MIDTERM REVIEWER

**Karilyo** - Isang uri ng palabas na gumagamit ng mga anino ng mga karton na hugis tao. - Ang mga anino ay nililikha sa pamamagitan ng pagpapagalaw ng mga karton sa likod ng isang puting kumot na may ilaw. **Komedya** - Isang uri ng dula na naglalayong magpatawa sa mga manonood....

**Karilyo** - Isang uri ng palabas na gumagamit ng mga anino ng mga karton na hugis tao. - Ang mga anino ay nililikha sa pamamagitan ng pagpapagalaw ng mga karton sa likod ng isang puting kumot na may ilaw. **Komedya** - Isang uri ng dula na naglalayong magpatawa sa mga manonood. - Ang mga tauhan ay nagsasabi ng mga nakakatawang linya at biro. **Awit at Korido** - **Awit:** Isang uri ng tula na may 12 pantig sa bawat taludtod, inaawit nang dahan-dahan. - **Korido:** Isang uri ng tula na may 8 pantig sa bawat taludtod, inaawit nang mabilis. - Parehong nagkukuwento ng mga kwento tungkol sa pag-ibig, pakikipagsapalaran, at mga pangyayari sa kasaysayan. **Moro-moro** - Isang uri ng \"komedya\" na sikat sa Pilipinas, hinango mula sa mga dulang Europeo na \"comedia de capa y espada.\" - Ang kwento ay tungkol sa labanan sa pagitan ng mga Kristiyano at mga Muslim. **Karagatan** - Isang tradisyunal na laro at pagtatanghal sa Pilipinas na naghahanap ng nawawalang singsing. - Kadalasang ginagawa sa mga lamay at pag-alala sa mga patay. **Duplo** - Isang paligsahan sa pagbigkas ng tula at pagtatalo, kadalasang ginagawa sa mga lamay. - Ang mga kalahok ay gumagamit ng talino, biro, at kaalaman sa panitikan upang matalo ang kanilang kalaban. **Duplo at Karagatan** - **Pagkakapareho:** Parehong mga uri ng panitikan at pagtatanghal sa bibig. - **Pagkakaiba:** Ang Karagatan ay mas matanda at mas tradisyunal, habang ang Duplo ay mas moderno at mapagkumpitensya. **Panitikan sa Panahon ng Kastila: Mga Pangunahing Punto** **1. Senakulo** - Ang Senakulo ay isang dulang nagsasalaysay ng buhay at kamatayan ni Hesukristo. - Karaniwang ginaganap ito sa lansangan o sa bakuran ng simbahan. - **May dalawang uri ng Senakulo:** ang **cantada** (inaawit) at **hablada** (sinasalita). - Ang cantada ay inaawit tulad ng pasyon, habang ang hablada ay binibigkas nang marahan upang bigyang-diin ang mga tugma ng mga taludtod. **2. Panunuluyan** - Ang Panunuluyan ay isang lokal na bersyon ng paghahanap ng matutuluyan ng mag-asawang San Jose at Birheng Maria sa bisperas ng Pasko. - Ang Birheng Maria ay malapit nang manganak kay Hesus. - Ang mag-asawa ay humihingi ng matutuluyan sa mga bahay-bahay, ngunit walang nahabag na magpatuloy sa kanila. - Ang Panunuluyan ay nagtatapos sa isang misa para sa Pasko, ang araw ng pagsilang ni Hesus. **3. Panalubong/Salubong** - Ang Panalubong/Salubong ay isang pagtatanghal ng pagtatagpo ng muling nabuhay na Panginoong Hesus at ni Maria. **4. Tibag** - Ang Tibag ay isang pagtatanghal na ginaganap tuwing buwan ng Mayo. - Ito ay tungkol sa paghahanap ni Santa Elena sa Krus na pinagpakuan kay Kristo. - Ang dulang Tibag ay nahahati sa dalawang bahagi: - Ang pagtatagumpay ni Emperador Constantino sa kanyang mga kalaban at ang pagkakatuklas ni Sta. Elena sa krus na kinamatayan ni Hesus. - Ang pagtatagumpay ng mga pinunong Kristiyano laban sa mga hindi binyagan at ang pagkakasauli sa mahal na Santa Cruz sa bundok ng Kalbaryo. - May bahaging itinatanghal sa entablado at may bahaging lumalakad ang mga tauhan na humahanap sa bundok. - Tinawag itong Tibag dahil nauukol ito sa pagtibag ng bundok ng Kalbaryo sa paghahanap ng Krus. **5. Santa Cruzan** - Ang Santa Cruzan ay isang prusisyon na ginaganap sa huling bahagi ng pagdiriwang ng Flores de Mayo. - Isinasalarawan nito ang paghahanap sa Banal na Krus ni Reyna Elena, ang ina ni Constantino. **6. Pasyon** - Ang Pasyon ay isang naratibong tula na nagsasalaysay ng buhay ni Hesukristo mula sa kanyang pagsilang hanggang sa kanyang kamatayan. - Ang unang Pilipinong sumulat at kumanta ng Pasyon ay si Fr. Gaspar Aquilino de Belen. - **May apat na pasyon na naisulat:** - **1704 - Gaspar Aquino de Belen** - **1750 - Don Luis Guian** - **1814 - P. Mariano Pilapil** - **1856 - P. Aniceto dela Merced** - Ang bersyon ni P. Mariano Pilapil ang pinakapopular dahil may walong pantig sa bawat taludtod at limang taludtod sa bawat saknong. **7. Nilalaman ng Pasyon** - Ang Pasyon ay naglalaman ng mga sumusunod na pangyayari: 1. Ang panalangin sa Diyos at Mahal na Birheng Maria. 2. Ang paglalang ng Panginoong Diyos sa buong mundo. 3. Ang pangingimbulo ng Demonyo sa mag-asawang Adan at Eva. 4. Ang panganganak ni Santa Ana kay Ginoong Santa Maria. 5. Ang pagkakatawang tao ng Ikalawang Persona sa sinapupunan ni Ginoong Santa Maria. 6. Ang panganganak kay Hesus. 7. Ang pagbibinyag. 8. Ang pagdalaw ng tatlong Haring Mago. 9. Ang pagpapapugot ni Herodes sa lahat ng sanggol. 10. Ang pagdalaw sa Templo ng Jerusalem. 11. Ang mga himalang ginawa ni Hesus. 12. Ang hula ng mga propeta sa ating Panginoong Hesukristo. 13. Domingo de Ramos. 14. Lunes Santo. 15. Martes Santo. 16. Miyerkules Santo. 17. Huwebes Santo. 18. Biyernes Santo. **Pananakop ng Amerikano** - Ang araling ito ay tungkol sa pananakop ng mga Amerikano sa Pilipinas. - May tatlong akda na tatalakayin: isang tula (Oda), dalawang dula (Budabil at Tanikalang Ginto). **Mga Katangian ng Panitikan** - Ang panitikan sa panahon ng pananakop ng mga Amerikano ay nagtataglay ng mga katangiang ito: - Hangaring makamit ang kalayaan. - Marubdob na pagmamahal sa bayan. - Pagputol sa kolonyalismo at imperyalismo. **Diwang Nanaig sa Panahon ng Amerikano** - Ang mga diwang nanaig sa panitikan sa panahon ng pananakop ng mga Amerikano ay: - Nasyonalismo - Kalayaan sa pagpapahayag - Paglawak ng karanasan - Paghanap at paggamit ng bagong pamamaraan **Mga Impluwensya sa Pananakop ng mga Amerikano** - Ang pananakop ng mga Amerikano ay nagdulot ng mga impluwensya sa kulturang Pilipino, kabilang ang: - Pagpapatayo ng mga paaralan - Pagbabago sa sistema ng edukasyon - Pag-unlad sa kalusugan at kalinisan - Paggamit ng wikang Ingles - Paglahok ng mga Pilipino sa pamamalakad ng pamahalaan - Kalayaan sa pagpapahayag na may hangganan **Mga Dulang Ipinatigil** - Ang mga dulang ito ay ipinatigil ng mga Amerikano dahil sa kanilang nilalaman: - Kahapon, Ngayon at Bukas ni Aurelio Tolentino - Tanikalang Ginto ni Juan Abad - Malaya ni Tomas Remegio - Walang Sugat ni Severino Reyes **Tula sa Panahon ng Amerikano** - Dalawang tula ang tinalakay sa pahinang ito: - Bayan Ko ni Jose Corazon de Jesus: Tumutuligsa sa pananakop ng mga dayuhan at nagbibigay pag-asa sa kalayaan ng bayan. - Mahalin ang Sariling Wika ni Joaquin Manibo: Nagpapahalaga sa sariling wika at kultura ng mga Pilipino. **Oda** - Ang Oda ay isang uri ng tula o liriko na kadalasang nakasulat bilang papuri o dedikasyon sa isang tao o bagay na nagbibigay inspirasyon sa makata. **Mga Manunulat ng Dula noong Panahon ng Amerikano** - Ang pahinang ito ay nagpapakilala sa mga manunulat ng dula sa panahon ng pananakop ng mga Amerikano mula 1861 hanggang 1942. **Severino Reyes at Hermogenes Ilagan** - Si Severino Reyes, na kilala bilang Lola Basyang, ay itinuturing na \"Ama ng Dulang Tagalog\" at \"Ama ng Sarswelang Tagalog\". - Si Hermogenes Ilagan, na kilala bilang Ka Mohing, ay nagtatag ng \"Samahang Ilagan\" na nagtatanghal ng mga sarsuwela. **Patricio Mariano at Juan Crisostomo Sotto** - Si Patricio Mariano ay kilala bilang \"Anak ng Pahayagang Tagalog\" at isang mandudula. - Si Juan Crisostomo Sotto ay itinuturing na \"Ama ng Panulaang Pampango\" at nagsulat ng mga dula. **Mga Anuong Dula sa Panahon ng Amerikano** - Ang pahinang ito ay nagpapakilala sa iba\'t ibang uri ng dula na lumaganap sa panahon ng pananakop ng mga Amerikano. **Dula** - Ang mga dula sa panahong ito ay nahahati sa dalawang uri: - Dulang Sedisyoso: Nagpapakita ng paghihimagsik laban sa mga Amerikano. - Dulang Makabayan: Nagpapakita ng pagmamahal sa bayan at pagtanggol sa kalayaan. **Tanikalang Ginto** - Ang Tanikalang Ginto ni **Juan K. Abad** ay isang dulang sedisyoso na nagpapakita ng protesta laban sa imperyalismong Amerikano. **Balagtasan-Balitaw** - Ang Balagtasan-Balitaw ay isang anyo ng dulang Cebuano na pinagsama ang duplo at balitaw. **Balagtasan** - Ang Balagtasan ay isang patulang pagtatalo o debate na nakilala sa pagtangkilik ni Francisco \"Balagtas\" Baltazar. **Batutian at Bukanegan** - Ang Batutian ay isang mimetiko at satirikong pagtatalong patula. - Ang Bukanegan ay isang mimetikong pagtatalong patula na nagmula sa pangalang Pedro Bukaneg. **Crissotan** - Ang Crissotan ay isang mimetikong pagtatalong patula na nagmula sa pangalang Crisostomo Sotto. **Sarsuwela o Dula** - Ang sarsuwela o dula ay isang uri ng panitikan na idinisenyo para sa entablado. **Teatro Fernandez** - Ang Teatro Fernandez ay ang unang grupo ng mga Pilipinong sarsuwelista sa Pilipinas. **Atang Dela Rama** - Si Atang Dela Rama ay itinuturing na \"Reyna ng Sarsuwela sa Pilipinas\". **Bodabil** - Ang bodabil ay isang uri ng aliwan na nagmula sa Amerika at naglalaman ng mga awitin, sayaw, mahika, at akrobatik. **Severino Reyes** - Si Severino Reyes ay kilala bilang Lola Basyang at itinuturing na \"Ama ng Sarsuwela\". **Impluwensya ng Teknolohiya** - Ang pagdating ng mga Amerikano ay nagdala ng mga bagong teknolohiya, tulad ng pelikula, na nagdulot ng pagbabago sa panitikan at aliwan sa Pilipinas. **Ano ang Bodabil?** - Ang bodabil ay isang uri ng aliwan na nagmula sa Amerika at naglalaman ng mga awitin, sayaw, mahika, at akrobatik. **Tanikalang Ginto** - Ang Tanikalang Ginto ay isang dula na tungkol sa pag-iibigan ng magkasintahan na sina K\'ulayaw at Liwanag.