Psychiatria - Notatki PDF

**Ogólne informacje** - Dział medycyny koncentrujący się na psychice człowieka i **zajmujący się badaniem, leczeniem oraz zapobieganiem zaburzeniom psychicznym** - Dziedzina medycyny zajmująca się zaburzeniami psychicznymi wraz z ich uwarunkowaniami genetycznymi, biologicznymi, psychol...

**Ogólne informacje** - Dział medycyny koncentrujący się na psychice człowieka i **zajmujący się badaniem, leczeniem oraz zapobieganiem zaburzeniom psychicznym** - Dziedzina medycyny zajmująca się zaburzeniami psychicznymi wraz z ich uwarunkowaniami genetycznymi, biologicznymi, psychologicznymi oraz społecznymi - Korzysta z wiedzy neurologii, neurofizjologii, neurochemii, psychologii, socjologii - Wnika w subiektywną sferę przeżyć, uczuć, myśli - Początki - W starożytności, naukowy rozwój XVIII w., pełny rozwój w XX w - **Ojcem** współczesnej psychiatrii nazywany jest **Philippe Pinel** - **Psychiatra** - **Psyche** (dusza) + **iatros** (lekarz) - Studia lekarskie + 5 lat specjalizacji - **Zadania**: wykrywanie, diagnoza, terapia zaburzeń oraz chorób psychicznych; stosowanie farmakoterapii i nadzór leczenia; zlecanie i wykonywanie zabiegów - **Obowiązuje go kodeks etyczny, odpowiedzialność zawodowa, tajemnica lekarska** - Miejsce pracy - Szpitale psychiatryczne, oddziały psychiatryczne; oddziały otwarte, dzienne; poradnie uzależnień - **Badanie psychiatryczne** - **Wywiad** - Podmiotowy (**autoanamneza** - samodzielne opisanie przez pacjenta swoich dolegliwości, objawów i historii choroby, bez udziału lekarza) - Występowanie chorób w rodzinie - Wcześniejsze leczenie psychiatryczne - Przebieg aktualnego leczenia - Sytuacje wzmagające objawy chorobowe - Choroby współistniejące - Funkcjonowanie codzienne, w pracy - Próby samobójcze w przeszłości, reakcje psychotyczne - Przedmiotowy (obiektywny) - **Rozmowa** - **Obserwacja** - **Ocena psychopatologii** - Wygląd zewnętrzny - Zachowanie w trakcie badania (niedostosowanie, dysmulacja, współpraca) - Mowa i komunikatywność - Orientacja auto i allopsychiczna - **Orientacja autopsychiczna**: świadomość własnej tożsamości (kim jestem) - **Orientacja allopsychiczna**: świadomość otoczenia (gdzie jestem, czas, sytuacja) - **Świadomość** - **Ilościowa**: poziom czuwania (np. senność, śpiączka) - **Jakościowa**: zaburzenia treści percepcji (np. omamy, iluzje) - Logiczność wypowiedzi - Zaburzenia myślenia (rozwlekłość, spowolnienie, przyspieszenie, dygresyjność, natłok myśli, spójność, zahamowanie) - Zaburzenia treści myślenia (urojenia, idee nadwartościowe) - Zaburzenia spostrzegania (omamy) - Afekt (lękliwość, płaczliwość, przygnębienie) - Nastrój (obniżony, podwyższony) - Zaburzenia pamięci i koncentracji uwagi - Zaburzenia napędu (spowolnienie, pobudzenie psychoruchowe) - Próby samobójcze tendencje agresywne i autoagresywne - Zaburzenia w obrębie struktury „Ja" (derealizacja, depersonalizacja); krytycyzm - **Pozostałe rodzaje badań** - Badanie fizykalne - Ocena stanu somatycznego, wykluczenie przyczyn somatycznych zaburzeń - Badanie neurologiczne: wykluczenie podłoża neurologicznego zaburzeń - Badanie psychologiczne: uzupełnienie i poszerzenie diagnostyki pacjenta - Badanie neuropsychologiczne: diagnoza zaburzeń funkcji poznawczych - **Diagnoza psychiatryczna** - ICD-10 Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i Zaburzeń Psychicznych (WHO) - Kodowanie - **F -- zaburzenie psychiczne** - Fx -- grupa zaburzeń - Fxx- klasa zaburzeń - Fxx.x podkłada (postać) - Fxx.xx -- dodatkowa charakterystyka - Przykłady - F60-69: zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych - F60.3 osobowość chwiejna emocjonalnie - DMS-V: amerykańska klasyfikacja zaburzeń psychicznych (APA) - **Pacjent psychiatryczny** - **Trudności** - Niechęć do leczenia - Ograniczenie współpracy - Braku poczucia choroby - Brak wglądu - Zaburzenia krytycyzm - Brak lub nadmierny dystans - **Specjaliści zdrowia psychicznego** - **Psychiatra** - Uprawnienia do leczenia farmakologicznego, ocena psychopatologii, diagnoza i farmakoterapia zaburzeń psychicznych - **Psycholog kliniczny** - Specjalista od procesów psychicznych, emocjonalnych, psychopatologii - Diagnoza życia psychicznego, psychopatologii, profilaktyka, profilaktyka - Wykonywanie testów psychologicznych - Wsparcie psychologiczne, poradnictwo, psychoedukacja, interwencja kryzysowa - Specjalizacja kliniczna 4-5 lat - **Psychoterapeuta** - Osoba z wykształceniem wyższym - Ukończona szkoła psychoterapii (4 lata) - Specjalista zdrowia psychicznego, procesów psychicznych - Diagnoza psychoterapeutyczna - **Podobieństwa** - **Koncentracja na zdrowiu psychicznym, diagnoza, terapia i profilaktyka** - **Cel: pomoc w przywróceniu adaptacyjnego funkcjonowania i komfortu** - Posługiwanie się systemami ICDi DSM - **Różnice** - **Uprawnianie** - **Obszary koncentracji** - **Badanie diagnostyczne** - **Sposób prowadzenia terapii** - **Kodeks etyczny** - **Tajemnica zawodowa** - Podstawowa cecha związana z zawodami zaufania publicznego - Cel - Przestrzeganie prawa do swobodnej wypowiedzi - Ochrona prawa do prywatności pacjentów - Gwarancja poszanowania życia prywatnego pacjenta - Obszary - Treści - Fakt uczestniczenia - Tajemnica nie jest ograniczona w czasie - Ujawnianie informacji o pacjencie - Wobec lekarza opiekującego się wspólnym pacjentem - Współpraca konsultacje ze specjalistami w zakresie niezbędnym - Ujawnienie i wykorzystywanie informacji -- możliwe postępowanie prawne na wniosek pokrzywdzonego -- kara grzywny, ograniczenie lub pozbawienie wolności - **Zgoda na badanie psychologiczne** - Dorośli -- świadoma zgoda - Młodzież po ukończeniu 16 rż -- dziecko i rodzice - Dzieci do lat 16 -- rodzice - Niepełnosprawność intelektualna (zależnie od stopnia) -- opiekun prawny lub z osobą - Ubezwłasnowolnienie -- opiekun prawny - Sugestia z przedszkola/szkoły -- wymagana zgoda rodzica - Potrzeba badań sądowych -- rodzic nie ma prawa odmówić badania - **Konflikt** - Dziecko się zgadza, rodzice nie -- próba przekonania, sąd rodzinny - Rodzice się zgadzają, dziecko nie -- próba zmotywowania, sąd opiekuńczy, możliwe badanie bez zgody jeśli stan psychiczny lub wiek nie pozwala na świadomą zgodę - Jeden z rodziców się nie zgadza -- sąd rodzinny - **Zgoda na badanie** - I -- zgoda rodziców lub opiekunów prawnych (omawianie celu badania, praw do odmowy, wycofania, wyników) - II -- zgoda dziecka (przystępnie omówić cel, przebieg, prośba o pozwolenie na badanie) - **Psychoterapia** - Dobrowolność - Chęć zmian - Trwanie w czasie - Współpraca i współzaangażowanie w proces zmian - Zgoda - Dorośli -- świadoma zgoda - Młodzież po 16rż -- dziecko i rodzice - Dzieci i młodzież do 16rż -- rodzice - **Badanie psychiatryczne** - Różnica względem innych specjalności: możliwość przeprowadzenia badania bez zgody w konkretnie uzasadnionej sytuacji - Przyjęcie do szpitala - Przymusowe podanie leków - Zastosowanie przymusu bezpośredniego **Biologiczne podstawy zaburzeń psychicznych** - **Badania genetyczne** - **Badania rodzin**: analiza porównawcza częstości występowania zaburzeń u bliskich osoby chorej w porównaniu z populacją ogólną; analiza porównawcza występowania zaburzeń u krewnych osoby zdrowej - **Badania bliźniąt**: porównanie wyników bliźniąt mono i dizygotycznych mieszkających razem; porównanie zgodności w występowaniu choroby u bliźniąt występujących osobno - **Jeśli zaburzenie występuje częściej u monozygot, to można postulować istotne znaczenie czynnika genetycznego** - **Duża zgodność pomimo innych warunków środowiskowych = czynnik genetyczny istotny w etiologii** - Silnie uwarunkowane genetycznie choroby - Schizofrenia: 48% vs 16% - Możliwe inne czynniki współwystępujące: powikłania w ciąży, podczas porodu; czynniki kulturowe; czynniki środowiskowe - ChaD: 50% vs 17% - **Badania adopcyjne** - Badani chorzy biologiczni rodzice, dzieci w adopcji u zdrowych - Badane chore dziecko oraz porównanie ryzyka choroby u biologicznych rodziców oraz adopcyjnych - Częstość chorowania dziecka, gdy biologiczni rodzice zdrowi, chorzy adopcyjni - **Częstsza choroba dziecka, gdy chorzy byli rodzice biologiczni** - **Choroby afektywne** - **Duże znaczenie czynniki biologiczne, zwłaszcza ChaD** - Rodzinne występowanie - Początek oraz nawroty bez uchwytnych przyczyn zewnętrznych - Wyzwalanie bądź nawroty po zażyciu substancji chemicznych - Współwystępowanie w trakcie choroby zaburzeń metabolicznych, somatycznych - Skuteczność leczenia biologicznego - Wyniki badań obrazowych coraz częściej ukazujące zmiany w obrębie obszarów regulujących nastrój i emocje - **Zaburzenia neuroprzekaźnictwa** - **Serotonina** - Jej niski poziom prawdopodobnie jest powiązany z tendencjami samobójczymi - **Noradrenalina** - Regulacja jednego neurohormonu wpływa na poziom drugiego - Działają na nią leki SSRI - Zaburzenia metaboliczne - Nadmierne wydzielanie kortyzolu / nadmierna stymulacja nadnerczy (blokuje wydzielanie tryptofanu -- serotoniny) - Zmniejszenie wydzielania melatoniny - Spadek hormonów tarczycy we krwi - Zaburzenia rytmów biologicznych i snu - Zmniejszenie ciągłości i ilości snu nocnego - Skrócenie fazy REM - **Schizofrenia** - Koncepcja neurorozwojowa - Dyskretne zaburzenia w trakcie rozwoju mózgu (wczesne lata życia) - Czynniki uszkadzające: mózg bardziej podatny na działanie czynników stresowych - Struktura mózgu - Zmniejszenie ilości neuronów i nieprawidłowe połączenie między strukturami (głównie płaty czołowe i skroniowe) - Spadek aktywności grzebiotowo-bocznej kory przedczołowej - Zmniejszenie masy płata skroniowego -- zaburzenia językowe i objawy wytwórcze - **Dysregulacja układu dopaminergicznego** - Nadmiar wydzielania dopaminy, zwłaszcza w układzie limbicznym -- związek z objawami psychotycznymi - Neuroleptyki -- hamowanie wydzielania, redukcja objawów wytwórczych w schizofrenii, manii, depresji - Wzmożone wydzielanie dopaminy + zwiększona wrażliwość na bodźce stresowe - Działanie narkotyków, zwłaszcza amfetaminy może wywołać epizod schizofrenii - Pobudzenie układu dopaminergicznego -- zmniejszenie objawów negatywnych - Epizody - Genetyczna wrażliwość mózgu na uszkodzenia we wczesnym dzieciństwie - Okres prenatalny - Infekcje matki w ciąży (grypa, różyczka, toksoplazmoza) - Powikłania okołoporodowe (niedotlenienie hipokampa) - Dorastanie - Uszkodzenia, infekcje mózgu - **Zaburzenia lękowe** - **Ok 40% pacjentów** - **Znaczenie układu limbicznego i połączeń z płatami czołowymi** - **Zwiększona aktywność i reakcja ciała migdałowatego na bodźce przy zmniejszonej kontroli reakcji w płacie czołowym** (lęk napadowy, PTSD, lęk społeczny) - Zwiększona aktywność płata czołowego z jądrami podkorowymi -- zespoły natręctw (nadmiar myśli i czynności) - Rodzinne występowanie - Zespół natręctw: 53-87% - Lęk napadowy 8x cześciej - Fobia społeczna 3x cześciej - **Mechanizm neurochemiczny** - **Nieprawidłowości dróg serotoninowych i dopaminowych w układzie limbicznym** - **Niski poziom GABA** (którego rolą jest hamowanie pobudzenia fizjologicznego) - **Zwiększone pobudzenie miejsca sinawego w trakcie napadu lęku** - Nadmierne pobudzenie układu autonomicznego (części współczulnej) - Skrócenie fazy REM i IV fazy snu NREM - Zespół natręctw - Najistotniejszy w nim jest układ serotoninergiczny - Znaczenie dopaminy: wzrost jej poziomu, to spadek aktywności serotoniny; reguluje się lekami neuroleptycznymi - Fobia społeczna: osłabienie przewodnictwa dopaminy - Lęk napadowy: zaburzenia natlenowania, leki SSRI, beznodiazepiny **Leczenie psychiatryczne -- farmakoterapia** - **Historia metod biologicznych w psychiatrii** - I leczenie biologiczne: metody wywoływały ekstremalne stany organizmu tj. przegrzanie, śpiączki, wstrząsy, gorączki - Delay (1943): zwrócenie uwagi na związek działania leku przeciwpsychotycznego na OUN - Wykazał, że dłuższe stosowanie chloropromazyny znowi omamy, urojenia i pobudzenie - Poszukiwanie leków przeciwmaniakalnych (w celu zmniejszenia pobudzenia i psychozy) -- rozwój farmakoterapii psychoz - Prometazyna: stosowana w celu wywołania hipotermii u żołnierzy rannych -- działania uspokajające - **Leki przeciwpsychotyczne/neuroleptyczne** - **Typowe (I generacji): miały więcej objawów ubocznych** - Haloperidol - Chlopromazyna - Sulpiryd - Lewopromazyna - **Atypowe (II generacji): mniej objawów ubocznych** - Klozapina - Kwetipina - Risperdion - Olanzapina - **Mechanizm działania** - **Blokowanie receptorów dopaminergicznych w OUN (redukcja objawów wytrórczych)** - Dla klasycznych: układ mezolimbiczny -- objawy niepożądane - Dla atypowych: bardziej wyspecjalizowane działanie - **Częste objawy niepożądane** - **Objawy pozapiramidowe** - Objawiają się sztywnością mięśni, drżeniem przypominającym chorobę Parkinsona, przymusem poruszania się (akatyzją), bolesnymi skurczami mięśni (dystonią) oraz mimowolnymi ruchami, jak np. rytmiczne poruszanie językiem lub wargami (dyskinezy późne) - Suchość w jamie ustnej, zaparcia, biegunki, ślinotok - Spowolnienie psychoruchowe, osłabienie pamięci, spadek libido, wzrost wagi - **Złośliwy zespół neuroleptyczny** - Charakteryzuje się wysoką gorączką, sztywnością mięśni, zaburzeniami świadomości (od dezorientacji po śpiączkę) oraz niestabilnością funkcji autonomicznych, takich jak tętno czy ciśnienie krwi. - **Leki przeciwdepresyjne** - **Rodzaje** - Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD): tarsze leki zwiększające poziom serotoniny i noradrenaliny, ale mające wiele działań niepożądanych. - Imipramina, Klompiramina, Amitryptilina, Doksepina - **Inhibitory monoaminooksydazy (IMAO):** Leki hamujące enzym rozkładający neuroprzekaźniki, stosowane rzadziej ze względu na ryzyko interakcji - Moklobemid - **Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI):** Nowoczesne leki zwiększające poziom serotoniny, najczęściej stosowane ze względu na dobrą tolerancję. - Fluoksetyna, sertralina, citalopram, escitalopram, paroksetyna - **Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI)**: Leki zwiększające poziom serotoniny i noradrenaliny, stosowane w depresji i zaburzeniach lękowych, z dobrą tolerancją. - Wenlafaksyna, duloksetyna - **Zastosowanie** - Zaburzenia depresyjne - Zaburzenia lękowo-depresyjne - Zaburzenia lękowe (lęk napadowy, uogólniony, fobie) - Zaburzenia jedzenia - Zaburzenia niespecyficzne - **Stosowanie i objawy uboczne** - **Stosowanie** - Działają po ok 2 tyg (niekiedy 4-6) - Wzrost ryzyka próby samobójczej - W tym czasie poprawa nastroju może być jeszcze niewystarczająca, ale może wzrosnąć energia i motywacja, co paradoksalnie zwiększa ryzyko podjęcia próby samobójczej, szczególnie na początku leczenia. - **Możliwe skutki uboczne** - Spadek libido i apetytu - Suchość w ustach - Niedociśnienie, tachykardia - Hipotonia ortostatyczna - Zaparcia - Zawroty głowy - Nieostre widzenie - Objawy żołądkowo-jelitowe - Anhedonia lub pobudzenie - **Leki przeciwlękowe (anksjolityczne)** - **Cel stosowania** - Redukcja lęku, stanu wzmożonego napięcia - Uspokojenie/sedacja (psychiczne i fizyczne) - Ułatwianie snu - **Mechanizm działania** - **Nasilenie wydzielania GABA i jego wpływ na receptory** - Działają uspokajająco, przeciwlękowo, nasennie, rozluźniają mięśnie i przeciwdrgawkowo, zwiększając aktywność GABA -- głównego neuroprzekaźnika hamującego w mózgu. - **Rodzaje** - **Benzodiazepiny** - Działające krótko: Xanax (aprazolam), midazolam - Działające średnio: Lorafen (lorazepam), klorazepan - Działające długo: Relanium (diazepam); clonazepam - **Hydroksyzyna** - Blokowanie receptorów serotoninowych, działanie uspokajające oraz przeciwlękowe - **Barbiturany** - Działanie uspokajające i nasenne, przeciwdrgawkowe - Mocniejsze uzależnienie od benzodiazepin - Osłabienie zdolności kierowania pojazdami - Silne interakcje z alkoholem - **Wskazania** - Napady pobudzenia psychoruchowego - Lęk, fobie - Zespół abstynencyjny - Zaburzenia snu - Zespół majaczeniowy - Napad drgawkowy - **Skutki uboczne** - Spadek ciśnienia - Wzmożona senność - Spadek koncentracji uwagi - Zawroty głowy - Nudności - Ataksja (niezborność ruchowa) - **Leki normotymiczne/stabilizatory nastroju** - **Leki psychotropowe, stosowane w chorobie dwubiegunowej** - Hamują nadpobudliwość psychoruchową - Zapobiegają zmianom faz - Stosowane czasem w BPD ( borderline personality disorder) - Grupa leków przeciwdrgawkowych - Łatwość przedawkowania - Nie uzależniają - Konieczność długotrwałego przyjmowania - Efekty działania po kilku tygodniach - Mogą upośledzać sprawność psychomotoryczną - **Leki normotymiczne** - **Stabilizują nastrój, zapobiegając zarówno epizodom manii, jak i depresji w chorobach afektywnych.** - Sole litu regulują neuroprzekaźnictwo i zmniejszają nadpobudliwość układu nerwowego. - Kwas walproinowy, karbamazepina i lamotrygina wpływają na kanały jonowe, stabilizując aktywność neuronów. - Leki II generacji, takie jak olanzapina czy kwetiapina, działają także na receptory dopaminowe i serotoninowe, co dodatkowo łagodzi objawy psychotyczne. - **I generacji (70', 80')** - Oparte na licie - Kwas walproinowy (depakine) - Karbamazepina (tegretol) - **II generacji (90'+)** - Olanzapina - Klozapina - Kwetiapina - Lamotrigina - **Objawy niepożądane** - Nudności, przyrost masy ciała, nadmierne uspokojenie, drżenie rąk **Leczenie psychiatryczne** - Farmakoterapia - Neurochirurgia - **EW -- leczenie elektrowstrząsowe** - **Zastosowanie prądu elektycznego** - **Ugo Carletii oraz Lucio Bini (1938) ojcowie elektrowstrząsów**: zastosowanie substancji chemicznych i stymulacji elektrycznej w celu wywołania drgawek w terapii psychiatrycznej. Najlepszy efekt w przypadku przyłożenie elektrod do skroni - **Twórcą terapii drgawkowej został Lazlo von Meduna**, stwierdzając, iż czynniki wyzwalające napad padaczkowy mogą poprawić stan osób chorujących na schizofrenie - Początek XX w. to wywołanie drgawek za pomocą środków chemicznych (kamfora, kofeina, alkaloidy strychniny) - Wstrząsy kardiazolowe (1935) -- dożylne, szybkie działania drgawkowe, duża skuteczność w leczeniu schizofrenii, później ChaD - Objawy uboczne -- lęk przed wystąpieniem drgawek - Zarastanie naczyń krwionośnych - Wstrząsy insulinowe: wprowadzenie i utrzymanie w stanie śpiączki hipoklikemicznej. Efekt -- napad drgawkowy z silnego niedocukrzenia, niedotlenienia, obrzęk mózgu - **Obecnie** - Wywołanie uogólnionej czynności napadowej mózgu - Stosowane środki zwiotczające, nasenne, pod kontrolą anestezjologa - Konieczna dodatkowa, świadoma zgoda pacjenta lub spełnione prawne warunki wykonania bez zgody - **Mechanizm działania** - Aktywacja i regulacja układów neuroprzekaźnikowych (m.in. serotoniny, noradrenaliny, adrenaliny), zmiany wrażliwości receptorów - Zwiększenie przepływu krwi w mózgu - Normalizacja działania osi stresu: podwzgórze -- przysadka -- nadnercza - **Wskazania** - Ciężkie zaburzenia nastroju - Ostry epizod psychotyczny - Katatonia (stupor), depresja psychotyczna - Brak poprawy po wcześniejszym leczeniu (lekooporność) - Silne tendencje samobójcze - Stan, kiedy farmakoterapia jest bardziej zagrażająca (np. ciąża, poważne schorzenia somatyczne) - **Zalety** - Szybka odpowiedź terapeutyczna - Niska śmiertelność - Względne bezpieczeństwo - Mało przeciwwskazać - Duża skuteczność - **Najczęstsze powikłania** - Bóle łowy - Bóle mięśni - Nudności - Wymioty - Zaburzenia pamięci (ok. 75% pacjentów, szybko przemijające) - **Przeciwskazania** - Ciężkie wady serca - Tętniaki - Udar i zawał w czasie ostatnich 4 msc - Nowotwory mózgu - Odklejenie siatkówki - Ciężkie choroby płuc - **Procedura i przebieg zabiegu (zwykle 2-3x/tydzień; do 12 zabiegów w całym przebiegu leczenia)** - Wstępne badania - Wyjaśnienie celu i przebiegu - Założenie elektrod i venflonu - Podanie leków zwiotczających i nasennych - Zabezpieczenie jamy ustnej - Wywołanie napadu drgawkowego - Sala wybudzeń - **Hospitalizacja** - **Procedury przymusowe** - Uwarunkowania prawne: Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego. Art. 18; Art. 21; Art. 23; Art. 29 - **Art.18: zastosowanie przymusu** - O zastosowaniu przymusu **decyduje lekarz** (decyduje o formie oraz nadzoruje) - Możliwość **decydowania przez pielęgniarkę lub ratownika medycznego, z powiadomieniem lekarza** i sprawdzeniem zasadności - Konieczność dodatkowego odnotowania procedury - **Art. 21: przymusowe badanie psychiatryczne** - **Gdy jest konieczne, a pacjent nie wyraża zgody** - Ocena prawdopodobieństwa zaburzeń psychicznych (zagrożenie dla siebie lub innych, zaniedbywanie podstawowych potrzeb, na wniosek organów państwowych) - **Zasadność ustala lekarz lub lekarz psychiatra** - Należy powiadomić pacjenta o przyczynach badania - Konieczność odnotowania procedury - **Art.23: hospitalizacja w trybie nagłym** - **Przyjęcie bez zgody w sytuacji** - **Bezpośredniego zagrożenia życia** (próba lub usiłowanie samobójstwa, ciężkie samookaleczenie, poważne groźby samobójcze, ostre stany psychotyczne) - Dotyczy chorej psychicznie osoby lub o ograniczonej możliwości oceny sytuacji - **O przyjęciu decyduje lekarz psychiatra**, możliwość zaczerpnięcia opinii drugiego psychiatry lub psychologa - **Konieczność powiadomienia pacjenta o prawach i hospitalizacji** - Konieczność powiadomienia ordynatora do 48h, następnie sądu opiekuńczego do 72h od przyjęcia - **Art.24: hospitalizacja w trybie nagłym** - **Dotyczy osoby, co do której zachodzą wątpliwości, że jest chora psychicznie** - Dotychczasowe zachowanie osoby wskazuje na możliwe zaburzenia zagrażające bezpośrednio jej życiu lub zdrowiu i życiu innych osób - **Hospitalizacja w celu obserwacji (do 10 dni)** - Procedury analogiczne jak w art.23 - **Art.29: hospitalizacja w trybie wnioskowym** - **Zachowanie osoby wskazuje, że nieprzyjęcie do szpitala znacząco pogorszy jej stan zdrowia** - **Osoba nie jest w stanie zaspokajać podstawowych potrzeb, a leczenie może poprawić ten stan** - O potrzebie hospitalizacji orzeka sąd opiekuńczy na wniosek rodziny - Konieczność posiadania orzeczenia lekarza psychiatry (ważnego 14 dni) - **Hospitalizacja** - Przymusowa obserwacja psychiatryczna - Przyjęcie w trybie nagłym - **Przymus bezpośredni** - Interwencja terapeutyczna mająca na celu zmniejszenie agresji i autoagresji pacjenta - Przed zastosowaniem konieczne poinformowanie o działaniu oraz danie możliwości samodzielnego uspokojenia się - **Rodzaje** - **Przymusowe podanie leków** - Wykonanie iniekcji po wcześniejszym przytrzymaniu - **Przytrzymanie** - Doraźne, krótkotrwałe zastosowanie siły w celu obezwładnienia - **Unieruchomienie** - Uniemożliwienie poruszania się/działania pacjenta poprzez zastosowanie pasów lub kaftana bezpieczeństwa - **Izolacja** - Odizolowanie pacjenta w zamkniętym pomieszczeniu, pozbawionym możliwości dokonania krzywdy - **Warunki zastosowania** - Pacjent silnie pobudzony psychofizycznie - Pacjent agresywny, niszczący sprzęt - Pacjent autoagresywny, samookalaczający się - Dokonujący próby samobójczej - Pacjent znacząco zaburzający funkcjonowanie placówki - **Przebieg procedury** - Przed przystąpieniem odebranie pacjentowi narzędzi stanowiących zagrożenie - Przed unieruchomieniem poinformować, że będzie zastosowana forma przymusu i z jakiego powodu - W unieruchomieniu powinno brać udział od 4 do 5 osób - Istotna pozycja unieruchomienia, rozpoczęcie farmakoterapii oraz doglądanie stanu pacjenta - Konieczność wypełnienia karty zastosowania unieruchomienia lub izolacji **System ochrony zdrowia psychicznego** - **Podstawy prawne** - Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z 1994r - Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego 2008/2010 - **Leczenie psychiatryczne** - Leczenie stacjonarne - **Placówki** - **Szpital psychiatryczny** - **Hospitalizacja** - **Struktura** (oddziały): ogólne (dla pacjentów z zaburzeniami psychicznymi), zamknięte (dla osób wymagających izolacji), specjalistyczne (np. leczenie uzależnień) oraz dzienne, gdzie pacjenci spędzają tylko część dnia. - **Przyjęcie** (tryby, procedury): w trybie planowym, kiedy pacjent zgłasza się ze skierowaniem, lub pilnym, np. w sytuacjach kryzysowych, gdy zagraża sobie lub innym. Przyjęcia nagłe mogą być realizowane nawet bez zgody pacjenta. - **Skierowanie** (14 dni, stany nagłe, instytucje): Jest ważne przez 14 dni od wystawienia. W stanach nagłych, takich jak próby samobójcze czy agresja, skierowanie nie jest wymagane. Przyjęcie może nastąpić także na wniosek sądu (np. przy przymusowym leczeniu) lub instytucji (np. policji). - **Wypis**: Następuje, gdy lekarz prowadzący uzna, że stan pacjenta jest stabilny, a dalsze leczenie może odbywać się ambulatoryjnie. Pacjent otrzymuje zalecenia dotyczące dalszej terapii. - **Szpitalna opieka psychiatryczna** - Długość hospitalizacji: Zależy od stanu pacjenta, od kilku dni w sytuacjach nagłych do kilku tygodni przy cięższych zaburzeniach. - Personel: Lekarze psychiatrzy, psychologowie, pielęgniarki psychiatryczne, terapeuci zajęciowi i pracownicy socjalni. - Zajęcia: Terapie grupowe i indywidualne, zajęcia artystyczne, edukacyjne oraz aktywności wspierające powrót do codziennego funkcjonowania. - Szpital ogólny z oddziałem psychiatrycznym - Ośrodki terapii uzależnień - Zakłady opiekuńczo-lecznicze - **Pośrednie formy leczenia (środowiskowe)** - **Odziały psychiatryczne dzienne** - Diagnostyka, leczenie, rehabilitacja osób z zaburzeniami psychicznymi - Różne profile - Pobyt dzienny, czasowy (zwykle 12 tyg) - Wielość zajęć rehabilitacyjnych - **Oddziały dzienne leczenia uzależnień** - **Hostele** - Przywracanie do codziennego funkcjonowania w warunkach mieszkań chronionych osób po opuszczeniu szpitala psychiatrycznego - Nadzór opiekunów, psychologów nad procesem uspołecznienia - Przeznaczone dla osób z zaburzeniami niewymagających hospitalizacji psychiatrycznej - Realizowane w ramach psychologicznych programów rehabilitacyjnych - Mała ilość - **Środowiskowe domy samopomocy** - **Działalność** - Finansowane często przez fundacje, instytucje społeczne - Ograniczona ilość pacjentów - Podstawą przyjęcia jest rozpoznanie psychiatryczne, ewentualnie neurologiczne/psychologiczne - Pomoc w codziennych czynnościach - **Typy ŚDS** - Dla osób z przewlekłymi chorobami psychicznymi - Dla osób z niepełnosprawnością intelektualną - Dla osób z różnymi zaburzenia czynności psychicznych - **Zajęcia** - Terapia zajęciowa - Trening samoobsługi i zaradności życiowej - Trening interpersonalny, umiejętność funkcjonowania w grupie - Kontrolne wizyty u lekarza, spotkania z psychologiem - Trening umiejętności spędzania wolnego czasu - **Leczenie ambulatoryjne** - **Poradnia Zdrowia Psychicznego** - Psychiatrzy, psycholodzy, psychoterapeuci - Wizyta u specjalisty - Skierowanie od psychiatry lub lekarza POZ do psychologa - **Centrum Zdrowia Psychicznego** - Opieka psychiatryczna bardziej dostępna i dostosowana do potrzeb pacjenta - Zgłoszenie w punkcie koordynacyjno-zgłoszeniowym (psychiatra, psycholog, psychoterapeuta, pielęgniarka psychiatryczna) - Możliwość korzystania w dowolnym momencie, lub bez rejestracji, w godzinach otwarcia - Różne formy pomocy -- wizyta u psychiatry, terapia u psychologa, leczenia dzienne wizyty domowe asystenta zdrowienia lub pielęgniarki - **Asystent zdrowienia** - **Osoba po przebytym kryzysie psychicznym** (przepracowanie, terapia) - **Konieczne ukończenie szkolenia** - Wsparcie dla osób przeżywających kryzys w procesie zdrowienia - Rodzaj pomostu między pacjentem a personelem terapeutycznym - **Zalety: bliskość doświadczeń, dostępność, dawanie przykładu, pomoc** - Umowa z NFZ, osoby dorosłe - **Ośrodki Interwencji Kryzysowej**: oferują natychmiastową pomoc osobom przeżywającym kryzysy emocjonalne lub psychiczne. Zapewniają wsparcie psychologiczne, doradztwo, a także pomagają w sytuacjach zagrożenia zdrowia lub życia, oferując interwencje i, w razie potrzeby, skierowanie do odpowiednich specjalistów lub placówek. - **Deinstytucjonalizacja** - **Proces zmniejszania liczby osób hospitalizowanych w placówkach zamkniętych i przenoszenia opieki psychiatrycznej do społeczności**. Celem jest integracja pacjentów z zaburzeniami psychicznymi w społeczeństwie poprzez zapewnienie wsparcia w środowisku domowym i społecznym, zamiast długoterminowego pobytu w szpitalach. - Pozwala na przeniesienie ciężaru leczenia całodobowego na środowisko lokalne - Ważna rola programów profilaktycznych, wsparciowych i działań lokalnych - **Rola** - Budowanie sieci wsparcia społecznego - Nauka nowych umiejętności - Wzmocnienie indywidualnych zasobów - Poprawa zdolności do codziennego funkcjonowania - Pomoc w radzeniu sobie z kryzysami - **Inne formy wsparcia środowiskowego** - Kluby pacjenta: Miejsca spotkań dla osób z doświadczeniem chorób psychicznych, oferujące wsparcie społeczne i aktywności. - Warsztaty terapii zajęciowej: Zajęcia rozwijające umiejętności i wspierające rehabilitację społeczną oraz zawodową. - Programy aktywizacji zawodowej: Pomoc w powrocie na rynek pracy przez szkolenia i doradztwo. - Zakłady pracy chronionej: praca dostosowana do możliwości osób z niepełnosprawnościami psychicznymi. - Punkty informacyjno-konsultacyjne: Miejsca oferujące porady i wsparcie dla osób z problemami psychicznymi oraz ich rodzin.