Bansa at Pamahalaan (PDF)

**Bansa** ay komunidad ng mga mamamayan may iisang lahi, kasaysayan, wika, kultura, at pamahalaan. Katangian ng mga bansa: **Lahi** -- pangkat ng mga tao na may iisang pinagmulan or pamana. **Kasaysayan** -- mga pangyayaring naganap mula sa kauna-unahang hanggang sa kasalukuyan. **Wika** -- mga...

**Bansa** ay komunidad ng mga mamamayan may iisang lahi, kasaysayan, wika, kultura, at pamahalaan. Katangian ng mga bansa: **Lahi** -- pangkat ng mga tao na may iisang pinagmulan or pamana. **Kasaysayan** -- mga pangyayaring naganap mula sa kauna-unahang hanggang sa kasalukuyan. **Wika** -- mga salitang ginagamit sa isang pook o rehiyon upang magkaunawaan. **Kultura** -- kabuuang kaisipan, kaugalian, or tradisyon ng isang lahi. **Pamahalaan** -- pangangasiwa at paghawak ng kapangyarihang pampolitika para sa kasapi, mamayan, katutubo ng isang komunidad, lipunan, at estado. Mga pitong kontinente sa mundo: 1. Asia 2. Africa 3. Europa 4. North America 5. South America 6. Australia 7. Antartica Pinagmulan ng Pilipinas ayon sa agham: - **Pacific Theory - Bulkanismo** by **Bailey Willis** - **Asiatic Theory - Diyastropismo** - nagaganap sa pamamagitan ng *patiklop o folding, pagkakalamat o faulting, at pagkiwal ng lupa o warping.* - **Teorya ng Tulay na Lupa -- Gradasyon** - **Continental Drift Theory by Alfred Wegener** -- sanhi ng pagalaw sa ilalim ng lupa. **APAT NG SANGKOP NG ESTADO** **1.Teritoryo** - ay ang pisikal na ari-ariang nasasakop ng estado. Binubuo ng lupain, katubigan, at bahagi ng himpapawid. **2.Soberanya -** Tawag sa elementong nagbibigay ng karapatang upang maipatupad ang isang estado. **3.Mamamayan -** taong naninirahan sa isang teritoryo o lupaing sakop ng isang estado. Pinakamahalagang element ng estado. **4.Pamahalaan -** kailangan ng estado upang bumuo, ipakahulugan, o ipatupad ang batas. Ito ang elemetong nagpapatupad sa ganap na kapangyarihan ng mga mamayan. **Batayan** -- pundasyon o saligan ng isang bagay, lalo ng isang ideya o argumento. **Bulkanismo** -- may kaugnayan sa mga bulkan. **Lupalop** -- kontinente o lupang malawak at Malaki. **Nagpahayag** -- nagsiwalat ng kuro-kuro o damdamin. **Soberanya** -- Kalayaan. **Teorya** -- isang palagay o Sistema ng mga ideya nagpapaliwanag sa ilang bagay. **Teritoryo** -- saklaw na lupain sa ilalim ng isang namumuno, estado, lungsod, at iba pa. **Tinataglay** -- likas na angkin Mga mahalagang salik ng heograpiya - Lokasyon - Maaring maging relatibo (relative) o tiyak (absolute) - Karatig bansa ng pilipinas -- Taiwan, China ay Japan, Micronesia na bahagi ng teritoryo ng Pacific sa silangan, Vietnam, Laos, Cambodia, at Thailand sa kanluran at Brunei, Malaysia, at Indonesia sa timog. - Katubigan nakapaligid sa PILIPINAS - Hilaga ng bansa -- BASHI CHANNEL at BALINTANG CHANNEL - Silangan -- PACIFIC OCEAN (pinakamalawak na karagatan sa daigdig) - Timog -- CELEBES SEA at SULU SEA - Kanluran -- WEST PHILIPPINE SEA a. **Kontintental** -- kapag ang kinaroroonan ng bansa kapag nakakabit ito sa isang kontinente. b. **Insular** -- kapag nakahiwalay or napapaligiran ng tubig - Lawak - Hugis - Topograpiya - Klima ng isang lugar **Balingkinitan** -- patpatin o payat. **Diplomatiko** -- opisyal na kitawan ng bansa sa isang bansa. **Heograpiya** -- ang katangiang pisikal ng isang pook. **Inilikas** -- pahlilipat ng mga tao mula sa mapanganib na pook tungo sa ligtas at pansamantalang tirahan. **Kultura** -- kabihasnan, sibilisasyon **Nakalatag** -- pagladlad ng mga bagay nakabalumbon. **Tradisyon** -- pagsasalin ng mga kaugalian, paniniwala at iba pa mula sa isang henerasyon hanggang sa susunod ng henerasyon. ***KLIMA NG PILIPINAS*** **Klima** o **climate** -- tumutukoy sa pangkalahatan at pangmatagalan lagay ng panahon. **Panahon** o **weather** -- tumutukoy naman sa kalagayan o kondisyon ng papawirin sa araw-araw. **Temperatura** -- nagsasabi kung gaano kainit o kalamig ang isang lugar. - HANGIN - **Moonsoon** -- hanging pagdulot ng paglamit at paginit ng lupa. - **Low pressure** -- mababang presyon ng hangin sa lugar - **High pressure** -- hangjng malamig at mataas ng presyon. **Mga Bagyo sa Pilipinas** a. Yellow Rainfall Advisory -- inaasahang bubuhos ng 7.5 hang 15 millimetro o dalawang gallon ng ulan sa loob ng isang oras at papatuloy sa loob ng dalawang oras. b. Orange Rainfall Advisory -- inalalabas sa lugar na makakaranas ng 15 hanggang 30 millimetro o apat hanggang walong gallon ulan sa loob ng tatlong oras. c. Red Rainfall Advisory -- kapag mahigit sa 30 milimetro o walong gallon ulan ang babagsak sa loob ng isang oras at inaaasahang pagpapatuloy sa susunod na dalawang araw. **Aparato** -- kasangkapan kailangan para sa isang particular na layunin o gamit lalo na kung siyentipiko o teknikal. **Daluyong** -- di pangkaraniwang pagtaas ng tubig sa dalampasigan sanhin ng bagyo. ***Mga Anyong Lupa*** **Pulo o island** - isang anhong lupa na napapaligiran ng tubig. **Kapuluan o archipelago** -- tawag sa pangkat ng mga pulo. **Kapatagan o plain** -- malawak at pantay na anyong lupa. **Bundok o mountain** -- isang mataas na anyong lupa. **Bulubundukin o mountain range** -- magkakasunod o magkakadikit o hanay ng mga bundok. **Lambak o valley** -- Patag na kalupaan sa pagitan ng mga bundok. **Bulkan o volcano** - bundok na may bunganga sa taas. **Burol o Hill** -- isang mataas na anyong lupa pero higit na mababa kaysa bundok. **Talampas or plateau** -- kapatagan nasa tuktok ng isang mataas na anyong lupa. **Tangway o peninsula** -- anyong lupa na nakausli o nakaungos sa bahagi ng katubigan. **Tangos o cape** -- anyong lupa na ang dulo ay umaabot na sa dagat o lawa. ***Mga Anyong Tubig*** - **Karagatan o ocean** -- pinakamalaking anyong tubig. - **Dagat o sea** -- malawak na tubig alat na pumapalibot sa kapuluan. - **Look o bay** -- bahagi ng dagat na pumasok sa baybayin o dalampasigan. - **Golpo or gulf** -- katulad ng look, ito'y higit na malaki o makitid sa bukana. - **Kipot or strait** -- isang makitid na daanang tubig na nagdurugtong sa dalawang malalaking anyong tubig. - **Ilog or river** -- Anyong tubig na patungong dagat. - **Sapa** -- higit na mababa at mallit kaysa sa ilog. - **Talon or Falls** -- anyong tubig na bumabagsak sa kabundukan o matataas na lugar. - **Lawa or lake** -- katubigan napapaligiran ng kalupaan. - **Bukal or Spring** -- maliit na daloy ng tubig na nagmumula sa ilalim ng lupa. **Aktibo** -- buhay **Daungan** -- pook sa tabi ng ilog o dagat, tinitigilan ng sasakyan pantubig para maglulan or magbaba ng tao o bagay. **Lahar** - agos ng putik na binubuo ng mga bagay na inululuwa ng bulkan. **Lava** -- kumukulo at tunaw na bato mula sa bulkan. **Malawak** -- pool o espasyong maluwag at malaki ang sakop. **Nagsanga**-sanga -- bahagi na humihiwalay ng pupuntahan, gaya ng sanga ng lansangan. **Nakaungos** -- nakalitaw. **Natutugunan** -- nasasagot ang mga tagabulin. **Pulutong** -- pangkat ng mga tao. **Pyroclastic** -- magkakahalong volcanic particles, mainit na magkakaibang gas, at abo. **Tephra** - pira-pirasong volcanic particles o abo.