Podstawy psychologii - W1_2_Psychologia PDF

Podstawy psychologii Wykład 1. Psychologia Prof. APS dr hab. Marcin Sękowski Instytut Psychologii Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej Warunki zaliczenia 1. Zaliczenie egzaminu Test jednokrotnego wyboru - 30 pytań obejmujących treści poruszane na wykładzie. Kryteria ocenian...

Podstawy psychologii Wykład 1. Psychologia Prof. APS dr hab. Marcin Sękowski Instytut Psychologii Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej Warunki zaliczenia 1. Zaliczenie egzaminu Test jednokrotnego wyboru - 30 pytań obejmujących treści poruszane na wykładzie. Kryteria oceniania – 3 - ponad 50% poprawnych odpowiedzi w teście (16-18 pkt) – 3,5 - ponad 60% poprawnych odpowiedzi w teście (19-21 pkt) – 4 - ponad 70% poprawnych odpowiedzi w teście (22-24 pkt) – 4,5 - ponad 80% poprawnych odpowiedzi w teście (25-27 pkt) – 5 - ponad 90% poprawnych odpowiedzi w teście (28-30 pkt) 2. W przypadku kursu z ćwiczeniami, aby podejść do egzaminu, konieczne jest zaliczenie ćwiczeń Czym jest psychologia? Psychologia to naukowe badanie zachowania jednostek i ich procesów psychicznych (Zimbardo, Gerrig, 2022) „Psychologia to naukowe badanie zachowania jednostek i ich procesów psychicznych”. (Zimbardo, Gerrig, 2022) „Naukowe badanie…” Wnioski psychologiczne opierają się na materiale zebranym w oparciu o metody naukowe – Empiryczny materiał dowodowy (zebrany bezpośrednio przez badaczy za pomocą zmysłów) – Nie-tendencyjne metody zbierania informacji i wnioskowania – O prawdziwości tez nie decyduje żaden autorytet ani niczyje przekonania – Badanie składa się z szeregu uporządkowanych kroków umożliwiających analizę problemów i ich rozwiązywanie „…zachowania…” Przedmiotem psychologii jest w dużej mierze obserwowalne zachowanie człowieka (i innych zwierząt) Zachowanie – działanie Jak zachowują się jednostki? Co robią w różnych sytuacjach i kontekstach, np. społecznych? Jak różne względnie stałe właściwości jednostek wiążą się z ich zachowaniem? „… jednostek …” Przedmiotem psychologii jest zazwyczaj pewna jednostka (często – j. w pewnej sytuacji) – np. noworodek; nastolatek; uczeń podczas pandemii COVID-19; uzależniony od narkotyków pacjent w klinice; kobieta w wieku średnim; … szympans w laboratorium; szczur w klatce Jednostka może być badana w środowisku naturalnym lub kontrolowanym (np. człowiek lub inne zwierzę w laboratorium) „…procesów psychicznych.” Wiele aktywności jednostki, zwłaszcza człowieka, ma formę ukrytych i wewnętrznych zjawisk – np. myślenie; odczuwanie emocji; planowanie; wnioskowanie; fantazjowanie; śnienie; tworzenie; itd. Pytanie, czy jak badać procesy psychiczne i które z nich są kluczowe, to jeden z dylematów psychologii i źródło powstawania różnych koncepcji psychologicznych i różnych metod badawczych Ponowne spojrzenie - z perspektywy… „Psychologia to naukowe badanie zachowania jednostek i ich procesów psychicznych”. (Zimbardo, Gerrig, 2022)  Psychologia a inne dyscypliny nauki Psychologia, choć jest specyficzną dyscypliną naukową, jest powiązana z szeregiem innych dyscyplin Psychologia jest nauką społeczną, ale też… subdziedziny psychologii są naukami: behawioralnymi; biologicznymi; o zdrowiu; medycznymi; humanistycznymi, itd. Na pograniczach psychologii z innymi dyscyplinami naukowy powstają różne subdziedziny psychologii – np. psychologia społeczna; psychologia religii; psychologia zdrowia; psychologia wychowania; psychoterapia, itd. Cele psychologii Opis zachowań i procesów psychicznych – Kluczowe są tu definicje i kontrola warunków zachowań Wyjaśnianie zachowań i procesów psychicznych - – Odkrywanie mechanizmów zachowania i procesów psychicznych Przewidywanie zachowań i procesów psychicznych – oparte na prawdopodobieństwie Kierowanie zachowań i procesów psychicznych Zwiększanie jakości życia [w psychologii stosowanej] Podstawy psychologii Wykład 2. Metody badawcze w psychologii dr hab. Marcin Sękowski, prof. APS Instytut Psychologii Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej  Amerykańscy naukowcy odkryli, że… Psycholodzy z Uniwersytetu […] dowiedli, że… Z badań psychologów wynika, że… Psycholog stwierdził… Jak psycholodzy dowiadują się tego, co wiedzą? Jak psychologia zyskuje swoją treść? Metody badawcze „Psychologia to naukowe badanie zachowania i procesów psychicznych jednostek”. Pytania: – Jak psychologowie mierzą zachowania i procesy psychiczne? – Jak psychologowie projektują swoje badania? Jakie są elementy, aspekty badania psychologicznego? Dwa ogólne aspekty (psychologicznego) badania naukowego Generowanie idei Weryfikowanie idei Generowanie idei Początkowa faza badania Stworzenie pewnych pomysłów na podstawie – własnych obserwacji – mniej lub bardziej sprawdzonych informacji – własnych przekonań – wiedzy ogólnej i „zdrowego rozsądku” Przede wszystkim zaś: – wcześniejszych wyników badań – teorii naukowych Generowanie idei psychologicznych – związane z nią kluczowe pojęcia Determinizm – ujęcie wg którego zdarzenia (w tym zachowania i stany psychiczne) są efektami działań czynników przyczynowych (przyczyna → skutek) Teoria psychologiczna – wzajemnie powiązane zasady wyjaśniające lub przewidujące zjawiska psychologiczne Hipoteza – próbne i sprawdzalne wyjaśnienie związku między pewnymi czynnikami (zmiennymi) Zmienna – czynnik, który może mieć zmienną wartość lub rodzaj Problemy (źródła błędów) związane z kontekstem generowania idei Tendencyjność badania (podstawy na których generuje się idee są fałszywe lub zniekształcają prawdę) ↑ Wpływy zewnętrzne (np. kultury, autorytetów, środków masowego przekazu) Tendencyjność osobista (przekonania, cechy, własne doświadczenia zakłócają postrzeganie i interpretowanie pewnych aspektów rzeczywistości) Problem tendencyjności spowodowanej oczekiwaniami („samospełniające się przepowiednie”; subtelne komunikowanie osobom badanym swoich oczekiwań) Efekt placebo Weryfikowanie idei Metoda naukowa - zbiór procedur służących do zbierania i interpretowania materiału dowodowego, tak aby ograniczyć źródła błędów i umożliwić wnioskowanie na którym można polegać Wartości i postawy naukowe – Ciekawość; postawa krytyczna i sceptyczna; jawność; otwartość umysłu… Troska o obiektywizm badania Główne sposoby ochrony obiektywizmu – Standaryzacja procedur (jednolitość procedur dla wszystkich osób badanych) – Definicje operacyjne (jednoznaczne definicje badanych pojęć w kategoriach procedur) – Staranne opisy procedur badania oraz analiz danych – Minimalizowanie tendencyjności (np. podwójna ślepa próba; kontrola placebo) Główne metody badań psychologicznych Metody korelacyjne Metody eksperymentalne Metody korelacyjne Ukazują czy i jaka jest siła i kierunek związków między badanymi zmiennymi (np. psychologicznymi) Miarą jest współczynnik korelacji (od -1 do +1) np. 0,43 ; -0,10 ; -0,27 ; 0,98 Korelacja nie implikuje związku przyczynowego! Pozwala badać związki między zmiennymi, np. takimi którymi nie da się manipulować w eksperymentach należy być bardzo ostrożnym przy interpretowaniu innych niż siła i kierunek cech związków (np. kierunku, mechanizmu), ponieważ nie są one przedmiotem badania karelacyjnego  Przykładowe istotne korelacje między niepowiązanymi zjawiskami Liczba utonięć w basenach koreluje wysoko z ilością nowych filmów z Nicolasem Cage’m  Silna pozytywna korelacja ilości spożywanej margaryny a ilością rozwodów w stanie Main Metody eksperymentalne Umożliwiają wykrywanie związków przyczynowo- skutkowych między zmiennymi Eksperyment testuje potencjalny wpływ zmiennej niezależnej na zmienną zależną Eksperyment przeprowadza się w przynajmniej dwóch grupach, do których uczestnicy są przyporządkowywani losowo: do grupy eksperymentalnej i grupy kontrolnej – Grupy te różnią się pod względem ekspozycji na zmienną niezależną – Wyniki w obydwu grupach należy porównać, aby stwierdzić, czy zmienna niezależna faktycznie wpłynęła na zmienną zależną  Jakie są atuty i wady eksperymentu? Jakie są atuty i wady badania korelacyjnego? Dziękuję za uwagę!