Średnia Dorosłość - Skrypt PDF

Średnia dorosłość mgr Anna Maria Kozielska Psycholog Oligofrenopedagog...

Średnia dorosłość mgr Anna Maria Kozielska Psycholog Oligofrenopedagog Terapeuta EEG-Biofeedback Od 35/40 do 60/65 roku życia; Określany jest jako stadium życiodajności, generatywności i kreatywności zarówno w życiu zawodowym, jak i osobistym; Zasoby: doświadczenie, mądrość życiowa, dojrzałość struktury osobowości, wgląd we własne zasoby, poczucie kompetencji, stabilna i adekwatna samoocena. Erik Ericson Okres produktywności lub stagnacji; Człowiek musi zadecydować czy podejmować działania na rzecz nowej generacji, czy skupić się tylko na własnych sprawach i obronie zdobytej już pozycji przed młodszymi, silniejszymi konkurentami; Konflikt między starszym a młodszym pokoleniem. Rozwój poznawczy Okres stabilizacji wcześniej osiągniętych możliwości poznawczych i ich rozwoju. 1. Inteligencja psychometryczna 2. Osobiste teorie inteligencji (Sternberg) 3. Myślenie postformalne Inteligencja psychometryczna Ogólna deterioracji sfery intelektualnej (Horn i Donaldson); Inteligencja jest kompleksem różnych jakościowo zdolności, z których raczej te zawarte w inteligencji skrystalizowanej przejmują główne funkcje adaptacyjne w wieku średnim i późnej dorosłości. 1 Osobiste teorie inteligencji (Sternberg) Nie można zrozumieć natury inteligencji, bez uwzględnienia kontekstu jej przejawiania się; Kontekstualizm – zakłada, że w kolejnych okresach życia człowieka zmienia się natura inteligencji, ponieważ zmienia się specyficzny kontekst jej funkcjonowania, w postaci charakterystycznych dla danego okresu zadań rozwojowych. Środowisko stanowiące kontekst dla inteligencji jest specyficzne dla określonych społeczności, kultur, generacji czy też grup wiekowych. Zmienia się charakter zadań, najważniejszych dla biegu życia człowieka - zmienia się wraz z wiekiem natura jego inteligencji. Myślenie postformalne Problemy natury społecznej, nieokreślone, z mnóstwem zmiennych, z wielością właściwych rozwiązań; Myślenie formalne tu zawodzi, wiąże się to z relatywnym i zależnym od kontekstu charakterem wiedzy o rzeczywistości; Rzeczywistość dostarcza często sprzecznych informacji, przez co cechą postformalnych stylów myślenia i wiedzy człowieka jest umiejętność relatywistycznego ujmowania zjawisk oraz dialektycznego przekraczania owych sprzeczności. Znaczenie osobowości w rozwoju inteligencji Inteligencja przyjmuje w dorosłości postać, w której czynnikiem regulacji staje się Ja – integrujące i koordynujące; Dzięki temu możliwe jest przekroczenie relatywizmu perspektyw widzenia, rzeczywistości, które oferuje intelekt. Wiedza ekspertywna W ramach badań nad ekspertywnością kluczem jest analiza procesu kształtowania się i rozwoju specyficznych treściowo dymensji wiedzy. Są one podstawą osiągania wysokich poziomów wydolności aktywności człowieka; Model rozwoju ekspertywności pozwala zrozumieć brak zdecydowanego obniżania się poziomy wydolności w zakresie podstawowych procesów przetwarzania informacji, jeśli dotyczą one treści będących przedmiotem wiedzy ekspertywnej. Pozwala wyjaśnić wiele mechanizmów kompensujacych ubytki sfery intelektualnej. 2 Mądrość Stanowi podkreślanie roli funkcjonalno – pragmatycznych aspektów wysokich kompetencji intelektualnych, będących podstawą ekspertywności w określonej dziedzinie; Znaczenie wielości i różnorodności doświadczeń, praktyki i swoistego treningu stanowiącego podstawę perfekcji. Mądrość wyłania się jako ekspertywność w rozwiązywaniu problemów związanych z pragmatyką życia; Doświadczenia tworzą określony treściowo system wiedzy faktualnej i proceduralnej; Wraz z wiekiem podlega on rozbudowie i przekształceniom, wykazując w późniejszych okresach życia cechy ekspertywności. Rozwój społeczny Dzieci zaczynają opuszczać dom rodzinny, co zmienia intensywność roli rodzica; Obowiązki zawodowe są mniej absorbujące (nie ma już zwykle konieczności podnoszenia kwalifikacji i walki o awans); Spędzanie większej ilości czasu ze współmałżonkiem. Zadania rozwoju społecznego Pomaganie dzieciom w osiągnięciu szczęśliwej dorosłości; Utrzymanie satysfakcjonującej działalności zawodowej; Akceptacja fizjologicznych zmian własnego organizmu; Przystosowanie się do starzenia własnych rodziców i opieka nad nimi. Stosunki z własnymi rodzicami W zakresie stosunków z własnymi rodzicami zachodzą zwykle w tym czasie istotne zmiany. Często ich stan zdrowia wymaga wzięcia za nich całkowitej odpowiedzialności, co może być zadaniem trudnym dla całej rodziny; Prowadzić może do konfliktu między potrzebami rodzic współmałżonków i ich dzieci. Najczęściej opiekunem niesamodzielnych już rodziców zostają kobiety. 3 Stosunek do własnych dzieci W wieku średnim ulega zmianie stosunek do własnych dzieci, wchodzących w wiek adolescencji. Wymaga to od rodzica przewartościowania roli rodzicielskiej i związanych z nią oczekiwań, postaw, taktyk wychowawczych. Zachowanie dotychczasowych sposobów postępowania wobec dziecka i utrzymywanie nad nim nadmiernej kontroli może stać się źródłem kryzysu w tym okresie. Zadaniem, z jakim rodzicom przychodzi się zmierzyć, jest akceptacja potrzeby autonomii u swych dzieci. Syndrom pustego gniazda Kryzys emocjonalny, jaki dotyka rodziców po opuszczeniu domu przez ich dorosłe dzieci; Młodzi rodzice – nadzieja na „odzyskanie wolności”, okazja do realizacji odkładanych planów; Po odejściu dzieci pojawia się uczucie pustki i osamotnienia; Dotyka w największym stopniu matek – jest to związane silnym przekonaniem, że główną rolą i zadaniem kobiety jest macierzyństwo; Pojawienie się toksycznych zachowań – zaborczość, zazdrość, chęć kontroli, nieustanne wtrącanie się, manipulacja, rozbijanie związków, chęć ponownego przejęcia kontroli; Rozluźnienie lub zerwanie więzów rodzinnych. Praca zawodowa Możliwość czerpania korzyści z pracy zawodowej – uważany jako okres optymalny; Osiągnięty status materialny, w sytuacji finansowej , w zakresie sprawowanej władzy, autorytecie i satysfakcji z wykonywanej pracy; Występuje w rozwoju kariery kryzys, wynikający z rozbieżności oczekiwań i wykonywanej pracy, który może doprowadzić do zmiany pracy albo syndromu wypalenia zawodowego; Jednym z najważniejszych czynnik w wywołujących stres w wieku średnim jest utrata pracy (zaburzenia zachowania, problemy zdrowotne, utrata środków do życia, zaniżenie samooceny. 4 Rozwój osobowości Kryzys wieku średniego Około 40. roku życia kształtuje się granica między przeszłością a teraźniejszością, stanowiąc okres środka życia. Ocena dokonań z poprzednich okresów życia i możliwości wykonania planów na przyszłość. Refleksja dotyczy tego, co jest, a co mogłoby być. Sytuację komplikuje stan fizyczny organizmu, zmiany w relacjach z dziećmi i rodzicami, sytuacja zawodowa. Jednocześnie człowiek uświadamia sobie perspektywę własnej śmierci, a czas przyszły może jawić się jako krótszy niż ten, który minął. Kryzys — obawa o przyszłość, stany depresyjne, przekonania o pogarszającym się zdrowiu, negatywna ocena związku małżeńskiego i pracy. Pomyślne przejście tego etapu życia prowadzi do przekazania własnego dziedzictwa, wiedzy, mądrości pokoleniom następnym, także w sensie ogólnym — przedstawicielom kolejnych generacji. Ogólny stan zdrowia Obserwuje się niekorzystne zmiany fizyczne takie jak : spadek pompowanej przez serce krwi, obniżona sprawność nerek, słabsza przepona, w przypadku mężczyzn jest to przerost prostaty i spadek aktywności seksualnej. Typowymi chorobami tego wieku są: -Choroby układu krążenia, -układu oddechowego, -układu trawiennego, -choroby psychiczne, -zaburzenia słuchu i wzroku. 5 Przekwitanie u kobiet Około 50 r.ż.; Proces ten jest związany z zaprzestaniem funkcji prokreacyjnych; Okres poprzedzający przekwitanie od mniej więcej 2 do 5 lat, w którym organizm kobiety podlega rozmaitym zmianom fizjologiczno- biologicznym, określa się mianem klimakterium; Do typowych objaw w klimakterium należą: niespodziewane fale gorąca , dysfunkcje układu moczowego, zmniejszone wydzielanie śluzu w pochwie utrudniające współżycie płciowe; Na skutek zmniejszonej produkcji żeńskiego hormonu płciowego - estrogenu, wzrasta prawdopodobieństwo pojawienia się osteoporozy; Mężczyźni w drugiej połowie wieku średniego wykazują zmniejszona aktywność seksualną, wzrasta tez prawdopodobieństwo pojawienia się impotencji. 6