01-Hangi Ders Notu-TARIH - hangikpss.com.pdf

Ünite 1 İslamiyet Öncesi Türk Tarihi (Avrasya Tarihi)  Hangi Kavramlar Bilinmeli ? Agıcı: Hazine görevlisi Ongun: Kutsal sayılan varlık Apa:...

Ünite 1 İslamiyet Öncesi Türk Tarihi (Avrasya Tarihi)  Hangi Kavramlar Bilinmeli ? Agıcı: Hazine görevlisi Ongun: Kutsal sayılan varlık Apa: Sivil yönetici Otağ: Çadır Ataman (İnal, İnanç): Eğitmen Örgin: Taht Ayguci: Vezir Şad: Yönetici olan hükümdar çocuğu Ayuki: Hükûmet Tamgacı: Mühürdar Balbal: Mezar Taşı Tamu: Cehennem Bedizci: Ressam Tarkan: Askerî Vali (ordu komutanı) Bitikçi: Yazışmalardan sorumlu kişi Tigin: Hükümdarın erkek çocuğu Bodun: Millet Tudun: Vergi memuru Boy: Aşiret Tüzlük: Eşitlik Buyruk: Bakan Uçmağ: Cennet Fresk: Duvar resmi Urug: Sülale İl, El: Devlet Uzluk: Faydalık Kam, Şaman, Baksı: Din adamı Yarmak: Madeni para Könilik: Adalet Yug: Cenaze töreni Kurgan: Mezar Kün: Halk Nevbet: Davul Oguş: Aile  hangikpsstarihdersnotu TÜRK ADI İLK TÜRK DEVLET VE TOPLULUKLARI İLK TÜRK DEVLETLERİ VE TOPLULUKARI Çin kaynaklarında Miğfer TÜRK ADININ Kaşgarlı Mahmut’a göre Olgunluk Çağı İskitler (Sakalar) Asya Hun Devleti (Büyük Hunlar) Avrupa Hun Devleti ANLAMLARI Wanbery’e göre Türemek I. Köktürk Devleti II. Köktürk Devleti (Kutluklar) Uygurlar Ziya Gökalp’e göre Kanun ve nizam sahibi 1. İSKİTLER (SAKALAR) ▪▪ “Türk” adı ilk defa Çin kaynaklarında, “Türkiye” adı ise ilk kez ▪▪ ‌Bilinen ilk Türk topluluğudur. Bizans kaynaklarında geçmektedir. ▪▪ ‌En önemli liderleri Alper Tunga’dır. ‌ tüken şehri, Türk tarihinde Toprak Ana, Kutlu Şehir ve Türk ▪▪ Ö Memleketlerinin Yüreği olarak bilinir. ▪▪ ‌Atı evcilleştirmişlerdir. ▪▪ ‌Pantolon ve kemeri bulmuşlardır. ▪▪ ‌Üzengiyi icat etmişlerdir. ORTA ASYA KÜLTÜR MERKEZLERI ▪▪ ‌Bozkırın kuyumcuları olarak bilinirler. Anav :Orta Asya’ya ait en eski kültür merkezidir. ▪▪ ‌Dünya’da bilinen ilk kadın hükümdar Tomris Hatun’dur. Afanesyova :Türklere ait en eski kültür merkezidir. ▪▪ ‌Balbal’ın (mezar taşı) ilk örneklerini vermişlerdir. Andronova :Afanesyova kültürünün daha geniş bir alana yayılmış ve ▪▪ ‌Günümüzdeki Yakut Türklerinin atalarıdır. İslamiyet Öncesi Türk Tarihi gelişmiş şeklidir. Karasuk :Demiri birçok kültür bölgesinden önce işlemişlerdir. ▪▪ ‌Destanları Alp Er Tunga Destanı ve Şu Destanı’dır. Tagar :Günümüze en yakın ve en gelişmiş kültür merkezidir. Bunlar dışında Altay ve Kelteminar gibi kültür merkezleri de Şehname İran-İskit mücadelesini anlatan eserdir, Firdevsi’ye aittir Dikkat bulunmaktadır. Dikkat ve Sultan Gazneli Mahmut’a ithaf edilmiştir. 1. ÜNİTE: Edilmeli Edilmeli A ‌ lp Er Tunga; tarihî vesikalarda Afrasiyab, Madyes ve Medova olarak bilinir. 9  hangikpsstarihdersnotu 2. ASYA HUN DEVLETİ (BÜYÜK HUNLAR) ‌Kavimler Göçü Asya Hun Devleti’nin dağılmasıyla başlar. ▪▪ ‌Orta Asya’da kurulan ilk Türk Devleti’dir. Dikkat ‌Kavimler Göçü’ne sebep olan topluluk Kuzey Hunlardır. ▪▪ ‌“Tuku” sülalesine mensupturlar. Edilmeli K ‌ avimler Göçü sonucunda Avrupa’da kurulan ilk devlet Avrupa ▪▪ ‌Kurucusu Teoman (Tuman) Hun Devleti’dir. ▪▪ ‌En parlak dönem, Metehan Dönemi’dir. ‌Türk devletlerinde “federal” yapı görülür. Metehan Dönemi’nde; ‌Orta çağ Avrupasında, “feodal” yapı görülür. ▪▪ İlk düzenli kara ordusu kurulmuştur. ▪▪ İlk defa Orta Asya siyasi birliği sağlanmıştır. 3. AVRUPA HUN DEVLETİ ▪▪ Çin vergiye bağlanmıştır. (Asimile olmamak için Çin’e yerleş- ▪▪ ‌Avrupa’da kurulan ilk Türk devletidir. medi.) ▪▪ ‌Kurucusu Balamir’dir. ▪▪ Çin ile Paiteng Savaşı yapılmış ve savaş sonucunda Kuzey Şansi ▪▪ ‌En parlak dönem, Attila dönemi’dir. Antlaşması imzalanmıştır. Attila Dönemi’nde; ▪▪ Kurultay, ikili yönetim anlayışı, Onluk sistem, Turan taktiği ve ▪▪ ‌Doğu Roma ve Batı Roma ile mücadele edilmiştir. ıslıklı (yivli) ok ilk kez görülmüştür. ▪▪ D ‌ oğu Roma, Margos ve Anatolios Antlaşmaları ile vergiye bağ- ‌Türk adının geçtiği ilk belge Kuzey Şansi Antlaşması’dır. lanmıştır. Dikkat ‌Türk adının geçtiği Türklere ait ilk belge Orhun Kitabeleri’dir. ▪▪ B ‌ atı Roma üzerine Galya seferi düzenledi ve Batı Roma baskı Edilmeli altına alındı. M ‌ ete Han’ın tahta çıkışı olan M.Ö. 209 tarihi, günümüzde Kara Kuvvetleri Komutanlığının kuruluşu kabul edilir. ▪▪ ‌Attila, kendi döneminde yönetimde saltanat uygulamıştır. ‌Mete Han, kaynaklarda Oğuz Kağan olarak bilinir. A ‌ nadolu’ya ilk kez sefer düzenleyen Türk devleti Avrupa Asya Hun Devleti’nin dağılması ile Kavimler Göçü yaşanmıştır. Dikkat Hunlarıdır. Edilmeli Kavimler Göçü’nün Sonuçları ‌Anadolu’ya ilk kez sefer düzenleyen Türk hükümdarı Uldız’dır. A ‌ vrupa Hun Devleti kurulduğu coğrafya gereği Türk göçleriyle ▪▪ ‌İlk Çağ kapandı: Orta Çağ açıldı. beslenemediği için zamanla asimile olarak yıkılmıştır. ▪▪ ‌Roma ikiye ayrıldı. Doğu Roma (Ortodoks)-Batı Roma (Katolik) ‌Attila, Almanlara ait Nibelüngen destanında “Etzel” olarak bilinir. ▪▪ ‌Skolastik (dogmatik) düşünce ortaya çıktı. Kilise güçlendi. A ‌ ttila; aynı zamanda bazı kaynaklarda “Tanrının Kamçısı ▪▪ ‌Avrupa’nın bugünkü etnik yapısı oluştu. (Kırbacı)”, “Ares’in Kılıcına Sahip” ve “Cesur Kavimlerin Efendisi” şeklinde anılmıştır. 10 ▪▪ ‌Avrupa’da feodolite (derebeylik) resmiyet kazandı.  hangikpsstarihdersnotu 4. I. KÖKTÜRK DEVLETİ Vezir Tonyukuk ▪▪ ‌ ürk adı ile kurulan ilk Türk devletidir. T İlk Vezir İlk Tarihçi ▪▪ ‌Aşina sülalesine mensupturlar. Vezir TONYUKUK ▪▪ ‌Kurucusu, Bumin Kağan’dır. ▪▪ ‌En parlak dönem, Mukan Kağan Dönemi’dir. İlk Siyasetçi İlk Yazar ▪▪ ‌Bizans’a ilk defa elçi göndermişlerdir. ▪▪ ‌Parayı ilk kullanan Türk devlettidir. ▪▪ ‌Tapo Kağan, Budizmi benimseyen hükümdarlarıdır. ‌Vezir Tonyukuk kaynaklarda “Apa Tarkan” ve “Türkler’in ▪▪ Ç ‌ in’i yenilgiye uğrattıktan sonra bölgeye yerleştiler. Çin Dikkat Bismarcı” olarak da karşımıza çıkmaktadır. entrikaları ve Çin’in asimilasyon siyaseti ile 50 yıl esaret altında Edilmeli ‌Bilge Kağan, Kültigin ve Vezir Tonyukuk adına ilk millî yaşamışlardır. kaynağımız olan Orhun Abideleri dikilmiştir. Esaret Devrinde Türklerin Çin’e Karşı Başlattıkları Önemli Ayaklanmalar Kürşad Ayaklanması Kutluk Ayaklanması Orhun Abidelerinin Özellikleri: Türklerin Başarıya ulaşmıştır ve sonucunda ▪▪ ‌Türk tarihinin ve edebiyatının ilk yazılı örnekleridir. ilk millî istiklal ayaklanmasıdır. II. Köktürk Devleti kurulmuştur. Başarısız olmuştur. ▪▪ ‌Günümüzde Moğolistan’dadır. ▪▪ ‌Siyasetname özelliği taşır. ‌I. Köktürk Devleti Sasanilerle iş birliği yaparak Akhunları yıkmıştır, ▪▪ ‌Sosyal devlet anlayışından bahsedilmiştir. Dikkat Bizanslılarla iş birliği yaparak da Sasanileri yıpratmışlardır. Edilmeli ▪▪ ‌Bilge Kağan ve Kültigin anıtlarını Yollug Tigin, Tonyukuk anıtını ‌I. Köktürk Devleti Tardu İsyanı ile parçalanmıştır. İslamiyet Öncesi Türk Tarihi ise Vezir Tonyukuk yazmıştır. 5. II. KÖKTÜRK DEVLETİ (KUTLUKLAR) ▪▪ ‌18. yy.da Orhun Abidelerini bulan kişiler Yardintsev ve Strah- lanberg’dir. ▪▪ ‌Çin’e karşı bağımsızlık mücadelesi vererek kurulmuştur. ▪▪ ‌Kurucusu, Kutluk Kağan’dır. (İlteriş unvanı almıştır.) ▪▪ ‌Orhun Abidelerinden ilk bahseden kişi Cüveyni’dir. Tarih-i Ci- ‌ 8 harflik Köktürk alfabesini oluşturmuşlardır. (İlk millî alfa- ▪▪ 3 hangüşa adlı eserinde bahsetmiştir. bedir.) ▪▪ ‌Orhun Abidelerini okuyan Vilhelm Thomsen’dir. 1. ÜNİTE: ▪▪ ‌12 hayvanlı Türk takvimini kullanan ilk Türk devletidir. ▪▪ ‌Orhun Abidelerini tanıtan kişi Radloff’dur. ▪▪ ‌Çin ile Şantan Şavaşı’nı (Tohum Savaşı) yapmışlardır. ▪▪ ‌Tötö adıyla bilinen sulama kanalını kullanmışlardır. 11  hangikpsstarihdersnotu ▪▪ ‌Orhun Abideleri üzerinde çalışma yapan ilk Türk ise Necip Destanları Asım’dır. Göç Destanı Türeyiş Destanı 6. UYGURLAR ▪▪ ‌Yağlakar sülalesine mensupturlar. Yazıtları ▪▪ ‌Kurucusu, Kutluk Bilge Kül Kağan’dır. Karabalasagun Moyen Çor Sine Usi Yazıtları Yazıtları Yazıtları ▪▪ ‌En parlak dönem, Moyen Çor Dönemi’dir. ▪▪ ‌Merkezleri Karabalasagun şehridir. Edebî Metinleri ▪▪ ‌İlk başta sogd alfabesini sonra ise kendi alfabeleri olan Uygur alfabesini kullandılar. Irk Bitig Sekiz Yükmek Altun Yaruk Kalyanam Kara Papam Kara ▪▪ ‌Moğolların Türkleşmesinde etkili olmuşlardır. ▪▪ ‌Kırgızlar tarafından yıkılmışlardır. Y ‌ erleşik hayatla birlikte tarım gelişmiş, ilk köyler ve şehirler ▪▪ ‌Bögü Kağan ile Manihaizm (ışık dini) dinini kabul etmişlerdir. Dikkat kurulmuş, tapınaklar ve saraylar yapılmıştır. Edilmeli ‌ ygurlarda tapınak için stupa, ressam için bedizci kavramları U kullanılmıştır. Manihaizm Dininde Et yemek Savaş Tarıma Sonucunda yasak yasak ihtiyaç var. yerleşik hayat Uygurlarda İlkler Matbaa (Hareketli Minyatür Kütüphanecilik, Örgün Bankacılık harf sistemi) ciltçilik arşivcilik eğitim Orta Töreyi yazılı hale Fresk (duvar Turfanda oyunu Sigortacılık getirme resmi), çinicilik sebzecilik (Tiyatro) 12  hangikpsstarihdersnotu 7. DİĞER TÜRK DEVLETLERİ KARLUKLAR İTİL BULGARLARI KIPÇAKLAR TABGAÇLAR ▪▪ İslamiyet’i kabul eden ilk Türk ▪▪ İslamiyet’i kabul eden ilk Türk ▪▪ Codex Cumanicus adlı sözlükleri ▪▪ Tarihte din değiştiren ilk topluluğudur. devletidir. bulunmaktadır. (İlk Türkçe Türk devletidir. ▪▪ Moğol hâkimiyetine giren ilk ▪▪ Almış Han ile İslamiyet’i benimsediler. sözlük) ▪▪ Budizmi benimsediler. Türk topluluğudur. ▪▪ Dönemleri ile ilgili İbn Fadlan bilgi ▪▪ Eyyubi ve Memlüklerin verir. ordularının temelini oluştururlar. ▪▪ Rusların İgor Destanı’na ve Dede Seyahatname Rıhle Korkut Hikâyelerine konu oldular. TUNA BULGARLARI KIRGIZLAR PEÇENEKLER MACARLAR ▪▪ İstanbul’u 2. kez kuşatan Türk ▪▪ Moğol hâkimiyetine giren ilk Türk ▪▪ Devletleşmemişlerdir. İlk defa Türkoloji Ensitü- tüsünü Budapeşte’de kur- devletidir. devletidir. ▪▪ Malazgirt Savaşı’nda Selçuklu dular. (1870) ▪▪ Hükümdarları “çar” unvanını ▪▪ Orta Asya’da kurulan son devlettir. Devleti tarafına geçmişlerdir. kullandı. (Türk tarihinde ilk) ▪▪ Manas Destanı ve Yenisey Yazıtları ▪▪ Çaka Beyliği ile ittifak kurarak Kırgızlara aittir. İstanbul’u kuşatmışlardır. HAZARLAR AVARLAR (Juan-Juan) OĞUZLAR (UZLAR) TÜRGİŞLER ▪▪ İlk Musevi Türk devletidir. ▪▪ İstanbul’u kuşatan ilk Türk devletidir. ▪▪ En kalabalık Türk boyudur. ▪▪ Haristan Savaşı ile Orta ▪▪ Belencer Savaşı ile Kafkasların ▪▪ Hristiyanlığı benimsemişlerdir. ▪▪ Müslüman olanlarına “Türkmen” Asya’nın İslamlaşmasını İslamiyet Öncesi Türk Tarihi İslamlaşmasını engellemişlerdir. ▪▪ Avrupalılara üzengiyi öğretmişlerdir. olmayanlarına “Uz” denir. engellediler. ▪▪ Adil ve hoşgörülü bir yönetim ▪▪ Baga Tarkan kendi adına anlayışına sahiptirler. para bastırmıştır. (Paxhazaria) ▪▪ Paralı askerleri bulunmaktadır. 1. ÜNİTE: 13  hangikpsstarihdersnotu 2. DEVLET YÖNETİMİ KÜLTÜR VE MEDENIYET Tanrı tarafından hükümdara verilen yetkiler: Ülüg / Ülüş: İktisadi-ekonomik güçtür. 1. İLK TÜRK GÖÇLERİ Kut: Siyasi yönetme yetkisidir. Küç: Askerî güçtür. NEDENLERİ SONUÇLARI ▪▪ ‌Cihan hakimiyeti düşüncesi ▪▪ ‌Yeni Türk devletleri kuruldu. ▪▪ Bağımsız yaşama duygusu ▪▪ ‌Türk kültürü geniş alanlara yayıldı. A) Hükümdar ▪▪ ‌Yeni yerler keşfetme düşüncesi ▪▪ ‌Kültürel etkileşim arttı. HÜKÜMDAR ▪▪ ‌İklim şartlarının ağırlaşması ▪▪ ‌Orta Asya’da Türk nüfusu azaldı. Unvanlar Semboller ▪▪ ‌Aşırı nüfus artışı ▪▪ ‌Orta Asya’da Türk kültürünün ▪▪ ‌Salgın hayvan hastalıkları yayılması yavaşladı. ▪▪ Han Dikkat ▪▪ Otağ (çadır) Dikkat ▪▪ Kağan Edilmeli ▪▪ Örgin (taht) Edilmeli ▪▪ ‌Geçim kaynaklarının ▪▪ ‌Türk tarihinin araştırılması zorlaştı. ▪▪ İdikkut ▪▪ Nevbet (davul) tükenmesi ▪▪ ‌Türkler arasında asimilasyon Padişah Hutbe ▪▪ İlteber ▪▪ Sorguç (kotuz) ▪▪ ‌Dış baskıların artması yaşandı. Sultan Hilat ▪▪ Tanhu ▪▪ Kamçı ▪▪ ‌Boylar arası mücadele ▪▪ Şanyü ▪▪ Tuğ (sancak) Halife Menşur ▪▪ Erkin ▪▪ Yay Gazi Tıraz YOK! YOK! Avrupa’ya Göç Eden Topluluklar Özellikleri ▪▪ Kuzey Hunları ▪▪ ‌Yeni göçlerle beslenememişlerdir. ▪▪ ‌Avarlar ▪▪ ‌A zınlık durumuna düşmüşlerdir. B) Hatun ▪▪ ‌Peçenekler ▪▪ ‌Hristiyanlığı benimsemişlerdir. ▪▪ ‌Kendisine ait saray ve orduları vardır. ▪▪ ‌Kıpçaklar (Kumanlar) ▪▪ Asimile olarak, benliklerini ▪▪ ‌Kurultaya katılabilir. ▪▪ ‌Bulgarlar ▪▪ ‌Uzlar (Gagavuzlar) kaybetmişlerdir. ▪▪ ‌Hakan yoksa elçi kabul edebilir ve gönderebilir. ▪▪ ‌Macarlar ▪▪ ‌Devlet yönetimine katılabilir. ▪▪ Kurultayda oy kullanabilir. 14  hangikpsstarihdersnotu C) Kurultay (Toy, Kengeş) Kurultaya Verilen Diğer İsimler ▪▪ D ‌ evlete ait askerî, siyasi, ekonomik, kültürel ve dinî meseleler Tabgaçlar Hazarlar Avrupa Hunları görüşülür. “Nazırlar Meclisi” “İhtiyarlar Meclisi” “Seçkinler Meclisi” ‌ on söz hükümdara aittir. Bundan dolayı kurultay bir danışma ▪▪ S Oğuzlar Tuna Bulgarları Peçenekler meclisidir. “Tirnek” “Millet Meclisi” “Komenton” ▪▪ K ‌ urultay içerisinde kam-şaman-baksı denilen din adamları yoktur. D) İkili Yönetim ▪▪ ‌Toydaki oturma düzenine orun denir. ▪▪ ‌Kurultay üyelerine toygun denir. Batı Doğu ▪▪ ‌Yabgu unvanı verilen hanedan ▪▪ ‌Doğu kutsal kabul edildiği için K ‌ urultayda din adamlarının bulunmaması İslamiyet öncesi Türk Dikkat üyesi bir yönetici tarafından ve Çin’in doğuda bulunmasından devletlerinde teokratik yapı olmadığının kanıtıdır. Edilmeli idare edilir. dolayı hükümdar doğuda ▪▪ ‌İç işlerinde karar ve eylemlerinde bulunmaktadır. tamamen serbesttir. Kurultay Kağan Yabgu Tigin Buyruk Keneşçi ▪▪ ‌Dış işlerinde hakana bağlıdır. Üyeleri Hatun Şad Ayguci Bitikçi Apa ÖNEMLİ KAVRAMLAR ve GÖREVLİLER İ‌kili yönetimin amacı devleti daha kolay yönetebilmek ve Ataman / İnal Tudun Dikkat egemenlik anlayışı gereği devletin hanedan erkek üyelerine ait İslamiyet Öncesi Türk Tarihi Keneşçi Bitikçi Ayuki / İnanç (Vergi Edilmeli olmasıdır. (Danışman) (Yazıcı) (Hükûmet) (Tigin eğitmeni) memuru) İkili yönetim anlayışı, merkezi otoriteyi zayıflatır. Keneş / Kengeş Agılıg Özerk ve federatif yönetimin göstergesidir. Otacı Buyruk (Danışma (Hazine Taht kavgalarına sebep olur. (Doktor) (Bakan) kurulu) görevlisi) Devletin kısa sürede yıkılmasına yol açar. Yabgu Şad 1. ÜNİTE: Tarkan Ayguci (Batının (Hanedan (Komutan) (Vezir) yöneticisi) üyesi vali) 15  hangikpsstarihdersnotu E) Sosyal Yapı Y ‌ argu, siyasi suçların görüşüldüğü mahkemedir. Başında hakan Oğuş Aile Dikkat bulunur. Urug Sülale Edilmeli Y ‌ argan, sıradan suçların görüşüldüğü mahkemelerdir. Başında Boy Aşiret yarguci denilen hakimler vardır. Bodun Millet İ‌slamiyet Öncesi Türk devletlerinde hapis cezası vardır fakat İl-El Devlet göçebe yaşamdan dolayı cezalar kısa sürelidir. ▪▪ ‌Türklerde aile çekirdek ve ataerkildir. ▪▪ ‌Tek eşlilik yani monogami görülür. ▪▪ ‌Toplumsal yapıyı düzenleyen kurallara Töre denir. G) Ordu Yapısı ▪▪ Y ‌ ug adı verilen cenaze törenleri, zaferlerden sonra kutlanan toy ▪▪ İ‌lk düzenli kara ordusu Asya Hun Devleti’nde Metehan tarafın- şenlikleri, bayramlar ve Nevruz gibi olaylar toplumsal dayanış- dan oluşturulmuştur. mayı artırmıştır. ▪▪ M ‌ ete Han’ın tahta çıkışı olan MÖ 209 tarihi Kara Kuvvetlerinin ▪▪ E ‌ ski yıla veda edip yeni yılı karşılamak, yeni yılın ve baha- kuruluşu kabul edilmiştir. rın Tanrı’dan bolluk ve bereket getirmesini dilemek için yapılan ▪▪ ‌Göçebe yaşam gereği Türklerde eli silah tutan herkes askerdir. kutlama Nevruz’dur. ▪▪ ‌Ordu-millet anlayışı vardır. ▪▪ ‌Temel geçim kaynakları hayvancılık ve ticarettir. ▪▪ ‌Türklerde ücretli askerlik görülmez. F) Hukuk Yapısı TÖRE ÖNEMLİ KAVRAMLAR Özellikleri Kaynakları Değişmeyen Kuralları Tarkan / Kargu Sü Yelme ▪▪ ‌Yazısız hukuk ▪▪ ‌Gelenekler ▪▪ ‌Adalet (Könilik) Subaşı (Ordu (Gözetleme (Asker) (Öncü Birlikler) komutanı) Kulesi) kurallarıdır. ▪▪ ‌Hükümdar ▪▪ ‌Eşitlik (Tüzlük) ▪▪ ‌Uygurlar Döneminde emirleri (Yarlıg) ▪▪ ‌Faydalılık (Uzluk) Yaruk Böri Börk / Tolga yazılı hâle getirilmiştir. ▪▪ ‌Kurultay kararları ▪▪ ‌Kişilik (İnsanlık) (Zırh) (Muhafız) (Asker Başlığı) ▪▪ ‌Hukukun üstünlüğü ▪▪ ‌İçinde bulunulan ilkesi egemendir. dönemin şartları ▪▪ ‌Din kuralları etkili değildir. (Teokratik 16 değil.)  hangikpsstarihdersnotu H) Din ve İnanış I) Yerleşik Hayat Yerleşik Hayatın Kesin Kanıtları Tarımın Kesin Kanıtları TÜRKLERİN KABUL ETTİĞİ DİNLER ▪▪ Geniş çaplı tarım ▪▪ ‌Sulama kanalları Göktanrı Hristiyanlık Yahudilik ▪▪ ‌Kalıcı mimari ▪▪ ‌Orak ve saban ▪▪ ‌Fresk İslamiyet Mani Buda ▪▪ ‌Tohumluk buğday ▪▪ ‌Tapu yada kira sözleşmesi TÜRKLERİN KABUL ETTİĞİ İNANÇ SİSTEMLERİ Şamanizm Totemizm Atalar Kültü Tabiat Kültü (Falcılık) (En eski inanç) İ) Yazı-Dil-Edebiyat Ahiret İnancının Kesin Kanıtları: Türklerin Kullandığı Alfabeler Sözlü Edebiyat Ürünleri ▪▪ ‌Kurganlarda eşya bulunması (Mezar) ‌Köktürk (Orhun) Alfabesi ‌Sav (Atasözü) ▪▪ ‌Balbal (Mezar taşı) ‌Soğd Alfabesi ‌Sağu (Ağıt) ‌Uygur Alfabesi ‌Koşuk (Şiir) ▪▪ ‌Uçmağ (Cennet inanışı) ‌İbrani Alfabesi ‌Destanlar ▪▪ ‌Tamu (Cehennem inanışı) ‌ iril Alfabesi K ‌Arap Alfabesi ▪▪ ‌Mumyalama ‌Latin Alfabesi İslamiyet Öncesi Türk Tarihi Türklerin Kullandığı Takvimler ÖNEMLİ KAVRAMLAR ‌ 2 Hayvanlı Türk Takvimi: Güneş yılı esaslıdır. Astronomiyle ilgilendiklerini 1 gösterir. Yuğ (Cenaze töreni) Umay (Tanrıça) Eşük (Kefen) ‌Hicri Takvim: Ay yılı esaslıdır. ‌Celali Takvim: Güneş yılı esaslıdır. Ömer Hayyam önderliğinde oluşturuldu. Yek (Şeytan) Ongun (Kutsal sayılan Çalap (Tanrı) ‌Rumi Takvim: Güneş yılı esaslıdır. varlık) ‌Miladi Takvim: Başlangıç Hz. İsa’nın doğumu olarak kabul edilir. 1. ÜNİTE: ‌Takvim-i Garbi: Güneş yılı esaslıdır. 17  hangikpsstarihdersnotu DESTANLAR Asya Hunlarına aittir. Mete Han’dan Oğuz Kağan Destanı bahsedilir. Bozkurt ve Ergenekon Köktürklere aittir. Destanları Türeyiş ve Göç Uygurlara aittir. Destanları Manas Destanı Kırgızlara aittir. En uzun destandır. Oğuz-Kıpçak mücadelesine yer Dede Korkut Hikâyeleri verilmiştir. İskitlere aittir. Şu Destanı’nda İskit Alp Er Tunga ve Şu hükümdarı Şu ile Büyük İskender’in Destanları mücadelesi anlatılır. Yaradılış Destanı Yakutlara aittir. Avrupa Hun-Germen ilişkilerine yer Dikkat Edilmeli Nibelüngen Destanı verilmiştir. Attila, bu destanda Etzel adıyla anılmaktadır. İgor Destanı Rus-Kıpçak mücadelesini işlemiştir. 18