungkol dito Intensibo Analitikal - ito'y malalimang pagsusuri sa ginagamit ang mapanuri o kritikal na pagkakaugnay-ugnay, estruktura, at uri pag-iisip upang malalimang maunawaan ng diskurso sa loob ng teksto, pagtukoy ang kahulugan ng isang teksto at ang sa mahahalagang bokabularyong layunin o pananaw ng manunulat ginamit ng manunulat, at paulit-ulit at maingat na at paghahanap ng Sintopikal kahulugan nakabubuo ng sariling perspektiba o pananaw sa isang tiyak na larangan Ekstensibo mula sa paghahambing ng mga akdang - kadalasan, ang layunin ng mambabasa inunawa sa ganitong uri ng pagbasa ay upang makuha lamang ang "gist" o pinaka- Pagsusuri esensiya at kahulugan ng binasa na - pag- aanalisa o pag- oobserba upang hindi pinagtutuunan ng pansin ang mga mapag- aralan at mabigyang kasagutan salitang malabo o hindi alam ang ang problema kahulugan - dito hinihimay ang paksa sa maliliit na bahagi at maunawaan ng mainam ang Scanning bawat detalyeng nakapaloob - mabilisang pagbasa ng isang teksto na ang pokus ay hanapin ang ispesipikong Pananaliksik impormasyon na itinatakda bago - isang sistematikong pagkalap ng bumasa mahahalagang datos at impormasyon - kinapapalooban ito ng bilis at talas ng batay sa isinasaga-wang pag-aaral sa mata sa paghahanap hanggang sa  isang partikular na suliranin, paksa, o ebidensya 1. Sanhi at Bunga - ito ay isang uri ng - hindi lang ito basta pagkalap, kundi tekstong impormatibo na nagpapakita maging ang paghahanda at pag-uulat sa ng pagkakaugnay-ugnay ng mga mga impormasyong nasaliksik ay dapat pang-yayari. Inilalahad dito ang na maingat na isagawa dalawang sitwasyon tungkol sa naunang pangyayari at kung ano ang pwedeng Paraphrase maging resulta o naging resulta nito. - tumutukoy sa muling pagpapahayag ng 2. Pagbibigay depinision - sa ganitong ideya ng may-akda sa ibang uri ng tekstong impormatibo, pamamaraan at pananalita upang ipinapaiwanag ng manunulat ang padaliin at palinawin ito para sa kahuluhan ng isang salita, mambabasa terminolohiya, or konsepto. 3. Paghahambing - ito naman ay Abstrak nagpapakita ng pagkakaiba o - nakatutulong ito upang mabilis na pagkakatulad sa pagitan ng kahit anong makita ng isang mambabasa ang bagay, konsepto, at maging pangyayari. kabuuang latag ng pananaliksik 4. Paglilista ng Klasipikasyon / kabilang ang mga layunin at Klasipikasyon - sa tesktong ito, ang kinalabasan nito malaway na paksa ay hinahati sa iba’t-ibang katergorya upang magkaroon Rebyu ng sistema ang talakayan. - uri ng pampanitikang kritisismo na ang - Sa uring ito ng teksto, ang layunin ay suriin ang isang aklat batay manunulat ay nag-uumpisa sa sa nilalaman, estilo, at anyo ng paglalahad ng kahulugan ng pagkakasulat nito paksa sa pangkalahatan, pagkatapos ay hahatiin ito batay Lesson 2: Textong Impormatibo sa uri o klasipikasyon nito. LAYUNIN ANG MAPALIWANAG Kasanayan ng Pagbasa ng Textong - Nagbibigay ng kaalaman tungkol sa Impormatibo paligid 1. Pagpapagana ng imbak na kaalaman o - Nagpapaunlad ng ating kritikal na prior knowledge pag-iisip at nagpapalawak ng 2. Pagbuo ng mga hinuha pang-unawa at kaalaman 3. Pagkakaroon ng mayamang karanasan - Nagbibigay ng malakas na pakiramdam ng paggawa ng desisyon Lesson 3: Textong Deskriptibo - Napapatalas din nito ang iba pang - paggamit ng mga salita o pariralang kakayahang pangwika katulad ng pupukaw sa limang pandama ng mga pagbabasa, pagsusuri, mambabasa (nakikita, naaamoy, pagpapakahulugan, at marami pang iba naririnig, nalalasahan, o nahahawakan) - kadalasang paksa: Tauhan, Tagpuan, Ilan sa halimbawa ng mga pantulong ay talaan Damdamin o Emosyon, at ng nilalaman, index at glosaryo. Maari ding Mahahalagang Bagay gumamit ang mga manunulat ng mga larawan, illustrasyon, kapsyon, graph, at talahanayan. TAUHAN - mailarawan ang itsura at mga detalye Iba’t Ibang Uri ng Textong Impormatibo - kailangang makatotohanan  - layuning nabubuo sa isipan ng amoy bigat, lasa, tunog, at iba pang mambabasa ang anyo, gayak, amoy, katangian nito kulay, at iba pang katangian ng tauhan - mahalaga ito sa tauhan gamit ang pinakaangkop na mga pang- uri Dalawang Paraan ng Pagsusulat ng - mahalaga rin ang pagbanggit kung Paglalarawan paano ngumiti, maglakad, humalakhak, magsalita, at iba pa Subhetibo - siguraduhing nabubuhay sa puso at - ang paglalarawan ay nakabatay lamang isipan ng mambabasa sa kanyang mayamang imahinasyon at hindi nakabatay sa isang katotohanan TAGPUAN sa totoong buhay - mailarawan nang tama ang lugar o panahon kung kailan at saan naganap Obhetibo ang akda sa paraang makagaganyak sa - may pinagbatayang katotohanan mga mambabasa - gagamit pa rin ang manunulat ng sarili - maaaring ilarawan ito sa pamamagitan niyang mga salitang maglalarawan sa ng pagkilos ng tauhan sa kapaligirang lugar subalit hindi siya maaaring ito maglagay ng mga detalyeng hindi taglay ng kanyang paksa Maaari ring sa tulong ng sumusunod na tanong: 1. Ano ang itsura at kapaligiran nito? Mga Iba’t ibang Paraan ng Paglalarawan 2. Ano-anong tunog ang maririnig sa paligid? 1.Pang- uri ( Adjective ) 3. Anong amoy ang namamayani rito? 2. Pang- abay ( Adverb ) 4. Ano ang pakiramdam sa lugar na ito? 3. Pangngalan ( Noun ) 5. Ano ang lasa ng mga pagkain dito? 4.Pandiwa ( Verb ) 5. Tayutay ( Figure of Speech ) DAMDAMIN O EMOSYON a. Pagtutulad ( Simile ) - ito ang nagbibigay dahilan kung bakit b. Pagwawangis ( Metaphor ) nagagawa ng tauhan ang kanyang c. Pagsasatao ( Personification ) ginawa KARANIWANG BAHAGI LANG NG IBANG MGA PARAAN TEKSTO ANG TEKSTONG DESKRIPTIBO * Pagsasaad sa aktuwal na nararanasan ng *Tekstong Naratibo tauhan *Tekstong Argumentatibo * Paggamit ng diyalogo o iniisip *Tekstong Persuweysib * Pagsasaad sa ginawa ng tauhan *Tekstong Prosidyural * Paggamit ng tayutay o matatalinghagang pananalita Cohesive Devices - mahalaga sa pagbibigay ng mas MAHALAGANG BAGAY malinaw at maayos na daloy ng mga - umiikot dito ang mga pangyayari sa kaisipan sa isang teksto akda at nagbibigay nang mas malalim na kahulugan dito Gamit ng Cohesive Devices o - mahalagang mailahad ito kung saan Kohesyong Gramatikal nagmula ang bagay na ito - mailarawan nang mabuti upang halos REPERENSIYA madama na ng mambabasa ang itsura,  - paggamit ng mga salitang maaaring - mga halimbawa’ y PANGATNIG, PANG- tumukoy o maging reperensiya ng ANGKOP, PANTUKOY, at PANG-UKOL paksang pinag-uusapan sa pangungusap PANGATNIG Ang mabuting magulang ay nagsasakripisyo Anapora para sa mga anak at ang mga anak naman ay - kung kailangang bumalik sa teksto dapat magbalik ng pagmamahal sa kanilang upang malaman kung ano o sino ang mga magulang. tinutukoy - halimbawa: Si Bb. Ana Reyes ay ang PANG-UKOL guro namin. Siya rin ay ang prinsipal ng Nagsasakripisyo ang ama’t ina ni Anna para paaralan. lamang makapagtapos siya ng pag- aaral. Katapora KOHESYONG LEKSIKAL - kung nauna ang panghalip at malalaman lang kung sino o ano ang Reiterasyon tinutukoy kapag ipinagpatuloy ang - kung ang ginagawa o sinasabi ay pagbabasa sa teksto nauulit nang ilang beses - halimbawa: Siya ay nagtapos ng kursong Bachelor of Secondary Pag-uulit o Repetisyon Education sa paaralang UNO- R at halimbawa: Maraming bata ang hindi kasalukuyang nagtuturo sa paaralang nakapapasok sa paaralan. Ang mga St. Scho. Bigyan natin ng masigabong batang ito ay nagtatraba-ho na sa palakpakan si Bb. Kathrina N. Jimenez. murang gulang pa lamang. SUBSTITUSYON Pag- iisa- isa - paggamit ng ibang salitang ipapalit sa halimbawa: Nagtatanim sila ng mga halip na muling ulitin ang salita gulay sa bakuran. Ang mga gulay na ito - halimbawa: Nawala ko ang aklat mo. ay talong, sitaw, kalabasa at ampalaya. Ibibili na lang kita ng bago. Pagbibigay-kahulugan ELLIPSIS halimbawa: Marami sa mga batang - may binabawas na bahagi ng manggagawa ay nagmula sa mga pangungusap subalit inaasahang pamilyang dukha. Mahirap sila kaya ang maiintindihan o magiging malinaw pa rin pag- aaral ay naiisantabi kapalit ng ilang sa mambabasa ang pangungusap dahil baryang naiaakyat nila para sa makatutulong ang naunang pahayag hapag-kainan. para matukoy ang nais ipahiwatig ng nawalang salita Kolokasyon - halimbawa: Bumili si Gina ng apat na - mga salitang nagagamit nang aklat at si Rina nama’ y tatlo. magkapareha o may kaugnayan sa isa’ t isa kaya’t kapag nabanggit ang isa ay PANG- UGNAY naiisip din ang isa - mga salita o parirala na ginagamit - maaaring magkapareha o maaari ring upang pagdugtungin ang dalawang magkasalungat salita, dalawang parirala, dalawang - halimbawa: Gusto ni Tatay na pumunta sugnay o dalawa o mahigit pang mga kami sa hilaga at ako nama’y gusto ko pangungusap sa timog. Lesson 4: Textong Naratibo Pananaw - mga matang tumutunghay sa mga - pagsasalaysay o pagkukuwento ng mga pangyayari pangyayari - may maayos na pagkakasunod- sunod UNANG PANAUHAN mula simula hanggang katapusan - isa sa mga tauhan ang nagsasalaysay ng mga bagay na kanyang nararanasan, Mga Layunin ng Tekstong Naratibo naaalala, o naririnig kaya gumagamit ng 1. makapagsalaysay ng mga pangyayari panghalip na ako nakapanlilibang o nakapagbibigay-aliw o saya IKALAWANG PANAUHAN 2. nakapagtuturo ng kabutihang-asal, - mistulang kinakausap ng manunulat ang mahahalagang aral, at mga tauhang pinagagalaw niya sa kwento pagpapahalagang pangkatauhan kaya’t gumagamit siya ng mga panghalip na ka o ikaw Mga Uri ng Tekstong Naratibo - hindi ito gaanong ginagamit ng mga manunulat sa kanilang pagsasalaysay PANITIKAN- TITIK +pang_an IKATLONG PANAUHAN I. TULUYANG ANYO NG PANITIKAN - isinasalaysay ang mga pangyayari ng A. MAIKLING KWENTO isang taong walang relasyon sa tauhan B. KWENTONG-KABABALAGHAN kaya ang panghalip na ginagamit niya C. NOBELA sa pagsasalaysay ay siya D. KWENTONG- BAYAN O SALAYSAY - ang tagapagsalaysay ay ang tagapag- 1. ANEKDOTA obserba lang at nasa labas siya ng mga 2. PARABULA pangyayari 3. MITOLOHIYA 4. ALAMAT TATLONG URI NG IKATLONG PANAUHAN: 5. PABULA E. SCIENCE FICTION MALADIYOS NA PANAUHAN - nababatid niya ang galaw at iniisip ng II. PATULANG ANYO NG PANITIKAN lahat ng mga tauhan A. TULANG PASALAYSAY - napapasok niya ang isipan ng bawat 1. EPIKO tauhan at naihahayag niya ang iniisip, 2. DULA damdamin, at paniniwala ng mga ito sa 3. KORIDO mga mambabasa 4. AWIT B.TULANG PATNIGAN LIMITADONG PANAUHAN C. TULANG DULA - nababatid niya ang iniisip at ikinikilos ng D. TULANG LIRIKO isa sa mga tauhan subalit hindi ang sa iba pang tauhan Pangkalahatang Katangiang Taglay ng TAGAPAG- OBSERBANG PANAUHAN Bawat Uri ng Tekstong Naratibo - hindi niya napapasok o nababatid ang nilalaman ng isip at damdamin ng mga MAY IBA’ T IBANG PANANAW O PUNTO DE tauhan VISTA ( POINT OF VIEW) SA TEKSTONG - tanging ang mga nakikita o naririnig NARATIBO niyang mga pangyayari, kilos, o sinasabi lang ang kanyang isinasalaysay KOMBINASYONG PANANAW O PANINGIN ANALEPSIS (Flashback) - hindi lang iisa ang tagapagsalaysay pangyayaring naganap sa nakalipas kaya’t iba’t ibang pananaw o paningin ang nagagamit sa pagsasalaysay PROLEPSIS (Flash-forward) - karaniwan itong nangyayari sa isang pangyayaring magaganap pa lang sa nobela kung saan ang mga pangyayari hinaharap ay sumasakop sa mas mahabang panahon at mas maraming tauhan ang ELLIPSIS naipakikilala sa bawat kabanata may mga puwang o patlang sa pagkakasunod- sunod ng mga MAY PARAAN NG PAGPAPAHAYAG NG pangyayari; may bahaging tinanggal o DIYALOGO, SALOOBIN, O DAMDAMIN hindi isinama DIREKTA O TUWIRANG PAGPAPAHAYAG 4. PAKSA O TEMA - ang tauhan ay direkta o tuwirang - aral, mensahe nagsasaad o nagsasabi ng kanyang diyalogo, saloobin, o damdamin Lesson 5: Textong Prosidyural - ginagamitan ng “paninipi” - isang hakbang-hakbang na proseso DI DIREKTA O DI TUWIRANG upang lubos na maunawaan ng PAGPAPAHAYAG mambabasa kung paano ginagawa - ang tagapagsalaysay ang naglalahad sa nang maayos ang isang procdure sinasabi, iniisip, o nararamdamanng - sinasagot ang tanong “PAANO?” tauhan sa ganitong uri ng - pinapakita ang mga impormasyon sa pagpapahayag “chronological” na paraan o mayroong sinusunong na pagkasunod-sunod MAY MGA ELEMENTO LAYUNIN NG TEXTONG PROSIDYURAL 1. TAUHAN 1. magbigay ng panuto sa mambabasa A. PANGUNAHING TAUHAN para maisagwa ng maayos ang isang B. KATUNGGALING TAUHAN gawain C. KASAMANG TAUHAN D. ANG MAY- AKDA IBA’T-IBANG URI NG TEXTONG PROSIDYURAL DALAWANG URI NG TAUHAN 1. TAUHANG BILOG (ROUND) Paraan ng pagluluto (Recipes) 2. TAUHANG LAPAD (FLAT) - pinaka karaniwang uri ng Tesktong Prosidyural. Ito ay nagbibigay ng panuto 2. TAGPUAN AT PANAHON sa mambabasa kung paano magluto. - kailangan ay malinaw ang pagkakagawa 3. BANGHAY ng mga pangungusap at maaring ito ay A. SIMULA - tauhan at tagpuan magpakita rin ng mga larawan B. SAGLIT NA KASIGLAHAN - problema Panuto (Instructions) C. KASUKDULAN - tunggalian - naggagabay sa mga mambabasa kung D. KAKALASAN - solusyon paano maisagawa o likhain ang isang E. WAKAS - resolusyon bagay IBA PANG URI NG PAGSASALAYSAY: Panuntunan sa mga Laro (Rules of Games) nila maisasakatuparang mabuti anf - nagbibigay sa mga manlalaro ng gabay isang prosidyur na dapat nilang sundin kun paano gawin ang isang laro MAAYOS NA TEXTONG PROSIDYURAL Pamagat (ideya kung ano gagawin) Manwal (Manual) Seksyon (pagkakabukod ng laman ng - nagbibigay ng kaalaman kung paano prosidyur) gamitin, paganahin at patakbuhin ang Sub-Heading (binibigyan ng pamagat isang bagay. Karaninwang nakikita sa kun anong bahagi ito ng prosidyur) mga bagay may kuryente tulad ng Biswal na Imahen (mag bigay ng computuers, machines, at appliances gabay sa pagitindi at hindi lamang gamit ng mga salita) Mga Eksperimento - tumutuklast tayo ng bagay na hindi pa MGA DAPAT ISA ALANG-ALANG KAPAG natin alam; karaniwang nagsasagawa GUMAGAWA NG TEXTONG PROSIDYURAL ng eksperimento sa siyensya kaya Dapat malinaw ang paglalarawan ang naman kailangan maisulat ito sa dapat isakatuparan at detalyadong madaling intindihin na wika para matiyak deskripsyon. ang kaligtasan ng magsasagawa ng Gumamit ng tiyak na wika at mga salita. gawin Ilista ang lahat ng gagamitin. LAGING NAKASULAT SA IKATLONG Pagbibigay ng Direksyon PANAUNHAN - mahalaga magbigay tayo ng malinaw na direksyon para makarating sa nais na Ang mga tekstong pamamaraan ay mahalaga destinasyon ang ating ginagabayan dahil tinutulungan nito ang mga tao na lubos na maunawaan kung paano gumawa ng mga MGA BAHAGI partikular na hakbang upang lumikha ng isang kahanga-hangang bagay sa tamang paraan. Layunin - ang nais mong maisagwaw pagkatapos ng gawin - kung ano ang maging resulta mula sa prosidyur - sinasagot ang tanong “PAANO” Mga Kagamitan / Sangkap - dito pumapasok ang mga kagamitan dapat gamitin para maisakatuparan ang gawain - mga lista ng lahat ng kailanagan na mga sangkap Hakbang (Steps) / Metodo (Methods) - ang serye o pagkasunod-sunod ng bawat prosidyur Konklusyon / Ebalwasyon - nagbibigay ng gabay sa mga mambabasa kung sa paanong paraan