Zihin Yetersizliği Olan Öğrenciler - 7. ve 8. Hafta Sunumu PDF

ÖZEL EĞİTİM VE KAYNAŞTIRMA ZİHİN YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLER ARŞ. GÖR. DR. SAMET GÖÇ KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ÖZEL EĞİTİM BÖLÜMÜ  OTURUMUN ANA HATLARI Tanım  Sınıflandırma  Yaygınlık Nedenler  Özellikler Eğitsel Değerlendirme ve Tanılama Eğitim Y...

ÖZEL EĞİTİM VE KAYNAŞTIRMA ZİHİN YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLER ARŞ. GÖR. DR. SAMET GÖÇ KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ÖZEL EĞİTİM BÖLÜMÜ  OTURUMUN ANA HATLARI Tanım  Sınıflandırma  Yaygınlık Nedenler  Özellikler Eğitsel Değerlendirme ve Tanılama Eğitim Yasal Haklar  ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİN TANIMI  Zihinsel yetersizlik, hem zihinsel işlevde bulunma hem de pek çok günlük kavramsal, sosyal ve pratik becerileri içeren uyumsal davranışlarda önemli ölçüde sınırlılıklarla tarif edilen ve 18 yaşından önce ortaya çıkan bir yetersizliktir.  ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİN TANIMI  Zihinsel yetersizlik tanısı, çocuğun ortalamanın altında zihinsel işleve sahip olması,  Zekâ testleri ile ölçülen zekâ puanının 70 ZB altında olması,  En az iki uyumsal becerisinde anlamlı sınırlılıkların olması (İletişim, öz bakım, günlük yaşam, kendini yönetme ya da kişiler arası ilişkiler gibi beceri alanlarında en az iki ya da daha fazlasının sınırlı olması) ve  bu sınırlılıkların 18 yaşından önce ortaya çıkması ile konulur.  Zihinsel İşlev Düzeyinin Normalin Altında Olması  Bir çocuğun zihinsel işlev düzeyi ya da başka bir ifade ile zekâ düzeyi dolaylı olarak zekâ testleri ile ortaya çıkarılır.  Olağan “tipik” gelişim gösteren çocukların yer aldığı puan bölümünün en az iki alt puan Zihinsel İşlev Düzeyinin Normalin Altında Olması En az iki uyumsal beceride anlamlı düzeyde farklılık:  Sınıflandırma  Psikolojik Sınıflandırma: Zeka bölümü esas alınmaktadır.  Sınıflandırma  Eğitsel Sınıflandırma: Eğitim gereksinimlerine göre gruplanmakta ve neyi öğrenip neyi öğrenemeyeceklerine ya da ne dereceye kadar öğrenebileceklerine cevap aranmaktadır.  Eğitilebilir: Zeka bölümü 50-54 ve 70-55 arasında olan bireylerdir.  Okul çağında akademik gerilik,  Genel zeka geriliğinin %90’ı.  Genel eğitim ya da özel eğitim sınıfları  Sınıflandırma  Öğretilebilir olanlar: Zeka bölümleri 25-35 ve 50- 55 arası olanlar.  Okul öncesi dönemde fark etme  Temel akademik becerilerde zorluk ancak sosyal uyum, iletişim ve özbakım becerilerini öğrenebilme.  Ağır ya da çok ağır derecede olanlar: Zeka bölümleri 35 ve daha altı.  Doğuştan fark edilir.  Öz bakım, dil ve hareket eğitimi.  Sınıflandırma  Gereksinim Duyulan Destek Miktarına Göre Yapılan Sınıflama.  Aralıklı destek alanlar: Belirli yaş dönemi  Sınırlı destek alanlar: uzun ve yoğun bir destek. Zaman sınırlaması var.  Yoğun, geniş destek alanlar: Sürekli desteğe gereksinim var.  Yaygın destek alanlar: Yüksek yoğunlukta, yaşamın her alanında.  Yaygınlık  Genel nüfusa oranı en düşük %0,5, en yüksek %23.  Genellikle %3.  Eğitilebilir: %89  Öğretilebilir: %6  Ağır: %3,5  Çok ağır: %1,5  Sıra sizde! İlgili slaytta yer alan farklılık sizce neden ortaya çıkmaktadır?  Nedenleri  Doğum Öncesi Nedenler  Gebelik döneminde geçirilen hastalıklar  Gebeliğin özellikle ilk üç ayında uzun süre devam eden yüksek ateş  Gebelikte hekim denetimi dışında kullanılan ilaçlar  Alkol, sigara ve zararlı madde kullanımları  Kansızlık  Kronik hastalıklar  Annenin yetersiz ve dengesiz beslenmesi  Kazalar  Nedenleri  Doğum Sırasında Nedenler  Doğum sırasında bebeğin oksijensiz kalması  Güç ve uzun süren doğum  Doğum sırasında beyin zedelenmesi  Erken doğum  Düşük doğum ağırlıklı dünyaya gelen bebek  Nedenleri  Doğum Sonrasında Nedenler  Bebeğin anne sütü alamaması  Bebeğin yeterli miktarda ve nitelikte beslenememesi  Çevre kirliliğine maruz kalma  Uyaran eksikliği  Demir eksikliği  Merkezi sinir sistemi enfeksiyonları (menenjit vb.)  Metabolik hastalıklar (fenilketonüri, hipotroidi vs)  Geçirilen kazalar sonucunda beyin zedelenmesi  Nedenleri  Genetik Nedenler  Kromozom hastalıkları (Down sendromu, Fragile X, Williams sendromu,  Prader-Willi Sendromu)  Beyin gelişimiyle ilgili nedenler ‘’mikrosefali, hidrosefali’’  Akraba evlilikleri  Özellikleri Zihinsel (bilişsel) gelişim özellikleri  Bilişsel Gelişim  Dikkat: Dikkatini bir iş/görev üzerine odaklama, dikkati asıl iş ve görev üzerine odaklama ve dikkatini sürdürmedeki güçlükler. Dikkat ve bir iş/görevle ilgilenme süresinin kısa olması, dikkatin çabuk dağılması.  Hafıza: Bilgileri zihne kaydetme ve gerektiğinde hatırlayarak kullanmada yaşanan güçlükler.  Akademik Başarı: Akademik kavram ve işlemleri, özellikle soyut kavramları öğrenmede yaşanan güçlükler. Zaman kavramının öğrenilmesinde yaşanan güçlükler.  Bilişsel Gelişim Biliş Ötesi: Bir problemi çözmeyi planlama, planı uygulamaya koyma, sonucun sağlamasını yapma gibi problem çözme sürecini koordine etme becerilerindeki güçlükler. Güdülenme: Bir işi/görevi yerine getirmeye olan istek düzeyinde sınırlılık. Bir işi/görevi yapmak istememe, öğrenilmiş çaresizlik sergileme. Genelleme/Uyarlama: Öğrenilen bilgi ve becerilerin hayata uyarlanması; farklı kişi, ortam, araç gereçlerle de yapılmasına yönelik güçlükler. Yeni durumlara uymada yaşanan güçlükler.  Sıra sizde! Geçen hafta gördüğünüz (Kütüphane) metinde zorlanan öğrenci için bir genelleme metni hazırlayınız.  Dil ve Konuşma Gelişimi  Gecikmiş konuşma  Ses üretim bozukluğu, tonlama ve vurgulama sınırlılıkları, kekemelik ve artikülasyon “kelimeye hece ekleme, kelimeden hece düşürme’’ problemleri  Alıcı dil “kendisine söyleneni anlama” ve ifade edici dil “düşüncelerini karşı tarafa anlatma” becerilerinde sınırlılıklar  Sınırlı sözcük dağarcığı  Konuşmayı başlatmada ve sürdürmede yaşanan güçlükler  Down sendromlu çocuklarda dilin büyük ve dışarıda olmasından kaynaklanan dil ve konuşma güçlükleri şeklinde sıralanabilir.  Özellikleri Sosyal- duygusal gelişim özellikleri  Sosyal ve Duygusal Gelişim  Sosyal ilişki kurma ve sürdürmede güçlükler  Sosyal ipuçlarını ve duyguları anlama ve yorumlamada sınırlılıkları  Sosyal ilişkilerde grup üyelerine bağımlılık  Sosyal grup rollerine uygun davranışlar sergileyememe  Duygu ve düşünceleri anlama, duyguların farkındalığı ve duyguları ifade etme güçlükleri şeklinde sıralanabilir  Davranışsal özellikler  Kendi yaşına, cinsiyetine, bulunduğu ortama ve toplumsal yapıya uygun davranışları öğrenme güçlükleri  Bir nesne, etkinlik, kişi elde etmek ya da bunlardan kaçmak, kaçınmak amaçlı problem davranışlar sergileme  Sergilenen olası problem davranışlardan dolayı toplumsal uyumun sınırlanması şeklinde sıralanabilir.  Fiziksel ve Sağlık Özellikler  Zihinsel yetersizlik dışında ek bir yetersizlik ‘’Serebral palsi, epilepsi, otizm gibi’’  Duyu organlarındaki sorunlar ‘’Görme ve işitmede problemlere sahip olma’’  Duygu durum ve kaygı bozuklukları  Solunum, sindirim ya da boşaltım sistemindeki sorunlar  Kemik ve eklemlerdeki sorunlar  Troid hormonlarının az ya da fazla salgılanmasından kaynaklanan sorunlar  Alerji hastalıkları şeklinde sıralanabilir. Zihin Yetersizliği Olan Öğrenciler  TANILAMA  Tanılama sürecinde genel olarak çocuğun zihinsel yetersizliğinin bulunup bulunmadığı, eğer zihinsel yetersizliği varsa ne düzeyde ve nasıl bir yapıda olduğu belirlenmeye çalışılmaktadır.  TANILAMA  Birincisi sağlık kuruluşlarında yapılan tıbbi tanılama,  İkincisi Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinde (RAM) yapılan eğitsel değerlendirme ve tanılamadır.  Tıbbi tanılama çocuğunuzun ne tür bir yetersizliği olduğunu ve yetersizliğinin düzeyini belirlemek amacı ile sağlık kuruluşlarınca yapılır.  Eğitsel tanılama ise çocuğunuzun eğitim ihtiyaçlarını belirlemek ve buna göre yönlendirme amacı ile eğitim kurumlarınca yapılır.  TANILAMA  Birincisi sağlık kuruluşlarında yapılan tıbbi tanılama,  İkincisi Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinde (RAM) yapılan eğitsel değerlendirme ve tanılamadır.  Tıbbi tanılama çocuğunuzun ne tür bir yetersizliği olduğunu ve yetersizliğinin düzeyini belirlemek amacı ile sağlık kuruluşlarınca yapılır.  Eğitsel tanılama ise çocuğunuzun eğitim ihtiyaçlarını belirlemek ve buna göre yönlendirme amacı ile eğitim kurumlarınca yapılır.  TANILAMA Zihinsel yetersizliği olan çocuğun tıbbi tanılaması için öncelikle çocuğun zihinsel işlevleri ve uyumsal becerileri değerlendirilir. Bu değerlendirmede zekâ testleri ve uyumsal beceri değerlendirme araçları kullanılır. Türkiye’de yaygın olarak şu ölçekler kullanılmaktadır: Stanford-Binet Zekâ Ölçeği, Wechsler Çocuklar Için Zekâ Ölçeği-Gözden Geçirilmiş Formu (WISC- R) zekâ ölçekleri Türkiye’de uyumsal davranış ölçeği bulunmamakla birlikte 0-6 yaş arası çocuklarda uyumsal davranış ölçeği aşağıdaki ölçeklerden yararlanılmaktadır: Denver Gelişimsel Tarama Ölçeği, Ankara Gelişim Tarama Envanteri (AGTE) Gazi Erken Çocukluk Gelişimi Değerlendirme Aracı (GEÇDA) ÇÖZGER Mevzuata Uyum Tablosu  RAM  1. Eğitim öğretime nereden başlanacağı  2. Gelişim ve disiplin alanlarındaki performansın ortaya çıkarılması  3. Nasıl ve nerede eğitim ortamı oluşturulacağı  4. Hangi değerlendirme araçlarının kullanılabileceği  5. Çocuğun ne tür bir eğitim programına alınması gerektiği  6. Çocuğun eğitim gereksinimlerinin en iyi şekilde karşılanabileceği ve akranlarıyla beraber olmasına en üst düzeyde olanak sağlayan en az sınırlandırılmış eğitim ortamlarının belirlenmesi  7. Alınabilecek eğitsel önlemleri  8. Çocuğun yerleştirilebileceği kurumlar konusunda aileler ve öğretmenlerin bilgilendirilmesi ve farkındalıklarının artırılması  RAM  Eğitsel tanılama sürecinde zihinsel yetersizliği olan çocuğa yönelik;  Eğitsel değerlendirme ve tanılama  Yönlendirme  Aileyi bilgilendirme  İzleme çalışmaları yapılır.  RAM İki tür rapor düzenler.  Kaynaştırma/Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamaları  Zihinsel yetersizliği olan çocuklar kaynaştırma/bütünleştirme düzenlemesinde eğitimlerini olağan gelişim gösteren akranları ile birlikte aynı sınıfta tam zamanlı sürdürebilecekleri gibi özel eğitim sınıflarında yarı zamanlı olarak da sürdürebilirler.  Özel eğitim programlarının uygulandığı  Hafif zihinsel özel eğitim sınıfı,  Orta-ağır zihinsel özel eğitim sınıfıdır. Yaygınlık  Zihinsel Yetersizliği Olan Çocuklar ve Gençler İçin Bilimsel Dayanaklı Uygulamalar Yetersizliği olan bireylerle yapılan öğretimsel uygulamalarda en çok kullanılan uygulamaların yeterli kanıt sağlayamadığını ya da en iyi ihtimalle etkili ve etkisiz uygulamaların bir arada kullanıldığını göstermektedir. Bilimsel dayanaklı uygulama (evidence-based practice [EBP]), hedeflenen alanda öğrenci çıktılarını geliştirmek üzere uygulanan, etkili olduğu belli sayıda yüksek kaliteli tam deneysel ya da yarı deneysel araştırmalarla ortaya konan müdahalelerdir.  Zihinsel Yetersizliği Olan Çocuklar ve Gençler İçin Bilimsel Dayanaklı Uygulamalar Bilimsel dayanaklı olduğu belirlenen bir uygulama, yalnızca Bilimsel dayanaklı olduğu belirlenen katılımcı grubunun (popülasyonun) ve bağlamın özellikleri doğrultusunda, belirli davranışlar ve beceriler için BDU’dır. Zihinsel Yetersizliği Olan Çocuklar ve Gençler İçin Bilimsel Dayanaklı Uygulamalar Zihinsel Yetersizliği Olan Çocuklar ve Gençler İçin Bilimsel Dayanaklı Uygulamalar  Zihinsel Yetersizliği Olan Çocuklar ve Gençler İçin Bilimsel Dayanaklı Uygulamalar Bilimsel dayanaklı olduğu belirlenen bir uygulama, yalnızca Bilimsel dayanaklı olduğu belirlenen katılımcı grubunun (popülasyonun) ve bağlamın özellikleri doğrultusunda, belirli davranışlar ve beceriler için BDU’dır.  Teşekkürler  Derse katıldığınız ve zaman ayırdığınız için teşekkür ederim. 