راهنمای آموزش زبان فارسی در دوره ابتدایی PDF

‫راهنمای آموزش زبان فارسی در دوره ابتدایی‬ ‫‪‬فصل دوم‪‬‬ ‫زبان و مهارت های زبانی‬ ‫‪ ‬زبان از آغاز زندگی بشر ‪ ،‬طبیعی ترین وسیله ی تفهیم و...

‫راهنمای آموزش زبان فارسی در دوره ابتدایی‬ ‫‪‬فصل دوم‪‬‬ ‫زبان و مهارت های زبانی‬ ‫‪ ‬زبان از آغاز زندگی بشر ‪ ،‬طبیعی ترین وسیله ی تفهیم وتفاهم میان مردم بوده است ‪.‬‬ ‫‪ ‬تمدن و پیشرفت بشر ‪ ،‬در دجه ی اول مدیون توانایی وی درانتقال مفاهیمیا به عبارت دیگر همان زبان است‪.‬‬ ‫‪ ‬منظور از زبان به معنی اخص ‪ ،‬همان نیروی گویایی بشر است ‪.‬زبان یکی از عامل ها وخصوصیت های زندگی‬ ‫اجتماعی است و هر فرد آن را همچنان که از کودکی یاد می گیرد ‪ ،‬می پذیرد ‪.‬‬ ‫‪ ‬قرن ها طول کشید تا بشر توانست علاوه بر نیروی گویایی خود از علامت ها و نشانه های دیگری نیز برای انتقال‬ ‫مفاهیم استفاده کند و به ضبط فکر خود یا به عبارت دیگر اختراع خط موفق شود‪.‬‬ ‫‪ ‬در واقع شروع تاریخ مدون از زمانی محسوب می شود که بشر توانسته است است به سوانح زندگی خود صورتی‬ ‫پایدار ببخشید ‪.‬‬ ‫‪ ‬در اصطلاح زبان شناسی ‪ ،‬زبان به گفتار بشر اطلاق می شود ‪.‬‬ ‫‪ ‬زبان عبارت است از از ترکیبی از صورت های معین این و مجموعه معانی که به وسیله افراد یک گروه زبان شناسی‬ ‫‪b‬‬ ‫مشترکان به کار میرود رود در مقابل آنچه به وسیله علامت ها و نقشه ها مجسم می گردد عدد خط نامیده می‬ ‫‪ta‬‬ ‫شود‪.‬‬ ‫‪ke‬‬ ‫‪ ‬در اصطلاح آموزش و پرورش زبان به طور کلی وسیله انتقال مفاهیم ‪ ،‬اندیشه ها و احساس ها و ذکر گزارش هاست‬ ‫‪FU‬‬ ‫( گاهی به صورت شفاهی به صورت کتبی یا همان خط )‬ ‫‪ ‬زبان ابزاری است که هم یاد دادن و هم یاد گرفتن همه مواد درسی به وسیله آن انجام می شود‪.‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪ ‬مبالغه نیز اگر گفته شود که پیشرفت و توفیق شاگردان در همه برنامه های دبستان ‪ ،‬به مهارت آنان در مهارت‬ ‫@‬ ‫های زبان بستگی دارد‪.‬‬ ‫الف) زبان‪ :‬زبان پدیدهای است که زنده ‪ ،‬زایا و نظام دار که در جامعه انسانی برای پیوند با دیگران و رساندن مقصود‬ ‫و پیام کاربرد دارد‪.‬‬ ‫* استفاده از زبان چون آن را به صورت طبیعی طبیعی آسان است اما شناخت آن کار دشواری باشد‪.‬دلیل‬ ‫دشواری شناخته زبان ‪ ،‬پیچیدگی و گستردگی آن است ‪.‬زبان به سبب اینکه باید گستره ذهن انسان را همراه‬ ‫با تمام راز ها و رمزهای آن به نمایش بگذارد‪ ،‬بسیار پیچیده است‪.‬‬ ‫* به طور کلی زبان را میتوان نهادی اجتماعی برای برقراری ارتباط و آگاهی از نیاز طرفین دانست‪.‬به بیانی‬ ‫دیگر ‪ ،‬زبان قرارداد اجتماعی برای تفهیم و تفاهم است‪.‬‬ ‫* شناخت زبان به هیچ وجه با توانایی استفاده از آن یکی نیست ‪.‬در تعریف زبان ‪ ،‬منظور از نظام مند بودن ‪،‬‬ ‫پیوستگی و نظم عناصر سازنده زبان است‪.‬‬ ‫اجزای سازنده نظام زبان در درجه اول نشانه است و نشانه ‪ ،‬لفظی است که معنایی داشته باشد‪.‬‬ ‫معمولا انتقال پیام در ارتباط زبانی در قالب جمله صورت می گیرد ‪.‬هر جمله نمونه کوچک از نظام بزرگ زبان است‪.‬‬ ‫یار"‬ ‫‪[Dat‬‬ ‫تهیه شده توسط کانال " ]‪e‬‬ ‫فرهنگی‬ ‫‪14‬‬  ‫راهنمای آموزش زبان فارسی در دوره ابتدایی‬ ‫ویژگی های زبان‪:‬‬ ‫وقتی یک کودک ژاپنی در انگلستان و یا یک کودک ایرانی در فرانسه بزرگ می شوند بدون اینکه به زبان زبان ملی‬ ‫خود توجه ای داشته باشد زبان انگلی سی و زبان فرانسوی را یاد میگیرد که به این ویژگی قوه نطق یا بیان می گویند ‪.‬‬ ‫‪ ‬برخی ویژگی های زبان عبارتند از‪:‬‬ ‫‪ _۸‬قراردادی بودن عناصر زبان‪ :‬یکی از ویژگی های اصلی و مهم زبان های بشری قراردادی بودن آن است ‪ ،‬بدین‬ ‫معنی که بین صورت و معنای عناصر زبانی رابطه ذاتی وجود ندارد و رابطه بین این دو رابطه قراردادی است مثلاً در‬ ‫کشور ایران اسب نام یک جانور است است در حالی که در کشورهای دیگر از نام دیگری دارد ‪.‬‬ ‫‪ _۶‬روابط همنشینی و جانشینی‪ :‬به طور مثال جمله ((من امروز به خانه نمی روم)) را در نظر میگیریم می بینیم که‬ ‫بین عناصر آن رابطه همنشینی وجود دارد‪.‬یعنی این جمله از ترکیب و همنشینی من ‪ +‬امروز ‪ +‬است ‪ +‬خانه ‪ +‬نمی‬ ‫روند تشکیل شده است است و همچنین کلمه من از ترکیب سه واج صامت مصوت و صامت تشکیل شده است‪.‬و‬ ‫همچنین این درسطح صرفی است ‪ ،‬واژه نمی روم از ترکیب عنصر منفی ساز (( نون)) ‪ +‬عنصر استمراری‬ ‫ساز((می )) ‪ +‬بن فعل رو ‪ +‬شناسه اول شخص مفرد ((م)) و هم نشینی آنها ساخته شده است‪.‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪ta‬‬ ‫‪ ‬در همه زبان ها از جمله در زبان فارسی عناصر متفاوتی در سطوح گوناگون آوایی‪ ،‬صرفی و نحوی وجود دارند که‬ ‫‪ke‬‬ ‫می توانند جانشین یکدیگر شوند‪.‬در سطح آوایی با تعویض و جانشینی صامت های آغازین ‪ ،‬کلمات متفاوتی از‬ ‫‪FU‬‬ ‫تقدیر بار ‪،‬تار‪ ،‬جار‪ ،‬خار‪،‬دار‪ ،‬زار‪ ،‬سار ‪،‬کار ساخته می شود‪.‬‬ ‫‪ ‬در سطح صرفی ‪ ،‬با جانشین سازی شناسه های متفاوت ‪ ،‬عنصر زبانی از لحاظ شخص و شمار تغییر می کند مانند‬ ‫‪C‬‬ ‫آمدم ‪ ،‬آمدی ‪ ،‬آمد ‪ ،‬آمدیم ‪....‬‬ ‫@‬ ‫‪ ‬در سطح نحوی نیز ‪ ،‬در جمله های زیر برای مثال با جانشین سازی عناصر متقابل که همگی نقش گروه اسمی را‬ ‫ایفا می کنند ‪ ،‬پیام زبانی واحد منتقل میشود‪:‬‬ ‫‪ _2‬حکیم توس ‪ ،‬زبان فارسی را زنده کرد‪.‬‬ ‫‪ _۸‬فردوسی ‪ ،‬زبان فارسی را زنده کرد‬ ‫‪ o‬اگر روابط همنشینی و جانشینی وجود نداشت ‪ ،‬ارتباط های زبانی به تکرار تعداد جمله ای پیش ساخته و کلی شه‬ ‫های محدود می شد‪.‬‬ ‫شبکه ای بودن زبان‪ :‬هر زبان شبکهای است از عناصر و روابطی که روی هم نظام زبان را به وجود می آورد‪.‬به‬ ‫عبارت دیگر ‪ ،‬زبان نظامی است متشکل از عناصر و قواعدی که زیربنای گفته ها و نوشته های ما را تشکیل می دهد‪.‬‬ ‫خلاقیت زبانی ‪ :‬زبان های انسانی بر خلاف دیگر نظام های ارتباطی این ویژگی منحصر به فرد را دارند که انسان را‬ ‫قادر می سازد ‪ ،‬برای تولید و درک پیام های نامحدود در موقعیت های متفاوت زمانی ‪،‬مکانی و روابط و شرایط اجتماعی‬ ‫متفاوت از قوایی نامحدودی برخوردار باشد‪.‬‬ ‫نقش های زبان‪ :‬زبان نیز مانند تمام پدیده های دیگر اجتماعی دارای دو بعد ماهیتی و نقشی است‪.‬‬ ‫یار"‬ ‫‪[Dat‬‬ ‫تهیه شده توسط کانال " ]‪e‬‬ ‫فرهنگی‬ ‫‪15‬‬  ‫راهنمای آموزش زبان فارسی در دوره ابتدایی‬ ‫‪ ‬زبان دارای نقش های متعددی است که البته ارزش و اهمیت آنها یکسان نیست‪.‬این نقش ها عبارت اند از‪ :‬نقش‬ ‫ارتباطی‪ ،‬نقش تکیه گاه اندیشه ‪،‬نقش عاطفی و نقش مهارتی‪.‬نقش ارتباطی را نقش اجتماعی ‪ ،‬نقش تکیه گاه‬ ‫اندیشه را نقشه ذهنی ‪ ،‬نقش عاطفی را حدیث نفس و نقش مهارتی را نقش زیبایی شناختی نیز میتوان محسوب‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫نقش ارتباطی ‪ :‬نخستین و اساسی ترین نقش زبان ایجاد ارتباط بین انسان هاست‪.‬زندگی و حیات انسان دارای‬ ‫صبغه اجتماعی است‪.‬‬ ‫تکیه گاه اندیشه‪ :‬زبان در قبال انسان نقش درونی و روانشناسی نیز ایفا میکند که به علت این نقش ‪ ،‬زبان تکیه‬ ‫گاه اندیشه محسوب می شود‪.‬اکثر فعالیت های ذهنی ما در قالب زبان شکل می گیرند و شاید بتوان گفت زبان در‬ ‫ساخت و تحول اندیشه های ما نقش اساسی ایفا می کند‪.‬تفاوت های فردی کودکان نیز یکی از دلایل ارتباط زبان و‬ ‫اندیشه است‪.‬معمولاً کودکانی که بر اثر شرایط خانوادگی و اجتماعی بر زبان گفتاری تسلط بیشتری کسب کردهاند ‪،‬‬ ‫در جذب پیام های مربیان و ابراز اندیشه و عقاید خود بهتر میکنند‪.‬‬ ‫نقش عاطفی(حدیث نفس) ‪ :‬گاهی همه ما بدون این که شنونده یا خواننده خاصی در نظر داشته باشیم از امکانات‬ ‫‪b‬‬ ‫زبان گفتاری و نوشتاری و بهره می گیریم و الفاظ را به زبان می آوریم و یا روی کاغذ می نویسیم که با همان در دل‬ ‫‪ta‬‬ ‫نیز میگویند‪.‬‬ ‫‪ke‬‬ ‫نقش مهارتی‪ :‬نقش مهارتی زبان در ادبیات مانند شعر ‪،‬داستان‪ ،‬رمان و نمایشنامه متجلی می شود‪.‬شاید به این باشد‬ ‫‪FU‬‬ ‫که در پروردگارا مهارت کلامی میخوانند‪.‬‬ ‫‪C‬‬ ‫گونه های زبان‪ :‬به شکل های از زبان که هر کدام در زمان ‪ ،‬مکان ‪ ،‬اجتماعی و موقعیت سنی معینی به کار می روند‬ ‫@‬ ‫(( گونه )) گفته می شود‪.‬به شکلی از یک زبان که فقط در تلفظ با هم فرق دارند ((لهجه)) میگویند‪.‬چه شکل هایی‬ ‫از یک زبان که علاوه بر تلفظ ‪ ،‬در کلمات و قواعد دستوری نیز با هم فرق داشته باشند ‪(( ،‬گویش)) گفته می شود‪.‬‬ ‫گونه های هر زبان معمولاً به چهار دسته تقسیم می شوند‪:‬‬ ‫‪.1‬گونه جغرافیایی‪ :‬به ناحیه ای خاص تعلق دارد مانند یزدی ‪ ،‬شیرازی‬ ‫‪.2‬گونه اجتماعی‪ :‬به طبقه یا قشر اجتماعی خاص متعلق است است مانند واعظان ‪ ،‬بازاریان‬ ‫‪.3‬گونه تاریخی‪ :‬هر گوی شان مختص دوره خاصی از ادوار گذشته یک زبان است مانند بعد از صفویه ‪،‬قبل از مغول‬ ‫‪.4‬گوه معیار‪ :‬مانند معیار گفتاری ‪ ،‬معیار نوشتاری‬ ‫زبان و گفتار‪:‬‬ ‫‪ ‬زبان یکی از توانایی های ذهنی انسان است اما گفتار فقط نمود آوایی این توانایی است‪.‬زبان شناسان معتقدند که‬ ‫در زبان به عنوان یک توانایی ذهنی ‪ ،‬هیچگونه خطایی وجود ندارد اما در گفتار ممکن است خطا پدیدار شود(زبان‬ ‫مانند جدول ضرب و گفتار مانند عمل ضربی)‬ ‫‪ ‬اشتباه و خطا در گفتار رخ می دهد و رفع و اصلاح آن وسیله زبان صورت می گیرد‪.‬‬ ‫یار"‬ ‫‪[Dat‬‬ ‫تهیه شده توسط کانال " ]‪e‬‬ ‫فرهنگی‬ ‫‪16‬‬  ‫راهنمای آموزش زبان فارسی در دوره ابتدایی‬ ‫‪ ‬یکی از فایده های تمایز زبان و گفتار این است که به کمک آن نشان می دهیم ‪ ،‬کسانی هم که به طور مادرزادی‬ ‫یا به سبب تصادف از قدرت گفتار بی بهره مند به هیچوجه از نعمت زبان محروم نیستند ‪.‬‬ ‫خط و نوشتار‪:‬‬ ‫* زبان و گفتار را در خانه و محیط زندگی و به طور طبیعی یاد می گیریم ولی خط و نوشتار را در مدرسه ‪ ،‬نزد معلم‬ ‫و پس از آموزش و آرام میگیریم‪.‬‬ ‫* برای یادگیری سخن گفتن به زبان مادری زحمت نمی کشیم و محتاج تمرین ‪ ،‬پرسش و تکرار نیستیم اما برای‬ ‫یادگیری مهارت نوشتن ناگزیریم زحمت بسیار بکشیم و از درس و مشق ‪ ،‬و تمرین استفاده کنیم‪.‬‬ ‫* زبان و گفتار ریشه در ذات و طبیعت انسان دارد ‪ ،‬حالآنکه خط و نوشتار ذاتی و طبیعی انسان نیست و ریشه در‬ ‫اجتماع و فرهنگ دارد‪.‬خط و نوشتار خاستگاه فرهنگی و اجتماعی دارد و ساخته خود انسان و قراردادی است‪.‬‬ ‫* برخلاف آنچه تصور می شود ‪ ،‬خط و نوشتار هیچ بخشی از بخش های اصلی زبان و گفتار را تشکیل می دهد‪.‬‬ ‫ب) زبان شناسی‪ :‬علمی که به مطالعه ‪ ،‬بررسی و شناخت زبان می پردازد ‪ ،‬زبانشناسی نام دارد‪.‬زبان شناسی می‬ ‫کوشد ها به پرسشهای همچون زبان چیست ؟ و زبان چگونه عمل می کند ؟ پاسخ گوید‪.‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪ta‬‬ ‫‪ ‬کسی را که به بررسی های زبان شناختی می پردازد ‪ ،‬زبانشناس می نامند‪.‬‬ ‫‪ ‬زبان شناسی و شاخه های گوناگونی دارد که برخی از آنها عبارتند از‪ :‬زبانشناسی سنجشی ‪ ،‬تار یخی ‪ ،‬آواشناسی‬ ‫‪ke‬‬ ‫‪ ،‬معناشناسی ‪ ،‬گونهشناسی زبان ‪ ،‬عصب شناسی زبان ‪ ،‬روانشناسی زبان ‪ ،‬جامعه شناسی زبان و ‪...‬‬ ‫‪FU‬‬ ‫‪ ‬سابقه مطالعه زبان به چندین هزار سال پیش باز می گردد‪.‬گذشتگان زبان را با هدف حفظ کتب آسمانی و‬ ‫اعتقادی و آثار ادبی از دگرگونیهای زبان یا ایجاد ارتباط میان اقوام و ملل ای که به زبانهای مختلف سخن می‬ ‫‪C‬‬ ‫گفتند مطالعه می کردندکه به آن زبان شناسی سنتی می گویند‪.‬‬ ‫@‬ ‫‪ ‬زبان شناسی جدید علمی از آغاز قرن بیستم شروع شده است که آن را زبانشناسی همگانی نیز می نامند‪.‬‬ ‫‪ ‬یکی از مشکلات مطالعه زبان ‪ ،‬تغییر و تحول دائمی آن است‪.‬برای رفع این مشکل ‪ ،‬زبانشناسان عامل زبان را که‬ ‫موجب تغییر و تحول در زمان میشود ‪ ،‬کنار میگذارند و مطالعه این بخش را به ساحت های دیگر از روانشناسی‬ ‫نیست پارچه به زبان شناسی تاری خی موسوم اند‪.‬‬ ‫‪ ‬وجود گونه ها ‪ ،‬لهجهها ‪ ،‬گویشها و گستردگی بیش از حد آنها ‪ ،‬یکی دیگر از مشکلات مطالعه زبان است‪.‬برای‬ ‫رفع این مشکل ‪ ،‬زبان شناسان مطالعه خود را فقط به یکی از شکل های گوناگون زبان ‪ ،‬بسته به نوع نیاز به‬ ‫محدود می کند‪.‬‬ ‫‪ ‬زبان شناسان برای شناخت زبان و حل مشکل پیچیدگی و گستردگی آن ‪ ،‬به جای آنکه به طور یکجا به مطالعه‬ ‫زبان بپردازند آن را به چند قسمت تقسیم کردند و هر بخش جداگانه بررسی میکنند ‪.‬در یک سطح فقط به‬ ‫مطالعه صداهای زبان و قواعد ترکیب آنها به منظور ای جاد ساختار آوایی زبان میپردازند این صورت از مطالعه زبا ن‬ ‫واج شناسی می گویند‪.‬‬ ‫‪ ‬گاهی زبان شناسان فقط به بررسی نشانه های زبان و قواعد ترکیب آنها به منظور ساخت کلمات ‪ ،‬عبارت و جمله‬ ‫های زبان و روابط نحوه آنها بسنده میکنند‪.‬ای است از مطالعه نظام زبان را دستور زبان می کنند و آن را به دو‬ ‫یار"‬ ‫‪[Dat‬‬ ‫تهیه شده توسط کانال " ]‪e‬‬ ‫فرهنگی‬ ‫‪17‬‬  ‫راهنمای آموزش زبان فارسی در دوره ابتدایی‬ ‫بخش صرف و نحو و تقسیم می کنند‪.‬در بخش صرف به بررسی و طبقه بندی نشانه های ساده ‪ ،‬مثل باغ‪ +‬بان‬ ‫در واژه باغبان می پردازند‪.‬‬ ‫‪ ‬در نگاهی دیگر ‪ ،‬زبان شناسان به بررسی معنای انواع تک واژه ها ‪ ،‬کرمها ‪ ،‬گروه ها و جمله ها و روابط معنایی‬ ‫آنها روی می آورند‪.‬این سطح از مطالعه نظام زبان را معناشناسی می نامند‪.‬‬ ‫واحدهای زبانی‪:‬‬ ‫‪ ‬واحد های زبان به ترتیب از کوچک به بزرگ عبارتند از‪ :‬واج ‪ ،‬تکواژ ‪ ،‬واژه ‪ ،‬گروه ‪ ،‬جمله ‪ ،‬جمله مستقل ‪.‬‬ ‫واژه یکی از واحدهای زبان است که از یک یا چند تکواژ ساخته میشود و در ساختمان واحد بزرگتر به کار میرود رود‪.‬‬ ‫واژه می تواند مفهوم مستقل داشته باشد یا مفهومی غیر مستقل‪.‬‬ ‫تکواژ یکی از واحدهای زبان است که از یک یا چند واج ساخته می شود تک باشگاهی معنا و کاربرد مستقلی دارد مثل‬ ‫خوب ‪،‬گوسفند که در اینصورت(( تکواژ آزاد)) می نامند گاهی نیز کاربرد و معنای مستقل ندارد و در ساختمان واژه‬ ‫‪b‬‬ ‫های دیگر به کار می شود که به آن وابسته می گویند ماندگار ‪،‬مند‬ ‫‪ta‬‬ ‫نظام آوایی زبان‪:‬‬ ‫‪ke‬‬ ‫* به هر یک از صداهای زبان واج میگویند‪.‬واج آوایی است که میتواند در یک ساخت آوایی ‪ ،‬جانشین آوای دیگری‬ ‫‪FU‬‬ ‫شود و آن را به ساخت دیگری تبدیل کند مثلاً آوای (د)) می تواند در ساخت آوایی بارجانشین آوای ((ر))شود‪.‬‬ ‫آنرا به ساخت آوایی باد تبدیل کند‪.‬‬ ‫‪C‬‬ ‫* واژه ها ‪ ،‬آواهای زبان هستند‪ ،.‬حال آنکه حروف الفبا نشانه های نوشتاری هستند و نه آوا‪.‬‬ ‫@‬ ‫* واج های زبان به دو دسته صامت و مصوت تقسیم می شود‪.‬در فارسی هیچ کلمه ای با مصوت آغاز نمی شود و‬ ‫مصوت ها همیشه دومین واج هر هجا هستند‪.‬‬ ‫* در زبان فارسی ‪۶۹‬واج وجود دارد که به ‪ 6‬مصوت و ‪ ۶۶‬صامت تقسیم می شود در حالی که در زبان انگلی سی‬ ‫بالغ بر ‪۳۳‬واج وجود دارد که به ‪ ۶۲‬مصوب و ‪ ۶۳‬صامت تقسیم می شود‪.‬‬ ‫نظام معنایی زبان‪ :‬معناشناسی مطالعه علمی (( معنا)) در زبان است‪.‬یعنی کوششی است برای توصیف پدیده های‬ ‫زبانی و پی بردن به این نکته که اهل زبان چگونه منظور یکدیگر را می فهمند‪.‬چرا برخی از واژه ها را رایج و پرکاربرد‬ ‫و برخی را ناروا و بی معنی می دانند‪.‬‬ ‫‪ ‬ممکن است در گذر زمان برای واژه ‪ ،‬یکی از چهار وضعیت زیر پیش بیاید‪:‬‬ ‫‪ _1‬پس از انتقال به دوره دیگر ‪ ،‬به علل سیاسی فرهنگی مذهبی یا اجتماعی کاملا متروک و فهرست واژگان حذف‬ ‫شود مانند سوفار برگستوان‬ ‫یار"‬ ‫‪[Dat‬‬ ‫تهیه شده توسط کانال " ]‪e‬‬ ‫فرهنگی‬ ‫‪18‬‬  ‫راهنمای آموزش زبان فارسی در دوره ابتدایی‬ ‫‪ _2‬با از دست دادن معنای پیشین و پذیرفتن معنای جدید ‪ ،‬به دوران بعد منتقل شود به عبارت دیگر تحول معنایی‬ ‫یابد مانند جامعه‬ ‫‪ _3‬با همان معنای قدیم به حیات خود ادامه دهد مانند شادی ‪ ،‬خنده ‪ ،‬دست‬ ‫‪ _4‬هم معنای قدیم را حفظ کند و هم معنای جدیدی بگیرد ‪ ،‬مانند سپر ‪ ،‬یخچال ‪ ،‬پیکان‬ ‫واژه های جدید به چند شیوه زیر ساخته می شوند‪:‬‬ ‫‪.1‬ترکیب‪ :‬چند واژه در کنار هم بیایند‬ ‫‪.2‬اشتقاق ‪ :‬افزایش وند به واژه های موجود‬ ‫‪.3‬علائم اختصاری‪ :‬نخستین واج های چند کلمه را با هم می آمیزند و کلمه جدیدی می سازند مانند نهاجا‬ ‫روابط واژگانی‪:‬‬ ‫‪ ‬شبکه معنایی‪ :‬به مجموعه ای از کلمات گفته می شود که درباره یک موضوع هستند و در یک زمینه خاص‬ ‫‪b‬‬ ‫به هم مرتبط اند مانند زمستان ‪ ،‬سرما ‪ ،‬بخاری ‪ ،‬یخ ‪ ،‬برف‬ ‫‪ta‬‬ ‫‪ ‬کلمات هم آوا _ هم نویسه‪ :‬کلماتی گفته میشود که هم از لحاظ آوایی و هم نوشتاری یکسان باشند ‪ ،‬بین‬ ‫‪ke‬‬ ‫و رابطه در ادبیات جناس تام می گویند ایند مانند شیر شیر‬ ‫‪ ‬کلمات هم نویسه‪ :‬کلماتی هستند که املای یکسانی دارند ولی از لحاظ تلفظی و معنای هیچ ارتباطی با هم‬ ‫‪FU‬‬ ‫ندارند‬ ‫‪ ‬کلمات هم خانواده‪ :‬کلمات دخیل از عربی به فارسی هستند که ریشه فعلی مشترکی دارند مانند‪ :‬عاشق‬ ‫‪C‬‬ ‫@‬ ‫معشوق عشق‬ ‫‪ ‬چند معنایی‪ :‬برخی کلمات دارای معنایی واحد نیستند‪ ،.‬بلکه بسته به جمله ای که در آن قرار دارند ‪ ،‬معنای‬ ‫متفاوتی به خود میگیرند ‪ ،‬مانند علی توپ را گرفت‪.‬دلم درد گرفت‬ ‫‪ ‬چند تلفظی‪ :‬بعضی از کلمات در فارسی رایج و معیار کشور به دو شکل تلفظ می شوند مانند آسمان ‪ ،‬مهربان‬ ‫‪ ،‬یادگار‬ ‫‪ ‬کلمات هم آوا‪ :‬کلماتی هستند که فقط تلفظ یکسانی دارند ولی از لحاظ املایی با هم متفاوتند مانند خواس ت‬ ‫_ خاست‬ ‫‪ ‬مترادف‪ :‬به دو یا چند کلمه گفته میشود که تقریباً دارای معنی یکسانی هستند و اگر در جمله ها به جای‬ ‫هم به کار روند ‪ ،‬جمله ها تقریبا هم معنی اند‪.‬تلاش کوشش‬ ‫‪ ‬متضاد‪ :‬دو یا چند کلمه که معنی ضد هم دارند ‪ ،‬مانند سیاه و سفید_ مرد و زن‬ ‫صداهای زبان فارسی ‪:‬‬ ‫زبان گفتاری بهترین وسیله تفهیم و تفاهم بین انسان ها است‪.‬در زبان گفتاری برای فهمیدن و فهماندن ‪ ،‬از قالب‬ ‫جمله که دربرگیرنده تعداد کلمات استفاده می شود‪.‬‬ ‫یار"‬ ‫‪[Dat‬‬ ‫تهیه شده توسط کانال " ]‪e‬‬ ‫فرهنگی‬ ‫‪19‬‬  ‫راهنمای آموزش زبان فارسی در دوره ابتدایی‬ ‫‪ ‬در بیشتر زبان های گفتاری در دنیا از جمله فارسی ‪ ،‬صدا ها هنگام بازدم به کمک دستگاه های تولید می شوند‪.‬‬ ‫‪ ‬دستگاه گفتاری شامل این اندام هاست‪ :‬ریه ها‪ ،‬تارهای صوتی ‪ ،‬زبان کوچک ‪ ،‬زبان و دندان ها و حفره بینی‪...‬‬ ‫‪ ‬در تولید پارهای از صداها به وسیله دستگاه گفتاری ‪ ،‬خروج جریان هوا از دهان یا بینی ادامه می یابد‪.‬اینگونه صدا‬ ‫ها را ((امتداد پذیر)) می نامند‪.‬‬ ‫‪ ‬در تولید پارهای از صداها به کمک دستگاه گفتاری ‪ ،‬خروج جریان هوا از دهان و بینی قطع می شود‪.‬اینگونه صدا‬ ‫ها را ((امتداد ناپذیر)) می نامند‪.‬‬ ‫‪ ‬زبان فارسی معیار دارای ‪ ۶۱‬صدا است و اگر صدای (عین )را به صداهای زبان فارسی معیار اضافه کنیم جمع آنها‬ ‫‪ ۶۹‬صدا میشود‪.‬‬ ‫کلمه و صدا‪:‬‬ ‫هر کلمه از ترکیب چند صدا ساخته می شود و بر معنایی دلالت می کند‪.‬بنابراین هر کلمه دو بُعد دارد‪ :‬تلفظی و‬ ‫معنایی‬ ‫(( صامت ‪ +‬مصوت ‪ +‬صامت)) ((صامت ‪ +‬مصوت‪ +‬صامت ‪ +‬صامت))‬ ‫((صامت ‪+‬مصوت ))‬ ‫‪b‬‬ ‫‪ ‬ویژگی های نظام نوشتاری (( خط)) در زبان فارسی‪:‬‬ ‫‪ta‬‬ ‫‪ke‬‬ ‫یکی از ابزارهای ارتباطی خط است‪.‬اگر زبان را دارای دو جنبه گفتاری و نوشتاری بدانیم ‪ ،‬خط مربوط به جنبه نوشتاری‬ ‫زبان معمولاً خط را مهمتر از زبان گفتاری می دانند‪..‬‬ ‫‪FU‬‬ ‫‪ ‬ویژگی های خط فارسی ‪:‬‬ ‫‪C‬‬ ‫خط فارسی دارای ‪ ۶۶‬حرف یا علامت یا شکل است همچنین زبان فارسی ‪ ۶۹‬باجی صدا دارد که به سه مصوت بلند و‬ ‫@‬ ‫سه مصوت کوتاه و ‪ ۶۶‬صامت تقسیم می شود‪.‬‬ ‫الفبای فارسی از نظر شکل و ارتباط با صدا دارای مشخصات زیر است‪:‬‬ ‫‪ )1‬حروفی که هر کدام فقط یک صدا دارند مانند ب ‪،‬پ ‪،‬گ‬ ‫‪ )2‬حروفی که چند شکل از آنها صدای یکسانی دارند‬ ‫دسته بندی مصوت ها و صامت ها‪:‬‬ ‫‪ _۸‬مصوت ها ‪:‬‬ ‫الف_ متولد های دوشکلی‬ ‫ب_ مصوت های چهار شکلی مانند (ه)‬ ‫یار"‬ ‫‪[Dat‬‬ ‫تهیه شده توسط کانال " ]‪e‬‬ ‫فرهنگی‬ ‫‪21‬‬  ‫راهنمای آموزش زبان فارسی در دوره ابتدایی‬ ‫‪ _2‬صامت ها‪:‬‬ ‫الف_ یک شکلی ها مانند ‪ :‬د _ ر_ ک‬ ‫ب_ دو شکلی ها که به آخر و غیر آخر نامگذاری می شوند‬ ‫پ_ چهار شکلی ها مانند ‪ :‬ع _غ‬ ‫نشانه های خطی‪ :‬نشانه های خطی دو دسته اند‪:‬‬ ‫الف) نشانه های خطی غیر الفبایی که شامل مصوت ها می شوند ولی جزو حروف الفبا محسوب نمی شود‬ ‫ب) نشانه های خط الفبایی که شامل ‪ ۶۶‬حرف هستند‬ ‫آموزش تشخیص صداها‪:‬‬ ‫گفتی هر کلمه شامل چند صداست‪.‬برای شناساندن صداهای زبان معیار باید از شیوه های ساده و در حد فهم‬ ‫‪b‬‬ ‫‪ta‬‬ ‫نوآموزان استفاده کرد‪.‬‬ ‫‪ke‬‬ ‫‪ ‬کلماتی را که صدای آخر آنها مانند هم است ‪ ،‬کلمات هم پایان می گویند مانند آش و ماش‬ ‫‪ ‬کلماتی که صدای اول آنها مانند هم است ‪ ،‬هم آغاز می گویند ‪ ،‬مانند‪ :‬شب و شام‬ ‫‪FU‬‬ ‫‪ ‬برای آموزش صداهای زبان فارسی باید از کلمات هم پایان و هم آواز استفاده کرد‪.‬‬ ‫‪C‬‬ ‫@‬ ‫‪ ‬کلمه ای که برای صدا آموزی مورد استفاده قرار می گیرد ‪ ،‬باید ویژگی های زیر را داشته باشد‪:‬‬ ‫‪.1‬برای مبتدی شناخته شده و آشنا با ذهنش باشد ‪.2‬بتوان آن را به تصویر کشید‪.3.‬حتی المقدور یک بخشی باشد‪.‬‬ ‫مهارت های زبانی‪:‬‬ ‫‪ )۸‬گوش دادن‪ :‬شنیدن ‪ ،‬نخستین عکس العمل نوزاد در مسیر آموختن زبان است‪.‬اگر کودکی به علت نقص عضو قادر‬ ‫به شنیدن نباشد حتی اگر دستگاه گفتاری و نقشی نداشته باشد باز قادر به سخن گفتن نخواهد بود‪.‬‬ ‫در آموزش مهارتهای زبانی شنیدن و گوش دادن ‪ ،‬نخستین پله پیشرفت است‪.‬میان شنیدن و گوش دادن تفاوت‬ ‫معنایی وجود دارد‪.‬به این معنی که شنیدن ‪ ،‬عملی تقریباً غیر ارادی است اما گوش دادن عملی ارادی و مستلزم توجه‬ ‫و دقت است‪.‬‬ ‫‪ ‬واژه شنیدن در زبان فارسی مفهوم سوم نیز دارد که فهمیدن‪ ،‬پذیرفتن و اطاعت کردن است‪.‬‬ ‫آموزش مهارت گوش دادن در برنامه درسی زبان فارسی‪:‬‬ ‫یار"‬ ‫‪[Dat‬‬ ‫تهیه شده توسط کانال " ]‪e‬‬ ‫فرهنگی‬ ‫‪21‬‬  ‫راهنمای آموزش زبان فارسی در دوره ابتدایی‬ ‫‪ ‬برنامه درسی مهارت های زبانی به گوش دادن به عنوان عامل موثری برای کسب منابع و صفای زندگی اهمی ت‬ ‫می دهد‪.‬شاگردان به آن میزان قادر خواهند بود گوش بدهند که در این باب آموزش دیده باشد‪.‬یکی از مهمترین‬ ‫خدمت های آموزگاران در تربیت کودکان این است که آنان را از همان کلاس های ابتدایی و ارزش و لذت خاموشی‬ ‫و عمق در جلال وبا ابهت سکوت ‪ ،‬سکوت با عزم و اراده ‪ ،‬آشنا سازند‪.‬‬ ‫‪ ‬ایجاد موقعیت های نشاط آور ‪ ،‬از قبیل گوش دادن به یک قصه جالب یا سرود یا موسیقی ‪ ،‬از وسایل موثر عادت‬ ‫دادن کودکان به سکوت است‪.‬در کودکستان ها و کلاس های اول و دوم ابتدایی ‪ ،‬قصه گفتن یکی از برنامه هایی‬ ‫است که کودکان و خیلی علاقمند بودند‪.‬‬ ‫‪ ‬تمرین دیگر سکوت و خاموشی به وسیله عادت دادن کودکان به مطالعه حاصل می شود‪.‬‬ ‫‪ ‬موضوع دیگری که به سکوت مربوط است و جنبه تربیتی خیلی مهمی دارد اینگول عادت دادن کودکان به تفکر‬ ‫است‪.‬‬ ‫اهداف آموزش مهارت گوش دادن‪:‬‬ ‫‪.1‬توانایی و تسلط در خوب شنیدن و به یا سپردن روس مطالب اظهار شده‪.‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪.2‬توانایی کسب و آگاهی ها و دانستنی های مورد نظر‪.‬‬ ‫‪ta‬‬ ‫‪.3‬مهارت و ظرفیت ارزشیابی و توجه انتقادی به مطالب اظهارشده هنگام درس ‪ ،‬سخنرانی ‪ ،‬بحث و گفت و گو‬ ‫‪ke‬‬ ‫یا شوخی و تفریح‪.‬‬ ‫‪FU‬‬ ‫عوامل موثر در پیشرفت گوش دادن‪:‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪.1‬علاقه دانش آموز به مطالبی که اظهار می شود و هم چنین به شخص گوینده‬ ‫@‬ ‫‪.2‬آمادگی دانش آموز برای درک و استفاده از مطالب و نداشتن ناراحتی و نگرانی‬ ‫‪.3‬تطابق مطالبی که گفته میشود با رشد ‪ ،‬ظرفیت ‪ ،‬هوش و تجربه دانش آموز‬ ‫‪.4‬نیاز مندی و مصمم بودن دانش آموز برای یادگیری و احساس رغبت و خرسندی‬ ‫مهارت گوش دادن دارای چهار مرحله متوالی است ست‪ :‬شنیدن _ دقت و تمرکز مداوم حواس _ درک و فهم پیام‬ ‫_ تعبیر پیام ‪ ،‬پردازش و جذب نهایی منظور گوینده‬ ‫‪ ‬گوش دادن و عوامل زیادی نیاز دارد‪ ،‬این عوامل در دو طبقه قرار میگیرند‪:‬‬ ‫عوامل برون فردی‪ :‬مثل صدای رسای گوینده ‪ ،‬محتوای مطلب‪ ،‬سرعت و سر و صدای محیط‬ ‫عوامل درون فردی‪ :‬شامل سلامت ذهنی و جسمی شنونده ‪ ،‬اطلاعات و تجربیات قبلی وی و بینش شنونده نسبت به‬ ‫گوینده‬ ‫سخن گفتن ‪:‬‬ ‫یار"‬ ‫‪[Dat‬‬ ‫تهیه شده توسط کانال " ]‪e‬‬ ‫فرهنگی‬ ‫‪22‬‬  ‫راهنمای آموزش زبان فارسی در دوره ابتدایی‬ ‫‪ ‬سخن گفتن دومین مهارت زبانی است که انسان یاد می گیرد‪.‬آموختن این مهارت از خانواده شروع میشود و‬ ‫دانش آموزان تا پیش از ورود به دبستان تا اندازه زیادی در آن توانایی دارند‪.‬‬ ‫‪ ‬سخن گفتن دارای چند خورده مهارت اساسی است‪ :‬استفاده از کلمه ها و جمله ها متناسب با موقعیت گفتگو‪/‬‬ ‫بیان روشن نظرات اصلی با استفاده از کلمات مناسب‪ /‬صحبت کردن با صدای غذا در آن حد شنونده یا شنوندگان‬ ‫آن را به خوبی بشنوند‪/‬صحبت کردن به نحوی که شنونده ‪ ،‬مقصود گوینده را دریابد‪ /‬کاربرد واژه ها به طور واضح‬ ‫و مشخص‬ ‫‪ ‬انواع سخن گفتن و آداب آن‪:‬‬ ‫سخن گفتن یا بیان شفاهی را میتوان به انواع زیر تقسیم کرد‪:‬‬ ‫حرف زدن‪ ،‬صحبت کردن‪،‬گفتگو و محاوره‪ /‬گفت و شنود و پرسش و پاسخ ‪ /‬سخنرانی و خطابه‪ /‬بحث ‪ ،‬مناظره ‪،‬‬ ‫‪b‬‬ ‫مصاحبه و مشاعره ‪ /‬بیان ‪ ،‬شرح ‪ ،‬توضیح ‪ ،‬گزارش ‪ /‬حکایت کردن ‪ /‬قصه گویی‬ ‫‪ta‬‬ ‫‪ ‬حرف زدن و سخن گفتن‪:‬‬ ‫‪ke‬‬ ‫حرف زدن طالبان به فعالیت یک فرد سالم می شود و کسی که در این باب افراد کند و او را پر حرف می نامند‪.‬‬ ‫‪FU‬‬ ‫کودکان برحسب عادت و طبیعت غالباً پرحرفی می کند‪.‬‬ ‫‪C‬‬ ‫معایب و اختلال های سخنگویی کودکان‪:‬‬ ‫@‬ ‫محیط زندگی کودک در سخنگویی او است ‪.‬کودکانی که زمینه مساعدی برای پیشرفت صحیح در سخنگویی نداشتند‬ ‫و پدرو مادرآنها و اطرافیانشان سرمشق درستی به آن ها نداده اند همچنین نوآموزان که در آغاز تحقیق در دبستان با‬ ‫شکست ها و محرومیت مواجه شده اند اثرات مخرب در ذهن آنها باقی مانده است‪.‬‬ ‫چگونگی بیان یک کودک به وضع روحی آن نیز کاملا مربوط است‪.‬‬ ‫بسیاری از کودکانی که از جهت بیان با مشکلاتی مواجه می شوند آنهایی هستند که زندگی شان از نظر عواطف و‬ ‫تاثیرات روحی متعادل و متوازن نیست‪.‬‬ ‫انواع معایب عبارتند از از‪:‬‬ ‫کمرویی و به خصوص ناراحتی هنگام صحبت در برابر جمعیت‪ ،‬رغبت زیاد به پرگویی ‪،‬کند و بریده بریده صحبت کردن‬ ‫و یا خیلی تند صحبت کردن ‪ ،‬بی توجهی و گوش نکردن به صحبت دیگران ‪/‬پرت و پلا گفتن‬ ‫راهکارهای رفع معایب‪:‬‬ ‫یار"‬ ‫‪[Dat‬‬ ‫تهیه شده توسط کانال " ]‪e‬‬ ‫فرهنگی‬ ‫‪23‬‬  ‫راهنمای آموزش زبان فارسی در دوره ابتدایی‬ ‫کلمات را با دقت انتخاب کنند‪ ،‬آنچه را قطع دارند بگویند سازماندهی کنند ‪ ،‬بر نکات اصلی تمرکز کنند ‪ ،‬از زبان ‪،‬‬ ‫لحن و آهنگ مناسب استفاده کنند ‪ ،‬درباره خود و خانواده شان صحبت کنند ‪ ،‬درباره آرزوهای خود صحبت کنید ‪،‬‬ ‫خلاصه درس را بگویید ‪.‬‬ ‫‪ ‬اشکالات تلفظ‪:‬‬ ‫حدود ‪ ۷‬درصد از نوآموزان ‪ ،‬هنگامی که وارد دبستان میشوند ‪ ،‬از نظر بیان شفاهی و تلفظ ‪ ،‬نقصهایی دارند ‪ ،‬ازقبیل ‪:‬‬ ‫تو دماغی و نامفهوم صحبت کردن ‪ ،‬گرفتن زبان و مکرر تلفظ کردن صوت ها ‪ ،‬تلفظ بعضی از صامت ها به جای صامت‬ ‫هایی دیگر ‪ ،‬نوک زبانی تلفظ کردن سین ‪ ،‬شین‪ ،... ،‬داشتن لحن یا صدای غیر عادی ‪ ،‬لب شکری بودن‬ ‫‪ ‬عوامل موثر در پیشرفت یادگیری اصول سخن گفتن‪:‬‬ ‫‪ )۸‬وضع جسمی ‪ ،‬هوشی و عاطفهای کودک‪:‬‬ ‫کودکان سالم و با نشاط ‪ ،‬اصولا پرحرف هستند‪.‬هر چقدر زندگی کودک از نظر روحی وعواطف متعادل باشد ‪ ،‬بهتر‬ ‫میتواند به اصول صحیح سخن گفتن توجه کند‪.‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪ta‬‬ ‫‪ )۶‬موقعیت خانوادگی و محیط ‪:‬‬ ‫‪ke‬‬ ‫از آنجا که کودک زبان را از راه تقلید قرار میگیرد ‪ ،‬بدیهی است چگونگی سخنگوی پدر و مادر و وضع اجتماعی آنان‬ ‫‪FU‬‬ ‫در کیفیت سخنگویی او نیز تاثیر دارد ‪.‬‬ ‫کودک ‪ ،‬اغلب طرز سخن گفتن پدر مادر خود را تقلید میکند‪.‬شیوه گفتار معلم و نزدیکان کودک نیز تاثیر بسزایی‬ ‫‪C‬‬ ‫در و سخن گفتن او دارد ‪،‬به ویژه معلمی کودک به عنوان الگو‪.‬‬ ‫@‬ ‫‪ )۶‬آموزش زبان مادری‪:‬‬ ‫هنگامی که کودک وارد وارد دبستان می شود و آموزش مهارت های زبانی را به زبان مادری خود می آموزد همه کارها‬ ‫و فعالیت ها و راهنمایی ها در دبستان طبیعی جلوه می کند و به بهترین شکل ممکن انجام می شود اما هنگامی که‬ ‫دانش آموزی با زبان مادری غیر از از زبان معیار وارد دبستان میشود با مشکلاتی روبرو خواهد شد که با روشهای منسوخ‬ ‫نمی توان این مشکلات را برطرف کرد‪.‬‬ ‫خواندن‪:‬‬ ‫یادگیری مهارت خواندن ‪ ،‬مستلزم کسب مهارت های زیر است‪:‬‬ ‫‪.1‬بازشناسی دیداری عناصر زبانی اعم از از حروف‪ ،‬کلمات و جمله ها (اولین مرحله)‬ ‫‪.2‬درک معنای این عناصر و روابط معنایی موجود بین آنها‬ ‫‪.3‬درک پیام جمله و متن‬ ‫در پایه اول ‪ ،‬معمولاً مهارت نخست آموزش داده میشود‪.‬‬ ‫یار"‬ ‫‪[Dat‬‬ ‫تهیه شده توسط کانال " ]‪e‬‬ ‫فرهنگی‬ ‫‪24‬‬  ‫راهنمای آموزش زبان فارسی در دوره ابتدایی‬ ‫‪ ‬آموزش مهارت خواندن در برنامه درسی فارسی ابتدایی‪:‬‬ ‫‪ ‬خواندن در برنامه دبستان های پیشرفته ‪ ،‬یکی از کارها و فعالیت های کودکان است که به منظور کسب‬ ‫آگاهی درباره مطلبی انجام می شود که مورد علاقه آنان است برای ارضای حس کنجکاوی ‪ ،‬برای یافتن جوابی‬ ‫در برابر پرسشی که دارند و به خاطر مسرت ای که از خواندن داستان ها و قصه های جالب و شیرین در ذهن‬ ‫آنان حاصل می شود‪.‬‬ ‫‪ ‬در واقع خواندن ‪ ،‬عملی است که با فکر سروکار دارد و پیشرفت در مهارت خواندن با پرورش نیروهای فکری‬ ‫و ذهنی مانند داوری ‪ ،‬تخیل ‪ ،‬استقلال توام می باشد‪.‬‬ ‫‪ ‬قبل از شروع تعلیم خواندن ‪ ،‬آموزگار باید درباره رابطه رشد با خواندن و تشخیص آمادگی کودکان آگاهی‬ ‫لازم را به دست آورد‪.‬‬ ‫‪ ‬هدف درس خواندن ‪ ،‬از همان آغاز نباید تنها به ارتباط فرد با تلفظ معطوف باشد یعنی کافی نی ست که کودک‬ ‫با دیدن شکل حرف ها و کلمه ها تنها متوجه طرز تلفظ آنها شود بلکه باید عمل خواندن به عنوان مسیر‬ ‫انتقال پیام و مفهوم معرفی شود‪.‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪ta‬‬ ‫‪ ‬آمادگی خواندن‪:‬‬ ‫‪ke‬‬ ‫‪ ‬خواندن عبارت است از درک معنی و مفهوم ‪.‬این این درک مفهوم ممکن است از راه مشاهده کلمه هایی که‬ ‫نوشته شده اند ‪ ،‬و عمل آید‪.‬گاهی هم تصویر و شکل به جای نوشته ‪ ،‬وسیله انتقال مفهوم است‪.‬نخستین تجربه‬ ‫‪FU‬‬ ‫کودک از درک مفهوم ‪ ،‬از طریق تماشای شکل ها و تصویر ها حاصل می شود‪.‬‬ ‫‪ ‬رشد مقتضی از نظر سن و هوش ‪ ،‬بهداشت جسمی و فکری ‪ ،‬تعادل احساسات و عواطف ‪ ،‬نداشتن نفت در اعضای‬ ‫‪C‬‬ ‫@‬ ‫گفتار و عادی بودن حواس بینایی و شنوایی ‪ ،‬از جمله شرایط توفیق در فعالیت مرحله آمادگی خواندن است‪.‬‬ ‫بی صدا خواندن یا مطالعه‪:‬‬ ‫فعالیتی را که مطالعه نامیده میشود ‪ ،‬نمیتوان تنها با یک کتاب کلاسی انجام داد‪.‬حتماً باید کتاب های بیشتری در‬ ‫اختیار شاگردان قرار گیرد تا مطالعه با حس رغبت و علاقه و ارضای حس کنجکاوی همراه باشد‪.‬‬ ‫مطالعه نباید به صورت تکلیف اجباری برای کودکان معین شود ‪ ،‬بلکه وظیفه آموزگار تنها تشویق و راهنمایی و تعلیم‬ ‫و اصول مطالعه است تا نوآموزان با میل و رغبت باطنی به فعالیت های گوناگون مطالعه بپردازد‪.‬‬ ‫قرائت یا روخوانی ‪:‬‬ ‫در درس قرائت همینقدر که شاگرد بتواند کلمه ها را درست تلفظ و معنی تحت الفظی برای جمله ها را بگوید کافی‬ ‫است‪.‬باید توجه داشت که مهارت خواندن با این عمل خیلی فرد دارد و هدف مهمتر از این است که‪.‬در کلاس آموزش‬ ‫مهارت خواندن‪:‬‬ ‫مخاطب شادی که چیزی می خواند ‪ ،‬به جای اینکه تنها آموزگار باشد ‪ ،‬همکلاساناو هستند و از این رو ‪ ،‬غالباً شاگرد‬ ‫روبروی همکلاسان خود می ایستد‪.‬‬ ‫یار"‬ ‫‪[Dat‬‬ ‫تهیه شده توسط کانال " ]‪e‬‬ ‫فرهنگی‬ ‫‪25‬‬  ‫راهنمای آموزش زبان فارسی در دوره ابتدایی‬ ‫آموزگار به طرز ایستادن ‪ ،‬چگونگی نگاه ‪ ،‬لحن و صدای شاگرد توجه دارد و به موقع و راهنمایی های لازم را به عمل‬ ‫می آورد‪.‬‬ ‫خواندن شعر ‪:‬‬ ‫نه فقط خواندن شعر مهارت است ‪ ،‬بلکه اگر آن ویژگی هایی که از لحاظ تشخیص محل مکث ‪ ،‬تکیه و لحن ضرورت‬ ‫دارد رعایت نشود ‪ ،‬معمولاً معنای شعر تغییر می یابد از این رو ‪ ،‬آموزگاران در درجه اول باید خودشان با مهارت خواندن‬ ‫شعر آشنایی داشته باشند و از همان ابتدا به دانش آموزان خود اصول و قواعد صحیح خواندن شعر را یاد بدهند‪.‬‬ ‫دشواری های خواندن‪:‬‬ ‫بعضی از علت های عقب افتادگی در خواندن دانش آموزان‪:‬‬ ‫* ناراحتی از اختلاف های خانوادگی‬ ‫* اختلال ها یی از نظر روحیه و شخصیت مانند ترس ‪ ،‬نگرانی ‪ ،‬عدم اعتماد به خودو‪..‬‬ ‫* نقص حس بینایی‬ ‫‪b‬‬ ‫* عدم تطابق روش تدریس ‪ ،‬با سابقه ‪ ،‬استعداد و توانایی کودک‬ ‫‪ta‬‬ ‫* مشکلاتی از جهت تکلم و شنوایی‬ ‫‪ke‬‬ ‫* سوء تغذیه و ناراحتی های جسمی‬ ‫‪FU‬‬ ‫علت های یاد شده مربوط به کودکان عادی است یعنی کودکانی که از نظر جسمی و عقلی غیر طبیعی نیستند ‪.‬به‬ ‫طورکلی عقب افتادگی در خواندن منحصر به یک علت نیست وچند علت به طور همزمان در آن دخیل است‪.‬اختلال‬ ‫‪C‬‬ ‫روحیه و شخصیت طفل به قدری در عقب افتادگی در خواندن موثر است که غالباً دیده می شود ‪ ،‬این دو امر لازم و‬ ‫@‬ ‫ملزوم یکدیگراند‪.‬بنابراین دبستان ها از دو طریق می توانند به کودک کمک کنند‪ :‬یکی از جهت تقویت روحیه و رفع‬ ‫نگرانی ها و دیگری به وسیله تشویق و راهنمایی شاگرد برای پیشرفت در خواندن‪.‬‬ ‫فرایند درک خوانداری ‪:‬‬ ‫درک خوانداری فرایندی است که در آن ‪ ،‬خواننده از طریق تعامل و مواجهه با یک زبان نوشتاری ‪ ،‬به طور همزمان‬ ‫معنی را استخراج میکند و شکل میدهد‪.‬‬ ‫‪ ‬درک خوانداری شامل سه جز است ‪ :‬خواننده ای که درک کند‪.‬متنی که باید درک شود ‪.‬فعالیت خواندن که‬ ‫درک بخشی از آن است‬ ‫خواننده‪:‬‬ ‫خواننده برای درک باید از ظرفیت ها و توانایی های گسترده ای برخوردار باشد این ظرفیت ها و توانمندی ها شامل‬ ‫موارد زیر است‪:‬‬ ‫یار"‬ ‫‪[Dat‬‬ ‫تهیه شده توسط کانال " ]‪e‬‬ ‫فرهنگی‬ ‫‪26‬‬  ‫راهنمای آموزش زبان فارسی در دوره ابتدایی‬ ‫‪.1‬ظرفیت شناختی‪ :‬مانند دقت ‪ ،‬حافظه ‪ ،‬توانا یی تحلیل‬ ‫‪.2‬انگیزه‪ :‬داشتن هدف برای خواندن ‪ ،‬علاقه به متن خوانده شده‬ ‫‪.3‬انواع دانش‪ :‬دانش واژگانی ‪ ،‬زمینه ای و موضوعی ‪ ،‬زبانی و کلامی‬ ‫‪.4‬متن‪ :‬هر قطعه زبانی کاربردی که به عنوان یک واحد ‪ ،‬در بافت موقعیتی خاص ‪ ،‬ایفای نقش کند ‪ ،‬متن را تشکی ل‬ ‫می دهد‪.‬متن ممکن است گفتاری و نوشتاری باشد ‪ ،‬با هر سبک یا هر گونه ادبی‪.‬‬ ‫فعالیت خواندن‪:‬‬ ‫فعالیت خواندن شامل موارد زیر است‪:‬‬ ‫هدف ‪ ،‬پردازش متن مورد نظر‪ ،‬نتایج حاصل از فعالیت خواندن‬ ‫* هدف از خواندن‪ :‬در فرایند خواندن ‪ ،‬نوع استنباط خواننده از مردم به هدف از خواندن آن بستگی دارد‪.‬به عبارت‬ ‫دیگر ‪ ،‬هر خواننده در راستای هدفی که دارد در بخش خاصی از مطالب متن تمرکز می کند بنابراین استنباط او‬ ‫نیز بر اساس موضوع مورد توجه متفاوت خواهد بود‪.‬‬ ‫‪b‬‬ ‫مدل سازنده گرایی ‪ ،‬پیش بینی دقیقی در مورد انواع استنباط هایی که از خواندن متن حاصل می شود ارائه می کند‪.‬‬ ‫‪ta‬‬ ‫آموزش درک خوانداری بر اساس مدل سازنده گرایی‪ :‬هدف از خواندن‬ ‫‪ke‬‬ ‫دراین مرحله دانش آموزان با متون علمی و ادبی آشنا می شوند‪.‬اهداف خواندن را می آموزند و متناسب با هدف‬ ‫‪FU‬‬ ‫خواندن ‪ ،‬انواع خواندن از مطالعه پیمایشی و مرور اجمالی را فرامیگیرند‪.‬‬ ‫‪C‬‬ ‫در موضوعاتی که در راستای محور هدف از خواندن ‪ ،‬آموزش داده می شوند عبارتند از‪:‬‬ ‫@‬ ‫‪ ‬آشنایی دانش آموزان با انواع متون شامل متون ادبی و علمی‬ ‫‪ ‬آشنایی دانش آموزان با خواندن برای یافتن اطلاعات صریح متن و رسیدن به استنباط های مستقیم‬ ‫‪ ‬آشنایی دانش آموزان با شیوه مرور اجمالی متن برای درک مقدماتی‬ ‫‪ ‬آشنایی دانش آموزان با شیوه مطالعه پیمایشی متن برای یادگیری‬ ‫آموزش خواندن انواع موتور شامل متون ادبی و علمی‪:‬‬ ‫برای آموزش خواندن متون ادبی و علمی میتوان دانش آموزان را به گروه های ناهمگن شامل دانش آموزان تند آموز ‪،‬‬ ‫کن تا آموز و مبانی آموزش روز تقسیم بندی کرد‪.‬سپس دو نوع متن به گروه ها داده می شود و از آنها خواسته می‬ ‫شود دو متر را بخوانند و در مورد تفاوت دو مردانه با هم مشورت کنند در پایان یکی از دانشآموزان دوستون روی‬ ‫تخته می کشد و تفاوت هایی را که گروهها بیان میکنند ‪ ،‬زیر جستجو می نویسد‪.‬در واقع بی ادبی را نشان میدهد‪.‬‬ ‫برای تمرین در کلاس می توان به دو شیوه زیر عمل کرد‪:‬‬ ‫‪.1‬معلم از گروه ها بخواهد دو متن ادبی و دو متنی از کتابهای بخوانیم و علوم پیدا کند و در مورد آنها با هم‬ ‫گفتگو بپردازند‬ ‫یار"‬ ‫‪[Dat‬‬ ‫تهیه شده توسط کانال " ]‪e‬‬ ‫فرهنگی‬ ‫‪27‬‬  ‫راهنمای آموزش زبان فارسی در دوره ابتدایی‬ ‫‪.2‬متن کوتاه توسط معلم به دانش آموزان ارائه شود و سپس از آنها خواسته شود ‪ ،‬هر دانش آموز را بخواند و با‬ ‫تمرکز بر محتوای متن نامت را مشخص کند‪.‬‬ ‫آموزش خواندن برای یافتن اطلاعات صحیح متن و رسیدن به استنباط های مستقیم‪:‬‬ ‫در این روش میتوان بعد از گروه بندی دانش آموزان به شیوه فوق ‪ ،‬یک مطلب گروهها داد و از آنها خواستم تا بخوانند‬ ‫و به کمک یکدیگر تمامی اطلاعات را که صراحتاً در متن بیان شده روی یک ورق کاغذ بنویسند‪.‬در پایان به ترتیب از‬ ‫هر گروه یک دانش آموز کنارتخته میآید و یک جمله از اطلاعات متن را روی تخته می نویسد‪.‬در پایان معلم در زمینه‬ ‫یافتن اطلاعات صریح متن آگاهی لازم را به دانش آموزان می دهد‪.‬‬ ‫آموزش مرور اجمالی متن برای درس مقدماتی‪:‬‬ ‫در این روش بعد از گروه بندی دانش آموزان به روش فوق ‪ ،‬معلم متنی به گروه ها می دهد و از آنها می خواهد متن‬ ‫را در کوتاهترین زمان بخوانند و در مورد کلیات مطلب آن با یکدیگر بحث و تبادل نظر کنند‪.‬در پایان به ترتیب از‬ ‫‪b‬‬ ‫هر گروه یک دانش آموز انتخاب شد تا ببیند متن درباره چه بود سپس معلم شیوه مرور اجمالی متن را برای درک‬ ‫‪ta‬‬ ‫مقدماتی به دانش آموزان آموزش می دهد‪.‬‬ ‫‪ke‬‬ ‫انسجام متن‪:‬‬ ‫‪FU‬‬ ‫‪ ‬انسجام متن بیان می دارد که خواننده تلاش میکند به بازنمایی معنایی متن دست یابد‪.‬این باز نمایی هم‬ ‫‪C‬‬ ‫در سطح موضعی و هم سطح کلی منسجم است‪.‬در واقع ‪ ،‬خواننده بر اساس ابزارها و علائم زبانشناختی‬ ‫@‬ ‫آشکار در متن میان گزارههای متن ارتباط برقرار می کند‪.‬‬ ‫‪ ‬روابط منسجم بین گزاره های متن در ذهن خواننده به کمک نشانه های زبان شناختی و کلامی به وجود می‬ ‫آید‪.‬این نشانه عبارت است از‪ :‬واژه ‪ ،‬عبارت ‪ ،‬جمله یا مشخصه آشکاری که خواننده را در تعبیر و تفسیر ایده‬ ‫های اصلی متن هدایت می کند ‪.‬‬ ‫‪ ‬هم مرجعی‪ :‬مرجع ای زمانی رخ می دهد که مرجع دو واژه یک شخص ‪ ،‬یا ایده واحد باشد‪.‬ضمایر متن ‪،‬‬ ‫نمونهای از هم مرجعی هستند‪.‬در حقیقت ‪ ،‬خواننده ماهر قادر است مرجع ضمیر متن را تشخیص دهد‪.‬‬ ‫‪ ‬ضمایر اشاره ای‪ :‬در مکالمه این ضمایر به شخص ‪ ،‬مکان و زمان اشاره دارد‪.‬‬ ‫‪ ‬حروف ربط‪ :‬حروف ربط در حقیقت رابطهای اجزای متن هستند که جملات و عبارات همجوار را به یکدیگر‬ ‫مرتبط می کنند که عبارتند از از‪:‬حروف ربط عطفی‪ ،‬حروف ربط زمان مانند سپس پس از ‪ ،‬در طی ‪،‬حروف ربط‬ ‫قصدی مانند از طریق‪ ،‬حروف ربط تباینی می مانند اما ‪ ،‬اگرچه‬ ‫‪ ‬زمان فعل و ترتیب زمانی وقایع‪ :‬وقایع و رخدادها در متون ادبی و همینطور متون علمی طبق ترتیب زمانی‬ ‫معینی به خواننده عرضه می شود‪.‬‬ ‫یار"‬ ‫‪[Dat‬‬ ‫تهیه شده توسط کانال " ]‪e‬‬ ‫فرهنگی‬ ‫‪28‬‬  ‫راهنمای آموزش زبان فارسی در دوره ابتدایی‬ ‫‪ ‬تغییرات صحنه‪ :‬صحنه بافت فضایی است که رخدادها و وقایع در آن اتفاق می افتد‪.‬تغییر بافت مکانی رخدادهای‬ ‫متن موجب می شود خواننده زمان بیشتری برای درک آن صرف کند‪.‬‬ ‫‪ ‬عناوین و نکات برجسته‪ :‬عنوان ها ‪ ،‬زیر عنوان ها و کلماتی که برجسته شدهاند ‪ ،‬نقش های کلامی متعددی در‬ ‫فرایند ادراک دارند‪.‬‬ ‫‪ ‬جملات موضوعی‪ :‬یکی از قراردادهای بلاغت در متون علمی این است که معمولا اولین جمله هر بند ‪ ،‬موضوع و‬ ‫مضمون اصلی آن را بیان کند و جملاتی که به دنبال آن می آیند در توضیح جمله اول بیایند ‪.‬‬ ‫‪ ‬نقطه گذاری‪ :‬انواع متفاوتی از علائم‪.‬گذاری وجود دارند که هر یک معنای قراردادی خاصی را به خواننده منتقل‬ ‫میکنند‪.‬این علائم شامل‪ !،.‬؟و‪....‬هستند‪.‬‬ ‫‪ ‬سرنخ ها و نشانه های اطلاعات کهنه و نو‪ :‬هر متن حاوی جملاتی است که آن جملات دارای اطلاعات کهنه و‬ ‫نو هستند‪.‬‬ ‫‪ ‬علائم و نشانه های ساختار بلاغی‪ :‬متون علمی و ادبی ‪ ،‬انواع و ساختار های متفاوتی دارند‪.‬رابطههای انسجامی‬ ‫پیر بود نقش عمده ای در شناسایی و سازماندهی ساختار بلاغی متون مختلف دارند‪.‬‬ ‫آموزش نقطه گذاری ‪:‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪ta‬‬ ‫برای آموزش نقطه گذاری بعد از گروه بندی دانش آموزان با معلم متنی را به گروه ها می دهد‪.‬در این مسائل ازنقطه‬ ‫‪ke‬‬ ‫گذاری استفاده شده و زیر علائم خط کشیده شده‪.‬دانش آموزان می خواهیم در مورد بخشی که زیر آن خط کشیده‬ ‫‪FU‬‬ ‫شده است و گفته بودند و به سوالات پاسخ دهند‪.‬‬ ‫آموزش سرنخ ها و نشانه های اطلاعات کهنه‪:‬‬ ‫‪C‬‬ ‫@‬ ‫برای آموزش سرنخ ها و نشانه های اطلاعات نو ‪ ،‬بعد از گروه بندی دانش آموزان معلم متن را به گروه ها می دهد‪.‬در‬ ‫این متن زیر اطلاعاتیکهنه جمله خط کشیده شده است ‪.‬معلم از دانش آموزان می خواهد با مشورت و همفکری زی ر‬ ‫جملاتی که خط کشیده شده است گفته و گو کنند‪.‬‬ ‫آموزش تمرکز ‪:‬‬ ‫تمرکز توجه ‪ ،‬از تکنیکهای نظارت و خود نظم بخشی است ‪.‬دانش آموزان باید یاد بگیرند توجه خود را روی متن‬ ‫متمرکز کنند‪.‬‬ ‫نوشتن ‪ ،‬برقراری ارتباط و انتقال اطلاعات و عقاید از طریق نشانه های نوشتاری است‪.‬در واقع ‪ ،‬نوشتن‬ ‫نوشتن ‪:‬‬ ‫آفرینش و خلاقیت کامل است که در یک طرف آن خلق افکار و اندیشه ها و در طرف دیگر ‪ ،‬خلق و نظم بخشی این‬ ‫اندیشه ها در قالب های زبانی صورت می پذیرد‪.‬‬ ‫‪ ‬نوشتن یکی از مهارت های اصلی و پیچیده زبان است‪.‬املا که در قالب های دست ‪ ،‬رونویسی و تبدیل شنیدار به‬ ‫نوشتار آشکار میشود ‪ ،‬مهارتی خطی است که مبتنی بر رویکرد همگراست ‪.‬‬ ‫یار"‬ ‫‪[Dat‬‬ ‫تهیه شده توسط کانال " ]‪e‬‬ ‫فرهنگی‬ ‫‪29‬‬  ‫راهنمای آموزش زبان فارسی در دوره ابتدایی‬ ‫‪ ‬انشا مهارتی آفرینش ای ‪ ،‬مبتنی بر خلاقیت و رویکرد واگرا است‪.‬‬ ‫شرایط نوشتن ‪:‬‬ ‫‪. ‬نخستین شرط برای اینکه نوآموزی به بیان کتبی بپردازد ‪ ،‬این است که فکر با ارزشی داشته باشد‪.‬شرط دوم‬ ‫این است که بتواند فکر خود را با جمله های مناسب و روشن ‪ ،‬به طوری که به وسیله دیگران به آسانی قابل فهم‬ ‫باشد شرط سوم در نوشته ‪ ،‬درست بودن جمله بندی و نداشتن خطاهای املایی است‪.‬شرط چهارم خوانا و خوش‬ ‫خط بودن نوشته است‪.‬‬ ‫فرق نوشتن با انشا ‪:‬‬ ‫مفهومی نوشتن خیلی وسیع تر از مفهوم انشا است‪.‬نوشتن از همان زمانی آغاز میشود که نوآموز در کلاس اول ابتدایی‬ ‫نام خود را با یک کلمه ساده روی کاغذ می نگارد‪.‬انشا از کلاس چهارم شروع می شود‬ ‫املا ‪ :‬یاد گرفتن املای صحیح کلمه ها در هر زبان ‪ ،‬جز شرط های تسلط در نوشتن است‪.‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪ta‬‬ ‫مراحل یادگیری نوشتن‪:‬‬ ‫‪ke‬‬ ‫‪ )۸‬توانایی نوشتن حروف الفبا یا حرف نویسی‬ ‫‪FU‬‬ ‫‪ )2‬توانایی ترکیب صحیح حروف یا کلمه نویسی‬ ‫‪C‬‬ ‫‪ )3‬توانایی ساخت کلمه یا کلمه سازی‬ ‫@‬ ‫‪ )4‬توانایی بیان پیام از طریق جمله و جمله سازی‬ ‫‪ )5‬توانایی متن نویسی مانند نوشتن یک انشا نامه و ‪...‬‬ ‫آموزش رونویسی ‪:‬‬ ‫‪.1‬مرحله اول شناخت و تولید اشکال مشابه حروف ‪ :‬این مرحله با دست ورزی برای شناخت و تمرین نشانه ها‬ ‫آغاز می شود‪.‬در این مرحله دانش آموزان باید موارد زیر را بدانند ‪ :‬نوشتن ازراست به چپ ‪ ،‬از بالا به پایین‬ ‫نوشتن از پایین به بالا‪ ،‬نوشتن حروف دارای انحنا یا نیم دایره‪ ،‬نوشتن حروف مورب از بالا به پایین‬ ‫‪.2‬مرحله دوم‪ :‬شناخت و تولید الفبای فارسی رونویسی یا تقلید از حروف موجود در کتاب یا نوشته شده روی‬ ‫تخته کلاس مشخص کردن حروف در کلمه های داده شده ‪ ،‬تشخیص اختلاف حروف سازنده کلمه‪ ،‬تشخیص‬ ‫کلمات هم پایان و هم آغاز ‪ ،‬تشخیص دادن حروف سازنده کلمات ‪ ،‬تشخیص تعداد دندان های حروف‬ ‫یار"‬ ‫‪[Dat‬‬ ‫تهیه شده توسط کانال " ]‪e‬‬ ‫فرهنگی‬ ‫‪31‬‬  ‫راهنمای آموزش زبان فارسی در دوره ابتدایی‬ ‫آموزش املا‪ :‬املا نویسی به معنی توانایی جانشین کردن صحیح صورت نوشتاری حروف ‪ ،‬کلمه ها و جمله ها به جای‬ ‫صورت آوایی آنها‪.‬‬ ‫دانش آموزان هنگام نوشتن املا باید نکات زیر را رعایت کنند‪ :‬جمله ها و عبارت ها را خوب بشنوند ‪ ،‬آنها را خوب‬ ‫تشخیص دهند ‪ ،‬آنها را درست بنویسند‬ ‫‪ ‬اشکالات املایی دانش آموزان که بر اثر عوامل رسم الخطی ‪ ،‬تاثیر لهجهها و گویشهای محلی و‬ ‫فرایندهای آوایی حذف ‪ ،‬تبدیل ‪ ،‬افزایش و قلب به وجود میآیند عبارتند از‪:‬‬ ‫ضعف در حساسیت شنوایی مثل ژاله و جاله ‪ ،‬ضعف در حافظه شنوایی مثل جا انداختن کلمات ‪ ،‬ضعف در حافظه‬ ‫دیداری مثل حیله و هیله ‪ ،‬ظرف در حافظه توالی دیداری مثل مادر و مارد ‪ ،‬قرینه نویسی ‪ ،‬وارونه نویسی ‪ ،‬نارسا‬ ‫نویسی‬ ‫آموزش کلمه سازی‪ :‬کلمه سازی را می توان آغاز مرحله نوشتن فعال دانست‪.‬‬ ‫‪b‬‬ ‫‪ta‬‬ ‫در تمرینات کلمه سازی از شیوه های زیر می توان سود جست‪:‬‬ ‫‪ke‬‬ ‫‪ ‬استفاده از حروف در ساختن کلمات و بازی اسم فامیل‬ ‫‪ ‬استفاده از ساخت صرف کلمات مانند مفرد و جمع‬ ‫‪FU‬‬ ‫‪ ‬پیشوندها و پسوندها‬ ‫‪ ‬نشانه های مربوط به ساز‬ ‫‪C‬‬ ‫‪ ‬حالت مضاف و مضاف الیه‬ ‫@‬ ‫انشا و روش های آموزش آن‪:‬‬ ‫* انشا مرحله نگارش فعال یا خلاق است که خود هدف غایی آموزش مهارت نوشتن محسوب می شود‪.‬‬ ‫* تمام مراحل قبلی نوشتن یعنی رونویسی ‪ ،‬کلمه سازی دیود املا ‪ ،‬جمله سازی و بند نویسی در واقع مقدماتی‬ ‫هستند با دانش آموز را آماده نگارش کند‪.‬‬ ‫برخی از ملزومات دست در بر نوشتن فعال یا انشا در دوران دبستان‪:‬‬ ‫توانایی به کارگیری اطلاعات ‪ ،‬دانش ها و تجربیات خود ‪ ،‬توانایی سازماندهی و نظم بخشی و افکار ‪ ،‬مقاصد و نوشته‬ ‫های خود ‪ ،‬توانایی استفاده از علائم نگارشی‪ ،‬خلاصه سازی متون داده شده ‪ ،‬توصیف یک رویداد یا واقعه ‪ ،‬یادآوری و‬ ‫توصیف یک ماجرای شخصی یا فاطمه‬ ‫روش های آموزش انشا‪:‬‬ ‫روش سنتی‪ :‬انتخاب چند موضوع توسط معلم و نوشتن انشا در این موضوعات توسط آموز دانش آموزان‬ ‫یار"‬ ‫‪[Dat‬‬ ‫تهیه شده توسط کانال " ]‪e‬‬ ‫فرهنگی‬ ‫‪31‬‬  ‫راهنمای آموزش زبان فارسی در دوره ابتدایی‬ ‫روش الگو های نوشتاری‪ :‬ارائه انواع نوشته ها توسط معلم و تکمیل تفسیر توسط دانش آموزان‬ ‫روش مراحل نگارش‪ :‬پیش از نگارش ‪ ،‬مرحله نگارش ‪ ،‬مرحله ویرایش و بازنویسی‬ ‫‪‬فصل سوم‪‬‬ ‫مقدمه‪:‬‬ ‫کودک از هنگام نوزادی در کاربرد زبان رشد می کند اما رشد زبان در کودکان یکسان نیست ولی همگی کودکان‬ ‫مراحل رشد را می پیمایند‪.‬‬ ‫در حدود سه ماهگی صوت هایی ادا میکند که به صورت پیچش ساده در گلو هستند ‪.‬‬ ‫در شش ماهگی صامت ها را ادا می کند ‪.‬ترکیبهای که غالباً به صورت هجا های مکررند ‪ ،‬نخستین کلمه هایی‬ ‫هستند که کودک به زبان میآورد مانند بابا ‪ ،‬ماما ‪ ،‬دادا ‪.‬‬ ‫در نه یا ده ماهگی کودک کلمه هایی را که برابر مفهوم ارادی آنها هستند ادا می کند مثلاً شاید اول برای آب‬ ‫‪b‬‬ ‫بگوید ولی به تدریج مفهوم آب را از اطرافیان یاد بگیرد‪.‬‬ ‫‪ta‬‬ ‫در یک سالگی سه تا پنج کلمه را می تواند از روی اراده بگوید و باقی کلمات را به صورت ناقص میگوید ‪.‬اعضای‬ ‫‪ke‬‬ ‫صورت خود را با نامیدن اسم آنها نشان میدهد‪.‬ئدر این سن یک کلمه برای کودک مفهوم یک جمله را دارد مثلا‬ ‫‪FU‬‬ ‫وقتی تشنه می شود می گوید آب به این دوره ‪ ،‬دوره یک کلمه ای می گویند ‪.‬‬ ‫از ‪ ۸۱‬ماهگی تا دوسالگی به سرعت کلمه ها را می آموزد‪.‬‬ ‫‪C‬‬ ‫در پایان دوسالگی‪ :‬تعداد کلمه های گویای کودک ‪ ۶۵۲‬تاست که در میان شان اسم فعل و عدد و قید دیده‬ ‫@‬ ‫میشود‪.‬همچنین جمله های دوکلمه ای میگوید‪.‬مثل نی نی لا لا‪.‬‬ ‫در سه سالگی ‪ :‬کودک با جملات کوتاه سه چهار کلمه ای